Σχέδιο Διδασκαλίας Μαθήματος

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ Π.Τ.Δ.Ε. Μάθημα Νεότερη (Ελληνική) Ιστορία Σχέδιο Διδασκαλίας Μαθήματος διδάσκων: Δρ Εμμανουήλ Γ. Χαλκιαδάκης Ενότητα Δομή, οργάνωση ύλης Αξιοποίηση καινοτόμων Παραγωγή (Η ύλη είναι /Εξεταστέα ύλη μεθοδολογιών/θεωριών, Εκπαιδευτικού κατανεμημένη (Syllabus) βιβλιογραφίας, νέων υλικού για τη στις 13 τεχνολογιών ΤΠΕ στη διδασκαλία του παραδόσεις διδασκαλία και την μαθήματος του αξιολόγηση των φοιτητών Εξαμήνου) Ενότητα 1η Εισαγωγή στη Νεότερη (Εισαγωγική) Ελληνική Ιστορία: το οθωμανικό παρελθόν η συμβολή του Διαφωτισμού και της Σημαντικός ο ρόλος της Γαλλικής Επανάστασης «Ιστορικής Γεωγραφίας» στην εθνική αφύπνιση - που, κατά τον Harvey, ο ρόλος του Ρήγα - του αποτελεί «κομβικό σημείο Κοραή και του Αλ. για κάθε αξιολόγηση του Υψηλάντη - Η έκρηξη σύγχρονου κόσμου». Η και εδραίωση της Ιστορική Γεωγραφία Ελληνικής «διερευνά τις σχέσεις στον Επανάστασης Η οικονομικό, πολιτικό, πολιτική συγκρότηση κοινωνικό και πολιτιστικό του Αγώνα Οι χώρο στις υπό μελέτη εμφύλιοι πόλεμοι Οι γεωγραφικές περιοχές». σημαντικές μάχες Οι Εθνικές Συνελεύσεις - Ο πηγών π.χ. Απομνημονεύματα Φιλελληνισμός Η των ηρώων της μεταστροφή της Επανάστασης και ανάγνωση Οι απαντήσεις πολιτικής των επιστολών του Ιωάννη δίνονται μέσα στην Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Καποδίστρια. Εναλλακτικά, αίθουσα σε κάθε Ο δρόμος προς την εφόσον το επιτρέψει ο επόμενη ενότητα, ελληνική ανεξαρτησία χρόνος, προβολή σχετικών κατόπιν συζήτησης Η εκλογή του Ι. βίντεο από το διαδίκτυο. με τους. Καποδίστρια στη θέση Η αξιολόγηση και η Έτσι, υπηρετείται, του Κυβερνήτη της αυτοαξιολόγηση κατά το δυνατόν, η 1/20

Ελλάδος. επιτυγχάνεται μέσα από αξιολόγηση της ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, πορείας του ερωτήσεις τύπου Σωστό μαθήματος και η Λάθος πάνω σε φύλλο αυτοαξιολόγηση εργασίας. του διδάσκοντος. -Clogg Richard, Συνοπτική έκδοση Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998. -Σχινά Γ. Μιχαήλ (επιμ.) Επιστολαί Ι.Α. Καποδίστρια, μτφρ. εκ του Γαλλικού, τ. Α, Αθήνα 1841. -Χασιώτης Κ. Ιωάννης, Οι Ευρωπαϊκές Δυνάμεις και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2005. Πηγές στο διαδίκτυο: Αρχείο ΕΡΤ, ιστοσελίδα Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού http://archive.ert.gr/ http://web.ime.gr/ Ενότητα 2η Η άφιξη του Καποδίστρια στην Ελλάδα Η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας Κεντρικής Εξουσίας Το έργο του πηγών π.χ. επιστολών του 2/20

(Διοίκηση, Οικονομία, Εκπαίδευση, Εκκλησία, Στρατός, Εξωτερική και Κοινωνική Πολιτική) Το Πρωτόκολλο Ανεξαρτησίας της 3 ης Φεβρουαρίου 1830. Ιωάννη Καποδίστρια. Επίσης, προτείνεται να αναγνωστεί και να σχολιαστεί η προσφώνηση του Θεόφιλου Καΐρη προς τον Καποδίστρια, κατά την άφιξη του κυβερνήτη στην Ελλάδα, μέσα από τις σελίδες της Γενικής Εφημερίδος της Ελλάδος (28 Ιανουαρίου και 2 Φεβρουαρίου 1828). Μπορούν να τεθούν ερωτήματα αναφορικά με το ποιες προσδοκίες των Ελλήνων εκφράζει. Εναλλακτικά, εφόσον το επιτρέψει ο χρόνος, προβολή σύντομου βίντεο για τον Καποδίστρια από την Εταιρεία Μελέτης Έργου Ι. Καποδίστρια Η αξιολόγηση και η αυτοαξιολόγηση επιτυγχάνεται και μέσα από ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, ερωτήσεις τύπου Σωστό Λάθος. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται, μεταξύ άλλων, και η σύνδεση της προηγούμενης με την επόμενη ενότητα. -Clogg Richard, Συνοπτική έκδοση Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998. 3/20

-Σχινά Γ. Μιχαήλ (επιμ.) Επιστολαί Ι.Α. Καποδίστρια, μτφρ. εκ του Γαλλικού, τ. Α, Αθήνα 1841. -Χαλκιαδάκης Γ. Εμμανουήλ, Εκκλησία και Πολιτική στην Ελλάδα. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας (1828-1831), εκδόσεις Ηρόδοτος, Αθήνα 2016. Πηγές στο διαδίκτυο: Αρχείο ΕΡΤ, ιστοσελίδα Εταιρείας Μελέτης Έργου Ι. Καποδίστρια http://archive.ert.gr/ http://www.kapodistrias.info/ Ενότητα 3η Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Καποδίστρια - Η δολοφονία του [1831] (αίτια, αφορμές) Η περίοδος της Αναρχίας Ανάγνωση και σχολιασμός Η Διοικητική πηγών. Επιτροπή Οι Αντικαποδιστριακοί Η ανακήρυξη του Όθωνα -Clogg Richard, Συνοπτική ως βασιλέα της Ελλάδος (1832) Ε Εθνοσυνέλευση, Ηγεμονικό Σύνταγμα Συνθήκη έκδοση Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998. Κωνσταντινουπόλεως, (Βόρεια σύνορα Αμβρακικού Παγασητικού). -Σχινά Γ. Μιχαήλ (επιμ.) Με τον τρόπο αυτό Επιστολαί Ι.Α. Καποδίστρια, επιτυγχάνεται, μτφρ. εκ του Γαλλικού, τ. Α, μεταξύ άλλων, και Αθήνα 1841. η σύνδεση της -Λούκος Χρήστος, Η προηγούμενης με 4/20

αντιπολίτευση κατά του την επόμενη κυβερνήτη Ιωάννη ενότητα. Καποδίστρια, 1828-1831, 1988. Ενότητα 4η Περίοδος Αντιβασιλείας του Όθωνα/διακυβέρνηση Άρμανσμπεργκ και Ρούδαρτ Η Αντιβασιλεία πηγών. Ενδεικτικά (Άρμανσμπεργκ, προβάλλονται και Μάουρερ, Χάυντεκ, σχολιάζονται εικόνες της Άμπελ, Γκράινερ) και εποχής. το έργο της Η Αθήνα πρωτεύουσα της Ελλάδας, μετά το -Βακαλόπουλος Απόστολος, Ναύπλιο (1834)- Η Νέα Ελληνική Ιστορία, 1204- ενηλικίωση του Όθωνα 1985, εκδόσεις Βάνιας, (1835) - Η ίδρυση του Πανεπιστημίου Αθηνών (1837) Θεσσαλονίκη 2 1987. -Clogg Richard, Συνοπτική εκδόσεις Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται, μεταξύ άλλων, και η σύνδεση της προηγούμενης με την επόμενη ενότητα. -John Petropoulos, Πολιτική και συγκρότηση κράτους στο ελληνικό βασίλειο (1833-1843), τ. Α -Β, έκδοση Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1997. Ενότητα 5η Προς τη Συνταγματική Μοναρχία Η Ανατ. Κρίση του 1839-1841- Νέα Κρητική 5/20

Επανάσταση (1841) Η προσωπική διακυβέρνηση του Όθωνα και η Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843- Η παραχώρηση και η ψήφιση Συντάγματος (είναι συντηρητικό με κάποια φιλελεύθερα στοιχεία, καθώς τη Νομοθετική Εξουσία έχει ο Βασιλιάς, η Βουλή και η Γερουσία, την Εκτελεστική ο Βασιλιάς και οι υπουργοί, που διορίζονται και παύονται από το μονάρχη, και τη Δικαστική ο Βασιλιάς) Ιωάννης Κωλέττης Η Μεγάλη Ιδέα Επ. Δεληγιώργης (αντιδυναστικός, φιλελεύθερος, ο νεότερος Έλληνας πρωθυπουργός) Έξωση του Όθωνα για την πολιτική του, το 1862. πηγών. Ενδεικτικά μπορεί να αναγνωστεί και να σχολιαστεί απόσπασμα από τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, όπου διηγείται πως ξεκίνησε η Επανάσταση της 3 ης του Σεπτέμβρη (Μακρυγιάννη, Απομνημονεύματα, σ. 429-430). -Βακαλόπουλος Απόστολος, Νέα Ελληνική Ιστορία, 1204-1985, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2 1987. -Clogg Richard, Συνοπτική εκδόσεις Μ.Ι.Ε.Τ. Αθήνα 1998. -Σκοπετέα Έλλη, Το «Πρότυπο Βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα: όψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλάδα, εκδόσεις Πολύτυπο, Αθήνα 1988. -John Petropoulos, Πολιτική και συγκρότηση κράτους στο ελληνικό βασίλειο (1833-1843), τ. Α -Β., έκδοση Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1997. Πηγές στο διαδίκτυο: Αρχείο ΕΡΤ, ιστοσελίδα Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται, μεταξύ άλλων, και η σύνδεση της προηγούμενης με την επόμενη ενότητα. 6/20

Ιδρύματος Ελληνισμού http://archive.ert.gr/ http://web.ime.gr/ Μείζονος Ενότητα 6η Εθνικά Ζητήματα: A) Το Κρητικό Ζήτημα (Το ζήτημα της ένωσης της Κρήτης με το ελληνικό κράτος) Η Κρητική Επανάσταση πηγών. του 1866-1869 (Το Συγκεκριμένα, μπορεί να Ολοκαύτωμα του αναγνωστεί και να Αρκαδίου και οι σχολιαστεί απόσπασμα από συνέπειές του). τον Ελευθέριο Πρεβελάκη, Συνολική θεώρηση των και συγκεκριμένα από το Κρητικών έργο του Η μεγάλη Κρητική Επαναστάσεων (1770, Επανάσταση, που 1821, 1841, 1858, 1866, αναφέρεται στα κίνητρα των 1878, 1889, 1895, 1897) Κρητών επαναστατών. και ο αντίκτυπός τους σε Κρήτη και ελληνικό κράτος και Οθωμανική Αυτοκρατορία -Βακαλόπουλος Απόστολος, Παραχώρηση Νέα Ελληνική Ιστορία, 1204- Με τον τρόπο αυτό φαινομενικής 1985, εκδόσεις Βάνιας, επιτυγχάνεται, Αυτονομίας στην Θεσσαλονίκη 2 1987. μεταξύ άλλων, και Κρήτη (Κρητική -Βενέρη Τιμοθέου, η σύνδεση της Πολιτεία). μητροπολίτου Κρήτης, Το προηγούμενης με Αρκάδι διά των αιώνων, την επόμενη Αθήνα 1938. ενότητα. -Clogg Richard, Συνοπτική Ιστοτητής, Αθήνα 1995. εκδόσεις Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998. -Κονδυλάκης Ιωάννης, Η Ολοκαύτωσις του Αρκαδίου, εκδοτικός οίκος Γ. Φέξη, 7/20

Αθήνα 1904. -Μανουσάκης Γιώργης, Κρητικές Επαναστάσεις, 1821-1905, έκδοση Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος, Χανιά 2004. -Πρεβελάκης Ελευθ., Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση, 1866-1869, Αθήνα 1966. Σκοπετέα Έλλη, Το «Πρότυπο Βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα: όψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλάδα, εκδόσεις Πολύτυπο, Αθήνα 1988. -Χαλκιαδάκης Εμμανουήλ, Κρήτη, 1898-1913. Από την «Αυτονομία» στην Ένωση με την Ελλάδα, έκδοση Περιφέρειας Κρήτης, Ηράκλειο 2013. Πηγές στο διαδίκτυο: Αρχείο ΕΡΤ, ιστοσελίδα Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού http://archive.ert.gr/ http://web.ime.gr/ Ενότητα 7η Β) Το Μακεδονικό Ζήτημα Η ίδρυση του Βουλγαρική Εξαρχίας (δηλαδή αυτόνομης ορθόδοξης εκκλησίας πηγών. που αποτέλεσε τον Ενδεικτικά μπορεί να προάγγελο του διαβαστεί και να σχολιαστεί βουλγαρικού κράτους, επιστολή του Παύλου Μελά το 1870) Αύξηση προς τη γυναίκα του (με Ανταγωνισμού στα ημερομηνία 12-10-1904) που Βαλκάνια στα τέλη του αναφέρεται στον 8/20

19ου αι. Προσπάθεια Μακεδονικό Αγώνα. Βουλγάρων Κομιτατζήδων να προσχωρήσουν οι ελληνικοί πληθυσμοί, -Βακαλόπουλος Απόστολος, κυρίως, της Νέα Ελληνική Ιστορία, 1204- Μακεδονίας στη 1985, εκδόσεις Βάνιας, Βουλγαρική Εξαρχία Θεσσαλονίκη 2 1987. Ελληνική Αντίδραση (ο -Γούναρης Βασίλης, Το ρόλος του μακεδονικό ζήτημα από τον Μητροπολίτης 19ο στον 20ό αιώνα: Καστοριάς Γερμανού ιστοριογραφικές προσεγγίσεις, Καραβαγγέλη, του εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα υποπρόξενου της 2010. Ελλάδος στο -Clogg Richard, Συνοπτική Μοναστήρι Ίωνα Δραγούμη, του πρωθυπουργού Θεοτόκη που αποστέλλει τον Παύλο έκδοση Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998. Μελά ως επικεφαλής των Μακεδονομάχων Το Κίνημα των Νεοτούρκων (1908) που επιχειρεί τον εκτουρκισμό των -Σκοπετέα Έλλη, Το «Πρότυπο ευρωπαϊκών τμημάτων Βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα: της Οθωμανικής όψεις του εθνικού προβλήματος Αυτοκρατορίας βάζει στην Ελλάδα, εκδόσεις τέλος στον ανταγωνισμό Πολύτυπο, Αθήνα 1988. στη Μακεδονία και Πηγές στο διαδίκτυο: οδηγεί τους Αρχείο ΕΡΤ, ιστοσελίδα βαλκανικούς λαούς στη Ιδρύματος Μείζονος Βαλκανική συνεννόηση Ελληνισμού για την αντιμετώπιση http://archive.ert.gr/ της τουρκικής http://web.ime.gr/ πολιτικής. Ενότητα 8η Η εκλογή του Γεωργίου του Α. ΠΡΟΣΟΧΗ! Ο Γεώργιος ήταν βασιλεύς των Ελλήνων, ενώ ο 9/20

Όθων της Ελλάδος (ο τίτλος του Γεωργίου πηγών. συνάδει με τον ελληνικό Ενδεικτικά, μπορεί να γίνει μεγαλοϊδεατισμό) σύγκριση, μέσα από άρθρα Ένωση των 7νήσων με των Συνταγμάτων, του την Ελλάδα (1864) Συντάγματος του 1844 με το Σύνταγμα του 1864 αντίστοιχο του 1864. (Βασιλευόμενη Δημοκρατία αντί Συνταγματική Μοναρχία. Ήταν -Βακαλόπουλος Απόστολος, δημοκρατικό. Την Νέα Ελληνική Ιστορία, 1204- Εκτελεστική εξουσία 1985, εκδόσεις Βάνιας, την είχε ο Βασιλιάς, τη Νομοθετική ο Βασιλιάς και η Βουλή) Κυβέρνηση Κουμουνδούρου (πρώτη διανομή εθνικών γαιών) Ενσωμάτωση Θεσσαλίας και Άρτας (1881) στην Ελλάδα Αγροτικό Ζήτημα Δολοφονία Μαρίνου Αντύπα. Θεσσαλονίκη 2 1987. -Clogg Richard, Συνοπτική έκδοση Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται, μεταξύ άλλων, και η σύνδεση της προηγούμενης με την επόμενη ενότητα. -Σκοπετέα Έλλη, Το «Πρότυπο Βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα: όψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλάδα, εκδόσεις Πολύτυπο, Αθήνα 1988. Ενότητα 9η Προσπάθεια αστικοποίησης της ελληνικής οικονομίας Οικονομική ανάπτυξη εκσυγχρονισμός ναυτιλίας Aύξηση του πηγών. Συγκεκριμένα, οι πληθυσμού Χαρίλαος μπορούν να δουν σε Τρικούπης (εισηγητής έντυπη και ηλεκτρονική της αρχής της μορφή το βιβλίο της έκθεσης Δεδηλωμένης) Η για τον Χαρίλαο Τρικούπη 10/20

αναπτυξιακή πολιτική του Τρικούπη (μεγάλα δημόσια έργα: σιδηροδρομικό δίκτυο, διάνοιξη διώρυγας Κορίνθου) Πολιτικός Δικομματισμός (Τρικούπης Δηλιγιάννης) Μεγάλος δανεισμός επί Τρικούπη και επιβολή φόρων για τις ανάγκες του αναπτυξιακού προγράμματος Πτώχευση του 1893 (πτώχευση = αδυναμία αποπληρωμής εξωτερικού χρέους) - 1896: Πρώτοι Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες Ο Ατυχής Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897 (με αφορμή την απόβαση στην Κρήτη του αντισυνταγματάρχη Τιμ. Βάσου) Ταπεινωτική ήττα Επιβολή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (δεσμευτήκαν τα έσοδα του κράτους) Λαϊκή δυσαρέσκεια (Είχε προηγηθεί το σκάνδαλο με τα μεταλλεία του Λαυρίου και την εταιρεία Roux Serpieri «Οι εθνικοί ευεργέτες και ο ρόλος τους» που διοργάνωσε η Βουλή των Ελλήνων και να αναγνώσουν και να σχολιάσουν το περίφημο άρθρο του «Τίς Πταίει;». Επίσης, μπορούν να σχολιάσουν εικόνες από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 και από την απόβαση του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος στην Κρήτη. -Βακαλόπουλος Απόστολος, Νέα Ελληνική Ιστορία, 1204-1985, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2 1987. -Βερέμης Θ., Ο στρατός στην ελληνική πολιτική, Κούριερ εκδοτική, Αθήνα 2000. -Βουλή των Ελλήνων, Έκθεση ιστορικών κειμηλίων της οικογένειας Τρικούπη, Αθήνα 2012. -Ζορμπά Νικολάου, Απομνημονεύματα, Αθήνα 1925. -Clogg Richard, Συνοπτική έκδοση Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998. Πηγές στο διαδίκτυο: Αρχείο ΕΡΤ, ιστοσελίδα Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται, μεταξύ άλλων, και η σύνδεση της προηγούμενης με την επόμενη ενότητα. 11/20

Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού http://archive.ert.gr/ http://web.ime.gr/ Ενότητα 10η Εργατικό Κίνημα και νέες ιδέες στην Ελλάδα (Ρόκος Χοϊδάς, Σταύρος Καλλέργης, Πλάτων Δρακούλης, Γ. Σκληρός) Πνευματική πηγών, όπως αποσπάσματα και καλλιτεχνική λογοτεχνών της εποχής, την κίνηση Ελλάδα στα Ιστορία του Ελληνικού τέλη του 19ου και στις Έθνους του αρχές του 20ού αι. - Παπαρηγόπουλου (σε Πρώτη Αθηναϊκή φωτογραφική ανατύπωση), Σχολή (Διονύσιος αλλά και να σχολιάσουν Σολωμός, Ανδρέας εικόνες από τα Κάλβος) Ανάπτυξη της αρχιτεκτονικά ιστορικής επιστήμης δημιουργήματα και έργα Θεωρία του τέχνης της εποχής. Φαλμεράγιερ που αμφισβήτησε την ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού Απάντηση Clogg Richard, Συνοπτική από Σπ. Ζαμπέλιο και Κ. Παπαρηγόπουλο (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους) Ανάπτυξη Λαογραφίας από τον Ν. έκδοση Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998. Πολίτη Δημοτικισμός Δημαράς Κ.Θ., Ιστορία της (Ψυχάρης) Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Ευαγγελικά (1901) εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 9 2000. Ορεστειακά (1903) από συντηρητικούς κύκλους αντίδραση Κ. Παλαμά Ανάπτυξη Ζωγραφικής (Βρυζάκης, Τυπάλδος, Λύτρας Βολανάκης, Γύζης κ.ά.) Γλυπτική (Γ. Χαλεπάς) -Λιβιεράτος Δημήτρης, Το ελληνικό εργατικό κίνημα, 1918-1923, Αθήνα 1976. -Vitti Mario, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2008. 12/20

Αρχιτεκτονική (Στ. Κλεάνθης, Γκέρντερ, Χρ. Χάνσεν, Θ. Χάνσεν, Ερν. Τσίλερ, Π. Κάλκος) Μουσική. Ενότητα 11η Αστικός Μετασχηματισμός Εδαφική Επέκταση Κίνημα στο [στου] Γουδί[ή] από Στρατιωτικό Σύνδεσμό πηγών. Συγκεκριμένα, υπό Ν. Ζορμπά μπορεί να διαβαστεί από τα Πρόσκληση προς τον Απομνημονεύματα του Ελ. Βενιζέλο για να Νικολάου Ζορμπά συνδιαλαγεί με τα απόσπασμα που αναφέρεται Ανάκτορα και τον στο πρόγραμμα του πολιτικό κόσμο Α και Στρατιωτικού Συνδέσμου. Β Αναθεωρητική Επίσης, να διαβαστούν και Βουλή Ο Βενιζέλος να σχολιαστούν τα άρθρα της πρωθυπουργός της Συνθήκης του Λονδίνου και Ελλάδος Σύνταγμα του του Βουκουρεστίου που 1911(φιλελεύθερο αφορούν στην Ελλάδα αστικό πολίτευμα που (συγκριτική εξέταση). ενισχύει τα ατομικά δικαιώματα, την Με τον τρόπο αυτό ελευθερία του τύπου επιτυγχάνεται, και της ιδιοκτησίας, Clogg Richard, Συνοπτική μεταξύ άλλων, και θεσπίζει τη μονιμότητα η σύνδεση της των δημοσίων προηγούμενης με υπαλλήλων, την την επόμενη υποχρεωτική ενότητα. εκπαίδευση, την ίδρυση έκδοση Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998. τεχνικών σχολείων) -Gibbons Herbert Adams, Απαλλοτρίωση εθνικών Βενιζέλος, μία βιογραφία, γαιών Αναδιοργάνωση μτφρ. Μιχάλης Κατσιμίτσης, κράτους Α εκδόσεις Ευρασία, Αθήνα Βαλκανικός Πόλεμός 2008. (αποτέλεσμα της -Πρεβελάκης Ελευθέριος, Ο Βαλκανικής Ελευθέριος Βενιζέλος και οι συνεννόησης και της Βαλκανικοί Πόλεμοι, Αθήνα πολιτικής της 1965. 13/20

Οθωμανικής -Σβολόπουλος Κωνσταντίνος, Αυτοκρατορίας) Η Ελληνική Εξωτερική Συνθήκη του Λονδίνου Πολιτική, 1900-1945, εκδόσεις (1913) Δολοφονία Βιβλιοπωλείον της Εστίας, βασιλιά Γεωργίου Α Αθήνα 14 2005. στη Θεσσαλονίκη Διάδοχος ο Κωνσταντίνος -Β Βαλκανικός Πόλεμός Συνθήκη Βουκουρεστίου (1913) Ένωση Κρήτης με ελληνικό κράτος και ενσωμάτωση νοτίου Ηπείρου και Ανατολικής Μακεδονίας Νησιά του Αιγαίου παραχωρούνται οριστικά στην Ελλάδα (Πρωτ. Φλωρεντίας, 1914) - Ο ρόλος του Ελευθερίου Βενιζέλου στην εδαφική επέκταση του νεοελληνικού κράτους. Ενότητα 12η Ά Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918) Αντίπαλοι: Κεντρικές Αυτοκρατορίας και Αντάντ από την άλλη Διαφωνία Βενιζέλου πηγών. Ενδεικτικά, μπορεί Κωνσταντίνου για τη να διαβαστεί η προκήρυξη συμμετοχή της Ελλάδας υπ αριθ. 1 της Προσωρινής στο πλευρό της Αντάντ Επαναστατικής Κυβέρνησης Εθνικός Διχασμός που υπογράφεται από τον Κίνημα Εθνικής Βενιζέλο και τον Άμυνας Η Ελλάδα Κουντουριώτη. Επιπλέον, στον Πόλεμο στο μπορούν να διαβαστούν πλευρό της Αντάντ εφημερίδες της εποχής που Απόβαση ελληνικού αναφέρονται στη 14/20

στρατού στη Σμύρνη Ουκρανική Εκστρατεία Συνθήκη των Σεβρών (1920: δημιουργείται η Ελλάδα «των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών») Εκλογές 1920 (ήττα Βενιζελικών) Μικρασιατική Καταστροφή Η δίκη των Έξι - Η Συνθήκη της Λοζάνης (1923) Η Ανταλλαγή των πληθυσμών Το τέλος της «Μεγάλης Ιδέας» - Η Ανακήρυξη της Δημοκρατίας από τον Αλ. Παπαναστασίου Τελευταία διακυβέρνηση Βενιζέλου Η αναπτυξιακή του πολιτική- Η Αυτοεξορία του Ο θάνατός του στο Παρίσι (1936) Επάνοδος βασιλιά δικτατορία Μεταξά Ο δρόμος προς τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Μικρασιατική εκστρατεία και Καταστροφή (συγκριτική προσέγγιση). Επίσης, από το Ημερολόγιο της Πηνελόπης Δέλτα το απόσπασμα που αναφέρεται στην επάνοδο του Κωνσταντίνου και την αναχώρηση του Βενιζέλου από την Ελλάδα. Εναλλακτικά ή εφόσον ο χρόνος επιτρέψει μπορεί να προβληθεί ντοκιμαντέρ για τη Μικρασιατική Καταστροφή από το αρχείο της ΕΡΤ. Clogg Richard, Συνοπτική έκδοση Μ.Ι.Ε.Τ. Αθήνα 1998. -Gibbons Herbert Adams, Βενιζέλος, μία βιογραφία, μτφρ. Μιχάλης Κατσιμίτσης, εκδόσεις Ευρασία, Αθήνα 2008. -Σβολόπουλος Κωνσταντίνος, Η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική, 1900-1945, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 14 2005. Πηγές στο διαδίκτυο: 15/20

Ενότητα 13η Επανάληψη Ύλης Ανακεφαλαίωση Χρονολογικοί Πίνακες Χάρτες - Επεξήγηση Όρων και τυχόν αποριών Υποδείξεις/ επισημάνσεις προς τους για την εξεταστέα ύλη (Syllabus) και τον τρόπο αξιολόγησης Αρχείο ΕΡΤ, ιστοσελίδα Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος». http://archive.ert.gr/ http://www.venizelosfoundation.gr/ προβολή αντιπροσωπευτικών εικόνων που αναφέρονται στα πρόσωπα και γεγονότα της Εξεταστέας Ύλης. Όποιος φοιτητής επιθυμεί μπορεί να αναλάβει μία εργασία πάνω σε θέμα που άπτεται της εξεταστέας ύλης και μπορεί να λειτουργήσει προσθετικά στον τελικό βαθμό της αξιολόγησής του. ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: θα διανεμηθούν Σημειώσεις (εκπαιδευτικό υλικό) με τίτλο Εισαγωγή στη Νεότερη Ελληνική Ιστορία. 16/20

Ενδεικτική Βιβλιογραφία Μαθήματος -Ασπρέας Κ. Γεώργιος, Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος, 1821-1928, τ. Β, 1865-1900, Αθήνα 1930. -Βακαλόπουλος Απόστολος, Νέα Ελληνική Ιστορία, 1204-1985, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2 1987. -Βενέρη Τιμοθέου, μητροπολίτου Κρήτης, Το Αρκάδι διά των αιώνων, Αθήνα 1938. -Βερέμης Θ., Ο στρατός στην ελληνική πολιτική, Κούριερ εκδοτική, Αθήνα 2000. -Του ιδίου, Βαλκάνια από τον 19ο ως τον 21ο αιώνα. Δόμηση και αποδόμηση κρατών, Πατάκης, Αθήνα 2004. -Βερέμης Θάνος - Κολιόπουλος Γιάννης, Ελλάς. Η σύγχρονη συνέχεια. Από το 1821 μέχρι σήμερα, Καστανιώτης, Αθήνα 2006. -Γαρδίκα - Κατσιαδάκη Ελένη, «Η ελληνική κυβέρνηση και το Κρητικό Ζήτημα: 1908», Ανάτυπο από το αφιέρωμα στον πανεπιστημιακό δάσκαλο Βασ. Βλ. Σφυρόερα», λύχνος, Αθήνα χ.χ., σ. 343-372. -Γιαννουλόπουλος Γιάννης, «Η ευγενής μας τύφλωσις», εξωτερική πολιτική και «εθνικά θέματα». Από την ήττα του 1897 έως την Μικρασιατική Καταστροφή, Βιβλιόραμα, Αθήνα 1999. -Clogg Richard, Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1998. -Δερτιλής Γιώργος, Κοινωνικός Μετασχηματισμός και στρατιωτική επέμβαση 1880-1909, Εξάντας, Αθήνα 3 1985. -Δετοράκης Θεοχάρης, Ιστορία της Κρήτης, Ηράκλειο 2 1990. -Δημάκης Ιωάννης, Η πολιτειακή μεταβολή του 1843 και το ζήτημα αυτοχθόνων και ετεροχθόνων, Θεμέλιο, Αθήνα 1991. Δημαράς Κ.Θ., Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 9 2000. -Gibbons Herbert Adams, Βενιζέλος, μία βιογραφία, μτφρ. Μιχάλης Κατσιμίτσης, εκδόσεις Ευρασία, Αθήνα 2008. -Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της εκδοτικής Αθηνών και συγκεκριμένα οι τόμοι ΙΒ (1975), ΙΓ (1977), ΙΔ (1977) και ΙΕ (1978). 17/20

-Κονδυλάκης Ιωάννης, Η Ολοκαύτωσις του Αρκαδίου, εκδ. οίκος Γ. Φέξη, Αθήνα 1904. -Λιβιεράτος Δημήτρης, Το ελληνικό εργατικό κίνημα, 1918-1923, Αθήνα 1976. -Κριάρης Παναγιώτης, Ιστορία της Κρήτης, από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ ημάς χρόνων, τ. Γ, Αθήνα 1937. -Λούκος Χρήστος, Η αντιπολίτευση κατά του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, 1828-1831, Θεμέλιο, Αθήνα 1988. -Μακράκη Λιλή, Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, 1864-1910, η διάπλαση ενός εθνικού ηγέτη, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 2001. -Μανουσάκης Γιώργης, Κρητικές Επαναστάσεις, 1821-1905, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», Χανιά 2004. -Mazower Mark, Τα Βαλκάνια, μτφρ. Κ. Κων/νος Κουρεμένος, Πατάκης, Αθήνα 2002. -Μελάς Σπύρος, Η Επανάσταση του 1909, εκδόσεις Μπίρης, Αθήνα 1957. -Ξάνθος Εμμανουήλ, Απομνημονεύματα περί της Φιλικής Εταιρείας, Αθήνα 1996 [η πρώτη έκδοση έγινε το 1834]. -Παναγιωτόπουλος Βασίλης, «Η Βιομηχανική Επανάσταση και η Ελλάδα 1832-1871», στο Εκσυγχρονισμός και Βιομηχανική Επανάσταση στα Βαλκάνια τον 19ο αιώνα, Θεμέλιο, Αθήνα 1980, σ. 217-235. -Του ιδίου (επιμ.), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, τ. 1-6. -Petropoulos John, Πολιτική και συγκρότηση κράτους στο ελληνικό βασίλειο 1833-1843, τ. Α - Β, μτφρ. Νικηφόρος Διαμαντούρος και συνεργάτες, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1986. -Πρεβελάκης Ελευθ., Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση, 1866-1869, Αθήνα 1966. -Του ιδίου, Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, Αθήνα 1965. -Πρίγκιπος Γεωργίου της Ελλάδος, Αναμνήσεις εκ Κρήτης (1898-1906), Αθήνα 1959. μτφρ. Αικατερίνη Ασδραχά, Θεμέλιο, Αθήνα -Του ιδίου, Ανάλεκτα Νεοελληνικής Ιστορίας και Ιστοριογραφίας, εισαγωγή - επιμέλεια Ξ. Γιαταγάνας, Θεμέλιο, Αθήνα 4 1995. -Σβολόπουλος Δ. Κωνσταντίνος, Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η πολιτική κρίσις εις την αυτόνομον Κρήτην, 1901-1906, Ίκαρος, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», Αθήνα ²2005. 18/20

-Σβολόπουλος Κωνσταντίνος, Η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική, 1900-1945, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 14 2005. -Του ιδίου, Ελευθέριος Βενιζέλος, 12 μελετήματα, Ελληνική Γράμματα Αθήνα 1999. -Σκανδάμης Σ. Ανδρέας, Πρίγκιψ Γεώργιος. Η ζωή και το έργον του, Αθήνα 1955. -Σκοπετέα Έλλη, Το Πρότυπο Βασίλειο και η Μεγάλη Ιδέα. 'Οψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλάδα (1830-1880), εκδόσεις Πολύτροπο, Αθήνα 1988. -Στασινόπουλος Κ. Επαμεινώνδας, Κόμματα και εκλογές στην Ελλάδα (1821-1985), Αθήνα 1985. -Σχινά Γ. Μιχαήλ (επιμ.) Επιστολαί Ι.Α. Καποδίστρια, μτφρ. εκ του Γαλλικού, τ. Α, Αθήνα 1841. -Vitti Mario, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα 2008. -Χαλκιαδάκης Γ. Εμμανουήλ, «Η επανάσταση του Θερίσου ως εσωτερικό ζήτημα: η προσωπική διάσταση πρίγκιπα Γεωργίου - Ελευθερίου Βενιζέλου», στο Θέρισσον 1905 (=Πρακτικά Συνεδρίου, Χανιά, 3-5 Μαρτίου 2005), Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων, Δήμος Θερίσου, υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων, Χανιά 2009, σ. 23-39. -Του ιδίου, Κρήτη, 1898-1913. Από την «Αυτονομία» στην Ένωση με την Ελλάδα, Περιφέρεια Κρήτης, Ηράκλειο 2013. -Του ιδίου, Εκκλησία και Πολιτική στην Ελλάδα. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας (1828-1831), εκδόσεις Ηρόδοτος, Αθήνα 2016. -Χασιώτης Κ. Ιωάννης, Οι Ευρωπαϊκές Δυνάμεις και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2005. -Hobsbawm Eric, Η Εποχή των Αυτοκρατοριών 1875-1914, μτφρ. Κωστούλα Σκλαβενίτη,(Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 2000. 19/20

Προτεινόμενοι Διαδικτυακοί τόποι Αρχείο ΕΡΤ, ιστοσελίδα Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, ιστοσελίδα Εταιρείας Μελέτης Έργου Ι. Καποδίστρια, ιστοσελίδα Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», ιστοσελίδα Ιδρύματος Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία. http://archive.ert.gr/ http://web.ime.gr/ http://www.kapodistrias.info/ http://www.venizelos-foundation.gr/ http://foundation.parliament.gr/ 20/20