THE HELMEPA NAVIGAT R Τεχνικό ελτίο

THE HELMEPA NAVIGAT R Τεχνικό ελτίο Μάιος 2014 Τεύχος 113 Θέµατα Ενοποιηµένη και αναθεωρηµένη εγκύκλιος µε οδηγίες για χρήστες και παρόχους Ευκολιών Υποδοχής στα λιµάνια Συστήµατα φιλτραρίσµατος πόσιµου νερού στα πλοία ιαχείριση κατεστραµµένων φορτίων Σελίδα 1 2 4 Ενοποιηµένη και αναθεωρηµένη εγκύκλιος µε οδηγίες για χρήστες και παρόχους Ευκολιών Υποδοχής στα λιµάνια Οδηγίες µε καλές πρακτικές για παρόχους αλλά και χρήστες Ευκολιών Υποδοχής στα λιµάνια (Port Reception Facilities, PRFs) ενέκρινε η Επιτροπή Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC) του ΙΜΟ, κατά την πρόσφατη 66η Σύνοδό της. Οι οδηγίες περιλαµβάνονται σε εγκύκλιο που κυκλοφόρησε από τον ΙΜΟ στα µέσα Απριλίου (MEPC.1/Circ.834), η οποία αναθεωρεί και ενοποιεί σε ένα κοινό έγγραφο 5 προγενέστερες σχετικές εγκυκλίους του Οργανισµού. Πρόκειται για µια περιεκτική και περιληπτική παρουσίαση βασικών θεµάτων σε σχέση µε τη χρήση των PRFs, που στόχο έχει την παροχή πρακτικής βοήθειας τόσο στα πληρώµατα των πλοίων για την παράδοση στη στεριά λειτουργικών κατάλοίπων/αποβλήτων στο πλαίσιο των κανονισµών της MARPOL, όσο και στους υπευθύνους των PRFs στην προσπάθειά τους να προσφέρουν κατάλληλες και αποτελεσµατικές υπηρεσίες στα πλοία που επισκέπτονται τα λιµάνια. Υπενθυµίζουµε ότι κατάλληλες κατά MAR- POL νοούνται οι Ευκολίες Υποδοχής που καλύπτουν τις ανάγκες των πλοίων που τις χρησιµοποιούν χωρίς την πρόκληση αδικαιολόγητων καθυστερήσεων (undue delay). Η ενότητα που αφορά στις προτεινόµενες καλές πρακτικές από την πλευρά των χρηστών των PRFs (πληρώµατα, πλοιοκτήτες και διαχειρίστριες εταιρείες) καλύπτει θέµατα πριν, κατά τη διάρκεια και µετά την παράδοση και εστιάζει στα ακόλουθα τέσσερα επίπεδα: µεταφοράς των καταλοίπων/ αποβλήτων, η συµπερίληψη του κόστους διάθεσης των τελευταίων στην αρχική συµφωνία κ.α. Η σωστή διαχείριση και ελαχιστοποίηση των παραγόµενων καταλοίπων/απόβλήτων επί του πλοίου, µε ενέργειες όπως: η µείωση των άχρηστων υλικών συσκευασίας στα στόρια του πλοίου, για παράδειγµα κατόπιν συµφωνίας µε τους προµηθευτές για παραλαβή αυτών απευθείας κατά την παράδοση στο πλοίο, η εξαρχής συµφωνία µε τους κατασκευαστές και τους προµηθευτές για τους τρόπους διάθεσης προϊόντων και υλικών που συνιστούν ειδικούς τύπους αποβλήτων µετά την παρέλευση του χρόνου ζωής τους (π.χ. ληγµένα πυροτεχνικά µέσα και φάρµακα, χρησιµοποιηµένα καλώδια και µπαταρίες, χαλασµένες ή παλαιωµένες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές κτλ), η αποτελεσµατική διαχείριση των στερεών απορριµµάτων εν πλω, σύµφωνα µε τις οδηγίες εφαρµογής του αναθεωρηµένου Παραρτήµατος V της MARPOL (MEPC.219(63)) ή και Θέµατα logistics και εµπορικών διακανονισµών µε τους ναυλωτές, όπως για παράδειγµα η πρόβλεψη επαρκούς χρόνου παραµονής στο λιµάνι για την ολοκλήρωση της Συνέχεια στη σελ. 2

Μάιος 2014 THE HELMEPA NAVIGATOR 2 το σχετικό πρότυπο του ISO (ISO 21070:2011), και σε σχέση µε τα ελαιώδη κατάλοιπα, η εξοικείωση µε τα συστήµατα επεξεργασίας στο µηχανοστάσιο, η κατάλληλη εκπαίδευση του πληρώµατος και η εφαρµογή του Ολοκληρωµένου Συστήµατος ιαχείρισης Σεντινόνερων (Integrated Bilge Water Treatment System, IBTS). Θέµατα επικοινωνίας µε τις λιµενικές αρχές και τις Ευκολίες Υποδοχής, όπως: η εκ των προτέρων ειδοποίηση (τουλάχιστον 24 ώρες προ του κατάπλου) της PFR για την πρόθεση χρήσης της από το πλοίο µε όλες τις απαιτούµενες πληροφορίες (πχ τύποι και ποσότητες των προς παράδοση καταλοίπων/ αποβλήτων) και µέσω της αντίστοιχης τυποποιηµένης φόρµας του ΙΜΟ (Advance Notification Form), η εκ των προτέρων έγκαιρη ενηµέρωση για τυχόν ιδιαίτερες απαιτήσεις περιστάσεις στο συγκεκριµένο λιµάνι σε σχέση µε το χειρισµό των αποβλήτων κατά την παράδοση, τον προηγούµενο διαχωρισµό τους εν πλω κτλ. πλοίου, το SMS να προβλέπει την υποχρέωση συµπλήρωσης έγγραφης αναφοράς από τον Πλοίαρχο κάθε φορά που εντοπίζεται ανεπάρκεια ή ακαταλληλότητα των PFRs, η οποία στη συνέχεια προωθείται στις αρµόδιες αρχές της Σηµαίας και του Κράτους Λιµένα. Για την αναφορά αυτή προτείνεται επίσης συγκεκριµένη φόρµα από πλευράς IMO, η οποία περιλαµβάνεται, µαζί µε τις προηγούµενες που αναφέρθηκαν, στο παράρτηµα των οδηγιών. Η Εγκύκλιος MEPC.1/Circ.834 είναι διαθέσιµη στο σύνδεσµο: http://helmepa.gr/zip/mepc-1-circ-834.pdf Κλείνοντας, σηµειώνουµε ότι για πληρέστερη καθοδήγηση στο θέµα, ο ΙΜΟ παραπέµπει στην έκδοση Comprehensive Manual on Port Reception Facilities (1999) καθώς στην Απόφαση MEPC.83(44) (Guidelines for ensuring the adequacy of port waste reception facilities), ενώ επικαιροποιηµένες πληροφορίες για τις διαθέσιµες Ευκολίες Υποδοχής περιλαµβάνονται σε σχετική βάση δεδοµένων (Port Reception Facilities Database, PRFD) στη διαδικτυακή πύλη GISIS (Global Integrated Ship Information System, http://gisis.imo.org/public/default.aspx) Θέµατα κατά τη διάρκεια της παράδοσης, όπως η εφαρµογή των διαδικασιών που προβλέπονται στο Σχέδιο Ασφαλούς ιαχείρισης (SMS) του πλοίου, η παραλαβή από τον Πλοίαρχο του σχετικού αποδεικτικού µε βάση την τυποποιηµένη φόρµα του IMO (Waste Delivery Receipt) αλλά και ο καίριος ρόλος των διαχειριστριών εταιρειών στη βελτίωση των διαθέσιµων PRFs µέσω της προβλεπόµενης διαδικασίας ενηµέρωσης για τυχόν ανεπάρκειες. Σε σχέση µε την τελευταία, συνιστάται, στο πλαίσιο των διαδικασιών που απαιτούνται από την ενότητα 7 του Κώδικα ISM για τη λειτουργία του Συστήµατα φιλτραρίσµατος πόσιµου νερού στα πλοία Σε µήνυµά της προς τη HELMEPA, η εταιρεία µέλος Cleopatra Shipping Agency LTD παραθέτει την εµπειρία της από την εγκατάσταση και χρήση συστη- µάτων επεξεργασίας και καθαρισµού πόσιµου νερού στα πλοία της. Κατόπιν και της παραίνεσης του Principal της εταιρείας κ. Ι. Κουλουκουντή, που υπογράφει το µήνυµα, σας παρουσιάζουµε τις σχετικές πληροφορίες και παρατηρήσεις, πιστεύοντας ότι θα είναι ιδιαίτερα χρήσιµες και για τα υπόλοιπα µέλη της HELMEPA, αλλά και της ναυτιλιακής κοινότητας γενικότερα. Η διαθεσιµότητα καθαρού και ασφαλούς για την υγεία του πληρώµατος πόσιµου νερού στο πλοίο είναι προφανώς µια αδιαπραγµάτευτη υποχρέωση από την πλευρά της διαχειρίστριας εταιρείας, που Συνέχεια στη σελ. 3

Μάιος 2014 THE HELMEPA NAVIGATOR 3 πλέον αποτελεί και επίσηµο κανονισµό στο πλαίσιο της ιεθνούς Σύµβασης για τη Ναυτική Εργασία (MLC). Για την κάλυψη των αναγκών σε πόσιµο νερό, µια επιλογή είναι η χρήση εµφιαλωµένου νερού. Για ένα µέσου µεγέθους bulk carrier µε πλήρωµα 22 ατόµων, αν λάβουµε υπόψη ότι η κατ άτοµο µέση ηµερήσια κατανάλωση ανέρχεται σε τρία λίτρα νερό, ιδίως στα θερµότερα κλίµατα, εκτιµάται ότι καταναλώνονται περίπου 16.000 φιάλες χωρητικότητας 1,5 λίτρου για κάθε χρόνο λειτουργίας. Πέρα από το σηµαντικό πρόσθετο βάρος και κόστος σε επίπεδο logistics, τροφοδοσίας κτλ, από την κατανάλωση του εµφιαλωµένου νερού προκύπτει αναπόφευκτα µια διόλου αµελητέα ποσότητα πλαστικών απορριµµάτων που το πλήρωµα καλείται να διαχειριστεί, επιπλέον των υπολοίπων στερεών απορριµµάτων. Η εναλλακτική λύση που υιοθέτησε η Cleopatra Shipping Agency LTD ήταν η εγκατάσταση συστηµάτων φιλτραρίσµατος πόσιµου νερού µε αντίστροφη ώσµωση, τεχνολογία από µόνη της ιδιαίτερα αποτελεσµατική για την αποµάκρυνση στερεών σωµατιδίων, πλήθους ρύπων, βακτηρίων και παρασίτων. Για µεγαλύτερη ασφάλεια, το φιλτράρισµα µε αντίστροφη ώσµωση ακολουθεί και απολύµανση µε UV. Από τις αρχικές µετρήσεις που πραγµατοποιήθηκαν σε πλοίο-µέλος της HELMEPA µετά την εγκατάσταση και λειτουργία ενός τέτοιου συστήµατος, προκύπτει ότι τα διαλυµένα στερεά (total suspended solids, TDS), ένας βασικός δείκτης της ποιότητας του πόσιµου νερού, µειώνονται δραστικά από 190-210 ppm στα 6-10 ppm, επίπεδα θεαµατικά χαµηλότερα και από εκείνα που µετρήθηκαν σε δείγµατα εµφιαλωµένου νερού (107 ppm). Άλλα πλεονεκτήµατα των συστηµάτων αυτών είναι: το σχετικά χαµηλό κόστος αγοράς και εγκατάστασης, το οποίο αποσβένεται σε λιγότερο από ένα χρόνο συγκρινόµενο µε το αντίστοιχο κόστος χρήσης εµφιαλωµένου νερού, οι µηδενικές απαιτήσεις σε ενέργεια κατά τη λειτουργία τους, το χαµηλό κόστος συντήρησης λόγω της µακράς διάρκειας ζωής των φίλτρων (τα προφίλτρα διαρκούν µέχρι και 1 χρόνο ενώ οι µονάδες αντίστροφης ώσµωσης µέχρι και 3 χρόνια), καθώς και το µικρό και βολικό τους µέγεθος που επιτρέπει την εύκολη τοποθέτησή τους σε κατάλληλη θέση. Σύµφωνα λοιπόν µε την εµπειρία της εταιρείας µέλους Cleopatra Shipping Agency LTD, η χρήση κατάλληλα πιστοποιηµένων συστηµάτων φιλτραρίσµατος νερού µε αντίστροφη ώσµωση εξασφαλίζει σηµαντικά οικονοµικά και πρακτικά οφέλη, πόσιµο νερό υψηλής ποιότητας (υψηλότερης µάλιστα από αρκετές περιπτώσεις εµφιαλωµένου νερού) και µια µεγάλη ανάσα για το πλοίο, τις Ευκολίες Υποδοχής και κατ επέκταση το περιβάλλον από τεράστιους αριθµούς πλαστικών φιαλών. Συστήµατα φιλτραρίσµατος νερού µε αντίστροφη ώσµωση εγκατεστηµένα σε πλοίο µέλος της HELMEPA

Μάιος 2014 THE HELMEPA NAVIGATOR 4 ιαχείριση κατεστραµµένων φορτίων Η διαχείριση ενός κατεστραµµένου φορτίου είναι ένα πρόβληµα µε το οποίο το πλήρωµα µπορεί να έρθει αντιµέτωπο κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού. Η ιδανική λύση στην περίπτωση αυτή, θα ήταν η εκφόρτωσή του στην ξηρά και η πώληση του για άλλη χρήση, η ανακύκλωση των επαναχρησιµοποιήσιµων υλικών του ή η τελική διάθεσή του µε περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο. Η απόρριψη στη θάλασσα µπορεί να αποτελεί εξεταζόµενη λύση µόνο αν υπάρχουν λόγοι που την καθιστούν ιδιαίτερα επείγουσα, δεν υπάρχουν ευκολίες υποδοχής του κατεστραµµένου φορτίου στη στεριά και η πόντιση στη θάλασσα δεν είναι επιβλαβής για το περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία. Υπάρχουν διάφοροι τύποι φορτίων που είναι πιθανό να καταστραφούν εν µέρει ή και ολικώς κατά τη µεταφορά τους, ανάλογα µε τη διάρκεια του ταξιδιού και τις συνθήκες που επικρατούν, όπως για παράδειγµα τα σιτηρά, τα δηµητριακά, τα φρούτα, τα λιπάσµατα και το τσιµέντο. Σύµφωνα µε τη Σύµβαση του Λονδίνου (London Convention and Protocol), που ρυθµίζει την πόντιση (dumping) αποβλήτων και άλλων υλικών στη θάλασσα, κάθε πόντιση απαγορεύεται παρά µόνο για ορισµένου τύπου υλικά και µόνο εφόσον εξασφαλιστεί ειδική άδεια από κατάλληλη εθνική αρχή. Ως ποντίσεις ρυθµιζόµενες από τη Σύµβαση του Λονδίνου δε θεωρούνται φυσικά οι λειτουργικές απορρίψεις των πλοίων. Ειδικότερα σε σχέση µε τα στερεά απορρίµµατα, κάθε απόρριψη απαγορεύεται εκτός µόνο ειδικών περιπτώσεων, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του αναθεωρηµένου παραρτήµατος V της MARPOL. Για παράδειγµα, αν πρόκειται για πτώµατα ζώων (animal carcasses) η απόρριψη επιτρέπεται υπό συγκεκριµένες προϋποθέσεις. Η αναθεωρηµένη Εγκύκλιος MEPC.1/Circ.809 Revised Guidance on the Management of Spoilt Cargoes, που εγκρίθηκε στην 65η Σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος του ΙΜΟ πριν από ένα χρόνο, αντικαθιστά την προγενέστερη MEPC.1/Circ.688 και παρέχει οδηγίες για τη διαχείριση των κατεστραµµένων φορτίων. Συνιστάται η εκπόνηση σχεδίων εκτάκτου ανάγκης (contingency plans) για τη διαχείριση κατεστραµµένων φορτίων, είτε το πλοίο µεταφέρει σε µόνιµη βάση ένα συγκεκριµένο τύπο φορτίου, οπότε το σχέδιο εξειδικεύεται αναλόγως, είτε το πλοίο µεταφέρει ποικίλα φορτία, οπότε ενδείκνυται ένα σχέδιο γενικής φύσης. Έγγραφα από τα οποία µπορούν να αξιοποιηθούν πληροφορίες για την κατάλληλη διαχείριση ενός κατεστραµµένου φορτίου είναι οι φορτωτικές, τα δηλωτικά των φορτίων, το ηµερολόγιο του πλοίου και το βιβλίο απορριµµάτων. Το σχέδιο πρέπει να περιλαµβάνει διαδικασίες για την έκδοση άδειας σε περίπτωση που κριθεί σκόπιµη η πόντιση του φορτίου στη θάλασσα, εφόσον δεν υπάρχουν άλλοι εναλλακτικοί τρόποι διαχείρισης του. Στην Εγκύκλιο περιγράφεται επίσης η διαδικασία µε την οποία ο ιδιοκτήτης του φορτίου ή ο Πλοίαρχος ή κάποιος εξουσιοδοτηµένος αξιωµατικός θα ζητήσει την έκδοση άδειας απόρριψης. Αν η απόρριψη γίνεται έξω από τα νερά δικαιοδοσίας (Αποκλειστική Οικονοµική Ζώνη) ενός Κράτους, τότε η αίτηση θα πρέπει να υποβληθεί στο Κράτος όπου έγινε η φόρτωση, εφόσον αυτό έχει κυρώσει τη Σύµβαση του Λονδίνου, ή διαφορετικά στην Αρχή της Σηµαίας του πλοίου. Σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης όπου τίθεται σε κίνδυνο η ανθρώπινη υγεία, η ασφάλεια ή το θαλάσσιο περιβάλλον και δεν υπάρχει κάποια εναλλακτική λύση, µπορεί να χορηγηθεί έκτακτη άδεια απόρριψης (emergency permit). Πρόκειται για µια αρκετά χρονοβόρα διαδικασία καθώς απαιτείται η αναλυτική αξιολόγηση του Συνέχεια στη σελ. 5

Μάιος 2014 THE HELMEPA NAVIGATOR 5 κατεστραµµένου φορτίου και άλλες πληροφορίες σχετικά µε την ποσότητα και τις ιδιότητες του φορτίου, την περιοχή που θα γίνει η απόρριψη και τις πιθανές επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον. Γι αυτό το λόγο, συνιστάται το πλοίο να έχει κάποιο χώρο για την προσωρινή διάθεση του φορτίου, µέχρις ότου χορηγηθεί η άδεια απόρριψης, κατά τρόπο που δε θα παρεµποδίζει την οµαλή λειτουργία του. Στα σχέδια διαχείρισης κατεστραµµένων φορτίων πρέπει να υπάρχουν ειδικά προστατευτικά µέτρα σε περίπτωση που το µεταφερόµενο φορτίο ενδέχεται να περιέχει ξενικά είδη και παθογόνους µικροοργανισµούς. Η θνησιµότητα των ζώων που µεταφέρονται ως φορτίο µε τα πλοία, παρόλο που κυµαίνεται γενικά σε χαµηλά επίπεδα, αποτελεί ένα θέµα που προβληµατίζει αναφορικά µε τον κατάλληλο τρόπο διαχείρισης του συγκεκριµένου τύπου κατεστραµµένου φορτίου. Σύµφωνα µε την Εγκύκλιο, η διαχείρισή του πρέπει να εξετάζεται κατά περίπτωση, είτε σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του Παραρτήµατος V αν ο βαθµός θνησιµότητας δεν υπερβαίνει τον αναµενόµενο σε συνθήκες κανονικής λειτουργίας, είτε, σε αντίθετη περίπτωση, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της Σύµβασης του Λονδίνου. Οι οδηγίες της εγκυκλίου περιλαµβάνονται σε απλή και συνοπτική µορφή σε ενηµερωτικό φυλλάδιο που υποβλήθηκε στην τελευταία, 66η Σύνοδο της MEPC στις αρχές Απριλίου, το οποίο είναι διαθέσιµο στον ακόλουθο σύνδεσµο: http://helmepa.gr/zip/mepc-66-inf-5.pdf Το THE HELMEPA NAVIGATOR είναι η µηνιαία ηλεκτρονική έκδοση την οποία η HELMEPA, ως Ναυτιλιακό Επιµορφωτικό Κέντρο για Πρόληψη της Ρύπανσης, Ασφάλεια στη Θάλασσα και Περιβαλλοντική Ενηµέρωση µε πιστοποίηση ISO 9001:2008 από το Germanischer Lloyd, διανέµει σε ναυτικούς, πλοία και εταιρίες µέλη της. Περγάµου 5, 17121 Ν. Σµύρνη T: +30 210 93.43.088 F: +30 210 93.53.847 E: training@helmepa.gr W: www.helmepa.gr Ιδιοκτήτης: HELMEPA Εκδότης: ηµήτρης Κ. Μητσάτσος ιεύθυνση Σύνταξης: Κριστιάνα Πρεκεζέ Άρθρα τεύχους: Ιωάννης Πεσµατζόγλου, Σταµατική Αντωνάκου Σχεδίαση: Κωνσταντίνος Ανδρεάδης Σελιδοποίηση: Ιωάννης Πεσµατζόγλου