Nεανικά Ἀγκυροβολήματα Aγκυροβολή- Δ I M H N I A I O Φ Y Λ Λ A Δ I O T H Σ I E P A Σ M H T P O Π O Λ E Ω Σ I E P A Π Y T N H Σ K A I Σ H T E I A Σ Γ I A T O Y Σ N E O Y Σ T E Y X O Σ 4 4 ο Μ Α Ϊ Ο Σ - Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ 2 0 0 8 Τὰ τῆς σαρκὸς πάθη Σκέψεις γύρω ἀπὸ τὴ βιολογικὴ ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου ὲν πρέπει στιγμὴ νὰ ξεχνοῦμε τὸ θεραπευτικὸ τρίπτυχο τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας (κάθαρση, φωτισμὸς καὶ θέωση) ὅσοι διακονοῦμε τὸ ποιμαντικὸ καὶ κατηχητικὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ εὐκολότερη καὶ πιὸ ἀποτελεσματική. Γιὰ νὰ γίνει σαφέστερο αὐτὸ ποὺ λέω παραθέτω ὁρισμένα ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴ Φιλοκαλία τῶν Νηπτικῶν πατέρων. «Τρία εἶναι τὰ γενικότερα τρίπτυχο αὐτὸ σὲ πάθη, μέσω συνδυασμὸ μὲ τὸ τῶν ὁποίων γεννιοῦνται ἄλλο τρίπτυχο τῶν πειρασμῶν τοῦ Χριστοῦ ὅλα τὰ ἄλλα: ἡ φιληδονία, ἡ φι- στὴν ἔρημο, λαργυρία καὶ ἡ φιλο- ὅπου κάθε πειρασμὸς ἀντιστοιχεῖ σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ γενικὰ πάθη ἀπὸ τὰ ὁποῖα γεννιοῦνται δοξία. Σ αὐτὰ ἀκολουθοῦν ἄλλα πέντε πονηρὰ πνεύματα καὶ ἀπὸ αὐτὰ γεννιέται ὅλα τὰ ἄλλα, μεγάλο πλῆθος μᾶς βοηθᾶ νὰ ἑστιάσουμε τὴν προσοχή παθῶν καὶ διάφορα εἴδη ποικιλόμορφης μας στὴ ρίζα τοῦ πάθους κακίας. Ἐκεῖνος καὶ νὰ μὴ χα- θοῦμε μέσα στὴν πολυμορφία του. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ἡ θεραπευτικὴ προσέγγιση τῶν ψυχικῶν προβλημάτων, καὶ ὄχι μόνο αὐτῶν, γίνεται λοιπὸν ποὺ νίκησε τοὺς τρεῖς ἀρχηγοὺς καὶ ἡγεμόνες, φονεύει μαζὶ καὶ τοὺς ἄλλους πέντε καὶ ὑποτάσσει ὅλα τὰ πάθη» (Ὁσίου Θεοδώρου Ἐδέσσης, «100 ψυχοφελῆ
κεφάλαια», Φιλοκαλία τ. Β, σελ. 13. ἐκδ. «Τὸ Περιβόλι τῆς Παναγίας», Θεσ/νίκη 1998). Καὶ ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς: «Ἡ φιλαυτία, ὅπως πολλὲς φορὲς ἔχει λεχθεῖ, γίνεται αἰτία ὅλων τῶν ἐμπαθῶν λογισμῶν. Ἀπὸ αὐτὴν γεννιοῦνται οἱ τρεῖς καθολικότατοι λογισμοὶ τῆς ἐπιθυμίας: ὁ λογισμὸς τῆς γαστριμαργίας, τῆς φιλαργυρίας καὶ τῆς κενοδοξίας. Ἀπὸ τὴ γαστριμαργία γεννιέται ὁ λογισμὸς τῆς πορνείας, ἀπὸ τὴν κενοδοξία ὁ λογισμὸς τῆς ὑπερηφανείας. Οἱ ἄλλοι ἐμπαθεῖς λογισμοί, δηλαδὴ τῆς ὀργῆς, τῆς λύπης, τῆς μνησικακίας, τῆς κατακρίσεως καὶ οἱ λοιποί, ἀκολουθοῦν αὐτοὺς τοὺς τρεῖς» (ὅ. π. σελ. 83). (Ἡ διαφορὰ στὴν ὀνομασία τῶν παθῶν ἀνάμεσα στοὺς δύο αὐτοὺς πατέρες δὲν ἀλλάζει τὴν οὐσία τῶν πραγμάτων. Ἡ συνηθέστερη ὀνομασία τῶν γενικῶν παθῶν ἀποδίδεται ἀπὸ τοὺς πατέρες μὲ τὰ ζεύγη: γαστριμαργία-φιληδονία, πλεονεξία-φιλαργυρία, κενοδοξία - φιλοδοξία). Ἡ πρώτη ἑνότητα ποὺ ἐξετάστηκε εἶχε σχέση μὲ τὸν τρίτο κατὰ σειρὰ πειρασμὸ τοῦ Χριστοῦ, δηλ. τὸν πειρασμὸ τῆς κενοδοξίας. ὲν κάναμε λόγο γιὰ τὸ πάθος τῆς κενοδοξίας, ἀλλὰ γιὰ τὴ θεραπευτικὴ τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ τὸ μυστήριο τῆς ὑπακοῆς ποὺ δέχεται ἐκφυλιστικὲς ἐπιδράσεις οἱ ὁποῖες ἔχουν ὡς ἀποτέλεσμα νὰ χάνεται ἡ θεραπευτικὴ αὐτὴ δυναμική. Στὴν παρούσα ἑνότητα θὰ προσπαθήσουμε νὰ προσεγγίσουμε τὸν πρῶτο πειρασμὸ τοῦ Χριστοῦ, τὸν πειρασμὸ τῆς γαστριμαργίας ἤ φιληδονίας. Τὰ σαρκικὰ πάθη καὶ μιὰ σειρὰ προβλημάτων ποὺ σχετίζονται μὲ τὴ βιολογικὴ ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου ξεκινοῦν ἀπὸ τὸ πάθος αὐτό. Τὰ ἐρωτήματα τῶν νέων ποὺ σχετίζονται μὲ τὸν ἔρωτα καὶ τὶς προγαμιαῖες σχέσεις, τὶς ἐκτρώσεις καὶ σύγχρονα βιοηθικὰ διλήμματα θὰ ἀποτελέσουν τὸ πλαίσιο μέσα στὸ ὁποῖο θὰ προσπαθήσουμε νὰ κινηθοῦμε. Πρίν, ὅμως, θὰ πρέπει νὰ ὁρίσουμε τὸ θεραπευτικὸ πλαίσιο μέσα στὸ ὁποῖο κινεῖται ἡ Ἐκκλησία γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ κατανοήσουμε τὸ λόγο της. Στὴ θεραπευτικὴ, τὸ τονίζουμε αὐτό, καὶ ὄχι στὴν ἠθικολογία θεμελιώνεται ὁ λόγος τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ἀρετὴ τῆς παρθενίας (γιὰ τοὺς μοναχοὺς) καὶ τῆς σωφροσύνης (γιὰ τοὺς ἐγγάμους) ποὺ εἶναι γιὰ τὴν Ἐκκλησία τὸ ἀντίδοτο τῆς φιληδονίας, δὲν ἔχει σχέση μὲ πουριτανικὲς ἀντιλήψεις ἠθικῆς καθαρότητας, ἀλλὰ μὲ δρόμο ἀσκητικὸ ποὺ ὁδηγεῖ στὴν ἀγάπη μέσα ἀπὸ τὴν ἀπόκτηση τῆς Χάριτος. Γράφει σχετικὰ ὁ ἅγιος Σιλουανὸς ὁ Ἀθωνίτης: «Καθημερινὰ τρέφουμε τὸ σῶμα καὶ ἀναπνέουμε ἀέρα, γιὰ νὰ ζήσουμε. Καὶ ἡ ψυχὴ ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τὸν
Κύριο καὶ τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, χωρὶς τὴν ὁποία εἶναι νεκρή. Ὅπως ὁ ἥλιος θερμαίνει καὶ δίνει ζωὴ στὰ λουλούδια τοῦ ἀγροῦ καὶ αὐτὰ στρέφονται πρὸς αὐτόν, ἔτσι καὶ ἡ ψυχὴ ποὺ ἀγάπησε τὸν Θεὸ προσελκύεται πρὸς Αὐτὸν καὶ γίνεται μακάρια μαζί του, καὶ ἀπὸ τὴν μεγάλη της χαρὰ θέλει ὅλοι νὰ γευθοῦν μὲ τὸν ἴδιο τρόπο τὴ μακαριότητα αὐτή. Γι αὐτὸ μᾶς δημιούργησε ὁ Κύριος, γιὰ νὰ μένουμε αἰώνια στοὺς οὐρανοὺς μὲ ἀγάπη μαζί Του... (Ἅγιος Σιλουανὸς Ἀθωνίτης, Ἱ. Μονή Τιμίου Προδρόμου Ἔσσεξ, ἔκδοση 11η, σελ. 396). Μ α κ ά ρ ι ο ς ὅποιος φυλάγει τὴν καθαρότητα τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος, τὸν ἀγαπᾶ ὁ Κύριος καὶ δίνει στὴν ψυχή του τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ( ὅ. π., σελ. 396) Πρὶν δεχθεῖ ὁ ἄνθρωπος τὴ χάρη, ζεῖ καὶ νομίζει ὅτι ὅλα στὴν ψυχή του εἶναι καλά. Ὅταν, ὅμως, τὸν ἐπισκεφθεῖ ἡ χάρη καὶ μείνει μέσα του, βλέπει τὸν ἑαυτό του τελείως διαφορετικά. Καὶ ὅταν ὕστερα στερηθεῖ πάλι τὴν χάρη, τότε μόνο καταλαβαίνει σὲ ποιὰ ἄθλια κατάσταση βρίσκεται... (ὅ. π., σελ. 397). Γιὰ νὰ ἔχει ὁ ἄνθρωπος τὴ χάρη, πρέπει νὰ εἶναι ἐγκρατὴς σὲ ὅλα, στὶς κινήσεις, στὴν ὁμιλία, στὴν ὅραση, στοὺς λογισμούς, στὴν τροφή. Γιὰ κάθε εἴδους ἐγκράτεια βοηθάει ἡ μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, ὅπως λέει ἡ γραφή: «Οὐκ ἐπ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ὁ ἄνθρωπος, ἀλλ ἐπὶ παντὶ ρήματι ἐκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεοῦ» (ὅ.π., σελ. 400). Ὑπάρχει μικρὴ ἀγάπη, ὑπάρχει μέση, ὑπάρχει καὶ τέλεια. Ὅποιος φοβᾶται τὴν ἁμαρτία, αὐτὸς ἀγαπᾶ τὸν Θεό. Ὅποιος ἔχει κατάνυξη, αὐτὸς ἀγαπᾶ περισσότερο. Ὅποιος ἔχει στὴν ψυχή του φῶς καὶ χαρά, αὐτὸς ἀγαπᾶ ἀκόμη περισσότερο. Καὶ ὅποιος ἔχει τὴ χάρη καὶ στὴν ψυχὴ καὶ στὸ σῶμα, αὐτὸς ἔχει τὴν τέλεια ἀγάπη. Τέτοια χάρη ἔδινε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα στοὺς μάρτυρες καὶ μὲ αὐτὴν ὑπέμεναν μὲ γενναιότητα ὅλους τοὺς πόνους. Ὅταν ἡ χάρη εἶναι μέσα μας, τὸ πνεῦμα καίει καὶ ὁρμᾶ ἡμέρα καὶ νύχτα πρὸς τὸν Κύριο, γιατὶ ἡ χάρη αἰχμαλωτίζει τὴν ψυχὴ στὴ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ὅποιος ἔχει τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ στὴν ψυχὴ καὶ στὸ σῶμα, ἔχει τὴν τέλεια ἀγάπη. Κι ἄν κανεὶς διαφυλάξει αὐτὴν τὴ χάρη, θὰ ἁγιάσουν τὰ λείψανά του, ὅπως τῶν ἁγίων μαρτύρων, τῶν προφητῶν ἤ τῶν ἄλλων μεγάλων ἁγίων. Ὅποιος μένει σὲ αὐτὸ τὸ μέτρο, δὲν
δελεάζεται ἀπὸ τὴν ἀγάπη τῆς νέας γυναίκας, ποὺ γοητεύει ὅλον τὸν κόσμο, γιατὶ ἡ γλυκύτητα τῆς θείας ἀγάπης ἁρπάζει τὸ νοῦ ἀπὸ κάθε γήινο... (ὅ. π., σελ. 447). Πολλοὶ γνωρίζουν τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι γλυκὺ καὶ τόσο ἀγαπητὸ στὴν ψυχή, ὥστε, καὶ νὰ δεῖ μιὰ ὄμορφη κοπέλα (κάποιος), παραμένει ἄτρωτος ἀπὸ τὴν σαρκικὴ ἐπιθυμία. Ὅποιος, ὅμως, ἔχει τὴ χάρη μόνο στὴν ψυχή, αὐτὸς φοβᾶται ἀκόμα τὴν ἁμαρτία, γιατὶ αἰσθάνεται νὰ τὸν δελεάζουν ἀκόμη τὰ πάθη καὶ νὰ ζεῖ μέσα του ἡ ἁμαρτία» (ὅ. π., σελ. 498). Εἶναι φανερὸ ὅτι τὸ ζητούμενο μέσα ἀπὸ ὅλη τὴν ψυχοσωματικὴ ἄσκηση καὶ τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν, ὅπως ἡ ἀποχὴ ἀπὸ τὰ σαρκικὰ πάθη, εἶναι ἡ ἀγάπη. Ἀλλὰ ἡ ἀγάπη δὲν εἶναι γιὰ μᾶς τοὺς χριστιανοὺς κάτι ἀφηρημένο. Ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ Ἀγάπη καὶ ὅποιος δὲν φυλάει τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τὴν ἁμαρτία αὐτὸς δὲν θὰ ἔχει τὴ χάρη γιὰ τὴν ὁποία κάνει λόγο ὁ ἅγιος Σιλουανὸς καὶ δὲν θὰ γνωρίσει τὴν ἀγάπη. Οἱ ἄνθρωποι προσπάθησαν καὶ προσπαθοῦν νὰ χτίσουν τὸ δικό τους κόσμο, τὴ δική τους ἀγάπη, ξέχωρα ἀπὸ τὸ Θεό. Τὸ ἀποτέλεσμα, ὅμως, τοῦ ἀνθρώπινου αὐτοῦ ἐγχειρήματος εἶναι νὰ χαθεῖ ἡ ἀγάπη καὶ νὰ διαιωνίζεται ἡ Βαβέλ, ἡ σύγχυση καὶ ἡ διαίρεση. «Ὅτε καταβὰς τὰς γλώσσας συνέχεε, διεμέριζεν ἔθνη ὁ Ὕψιστος. Ὅτε τοῦ πυρὸς τὰς γλώσσας διένειμε εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε» {Ὅταν κάποτε ὁ Θεὸς κατέβηκε καὶ δημιούργησε σύγχυση στὶς γλῶσσες, διαχώρισε τοὺς ἀνθρώπους σὲ ἔθνη. Ὅταν, ὅμως, ὁ Θεὸς μοίρασε τὶς πύρινες γλῶσσες προσκάλεσε ὅλους τοὺς ἀνθρώπους σὲ ἑνότητα} (Κοντάκιο τῆς Πεντηκοστῆς). Ἡ παρθενία (σ αὐτὴν ἀσκοῦνται συνήθως οἱ μοναχοί) καὶ ἡ σωφροσύνη (σ αὐτὴν ἀσκοῦνται συνήθως οἱ ἔγγαμοι) εἶναι βαθμοὶ δεκτικότητας τῆς χάρης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτὸς ποὺ ἔχει τὴν τελειότητα τῆς παρθενίας ἔχει φθάσει στὴν τελειότητα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἡ Παναγία Θεοτόκος. Ὁ εἰσαγωγικὸς βαθμὸς τῆς σωφροσύνης διαφυλάττει ἐπίσης τὴ χάρη, τὴν ἀγάπη, στὸ βαθμὸ ποὺ τοῦ ἀναλογεῖ. Ἔξω, ὅμως, ἀπὸ αὐτὰ τὰ ὅρια, ἡ ἀγάπη ποὺ ζητοῦμε μέσα ἀπὸ τὶς ἀνθρώπινες (ἐφήμερες ἤ ὄχι) σχέσεις χάνεται ἀφήνοντας τὴν ψυχή μας στὸ κενό. Εἶναι ὀδυνηρὸ νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅταν πιὰ θὰ εἶναι ἀργά, ὅτι σ ὅλη μας τὴ ζωὴ δὲν κάναμε τίποτα ἄλλο ἀπὸ τὸ νὰ διώχνουμε τὴν ἀγάπη, ὅτι μόνοι μας ὁδηγήσαμε τὸν ἑαυτό μας στὸ θάνατο. Κλείνω τὴν ἑνότητα αὐτὴ μὲ τὴν ἐπισήμανση ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι τὸ συνεχὲς ζητούμενο στὴ ζωή μας καὶ βρίσκεται μέσα στὴ θυσιαστικὴ αὐθυπέρβαση στὴν ὁποία μᾶς καλεῖ ὁ Χριστὸς λέγοντας: «ὅστις θέλει ὀπίσω μου (στὴν Ἀγάπη) ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καὶ ἀράτῳ τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι» (Μαρκ. 8,34). Παπα-Νικόλας Ἀλεξάκης
Ἔρως ξένος Θεοῦ Τυχαίνει πολλές φορές νά βρίσκεσαι σέ παρέες καί νά ρθει ἡ κουβέντα στό θέμα τῶν σχέσεων τῶν σχέσεων ἀνάμεσα στά δύο φύλα, στόν ἔρωτα. Θέμα προσφιλές πού ἀποτελεῖ ἐγγύηση γιά μιά ζωηρή συζήτηση. Τούς συνομιλητές σου τούς γνωρίζεις λίγο πολύ, κι ἔχεις καταλάβει ποιᾶς νοοτροπίας εἶναι. Σέ λίγο θά χρειαστεῖ νά μιλήσεις κι ἐσύ μά ἡ πρώτη σκέψη πού σοῦ ρχεται στό μυαλό εἶναι νά σιωπήσεις. Νά ἀρκεστεῖς σέ κάτι τυπικό ἔστω καί νά μή μπεῖς στά βαθιά νερά. Τί νά λές καί πῶς νά ἐξηγεῖς σέ ἀνθρώπους πού συγχέουν π.χ. τήν ἐγκράτεια μέ τό μαζοχισμό. Σέ ποιό λίθο θά στρηριχτεῖ ἡ συζήτηση καί τί θά πρωτοποῦμε. Μέ μιά λέξη (μήν τό κρύβεις): Βαριέσαι. Μά βλέπεις ὅτι ἐπιμένουν. Σέ προκαλοῦν νά μιλήσεις. Ξέρουν ἴσως ὅτι πᾶς στήν Ἐκκλησία συχνά καί τούς ἐνδιαφέρει ν ἀκούσουν καί τή δική σου γνώμη. Μπορεῖ μόνο καί μόνο γιά τό διαφορετικό, γιά νά κάνουν ἐνδεχομένως καί λίγο χαβαλέ μέ «τίς τρέλες» πού θά τούς πεῖς πάλι. Ὅπως καί νά ἔχει τό ἀποφασίζεις. ίνεις μία καί βουτᾶς. Ποῦ; Στό βυθό τοῦ ἄλλου ποῦ ἀλλοῦ; «Καί τί πιστεύει ἡ Ἐκκλησία δηλαδή γιά τόν ἔρωτα; έν πρέπει νά χαιρόμαστε τή ζωή, τόν ἔρωτα; Μᾶς ἔχει φορτώσει τόσα ταμποῦ, κόμπλεξ, ἐνοχές. Εἶναι κακό ν ἀγαπᾶς καί νά θέλεις νά εἶσαι μέ τόν ἄνθρωπό σου; Εἶναι ἀδιανόητο ν ἀπαγορεύει ἡ Ἐκκλησία τίς προγαμιαῖες σχέσεις». Εἶναι πράγματι ἀδιανόητο ἐν ἔτει 2008 νά ὑπάρχουν τέτοιου εἴδους ἀπαγορεύσεις μά δέν ὑπάρχουν. «Οἱ πόρτες εἶναι ἀνοικτές καί τά σκυλιά δεμένα». Ὅσο γιά τά ταμποῦ καί τίς ἐνοχές φοβᾶμαι ὅτι εἶναι κι αὐτά ξεπερασμένα. Ἡ τρίτη γενιά μετά τή σεξουαλική ἐπανάσταση βρίσκεται ἤδη στή ζωή καί πλέον οἱ νέες γιαγιάδες ὅταν ἦταν νέες, τήν ἔζησαν. Ἑπομένως εἶναι, ἄν μη τι ἄλλο, ἀναχρονιστικό νά μιλοῦμε γιά ἐνοχές. «Μά ἐγώ εἶμαι Χριστιανός / ἤ Ὀρθόδοξος / ἤ καί δέ θέλω νά μείνω ἀπ ἔξω τοῦ νυμφῶνος. Γιατί νά μοῦ
ἀπαγορεύεται νά κοινωνήσω ἄν δέν ἔχω νηστέψει». Σκέφτομαι πώς ἐν τέλει τό ζητούμενο εἶναι τό χρυσόβουλο καί πότε τό πολυπόθητο θά ἐκδοθεῖ. Τό χρυσόβουλο ὅπου πολύ ὡραῖα καί κομψά, μέ γλώσσα βαρύγδουπη, θ ἀνακοινώνει: «Ἐπιτρέπονται εἰς τό ἑξῆς αἱ προγαμιαῖαι σχέσεις ὑπό τήν προϋπόθεσιν οἱ συμβαλλόμενοι νά αἰσθάνωνται ἀμοιβαίαν καί γνησίαν ἀγάπην, ἐπί ὅσον χρόνον ὑφίσταται ἡ σχέσις αὕτη». Ἀπό τή μιά θέλουμε νά πηγαίνουμε στήν ἐκκλησία, νά μετέχουμε στά μυστήρια, νά ζητοῦμε ἀπ τό Θεό διάφορα ρουσφέτια (π.χ. μιά καλή θέση, ἕνα καλό παιδί / κοπέλα, καλή ὑγεία), ἀλλά ἀπ τήν ἄλλη νά εἴμαστε καί ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς μας καί ὄχι τοῦ Βυζαντίου. Μά εἶναι καί κάτι ἄλλο. Κάτι βαθύτερο καί σκοτεινότερο. Ἄρρητο. Εἶναι ὁ φόβος. Ὁ φόβος γιά τόν ἴδιο τόν ἔρωτα πού ὡς ἄλλος Θεός Ἰανός ἔχει δύο πρόσωπα. Τό ἕνα τό καλό, τό ὡραῖο, τό τέλειο, τό ἀνεβαστικό! καί τό ἄλλο... Τό ἄλλο εἶναι φρικτό, ἀποτρόπαιο, δείχνει τήν τιμωρία. Τιμωρούμαστε ἐμεῖς οἱ θνητοί γιατί ἀγγίξαμε τήν «ὑπέρτατη» ἡδονή. Πῶς; Μέ τά διάφορα ἀφροδίσια νοσήματα. Τό AΙDS, τήν ὑπατίτιδα, τά κονδυλώματα. Πῶς ἀλλιῶς; Μ ἕνα γάμο προβληματικό, ὅλο καυγάδες πού καταλήγει σέ διαζύγιο κι ὅλα αὐτά ἑρμηνεύονται ὑποσυνείδητα ὡς ἡ δίκαιη τιμωρία καί ἡ ἀναπόφευκτη συνέπεια μιᾶς ζωῆς δίχως μέτρο. Αὐτομαστιγωνόμαστε ἀνελέητα γιά νά κατευνάσουμε τίς ἀρχέγονες θεότητες τοῦ ἄγχους, τῆς ἀνασφάλειας, τοῦ πανικοῦ. Ἀντίθετα μέσα στήν ψευδαίσθηση ὅτι θρησκεύουμε νιώθουμε ἐξασφαλισμένοι. Οὕτως ἤ ἄλλως τό νά «τήν ψάχνεις» μέ τίς θρησκεῖες εἶναι κάτι παραπάνω ἀπό μόδα εἶναι «must». Μακρυά ἀπ τήν ἐκκλησία εἴμαστε ἀνήμποροι νά γιατρέψουμε τίς διάφορες πληγές πού μᾶς κληροδοτοῦν οἱ διαδοχικές σχέσεις μας, δηλητηριάζοντας κάθε νέα ἀρχή. Ἐν τέλει φτάνουμε στό γάμο κουρασμένοι, ταλαιπωρημένοι. Ἀνεξίτηλα χαραγμένες μέσα μας οἱ τραυματικές ἐμπειρίες δημιουργοῦν μύρια προβλήματα στήν ψυχική μας ὑγεία. Ἀρχῆς γενομένης τότε πού ἔφηβοι ὄντες ἤ λίγο παραπάνω, ὁδηγηθήκαμε σέ ἀνίερα ἐπιθαλάμια δωμάτια δίχως εὐχή, δί-
χως εὐλογία, ἄδοξα. Ἀμήχανα καί ἀγχωμένα θυσιάσαμε τή μία καί μοναδική παρθενία μας στό βωμό τῶν «πρέπει» τῆς κοινωνίας. «Πρέπει νά ἔχεις ἕνα ἀγόρι/κορίτσι, πρέπει ὅμως πρῶτα νά τακτοποιηθεῖς κι ἔπειτα νά παντρευτεῖς παιδί μου», πρέπει νά «τό» κάνεις φίλε/η μου, εἶναι ντροπή νά μήν «τό» ἔχεις κάνει ἀκόμη, πρέπει νά ἀποκτήσεις ἐμπειρίες, νά δοκιμάσεις διάφορα τώρα πού εἶσαι νέος/α, πρέπει, πρέπει, πρέπει. Γευόμαστε τελικά πρώτη φορά τόν ἔρωτα δίχως τή χαρά τῆς γιορτῆς, τά συγχαρίκια φίλων καί συγγενῶν. έν ἀκοῦμε τό «καί καλούς ἀπογόνους» μαζί μέ τό ἀθῶο καί πλήρως ἀκομπλεξάριστο κλείσιμο τοῦ ματιοῦ. Μόνο κρυφά, στά σκοτεινά, ἰδιωτική ὑπόθεση καί μόνο ὁ ἔρωτας πού τόν ζοῦμε μόνο γιά ἐμᾶς τούς ἴδιους καί γιά κανέναν ἄλλο. Ἄλλωστε ὁ κόσμος εἶναι κακός, ζηλεύει. Ὑπάρχει ἀνταγωνισμός. Κλείνουμε πόρτες καί παράθυρα νά μαντρώσουμε τόν ἔρωτα. Καί ἐν τέλει τί καταφέρνουμε; ιάγουμε τήν ἄχαρη ζωή μας, συμβιβασμένοι μέ τήν ἐποχή, ἄνθρωποι συμβατικοί, κοινοί. Ἄς ἐπιστρατεύσουμε ὅμως τή δύναμη τῆς φαντασίας γιά νά ὁραματιστοῦμε τήν ἰδανική περίπτωση. Μιά δυνατή κι εἰλικρινής ἀγάπη. Μιά σχέση μονογαμική πού στηρίζεται στόν ἀλληλοσεβασμό καί στήν κατανόηση καί πού εἶναι σταθερά προσανατολισμένη στό γάμο. Μετά ἀπό κάποιο χρονικό διάστημα δοκιμασίας (κάτι σάν ἐρωτικό test drive) ὁδηγεῖται στό Μέγα μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας, ἀφοῦ ἔχουν τακτοποιηθεῖ πρῶτα οἱ ἐκκρεμότητες καί οἱ συγκυρίες εἶναι πλέον εὐνοϊκές. ημιουργεῖται μιά ὑπέροχη οἰκογένεια καί εὔλογα οἱ συμβαλλόμενοι διαπιστώνουν: ὁ/ἡ σύζυγος ΜΟΥ. Τά παιδιά ΜΟΥ. Ἡ οἰκογένειά ΜΟΥ. Εὐτυχία ΜΟΥ. Ναί, νιώθουμε εὐτυχισμένοι ἀπομονωμένοι στήν ἀτομικότητά μας. Καί ἡ εὐτυχία μεγαλώνει ὅσο αὐξάνονται καί τά ὑλικά ἀγαθά: κρύσταλλα murano, πορσελάνες Βοημίας, «trendy» κουρτίνες γιά τό φτωχικό μας. Κλεινόμαστε ἐκεῖ βλέποντας τηλεόραση καί δέν πα νά πεθάνει τό παιδάκι τοῦ γείτονα ἤ ὁ γείτονας, ὅσο εἶναι καλά τά δικά μου παιδιά, ὅσο εἶμαι καλά ΕΓΩ, ὅλα πᾶνε καλά. Ἄλλωστε τό εἴπαμε: Ὁ κόσμος εἶναι κακός. Ἡ εὐτυχία ΜΟΥ τούς μπαίνει στό μάτι. Πρέπει νά προφυλάξουμε τά ΜΟΥ μας. ΜΟΥ, ΜΟΥ, ὅπως μουγκανίζουν οἱ ἀγελάδες ἔτσι κι ἐμεῖς. Τό σπίτι μας κλειστό, οἱ ἀγκαλιές μας, οἱ καρδιές μας. Ποιός
μᾶς χτυπᾶ τήν πόρτα; Ὁ ξένος τί θέλει; Νά μᾶς κλέψει τό σπίτι, τά ἀσημικά μας; Νά μᾶς κλέψει τόν ἄνδρα/τή γυναίκα, τήν εὐτυχία μας; Λίγο ἀκόμη καί θά τοῦ ΜΟΥντάρουμε. Τά ΜΟΥ μας ὁ ἐπίγειος παράδεισός μας. Ὅποιος πλησιάσει χάθηκε. Μιά κλωτσιά κι ὄξω. Στή μοναξιά του, στήν ἀπελπισία του, στή φτώχεια του. Ἄς πάει κάπου ἀλλοῦ νά βρεῖ παρηγοριά, ἐμεῖς εἴμαστε πολυάσχολοι, ἔχουμε τά παιδιά μας, τίς δουλειές μας, τά χωράφια μας (... δός μοι τοῦτον τόν ξένον 1 [...] ὅς ὡς ξένος οὐκ ἔχει τήν κεφαλήν ποῦ κλῖναι). Κι ἄν παρ ἐλπίδα τοῦ ἀνοίξουμε ἵσα, ἴσα τήν πόρτα, αὐτό μόνο καί μόνο γιά νά θαυμάσει τό μεγαλεῖο μας. Τήν εὐτυχία μας. Τό πόσο ἅγιοι εἴμαστε. Κι ἔπειτα ἔξω ξένε. ΕΞΩΩΩΩΩ. Πρωί σέ μιά ἀκρογιαλιά. Ἡ φουρτούνα ἔχει κοπάσει κι ἡ θάλασσα ἔχει ξεβράσει ψυγεῖα τρίπορτα τελευταίας τεχνολογίας, σπασμένα μπάρμπεκιου, βρεγμένους καναπέδες μπλεγμένους μέ φύκια. Ὅλα ἄχρηστα κι ὅλα τιποτένια. Ἕνα ἀγόρι πού φοράει μαῦρα ροῦχα κάθεται σ ἕνα βράχο καί παίζει λύρα. Ἔχει χάσει μάνα καί πατέρα κι εἶναι μόνος του ἐκεῖ, στό ἀκρογιάλι. Τόν πλησιάζει ἕνα κορίτσι πού φορά κι αυτό μαῦρα ροῦχα. Μαῦρα γιά νά τραβᾶνε ὅλο τό φῶς. Εἶναι καί τό κορίτσι ὀρφανό. Ξένοι κι οἱ δυό, σ ἐκεῖνον τόν τόπο (...δός μοι τοῦτον τόν ξένον, ὅστις οἶδε ξενίζειν τούς πτωχούς τε καί ξένους). Γονατίζει κοντά του καί τόν κοιτάζει στά μάτια. Τότε θά πεῖ τό ἀγόρι: «πᾶμε στό σπίτι μας». Στό σπίτι τους καίει ἀκοίμητο τό καντήλι μπροστά στίς εἰκόνες. Στό σπίτι τους οἱ τοῖχοι διαπερνοῦνται ἀπ τή ματιά σου καί μπορεῖς νά δεῖς τή μεγάλη λευκή θάλασσα νά ἁπλώνεται, νά ἀκολουθήσεις τό ταξίδι τοῦ ἥλιου καί νά φτάσεις μέ τό βλέμα σου πιό πέρα ἀπ τά ἄστρα καί τούς πιό μακρινούς γαλαξίες. Χωρίς ἀμηχανία θά πλαγιάσουν στό συζυγικό κρεβάτι, μιά καρδιά κι οἱ δυό πού θά φλέγεται ἀπό ἀγάπη γιά τά ἔρημα παιδιά, γιά τούς δυστυχισμένους, γιά τίς γυναῖκες πού βιάζονται, γιά τούς μόνους, γιά τούς ξένους, γιά τόν Ξένο.... ός μοι τοῦτον τόν Ξένον... 1. Ἰδιόμελον πού ψάλλεται κατά τήν περιφορά τοῦ Ἐπιταφίου. Μαρία Βεριγάκη