Δ.Λ.Π. 32: Χρηµατοπιστωτικά Μέσα: Γνωστοποίηση και Παρουσίαση Financial Instruments: Disclosure and Presentation

Δ.Λ.Π. 32: Χρηµατοπιστωτικά Μέσα: Γνωστοποίηση και Παρουσίαση Financial Instruments: Disclosure and Presentation Σχετικές µε το Δ.Λ.Π. 32 είναι και οι ακόλουθες Διερµηνείες: Αριθ. 5: Ταξινόµηση Χρηµατοπιστωτικών Μέσων Προβλέψεις ενδεχόµενου Διακανονισµού Αριθ. 16: Μετοχικό Κεφάλαιο - Επαναπόκτηση ιδίων µετοχών (Μετοχές Θησαυροφυλακίου) Αριθ. 17: Καθαρή θέση - Δαπάνες µιας συναλλαγής καθαρής θέσης. Δ.Λ.Π. 39: Χρηµατοπιστωτικά Μέσα: Καταχώρηση και Αποτίµηση Financial Instruments Recognition and Measurements - 1 -

Χρηματοπιστωτικό μέσο (ή χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο) Χρηματοοικονομικό στοιχείο ενεργητικού Χρηματοοικονομικό στοιχείο παθητικού (ή χρηματοοικονομική υποχρέωση) Συμμετοχικός τίτλος Παράγωγο Είναι κάθε σύμβαση που δημιουργεί χρηματοοικονομικό στοιχείο ενεργητικού ή παθητικού μιας επιχείρησης, είτε ένα συμμετοχικό τίτλο σε άλλη επιχείρηση. Είναι ένα περιουσιακό στοιχείο που αφορά: Ταμιακά διαθέσιμα Συμβατικό δικαίωμα λήψης μετρητών ή άλλου χρηματοοικονομικού στοιχείου ενεργητικού από άλλη επιχείρηση. Συμβατικό δικαίωμα ανταλλαγής χρηματοπιστωτικών μέσων με μια άλλη επιχείρηση κάτω από πιθανώς ευνοϊκούς όρους. Κάθε τίτλο συμμετοχής σε άλλη επιχείρηση. Είναι κάθε υποχρέωση που αποτελεί συμβατική δέσμευση για: Παράδοση μετρητών ή άλλον χρηματοοικονομικού στοιχείου ενεργητικού σε μια άλλη επιχείρηση ή, Ανταλλαγή χρηματοπιστωτικών μέσων με άλλη επιχείρηση κάτω από όρους πιθανώς δυσμενείς Είναι κάθε σύμβαση που αποδεικνύει το καθαρό δικαίωμα επί των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχείρησης μετά την αφαίρεση όλων των υποχρεώσεων της. Κοινές μετοχές Ορισμένες μορφές προνομιούχων μετοχών Warrants Δικαιώματα αγοράς μετοχών Options Δικαιώματα προαίρεσης Χρηματοπιστωτικό μέσο, η αξία του οποίου μεταβάλλεται σε αντιστοιχία με τη μεταβολή σε ένα καθορισμένο επιτόκιο, τιμή αξιογράφου, εμπορεύματος, συναλλαγματικής ισοτιμίας, δείκτη τιμών κ.λπ. και όμοιες μεταβολές. Δεν απαιτεί αρχική καθαρή επένδυση ή απαιτεί ελάχιστη. Π.χ. Futures, Forwards, Swaps, Options - 2 -

Από τους παραπάνω ορισμούς προκύπτει ότι, στα χρηματοοικονομικά στοιχεία δεν περιλαμβάνονται: Ενσώματα περιουσιακά στοιχεία, όπως αποθέματα, ενσώματες ακινητοποιήσεις και μισθωμένα περιουσιακά στοιχεία. Άϋλα περιουσιακά στοιχεία. Προπληρωθέντα έξοδα. Έσοδα επομένων χρήσεων. Εγγυημένες υποχρεώσεις. Φόροι εισοδήματος. Συμβατικά Δικαιώματα ή υποχρεώσεις που δεν συνεπάγονται τη μεταβίβαση ενός χρηματοοικονομικού στοιχείου ενεργητικού, όπως για παράδειγμα συμβατικά δικαιώματα ή υποχρεώσεις από προθεσμιακό συμβόλαιο εμπορευμάτων ή από σύμβαση απλής μισθώσεως. Υποχρεώσεις μιας επιχείρησης να αγοράσει ή εκδώσει δικούς της συμμετοχικούς τίτλους καθώς και το κόστος αγοράς ιδίων μετοχών. Τα δικαιώματα μειοψηφίας που ανακύπτουν σε μια ενοποίηση επιχείρησης. - 3 -

Περιουσιακά στοιχεία Αιτιολογία Μετρητά στο Ταμείο xxx ΝΑΙ Τεχνικά, μία Υποσχετική της Κεντρικής Τράπεζας Καταθέσεις στην Κεντρική Τράπεζα xxx «Δικαίωμα λήψης μετρητών Έντοκα γραμμάτια και άλλα φερέγγυα αξιόγραφα xxx ««Κρατικά Ομόλογα xxx ««Καταθέσεις σε τράπεζες xxx ««Άλλες τοποθετήσεις χρημάτων στην αγορά xxx ««Εμπορικά αξιόγραφα xxx «Συμμετοχικοί τίτλοι σε άλλη επιχείρηση Δάνεια και προκαταβολές στους πελάτες xxx «Δικαίωμα λήψης μετρητών Εισηγμένα χρεόγραφα xxx «- Συμμετοχικοί τίτλοι xxx «Συμμετοχικοί τίτλοι σε άλλη επιχείρηση Επένδυση σε συγγενή xxx ««Εγκαταστάσεις και εξοπλισμός xxx ΟΧΙ Όχι λήψη μετρητών, όχι χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο Τόκοι εισπρακτέοι xxx ΝΑΙ Δικαίωμα λήψης μετρητών ή άλλου χρηματοοικονομικού στοιχείου Υποχρεώσεις Αιτιολογία Υποχρεώσεις προς Τράπεζες xxx ΝΑΙ Υποχρέωση παράδοσης μετρητών Άλλες καταθέσεις χρημάτων xxx ««Καταθέσεις πελατών xxx ««Πιστοποιητικά καταθέσεων xxx ««Υποσχετικές και άλλες συναφείς υποχρεώσεις xxx ««Δουλευμένα έξοδα και τόκοι πληρωτέοι xxx ««Φορολογία xxx ΟΧΙ Δεν είναι συμβατική δέσμευση Αναβαλλόμενη φορολογία xxx ««Προτεινόμενο μέρισμα xxx «Όχι υποχρέωση μετρητών ή άλλων χρηματ. περιουσιακών στοιχείων Καθαρή Θέση Αιτιολογία Μετοχικό Κεφάλαιο xxx ΟΧΙ Όχι υποχρέωση μετρητών ή άλλων χρηματ. περιουσιακών στοιχείων Ίδιες μετοχές xxx ««Διαφορά υπέρ το άρτιο xxx ««Τακτικό Αποθεματικό xxx ««Διαφορά Αναπροσαρμογής xxx ««Γενικό Αποθεματικό xxx ««Κέρδη εις νέο xxx ««- 4 -

Χρεόγραφα (Debt securities) Συμμετοχικοίτίτλοι (Equity securities) Εμπραγμάτως εξασφαλισμένα χρεόγραφα Παράγωγα Υβριδικά Χρηματοπιστωτικάμ έσα Χρηματοπιστωτικά Μέσα Ομολογίες αναπροσαρμοζόμενου επιτοκίου Τραπεζικές αποδοχές Πιστοποιητικά καταθέσεων Εμπορικά γραμμάτια Εταιρικές ομολογίες Ομολογίες διπλού νομίσματος Γραμμάτια κυμαινόμενου επιτοκίου Δημοτικές ομολογίες Κρατικές ομολογίες Ομολογίες μηδενικού επιτοκίου Μετοχές Προνομιούχες μετοχές αναπροσαρμοζόμενου επιτοκίου Προνομιούχες μετοχές Ενυπόθηκες ομολογίες Υποχρεώσεις εξασφαλισμένες με υποθήκη Ομολογίες επενδύσεων σε ακίνητα Εξασφαλισμένες απαιτήσεις Ομολογίες αποκοπτόμενου τοκομεριδίου Συμφωνίες επαναγοράς Προθεσμιακές συμβάσεις (Forwardcontract) Συμβάσεις μελλοντικής εκτέλεσης (Futurecontract) Συμφωνίες προθεσμιακού επιτοκίου Δικαίωμα προαιρέσεως πώλησης Δικαιώματα προαιρέσεως αγοράς Συμφωνίες ανώτατου ορίου επιτοκίου Συμφωνίες κατώτατου ορίου επιτοκίου Συμφωνίες ανώτατου και κατώτατου ορίου επιτοκίου Ανταλλαγές επιτοκίων Ανταλλαγές νομισμάτων Ανταλλαγές υποθηκών Δικαιώματα προαιρέσεως ανταλλαγής Δικαιώματα αγοράς μετοχών Ομολογίες δεικτών Μετατρέψιμες ομολογίες Μετατρέψιμες προνομιούχες μετοχές Ομολογίες καλυπτόμενων δικαιωμάτων προαίρεσης - 5 -

Παραδείγματα εντάξεως: Κοινές μετοχές Γραμμάτια πληρωτέα Ομολογιακά δάνεια Ομολογιακό δάνειο με δικαίωμα προαίρεσης μετατροπής σε μετοχές (Σύνθετο χρηματοπιστωτικό μέσο) Ίδια Κεφάλαια Χρηματοοικονομικές Υποχρεώσεις Χρηματοοικονομικές Υποχρεώσεις Ίδια Κεφάλαια Χρηματοοικονομικές Υποχρεώσεις - 6 -

Παρουσίαση χρηματοπιστωτικών μέσων από τον εκδότη τους στον Ισολογισμό του Ο εκδότης ενός χρηματοπιστωτικού μέσου πρέπει να εντάσσει το μέσο ή τα συγκροτούντα αυτό μέρη, στις υποχρεώσεις ή στα ίδια κεφάλαια σύμφωνα με την ουσία του συμβατικού διακανονισμού κατά την αρχική καταχώρηση, καθώς και τους ορισμούς της χρηματοοικονομικής υποχρέωσης και του συμμετοχικού τίτλου. Η ένταξη ενός μέσου γίνεται στη βάση μιας εκτίμησης της ουσίας του, όταν καταχωρείται για πρώτη φορά. Αυτή η ένταξη συνεχίζει σε κάθε μεταγενέστερη ημερομηνία παρουσίασης μέχρις ότου το χρηματοπιστωτικό μέσο απομακρυνθεί από τον Ισολογισμό της επιχείρησης. Ο εκδότης ενός χρηματοπιστωτικού μέσου το οποίο περιέχει τα γνωρίσματα τόσο της υποχρέωσης όσο και του συμμετοχικού τίτλου, πρέπει να εντάσσει τα μέρη που συνθέτουν το μέσον ξεχωριστά, δηλαδή στις υποχρεώσεις και τα ίδια κεφάλαια. Ο διαχωρισμός των συνθετικών μερών ενός χρηματοπιστωτικού μέσου μπορεί να γίνεται με δύο τρόπους: Υπολογίζεται το στοιχείο εκείνο που μπορεί να προσδιορισθεί ευκολότερα και στην συνέχεια υπολογίζεται το άλλο με αφαίρεση του πρώτου από το σύνολο του στοιχείου. Προσδιορίζονται ξεχωριστά οι αξίες της υποχρέωσης και των ιδίων κεφαλαίων και στη συνέχεια οι αξίες αυτές αναπροσαρμόζονται αναλογικά ώστε το άθροισμά τους να ισούται με το σύνολο του χρηματοπιστωτικού μέσου. Για την περίπτωση αυτή υπάρχουν ειδικά μοντέλα με τα οποία μπορεί να γίνεται ο υπολογισμός (BlackScholes). Τόκοι, Μερίσματα, Ζημίες και Κέρδη Χρηματοπιστωτικών μέσων ή συνθετικού μέρους αυτών που εντάσσονται στις Χρηματοοικονομικές Υποχρεώσεις, εμφανίζονται στα Αποτελέσματα Χρήσεως. Χρηματοπιστωτικό μέσο που εντάσσεται στους συμμετοχικούς τίτλους, χρεώνονται από τον εκδότη στα Ίδια Κεφάλαια. - 7 -

Συμψηφισμός χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων και χρηματοοικονομικών υποχρεώσεων επιτρέπεται; Ναι, αν είναι επιτρεπτός κατά νόμο ή η επιχείρηση προτίθεται να διακανονίσει σε καθαρό υπόλοιπο. Ταξινόμηση Χρηματοπιστωτικών Μέσων Διερμηνεία 5. Προβλέψεις ενδεχόμενου διακανονισμού Ίδιες μετοχές (Διερμηνεία 16) Οι ίδιες μιας εταιρείας μετοχές που αποκτώνται για διάφορους λόγους, στον Ισολογισμό εμφανίζονται αφαιρετικώς των ιδίων κεφαλαίων. Ομοίως, το αποτέλεσμα που προκύπτει από την πώληση ή ακύρωση τέτοιων μετοχών πρέπει να καταχωρείται απ ευθείας στα ίδια κεφάλαια και όχι στα αποτελέσματα χρήσης (Διερμηνεία 16). - 8 -

Δαπάνες συναλλαγών Καθαρής Θέσης Δαπάνες έκδοσης ή απόκτησης των ιδίων χρηματοπιστωτικών μέσων μιας αρχικής επιχείρησης, που ταξινομούνται από την επιχείρηση στην καθαρή θέση, κατά ΔΛΠ 32 (όπως καταχώρησης στο μητρώο και αμοιβές νομικών και λογιστών SIC 17). Δεν περιλαμβάνονται: Δαπάνες εκδόσεως μετοχών που αφορούν αγορά επιχείρησης (ΔΛΠ 22) Δαπάνες εισαγωγής στο Χρηματιστήριο Δαπάνες μιας πώλησης ενός πακέτου μετοχών Δαπάνες διαίρεσης μετοχών (Split) Δαπάνες αγοράς ή έκδοσης μετοχών προγραμμάτων εργαζομένων (ΔΛΠ 19) Δαπάνες καθαρής θέσης, μείον φόρος εισοδήματος => Καθαρή Θέση. Αν δεν πραγματοποιηθεί, οι δαπάνες αυτές στα Αποτελέσματα Χρήσεως (SIC 17) Δαπάνες σύνθετων χρηματοπιστωτικών μέσων πρέπει να κατανέμονται στα συνθετικά μέσα αναλογικά (SIC 17) - 9 -

Αποτίμηση (αρχική) Χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο Χρηματοοικονομική Υποχρέωση Κόστος (συμπεριλαμβανόμενων εξόδων) Κόστος (μεταγενέστερη) Α. Δάνεια και Εισπρακτέες αξίες, που δημιουργούνται από την επιχείρηση και δεν κατέχονται για εμπορικούς σκοπούς. π.χ. Απαιτήσεις κατά πελατών, δάνεια στο προσωπικό Β. Κρατούμενες μέχρι τη λήξη επενδύσεις Καθορισμένες ή προσδιοριστέες πληρωμές Καθορισμένη λήξη Πρόθεση και ικανότητα επιχειρήσεως Γ. Κατεχόμενα για εμπορικούς σκοπούς Σκοπός δημιουργία κέρδους από βραχύχρονες διακυμάνσεις τιμών π.χ. Μετοχές εισηγμένες, παράγωγα Δ. Διαθέσιμα προς πώληση (όταν δεν εντάσσονται σε άλλη κατηγορία) π.χ. Συμμετοχικοί τίτλοι - 10 -

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΗ ΤΗΣ ΑΡΧΙΚΗΣ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ Κατηγορία Αποτίμηση Μεταβολές Έλεγχος Απομείωσης α)δάνεια και εισπρακτέες αξίες Αναπόσβεστο κόστος Αποτελέσματα Χρήσεως Ναι δημιουργούμενα από την επιχείρηση και μη κατεχόμενα για εμπορικούς σκοπούς β) Κατεχόμενα μέχρι τη λήξη Αναπόσβεστο κόστος Αποτελέσματα Χρήσεως Ναι γ) Κατεχόμενα για εμπορικούς σκοπούς Πραγματική αξία Αποτελέσματα Χρήσεως Όχι δ) Διαθέσιμα προς πώληση Πραγματική αξία(1) Αποτελέσματα Χρήσεως ήκαθαρή Θέση(2) Ναι(3) (1) =Εκτός αν, σε σπάνιες περιπτώσεις, η πραγματική αξία δεν μπορεί να αποτιμηθεί αξιόπιστα (2) =κατ επιλογή (3) = αν οι μεταβολές απεικονίζονται στην Καθαρή Θέση - 11 -

Αποτίμηση Χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων (συμπεριλαμβανομένων των παραγώγων). Μεταγενέστερη αποτίμηση χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων και παραγώγων που είναι περιουσιακά στοιχεία Πραγματική αξία (χωρίς καμία έκπτωση εξόδων συναλλαγής) εκτός Δάνεια και Εισπρακτέες Αξίες δημιουργούμενες από την επιχείρηση και δεν κρατούνται για εμπορικούς σκοπούς. Κατεχόμενες μέχρι τη λήξη επενδύσεις. Χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία που δεν έχουν μία χρηματιστηριακή αγοραία τιμή σε μια ενεργό αγορά και δεν μπορεί να αποτιμηθεί αξιόπιστα η πραγματική αξία. (Μετοχές μη εισηγμένες σε χρηματιστήριο και παράγωγα αυτών). Αυτά αποτιμώνται: Καθορισμένης λήξεως Όχι καθορισμένης λήξεως Στο αναπόσβεστο κόστος με τη μέθοδο του πραγματικού επιτοκίου Στο κόστος Δάνεια και εισπρακτέες αξίες που δημιουργούνται από την επιχείρηση και δεν κατέχονται για εμπορικούς σκοπούς (χωρίς αναφορά στην πρόθεση της επιχειρήσεως να τα κρατήσει μέχρι τη λήξη), αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος Βραχείας διάρκειας εισπρακτέες αξίες με μη δηλωμένο επιτόκιο αποτιμώνται στην αρχική τιμολογιακή αξία εκτός αν το αποτέλεσμα υπολογισμού θα ήταν ουσιώδες. - 12 -

Αποτίμηση Χρηματοοικονομικών υποχρεώσεων. Μεταγενέστερη αποτίμηση χρηματοοικονομικής υποχρεώσεως Στο αναπόσβεστο κόστος Υποχρεώσεις που κατέχονται για εμπορικούς σκοπούς κατ παράγωγα που είναι υποχρεώσεις Στην πραγματική αξία αποτιμάται στο κόστος εκτός για μια παράγωγη υποχρέωση που συνδέεται με παράδοση ενός μη εισηγμένου στο Χρηματιστήριο συμμετοχικού τίτλου, η πραγματική αξία του οποίου δεν μπορεί να αποτιμηθεί αξιόπιστα. - 13 -

Χειρισμός κερδών και ζημιών Χρηματοοικονομικών στοιχείων από αποτίμηση στην πραγματική αξία. Αναγνωρισμένο κέρδος ή ζημία από μεταβολή πραγματικής αξίας. Χρηματοοικονομικού περιουσιακού Χρηματοοικονομικής υποχρεώσεως στοιχείου. (που δεν είναι τμήμα αντισταθμίσεως) Χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο - Χρηματοοικονομική υποχρέωση που κρατούνται για εμπορικούς σκοπούς Καθαρό κέρδος / ζημία χρήσεως κατά την οποία προκύπτει. Διαθέσιμο προς πώληση χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο Καθαρό κέρδος / ζημία χρήσεως κατά την οποία προκύπτει. Επιλογή Λογιστικής Αρχής για όλα τα διαθέσιμα προς πώληση χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία. Καθαρή Θέση (μέχρις ότου το χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο πωληθεί, εισπραχθεί ή άλλως διατεθεί ή μέχρις ότου το χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο προσδιοριστεί ότι είναι απομειωμένο). - 14 -

γ) Η τιμή της μετοχής καθ' όλη την διάρκεια της σύμβασης είναι κάτω από την τιμή εξάσκησης, το δικαίωμα είναι συνεπώς (outofthemoney) και ο αγοραστής δεν το ασκεί. Και στις τρεις περιπτώσεις, η λογιστική αντιμετώπιση, τόσο από τον αγοραστή όσο και από τον πωλητή, έχει ως εξής: Περίπτωση (α) δικαίωμα inthemoney - άσκηση στη λήξη Αν υποτεθεί ότι τις ημερομηνίες σύνταξης Ισολογισμού 31.01.2001, 28.02.2001 και 31.03.2001, η τιμή του υποκειμένου (μετοχή Β) έχει τις εξής τιμές: 11.000, 13.000 και 12.500 αντίστοιχα, τότε η τιμή του δικαιώματος στις αντίστοιχες ημερομηνίες θα διαμορφώνεται (3): Χρονική Αξία Εσωτερική αξία Συνολική αξία 400 325 210 0 0 1.000 3.000 2.500 400 1.325 3210 2.500 01.01.2001 31.01.2001 28.02.2001 31.03.2001-15 -

Οι εγγραφές για τον αγοραστή (Α) θα έχουν: 01.01.2001 Options (Παράγωγα) 400 Διαθέσιμα 400 Αγορά 31.01.2001 Options (Παράγωγα) 925 Κέρδη 925 (925 = 1.325 400) 28.02.2001 Options (Παράγωγα) 1.885 Κέρδη 1.885 (1.885 = 3.210 1.325) (3) Η χρονική αξία υποτίθεται ότι θα διαμορφώνεται έτσι (δεν είναι αντιπροσωπευτική). Πάντως, θα βαίνει. μειούμενη και θα μηδενισθεί στην λήξη της σύμβασης. Η εκάστοτε εσωτερική αξία είναι η διαφορά μεταξύ τρέχουσας αξίας υποκείμενου τίτλου (μετοχή Β) και τιμής εξάσκησης που είναι σταθερή ( 10.000) οριζόμενη κατά τη σύναψη της σύμβασης. - 16 -

ForwardContracts Συμφωνία μεταξύ δύο μερών, για μία ανταλλαγή σε ορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Αμφότερα τα μέρη πρέπει να συμμορφωθούν με τους όρους της σύμβασης. Ας δεχθούμε ότι το ένα μέρος είναι longposition και συμφωνεί να αγοράσει ένα ορισμένο στοιχείο σε μία ορισμένη μελλοντική ημερομηνία και το άλλο είναι η spotposition και συμφωνεί να πωλήσει αυτό το στοιχείο στην ορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Η τιμή ορίζεται στο συμβόλαιο και είναι τιμή παράδοσης / τιμή συμβολαίου. Future Contracts Είναιταίδιαόπως forward contracts. Όμως, τα forward συχνά υποβοηθούνται με τη διαμεσολάβηση μιας Τράπεζας, ενώ τα Futures διαπραγματεύονται με τυποποιημένους όρους. Τα Futures χρειάζονται καθημερινό διακανονισμό, που αφορά σε πληρωμές που προσδιορίζονται από τη μεταβολή του υποκειμένου. Ο τελικός διακανονισμός των Futures είναι μετρητά, παρά πραγματική παράδοση κάποιου στοιχείου. Swaps Συμφωνία μεταξύ δύο μερών για ανταλλαγή μελλοντικών ταμιακών πληρωμών. Currency swap, Interest rate swap, Equity swap, Commodity Swap Εξωτικάπαράγωγα Options on futures, Barrier options, Lookback options, swap options - 17 -

Ενσωματωμένα παράγωγα Ενσωματωμένο παράγωγο είναι ένα παράγωγο που είναι συνθετικό στοιχείο ενός υβριδικού (συνδυασμένου) χρηματοοικονομικού στοιχείου, το οποίο περιέχει και τα δύο, το παράγωγο και το κύριο συμβόλαιο. Συνέπεια του συνδυασμού αυτού είναι, ότι μερικές από τις ταμιακές ροές του συνδυασμένου μέσου κυμαίνονται κατά ένα όμοιο τρόπο προς ένα ανεξάρτητο παράγωγο. Το ενσωματωμένο παράγωγο μπορεί να τροποποιεί κάποιες ή όλες τις ταμιακές ροές που απορρέουν από το κύριο συμβόλαιο και οι οποίες βασίζονται σε ένα μεταβλητό υποκείμενο όπως επιτόκιο, τιμή μετοχής, τιμή εμπορεύματος, τιμή συναλλάγματος, δείκτης τιμών ή επιτοκίων και λοιπά μεταβλητά υποκείμενα. Ένα ενσωματωμένο παράγωγο πρέπει να διαχωρίζεται από το κύριο συμβόλαιο και να λογιστικοποιείται ως ένα παράγωγο όπως ορίσθηκε στα προηγούμενα, όταν πληρούνται όλοι οι ακόλουθοι όροι: Τα οικονομικά χαρακτηριστικά και οι κίνδυνοι του ενσωματωμένου παράγωγου δεν είναι στενά συνδεδεμένα προς τα οικονομικά χαρακτηριστικά και τους κινδύνους του κύριου συμβολαίου. Ένα ξεχωριστό χρηματοοικονομικό στοιχείο, με τους ίδιους όρους όπως το ενσωματωμένο παράγωyο θα πληρούσε τον ορισμό του παραγώγου, και Το υβριδικό (συνδυασμένο) χρηματοοικονομικό στοιχείο δεν αποτιμάται στην πραγματική αξία με μεταβολές που απεικονίζονται στο καθαρό κέρδος ή ζημία. Αν ένα ενσωματωμένο παράγωγο διαχωρίζεται, το ίδιο το κύριο συμβόλαιο πρέπει να λογιστικοποιείται σύμφωνα με αυτό το Πρότυπο αν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του, ή σύμφωνα με το σχετικό Πρότυπο αν αυτό δεν είναι χρηματοοικονομικό στοιχείο. - 18 -

Το σύνθετο χρηματοπιστωτικό μέσο κατέχεται για εμπορικούς σκοπούς ή διαθέσιμο προς πώληση και οι μεταβολές στην πραγματική αξία καταχωρούνται στα Αποτελέσματα Χρήσεως. ΟΧΙ Τα οικονομικά χαρακτηριστικά του χρηματοπιστωτικού μέσου και οι κίνδυνοι είναι στενά συνδεμένα με το κύριο συμβόλαιο ΟΧΙ Το ενσωματωμένο θα πληρούσε τον ορισμό του παραγώγου του ΔΛΠ 39, αν ήταν μόνο του ΝΑΙ Μπορεί η πραγματική αξία του παράγωγου στοιχείου να αποτιμηθεί ξεχωριστά αξιόπιστα ΝΑΙ Είναι το κύριο συμβόλαιο μέσα στο πεδίο του ΔΛΠ 39 ΝΑΙ Το παράγωγο και το κύριο συμβόλαιο πρέπει να λογιστικοποιούνται ξεχωριστά κατά ΔΛΠ 39 ΝΑΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ ΟΧΙ Κανένας διαχωρισμός. Το σύνθετο χρηματοπιστωτικό μέσο, ως ένα συμβόλαιο. Ολόκληρο το συμβόλαιο, ως κατεχόμενο για εμπορικούς σκοπούς Ιδιαίτερος λογαριασμός για παράγωγο ΔΛΠ 39 και ξεχωριστά κύριο συμβόλαιο - 19 -

Παραδείγματα ενσωματωμένων παραγώγων, των οποίων τα οικονομικά χαρακτηριστικά και οι κίνδυνοι δεν είναι στενά συνδεδεμένα με την κύρια σύμβαση είναι: Ένα δικαίωμα προαίρεσης πώλησης (putoption), σε ένα συμμετοχικό τίτλο που κατέχεται από μία επιχείρηση. Ένα δικαίωμα προαίρεσης αγοράς (calloption), ενσωματωμένο σε ένα συμμετοχικό τίτλο, που κατέχεται από μία επιχείρηση, από την άποψη του κατόχου, δεν είναι στενά συνδεμένο προς τον κύριο συμμετοχικό τίτλο. Από την άποψη του εκδότη, το δικαίωμα προαίρεσης αγοράς είναι συμμετοχικός τίτλος, εάν ο εκδότης υποχρεούται ή έχει το δικαίωμα να απαιτήσει διακανονισμό σε μετοχές του, περίπτωση η οποία αποκλείεται από το πεδίο εφαρμογής αυτού του προτύπου. Ένα δικαίωμα προαίρεσης ή μία αυτόματη παράταση της διάρκειας (ημερομηνίας λήξεως) ενός χρέους, δεν συνδέεται στενά με το κύριο συμβόλαιο του χρέους που κατέχεται από μία επιχείρηση, εκτός αν υπάρχει μία συντρέχουσα αναπροσαρμογή στο επιτόκιο της αγοράς κατά το χρόνο της παράτασης. Συμβάσεις που περιέχουν πληρωμές τόκων ή κεφαλαίου, που εξαρτώνται από τιμές μετοχών, δεν θεωρούνται στενά συνδεμένες με τον κύριο χρεωστικό τίτλο ή συμβόλαιο, επειδή οι κίνδυνοι του ενσωματωμένου παραγώγου και της κύριας σύμβασης είναι ανόμοιοι. Ένα δικαίωμα μετατροπής σε συμμετοχικό τίτλο ενσωματωμένο σε ένα χρεωστικό τίτλο, δεν είναι στενά συνδεμένο με το χρεωστικό τίτλο. - 20 -

Αντιστάθμιση Το ΔΛΠ 39 δίνει τρεις τύπους αντιστάθμισης: Πραγματικής αξίας Ταμιακών ροών Καθαρών επενδύσεων σε οικονομικές μονάδες του εξωτερικού Σε κάθε περίπτωση, για να εφαρμοστεί αντισταθμική λογιστική απαιτούνται αυστηρές προϋποθέσεις. Αντιστάθμιση για λογιστικούς σκοπούς, σημαίνει προσδιορισμός ενός ή περισσοτέρων μέσων αντιστάθμισης, ούτως ώστε η μεταβολή τους σε πραγματική αξία είναι ένας συμψηφισμός, εν όλω ή εν μέρει, προς τη μεταβολή σε πραγματική αξία, ή ταμιακές ροές ενός αντισταθμισμένου στοιχείου. Με απλά λόγια, ως αντιστάθμιση, θα μπορούσε να οριστεί, η απόκτηση δύο αντίθετων θέσεων, κατά τρόπο που οι πιθανές ζημίες από τη μια θέση να αντισταθμίζονται ολικά ή μερικά από τα κέρδη της άλλης θέσης. Έτσι λοιπόν, στην αντιστάθμιση υπάρχουν δύο στοιχεία, το αντισταθμισμένο και το αντισταθμίζον στοιχείο. Αντισταθμισμένο στοιχείο μπορεί να είναι περιουσιακό στοιχείο, υποχρέωση, βέβαιη δέσμευση ή προβλεπόμενη μελλοντική συναλλαγή που: Εκθέτει την επιχείρηση σε κίνδυνο μεταβολών σε πραγματική αξία ή μεταβολών σε μελλοντικές ταμιακές ροές, και Για σκοπούς αντισταθμιστικής λογιστικής προσδιορίζεται ως να είναι αντισταθμισμένο. Αντισταθμίζον στοιχείο για σκοπούς αντισταθμιστικής λογιστικής είναι ένα προσδιορισμένο παράγωγο ή (σε περιορισμένες περιπτώσεις) ένα άλλο χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο ή υποχρέωση, του οποίου πραγματική αξία ή ταμιακές ροές αναμένεται να - 21 -

συμψηφίσουν μεταβολές στην πραγματική αξία ή στις ταμιακές ροές ενός καθορισμένου αντισταθμισμένου στοιχείου. Ένα μη παράγωγο χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο ή υποχρέωση μπορεί να προσδιορίζεται ως ένα μέσο αντισταθμίσεως για λογιστικούς σκοπούς της αντισταθμίσεως, μόνον αν αντισταθμίζει τον κίνδυνο μεταβολών σε συναλλαγματικές ισοτιμίες. Αντισταθμίζοντα στοιχεία Παράγωγο (Πώληση δικαιώματος προαίρεσης δεν θεωρείται αντισταθμίζον, εκτός αν προσδιορίζεται ως συμψηφισμός προς ένα αγορασμένο δικαίωμα προαίρεσης). Χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία ή υποχρεώσεις στο αναπόσβεστο κόστος Μπορεί να είναι αποτελεσματικά μέσα αντιστάθμισης, μόνο για κινδύνους ισοτιμιών Ξ.Ν. Ίδιες μετοχές επιχείρησης δεν είναι χρηματοοικονομικά περιουσιακά ή στοιχεία χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις. Αντισταθμισμένο στοιχείο Περιουσιακό στοιχείο, υποχρέωση, ακαταχώρητη βέβαιη δέσμευση ή προβλεπόμενη μελλοντική ανταλλαγή. Υψηλά αποτελεσματική 80 125% Ζημία αντισταθμίζοντος 120 Κέρδος στο ταμιακό 100 120 /100 120% ή 83% (100 / 120) Αντισταθμιστική αποτελεσματικότητα Μία επιχείρηση κατέχει ένα χαρτοφυλάκιο μετοχών ενός χρηματιστηριακού Δείκτη και ένα δικαίωμα προαιρέσεως (αγορά δικαιώματος πώλησης) πάνω στον Δείκτη. Η επιχείρηση δεν μπορεί να καθορίσει το δικαίωμα προαίρεσης ως αντισταθμίζον μέσον σε αντιστάθμιση της πραγματικής αξίας του χαρτοφυλακίου μετοχών, διότι η μεταβολή στην πραγματική αξία για κάθε μεμονωμένο στοιχείο (μετοχή) δεν μπορεί να είναι αναλογική προς τη μεταβολή των τιμών του δείκτη. - 22 -

Μία Τράπεζα έχει απαιτήσεις από 100 κατ υποχρεώσεις από 90 υποκείμενες στους ίδιους κινδύνους και θέλει να αντισταθμίσει το καθαρό άνοιγμα των 10 (100-90). Μπορεί να ορίσει απαιτήσεις από 10 και να τις θεωρήσει ως αντισταθμισμένο στοιχείο. Ομοίως, αν μία επιχείρηση έχει μία βέβαιη δέσμευση να πραγματοποιήσει μία αγορά σε ξένο νόμισμα των 100 και μία βέβαιη δέσμευση να πραγματοποιήσει μία πώληση των 90 στο ίδιο ξένο νόμισμα, μπορεί να αντισταθμίσει το καθαρό ποσό των 10 αγοράζοντας ένα παράγωγο και ορίζοντας αυτό ως ένα μέσο αντιστάθμισης συνδεόμενο με 10 από τα 100 της βέβαιης δέσμευσης για αγορά. Μία απαίτηση σε ξένο νόμισμα από διεταιρική συναλλαγή ενός ομίλου αντισταθμίζεται για έκθεση σε κίνδυνο από συνάλλαγμα. Σύμφωνα με το Δ.Λ.Π. 21, οι συναλλαγματικές διαφορές από εντός ομίλου νομισματικά στοιχεία καταχωρούνται στα αποτελέσματα χρήσεως και δεν απαλείφονται στον ενοποιημένο Ισολογισμό. Συνεπώς, το νομισματικό στοιχείο (απαίτηση), μπορεί να καθορισθεί σε επίπεδο ομίλου αντισταθμισμένο στοιχείο αφού η μεταβολή που προκαλείται από τον αντισταθμισμένο κίνδυνο δεν απαλείφεται στον ενοποιημένο Ισολογισμό. Αντισταθμιστική Λογιστική Σχέση αντιστάθμισης για να έχει τις ιδιότητες για αντισταθμιστική λογιστική, πρέπει αθροιστικά να: Υπάρχει τυπική τεκμηρίωσης της σχέσεως αντιστάθμισης και της αντικειμενικής επιδίωξης της επιχείρησης, ως προς τη διαχείριση του κινδύνου και της στρατηγικής για την ανάληψη της αντιστάθμισης. Αναμένεται η αντιστάθμιση υψηλά αποτελεσματική Αποτιμηθεί αξιόπιστα η αποτελεσματικότητα Εκτιμηθεί αντιστάθμιση πάνω σε μία βάση συνέχισης Παρουσιάζει άνοιγμα σε μεταβολές στις ταμιακές ροές, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν απεικονιζόμενο καθαρό κέρδος ή ζημία. - 23 -

Αντισταθμίσεις πραγματικής αξίας Κέρδος / ζημία αποτίμησης αντισταθμίζοντος στην πραγματική αξία = στα Αποτελέσματα Χρήσεως Κέρδος / ζημία αντισταθμισμένου στοιχείου για κίνδυνο που αντισταθμίστηκε, αναπροσαρμόζει αξία αυτού και καταχωρείται στα Αποτελέσματα. Αντισταθμίσεις ταμιακών ροών Αναλογία κέρδους / ζημίας στο αντισταθμίζον (αποτελεσματική αντιστάθμιση) => Καθαρή Θέση απ ευθείας Η ανενεργός αντιστάθμιση => Αποτελέσματα Χρήσεως (αν το αντισταθμίζον είναι παράγωγο). Αν δεν είναι παράγωγο, στα Αποτελέσματα Χρήσεως ή Καθαρή Θέση. Αντιστάθμιση καθαρών επενδύσεων σε αλλοδαπές Αναλογία κέρδους / ζημίας (αποτελεσματική αντιστάθμιση) => Καθαρή Θέση Ανενεργός αναλογία => Αποτελέσματα Χρήσεως (αν είναι παράγωγο), άλλως στην Καθαρή Θέση, μέχρι διαθέσεως επενδύσεως. - 24 -

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ ΔΑΝEΙΟΥ ΜΕ MEΙΩMENO ΕΠΙΤΟΚΙΟ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ Η επιχείρηση Α χορηγεί στο προσωπικό της την 0l.01.2001 τριετές δάνειο l.000.000 με επιτόκιο 2% ετησίως ενώ το τρέχον επιτόκιο για τέτοιου είδους δάνεια είναι 4%. Η απόσβεση αυτού του δανείου έχει ως εξής: Οι ροές τόκων και κεφαλαίου μέχρι την λήξη έχουν ως εξής: 01.01.2001 31.12.2001 31.12.2002 31.12.2003 1.000.000 20.000 20.000 1.020.000 Εκροή Εισροή Εισροή Εισροή Η παρούσα αυτών αξία με επιτόκιο 4% είναι: 20.000 20.000 1.020.000 + + (1+0,04) (1+0,04) 2 (1+0,04) 3 = 944.502 Η Α καταχωρεί το δάνειο με αυτή την αξία, καταχωρώντας στα αποτελέσματα χρήσεως την διαφορά. Δάνειο 944.502 Έσοδα (τόκοι) 55.498 Ταμείο l.000.000 Στη συνέχεια λογίζει τόκους με επιτόκιο 4% επί της αναπόσβεστης αξίας του δανείου. 31.12.2001 Ταμείο 20.000 Δάνειο 17.780 Τόκοι (έσοδα) 37.780-25 -

31.12.2002 Ταμείο 20.000 Δάνειο 18.491 Τόκοι (έσοδα) 38.491 (944.502 + 17.780) x 4% 31.12.2003 Ταμείο 1.020.000 Δάνειο 19.227 Τόκοι (έσοδα) 39.227 Τόκοι (έσοδα) 1.000.000 (962.282 + 18.491) x 4% - 26 -

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ ΔΑΝΕΙΟΥ ΜΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΧΑΡΙΤΟΣ Η Τράπεζα Τ την 01.0l.2001 χορηγεί στην εταιρεία Α δάνειο 1.000.000 τριετούς διάρκειας (λήξη 31.12.2003) με επιτόκιο 8% επί της ονομαστικής αξίας του 1.000.000 και περίοδο χάριτος 1 έτους. Το κεφάλαιο (1.000.000) θα επιστραφεί την 3l.12.2003. τόκοι των 80.000 θα καταβληθούν την 31.12.2002 και 31.12.2003. Για λογιστικούς σκοπούς η περίοδος χάριτος αγνοείται. Συνεπώς η Τράπεζα προσδιορίζει ένα σταθερό πραγματικό καθ όλη την διάρκεια του δανείου επιτόκιο, που ανέρχεται σε 5.197%. Ο πίνακας τον δανείου έχει ως εξής: Δάνειο Πραγμ. Επιτόκιο 5,197% Ροές Αναπόσβεστο δάνειο 01.01.2001 1.000.000 31.12.2001 1.051.970 51.970 0 1.051.970 31.12.2002 1.026.641 54. 671 80.000 1.016.641 31.12.2003 1.000.000 53.359 80.000 1.000.000 Οι εγγραφές θα έχουν ως εξής: 31.12.2001 Δάνειο Α 1.000.000 Διαθέσιμα 1.000.000 31.12.2001 Δάνειο Α 51.970 Έσοδα τόκων 51.970 31.12.2002 Διαθέσιμα 80.000 Δάνειο Α 25.329 Έσοδα τόκων 54.671-27 -

31.12.2003 Διαθέσιμα 1.080.000 Δάνειο 1.026.641 Έσοδα τόκων 53.259-28 -

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΕΚΧΩΡΗΣΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΔΙΑΓΡΑΦΟΝΤΑΙ Η εταιρεία Α την 30.06.2001 μεταβιβάζει στη Β απαιτήσεις λογιστικής αξίας 100.000 έναντι του ποσού των 194.000, οι οποίες λήγουν έως την 31.12.2001 και τις οποίες θα εισπράττει από τους χρεώστες η Β. Με βάση τη σύμβαση η Α έχει την υποχρέωση να επαναποκτήσει (επαναγοράσει) τις απαιτήσεις στη λογιστική τους αξία εφ' όσον τούτο ζητηθεί από τη Β οποτεδήποτε. Σύμφωνα με τα παραπάνω, αφού η Α διατηρεί τους κινδύνους των απαιτήσεων δεν έχει χάσει τον έλεγχο και συνεπώς δεν διαγράφει από τον Ισολογισμό της τις απαιτήσεις με την μεταβίβαση. Το ποσό των 194.000 εμφανίζεται ως υποχρέωση και αποσβένεται με το πραγματικό επιτόκιο. Σε κάθε ημερομηνία Ισολογισμού οι απαιτήσεις υφίστανται από την Α έλεγχο μειώσεως της αξίας τους. Αν υποτεθούν τα παρακάτω: Η Α συντάσσει Ισολογισμό την 30.09.2001 και 31.12.2001 Η Β την 30.09.2001 κοινοποίησε στην Α ότι εισέπραξε 90.000. Η Β την 31.12.2001 επέστρεψε απαιτήσεις αξίας 11.000 ως οριστικώς απολεσθείσες. Η Α την 30.09.2001 διενήργησε μείωση της αξίας των απαιτήσεων λόγω επισφάλειας 10.000. Οι εγγραφές για την Α θα έχουν: 30.06.2001 Διαθέσιμα 194.000 Υποχρέωση σε Β 194.000 30.09.2001 Αποτελέσματα χρήσεως (τόκοι) 2.988 Υποχρέωση σε Β 2.988 194.000 x 1,54% (πραγματικό επιτόκιο) 30.09.2001 Αποτελέσματα χρήσεως (επισφάλειες) 10.000 Αντίθετος λογ/σμός απαιτήσεων 10.000 Μείωση αξίας απαιτήσεων λόγω επισφάλειας - 29 -

30.09.2001 Αντίθετος λογ/σμός υποχρέωσης Β 90.000 Απαιτήσεις 90.000 Είσπραξη απαιτήσεων 31.12.2001 Αποτελέσματα χρήσεως (τόκοι) 3.012 Υποχρέωση σε Β 3.012 (194.000 + 2.988) x 1,54% 31.12.2001 Αντίθετος λογ/σμός απαιτήσεων 10.000 Αποτελέσματα χρήσεως (Πρόσθετες επισφάλειες) 1.000 Αντίθετος λ/σμός υποχρέωσης Β 11.000 31.12.2001 Υποχρέωση σε Β 200.000 Διαθέσιμα 11.000 Αντίθετος λ/σμός υποχρέωσης Β 79.000 Απαιτήσεις 110.000-30 -

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΕΚΧΩΡΗΣΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ (FACTORING) Η εταιρεία Α την 30.9.2001 συνάπτει συμφωνία με την τράπεζα Τ να της εκχωρήσει απαιτήσεις της χωρίς δικαίωμα αναγωγής. Η συνολική ονομαστική αξία των απαιτήσεων ανέρχεται σε 500.000 (έναντι των οποίων έχει καταχωρηθεί από την Α και μία πρόβλεψη επισφάλειας 4%, 20.000). Η τράπεζα Τ θα επιβαρύνει την Α με τόκους 8% (ετήσιο) υπολογιζόμενους στο μέσο σταθμικό χρόνο μέχρι τη λήξη των απαιτήσεων της Α που ανέρχεται σε 60 ημέρες. Επιπλέον, θα επιβαρύνει την Α με ένα ποσοστό 2,5% για έξοδα και θα υπάρξει και μία παρακράτηση 3% για επιστροφές. Με δεδομένο ότι οι επιστροφές ανήλθαν σε 12.000, οι εγγραφές για την Α θα έχουν ως εξής: Διαθέσιμα 465.925 Πρόβλεψη για απώλειες (500.000 x 4%) 20.000 (1) Χρηματοοικονομικά έξοδα (500.000 x 8% x 60 / 365) (500.000 x 2,5%) 19.075 Τράπεζα T (500.000 x 3%) 15.000 Αποτελέσματα χρήσεως 20.000 (1) Απαιτήσεις 500.000 Επιστροφές 12.000 Διαθέσιμα 3.000 Τράπεζα Τ 15.000 (1) - 31 -

ΙΙΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΩΝ ΑΞΙΩN (ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ) Η Α μεταβιβάζει στη Β ένα χαρτοφυλάκιο εισπρακτέων αξιών ονομαστικής αξίας 5.000 και λογιστικής αξίας κατά τη μεταβίβαση 4.150. Η διαφορά 750 = (5.000-4.150) αφορά σε μείωση της αξίας των απαιτήσεων που βάρυνε τα αποτελέσματα χρήσεως σύμφωνα με το ΔΛΙΙ 36 λόγω πιθανής επισφάλειας. Το εισπραχθέν από τη μεταβίβαση τίμημα ανήλθε σε 4.875. Με τη μεταβίβαση, η Α εγγυήθηκε στη Β μέχρι του ποσού των 750 (όση η εκτιμώμενη επισφάλεια). Επισφάλειες πέραν των 750 βαρύνουν τη Β. Εγγραφές στα βιβλία της A Διαθέσιμα 4.875 Εισπρακτέες αξίες 4.250 Εγγυήσεις οφειλόμενες 625 Αν υποτεθεί ότι οι οριστικές απώλειες από τις απαιτήσεις ανήλθαν για τη B σε 350, τότε η Α θα διενεργήσει την εγγραφή. Εγγυήσεις οφειλόμενες 625 Διαθέσιμα 350 Κέρδος 275 Το κέρδος των 275 αναστρέφει εν μέρει τη ζημία που υπέστη η εταιρεία A, μειώνοντας την αξία των εισπρακτέων αξιών λόγω επισφάλειας, κατά 750. Συνολικά η Α, από τις αξίες αυτές εισέπραξε 4.875 350 = 4.525, έχοντας ζημία 5.000-4.525 = 475 = (750-275). Οι εγγραφές στα βιβλία της Β θα έχουν: Εισπρακτέες αξίες 5.000 Διαθέσιμα 4.875 Κέρδος 125-32 -

Διαθέσιμα από οφειλέτες 4.650 Διαθέσιμα από Α 350 Εισπρακτέες αξίες 5.000 Αν η Β εκτιμά ότι θα έχει ζημίες περαιτέρω της εγγύησης των 750, που έχει λάβει από την Α, θα πρέπει να διενεργήσει ανάλογη μείωση των απαιτήσεων με επιβάρυνση των αποτελεσμάτων χρήσης. - 33 -

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Η επιχείρηση Α την 30.06.2001 αγοράζει μία επένδυση ονομαστικής αξίας 100.000.000 εκδόσεως 01.01.2001, καταβάλλοντας επί πλέον των 100.000.000, έξοδα αγοράς 1.000.000 και υπερτίμημα (τόκοι 2.1. - 30.06.2001), 4.000.000. Η επένδυση αποδίδει ετήσιο τόκο 8% επί των 100.000.000 καταβαλλόμενο την 2.1. εκάστου έτους. Η επένδυση λήγει την 01.01.2006 (πενταετής), ημερομηνία κατά την οποία επιστρέφεται και το κεφάλαιο των 100.000.000. Η Α καταχωρεί την επένδυση στην κατηγορία των δια0εσίμων για πώληση χρηματοοικoνομικών στοιχείων με μεταβολές στην πραγματική αξία καταχωρούμενες κατ' ευθείαν στα ίδια κεφάλαια Την 31.12.2001 η πραγματική αξία της επένδυσης (διαπραγματεύεται στην ελεύθερη αγορά) έχει ανέλ0ει σε 110.000.000 επειδή τα επιτόκια για τέτοιου είδους επενδύσεις έπεσαν δραματικά Την 31.12.2002 η πραγματική αξία της επένδυσης έχει ανέλθει σε 110.500.000 για τον ίδιο λόγο και την 30.06.2003 σε 107.000.000. Την 01.07.2003 η Α άλλαξε πρόθεση και μετέφερε την επένδυση από τα δια0έσιμα προς πώληση, στην κατηγορία των κρατούμενων ως τη λήξη επενδύσεων. Οι λογιστικές εγγραφές καθ όλη τη διάρκεια της επένδυσης θα έχουν: 30.06.2001 Διαθέσιμες για πώληση επενδύσεις 105.000.00 0 (100.000.000 + 1.000.000 + 4.000.000) Διαθέσιμα 105.000.00 0 Σύμφωνα με τις οδηγίες εφαρμογής του Δ.Λ.Π 39 που εξέδωσε το προσωπικό της IASC (IAS 39 ImplementationGuidanceQuestionsandAnswers) 01.07.2001 Question 66-1 σελίς 132, τα έξοδα αγοράς (transactioncosts) μιας επένδυσης με κα0ορισμένες ή προσδιοριστέες πληρωμές και μία συγκεκριμένη λήξη, της οποίας μεταβολές στην πραγματική αξία καταχωρούνται κατ' ευθείαν στα ίδια κεφάλαια αποσβένονται στα αποτελέσματα χρήσεως με την χρήση του πραγματικού επιτοκίου. Το επιτόκιο αυτό για την απόσβεση του 1.000.000 σε 5 χρόνια προσδιορίζεται σε 7,752% και συνεπώς ο πίνακας απόσβεσης της επένδυσης θα έχει ως εξής: - 34 -

Έτος Πραγμ. Επιτόκιο 7,752% Τόκοι / Ροές Αναπόσβεστο κόστος Απόσβεση εξόδου 31.06.2001 101.000.000 31.12.2001 3.914.760 4.000.000 100.914.760 85.240 31.12.2002 7.822.912 8.000.000 100.737.672 177.088 30.06.2003 3.904.592 4.000.000 100.642.264 95.408 Λαμβανομένων υπόψη, της απόσβεσης των εξόδων και της πραγματικής αξίας της επένδυσης την 31.12.2001 οι εγγραφές θα έχουν: 31.12.2001 Χρηματοοικονομικά έξοδα 85.240 Διαθέσιμες για πώληση επενδύσεις 85.240 31.12.2001 Διαθέσιμες για πώληση επενδύσεις 5.085.240 (105.000.000 85.240) = 104.914.760 Αποτελέσματα χρήσεως 4.000.000 (τόκοι) 100.000.000 x 8% / 2 Ίδια κεφάλαια 1.085.240 02.01.2002 Διαθέσιμα 8.000.000 Διαθέσιμες για πώληση επενδύσεις 8.000.000 Είσπραξη τόκων 100.000.000 x 8% 31.12.2002 Αποτελέσματα χρήσεως (τόκοι) 177.088 Διαθέσιμες για πώληση επενδύσεις 177.088-35 -

31.12.2002 Διαθέσιμες για πώληση επενδύσεις 8.000.000 Αποτελέσματα χρήσεως (τόκοι) 8.000.000 (τρέχουσα αξία επένδυσης 110.500.000 μείον λογιστική αξία επένδυσης 101.822.912) 02.01.2003 Διαθέσιμα 8.000.000 Διαθέσιμες για πώληση επενδύσεις 8.000.000 30.06.2003 Αποτελέσματα χρήσεως (τόκοι) 95.408 Διαθέσιμες για πώληση επενδύσεις 95.408-36 -

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ ΔΑΝΕΙΟΥ ΜΕ ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΟ ΠΑΡΑΓΩΓΟ (cap επιτοκίου) Η τράπεζα Τ την 01.01.2001 χορηγεί στον πελάτη Π ετήσιο δάνειο μεταβλητού επιτοκίου. Το επιτόκιο που θα πληρώνεται στις περιόδους εκτοκισμού 31.03, 30.06, 30.09, 31.12. είναι το ισχύον στις ημερομηνίες αυτές EURIBOR. Την ημερομηνία χορήγησης το επιτόκιο είναι 5% και η Τράπεζα πωλεί ένα επιτόκιο cap 5% με βάση το οποίο, η Τράπεζα καταβάλλει στον πελάτη το επί πλέον του 5% επιτόκιο, (δηλ. ανεξαρτήτως του ύψους των επιτοκίων άνω του 5%, ο πελάτης πληρώνει στην Τράπεζα μέχρι 5%). Για το επιτόκιο cap η Τράπεζα εισπράττει από τον πελάτη premium (ασφάλιστρο) 5.000 εφ ' άπαξ. Οι εγγραφές θα έχουν: 01.01.2001 Δάνειο 1.000.000 Ταμείο 1.000.000 01.01.2001 Ταμείο 5.000 Δάνειο 5.000 Την 0l.01.2001 η αξία του δανείου ανέρχεται σε 995.000. Αν υποτεθεί ότι την 31.03.2001, τα επιτόκια είναι 5%, η τράπεζα θα εισπράξει από τον πελάτη 1.000.000 x 1,25% (5/4) = 12.500. Όμως η Τράπεζα αναζητεί ένα επιτόκιο που με δεδομένα τα επιτόκια στο 5% για την υπόλοιπη διάρκεια του δανείου δίδει την ονομαστική αξία του δανείου στην λήξη του (απόσβεση). Το επιτόκιο αυτό ανέρχεται σε 5,52 / 4 = 1,38% και ο πίνακας απόσβεσης έχει ως εξής: Έτος Δάνειο Τόκοι Εισροές Διαφορά Αναπόσβεστο 01.01.2001 995.000 31.03.2001 13.731 12.500 1.231 996.231 30.06.2001 13.750 12.500 1.250 997.481 30.09.2001 13.765 12.500 1.265 998.746 31.12.2001 13.754 12.500 1.254 1.000.000-37 -

Οι εγγραφές των τόκων την 31.03.2001 θα είναι: 31.03.2001 Ταμείο 12.500 Δάνειο 1.231 Τόκοι (έσοδα) 13.731 Την 30.06.2001 το EURIBOR ανέρχεται σε 5,75% και συνεπώς ο πελάτης θα πληρώσει 5% αφού έχει θέσει οροφή (cap επιτοκίου). Έτσι ισχύει το προηγούμενο επιτόκιο που αποσβένει το δάνειο. Οι εγγραφές τόκων θα έχουν: 30.06.2001 Ταμείο 12.500 Δάνειο 1.250 Τόκοι (έσοδα) 12.750 Την 30.09.2001 αν υποτεθεί ότι το EURIBOR ανέρχεται σε 4,90% ο πελάτης θα πληρώσει 4,9% / 4 x 1.000.000 = 12.250. Ν Τράπεζα αναζητεί ένα επιτόκιο που εφαρμοζόμενο στο αναπόσβεστο υπόλοιπο του δανείου την 30.06.2001, (995.000 + 1.231 + 1.250 = 997.481), δίδει την ονομαστική αξία του δανείου στη λήξη του. (Υποτίθεται ότι τα επιτόκια θα παραμένουν στο 4,9% και για την επόμενη περίοδο εκτοκισμού). Το επιτόκιο αυτό είναι 5,412% ή 1,353% για το τρίμηνο. Συνεπώς ο νέος πίνακας του δανείου είναι: Έτος Δάνειο Τόκοι Εισροές Διαφορά Αναπόσβεστ ο 30.06.2001 997.481 30.09.2001 13.496 12.250 1.246 998.727 31.12.2001 13.523 12.250 1.273 1.000.000 Οι εγγραφές τόκων θα έχουν: - 38 -

30.09.2001 Ταμείο 12.250 Δάνειο 1.246 Τόκοι (έσοδα) 13.496 Την 31.12.2001 αν υποτεθεί ότι το EURIBOR είναι 4,6% ή 1,15% το τρίμηνο, ο πελάτης θα πληρώσει l.000.000 x 1, 15% = 11.500. Το απομένον προς απόσβεση δάνειο είναι 1.000.000-998.727 = 1.273 και συνεπώς οι τόκοι είναι 11.500 + 1.273 = 12.773. Η εγγραφή τόκων θα έχει: 31.12.2001 Ταμείο 11.500 Δάνειο 1.273 Τόκοι (έσοδα) 12.773 31.12.2001 Ταμείο 1.000.000 Δάνειο 1.000.000 Είσπραξη δανείου - 39 -