ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ISBN: 978-9963-7463-6- Χορηγός

Το «Εξοικονομώ Ενέργεια στο Σχολείο» είναι έκδοση του Ενεργειακού Γραφείου. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή η αναμετάδοση από οποιοδήποτε μέσο, όλου ή μέρους του παρόντος εντύπου χωρίς την αναφορά στο. Πρώτη έκδοση Λευκωσία 202 ISBN 978-9963-7463-6- Οδός Λεύκωνος 20, 2064 Στρόβολος Τηλ.: 2266776/26 Φαξ: 22667736 E-mail: info@cea.org.cy, Web: www.cea.org.cy

Πρόλογος Η κατάλληλη παιδεία από το σχολείο, παίζει σημαντικότατο ρόλο στο να αντιληφθεί κάποιος τον περιορισμό της σπατάλης ενέργειας. Τα παιδιά του σήμερα θα είναι οι πολίτες του αύριο και όταν γίνει συνείδηση η εξοικονόμηση των ενεργειακών πόρων του πλανήτη, σημαίνει πως έχει επιτευχθεί το πρώτο μεγάλο βήμα ως προς την προστασία του περιβάλλοντος και την βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ανθή Χαραλάμπους Διευθύντρια Ο διαγωνισμός «Εξοικονόμηση Ενέργειας σε σχολεία της Κύπρου», διενεργείται στα πλαίσια των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων του Ενεργειακού Γραφείου. Με απλές πρακτικές εφαρμογές και τη σωστή ενημέρωση, τα παιδιά θα είναι σε θέση να γνωρίζουν καλύτερα πως να εξοικονομούν ενέργεια στο σχολείο τους και να μεταφέρουν τις εμπειρίες και τις γνώσεις τους στο σπίτι. Ο τρόπος διεξαγωγής του διαγωνισμού είναι να εμπλέξει ενεργά τους μαθητές στις διαδικασίες εξοικονόμησης ενέργειας, να τους βοηθήσει να κατανοήσουν βασικά ενεργειακά μεγέθη, το συνεπαγόμενο οικονομικό όφελος και πως να σέβονται το περιβάλλον. Το παρόν έντυπο «Εξοικονομώ Ενέργεια στο Σχολείο» θα βοηθήσει στη διεξαγωγή του διαγωνισμού αλλά θα πρέπει πάντοτε να συνοδεύεται από εκπαιδευτικές παρουσιάσεις. Μαρία Ιωαννίδου Ενεργειακή Εκπαίδευση Ευχαριστούμε το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για την έγκριση του διαγωνισμού, το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου για την πολύτιμη βοήθεια στη διενέργεια του διαγωνισμού, καθώς και την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου για τη χορηγία που παραχώρησε.

5 Εξοικονομώ ενέργεια στο σχολείο μου Στόχοι Μαθαίνω να υπολογίζω τις απαιτήσεις σε ενέργεια των ηλεκτρικών συσκευών. Κατανοώ την έννοια της kwh (κίλο βαττ ώρας) και τον τρόπο υπολογισμού της. Γνωρίζω τους τρόπους μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Μαθαίνω να βρίσκω πληροφορίες σχετικά με την ενεργειακή κατανάλωση μιας συγκεκριμένης συσκευής. Εξοικειώνομαι με την ενεργειακή ετικέτα. Ενημερώνομαι σχετικά με την κατανάλωση των ηλεκτρικών συσκευών όταν αυτές βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής (standby) και μαθαίνω να απενεργοποιώ πλήρως τις ηλεκτρικές συσκευές όπου αυτό είναι δυνατόν. Κατανοώ τη σχέση μεταξύ της χρήσης του ηλεκτρικού φωτισμού που γίνεται στην τάξη και την κατανάλωση ενέργειας. Γνωρίζω τις θέσεις όλων των διακοπτών στο σχολείο μου. Μαθαίνω να σβήνω τα φώτα φεύγοντας από ένα δωμάτιο όταν δε θα βρίσκεται κάποιος μέσα. Επιτυγχάνω εξοικονόμηση ενέργειας όταν αξιοποιώ τον φυσικό φωτισμό. Βρίσκω τρόπους για περιορισμό της απαιτούμενης ενέργειας που χρειάζεται για την θέρμανση ή το δροσισμό της τάξης μου. êïéëïîïíñ åîûòçåéá

6 Απαιτούμενες πληροφορίες και υλικά Υπολογιστές χειρός - κομπιουτεράκι. Κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος. Συσκευές μέτρησης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Διάφορες ηλεκτρικές συσκευές που λειτουργούν στη σχολική μονάδα. Το σημειωματάριο μου «Εξοικονομώ ενέργεια στο σχολείο μου». Αυτοκόλλητες ετικέτες για τη σήμανση των διακοπτών φωτισμού. Απαιτούμενες δεξιότητες των μαθητών Χρήση υπολογιστή χειρός - κομπιουτεράκι. Συμπλήρωση πινάκων και γραφημάτων. Ανάγνωση των ενδείξεων των μετρητικών οργάνων και κεντρικού μετρητή. Ικανότητα καταγραφής και επεξεργασίας μετρήσεων. Ικανότητα συνεργασίας. Καθήκοντα αρχηγού ομάδας «Εξοικονόμησης Ενέργειας» Συντονισμός των μελών της ομάδας για τη σωστή καταγραφή και υπολογισμών των στοιχείων στους πίνακες που συμπληρώνονται από τα μέλη της ομάδας. Επίβλεψη και επιτήρηση της προόδου του διαγωνισμού στο σχολείο. Συντονισμός συναντήσεων, φορά κάθε μήνα με τα μέλη της ομάδας. Καθήκοντα μελών ομάδας «Εξοικονόμησης Ενέργειας» Συμπλήρωση των στοιχείων των πινάκων. Απενεργοποίηση των ηλεκτρικών συσκευών στις αίθουσες. Τοποθέτηση αυτοκόλλητων ετικετών σε εμφανή σημεία για την απενεργοποίηση των ηλεκτρικών συσκευών και από τους συμμαθητές τους. Ενημέρωση των συμμαθητών τους για το διαγωνισμό εξοικονόμησης ενέργειας. Ενημέρωση αρχηγού για την πρόοδο του διαγωνισμού και για πιθανά προβλήματα. Καθήκοντα Ομάδας «Φύλακες του Φωτός» Σβήσιμο των φώτων σε αίθουσες και διαδρόμους όταν δεν είναι απαραίτητο να είναι αναμμένα. Τοποθέτηση αυτοκόλλητων ετικετών στους διακόπτες φωτισμού. Ενημέρωση των συμμαθητών τους για το διαγωνισμό εξοικονόμησης ενέργειας. Ενημέρωση αρχηγού για την πρόοδο και για πιθανά προβλήματα.

7 ΑΡΧΗΓΟΣ ΟΜΑΔΑΣ Ομάδα «Εξοικονόμησης Ενέργειας» Σχολείο 7 ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ: 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2

8 Ομάδα «Φύλακες του Φωτός» 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2

9 Έχω στο μυαλό μου Τι είναι η ενέργεια; Ενέργεια χρειαζόμαστε όλοι οι άνθρωποι και τη λαμβάνουμε μέσω των τροφών για βασικές διαδικασίες όπως είναι η αναπνοή, η άθληση κλπ. Ενέργεια επίσης χρειάζονται όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, τα φυτά, κ.α. Ρίχνοντας μια ματιά γύρω μας θα διαπιστώσουμε ότι σε όλα όσα συμβαίνουν, 9 όπως οταν ο άνθρωπος περπατάει, ή όταν κινούνται τα αυτοκίνητα, απαιτείται ενέργεια. Η ενέργεια εντοπίζεται σε διάφορες μορφές όπως κινητική, δυναμική, μηχανική, θερμική, ηλεκτρική. Ενέργεια καθημερινά χρειαζόμαστε για: Πώς παίρνουμε πληροφορίες σχετικά με την ενεργειακή κατανάλωση μίας ηλεκτρικής συσκευής; Ελέγχω το πίσω ή το κάτω μέρος μίας ηλεκτρικής συσκευής. Για παράδειγμα η ετικέτα της τηλεόρασης βρίσκεται στο πίσω μέρος της συσκευής. Διαβάζω την ένδειξη. Πρέπει να γνωρίζω και τις ώρες που λειτουργεί η συσκευή σε μία μέρα. Θέρμανση Δροσισμό Για παράδειγμα παρακολουθώ τηλεόραση Φωτισμό Μετακινήσεις 3 ώρες σε μία μέρα. Οικιακές συσκευές Παραγωγή ζεστού νερού 50 Watt (βαττ) Χ 3 hr (ώρες) = 450 Wh (βαττ ώρες). Είναι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας της τηλεορασης σε μια μέρα. Τι είναι η Wh (βαττ ώρα); Αν μια συσκευή ισχύος 600 Watt (βαττ) λειτουργεί για 5 ώρες καταναλώνει ενέργεια ίση με 3000 Wh (βαττ ώρες) ή 3 kwh (κίλο βαττ ώρες). ώ α ρες λ α πο ε φ ω τω μπτ να ς ν ήρ α 00 W ΚΙΛΟΒΑΤΩΡΑ (000 Watt για ώρα) ζ ντ εσ ο υ τό ς ώρα σκούπισμα με την ηλεκτρική σκούπα 0 μα ων ρω ίσ δέ καμ ι Σ ου π 0 ορ έ ς 6φ α νωμ στέγ ιών λ μαλ 25 τηλ ώρες ε όρ αση ς ρε μέ γίας η ρ 2 ου ίου ιτ λε υγε ψ

0 Ενεργειακή ετικέτα Η ενεργειακή ετικέτα είναι εύκολα αναγνωρίσιμη από τους καταναλωτές και αναγράφει την ενεργειακή απόδοση της συσκευής που την φέρει. Βρίσκεται στο μπροστινό μέρος της ηλεκτρικής συσκευής και έχει τις δυο μορφές που βλέπετε. Οι τρεις κύριες πληροφορίες που θα αναγνώσω στις ενεργειακές ετικέτες Επωνυμία ή εμπορικό σήμα του προμηθευτή Λόγω της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης ορισμένων συσκευών με την πρόοδο της τεχνολογίας οι παρακάτω συσκευές, φέρουν νεα ενεργειακη ετικέτα. Οικιακά πλυντήρια πιάτων Οικιακά πλυντήρια ρούχων Οικιακές συσκευές ψύξης Τηλεοράσεις Ενεργειακή κατηγορία της ηλεκτρικής συσκευής (στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ενεργειακής κατηγορίας Α και Α+) Κατανάλωση σε ΚWh Οι συσκευές που φέρουν την πρώτη σήμανση είναι: Ψυγεία, καταψύκτες και συνδυασμοί τους Πλυντήρια ρούχων, στεγνωτήρια ρούχων και συνδυασμοί τους Πλυντήρια πιάτων Ηλεκτρικοί φούρνοι Ηλεκτρικοί λαμπτήρες Κλιματιστικές συσκευές Υπολογισμός του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν οι ηλεκτρικές συσκευές. Αν η λάμπα του δωματίου μου είναι 00 W (βαττ) και είναι σε λειτουργία 5 ώρες τότε καταναλώνει 00 W (βαττ) Χ 5 hr (ώρες)= 500 Wh (βαττ ώρες) ή 0,5 kwh (κίλο βαττ ώρες). Το κόστος της kwh σήμερα στην Κύπρο είναι περίπου. Ισχύς Ώρα 00 Watt (βαττ) 5 ώρες 5 χ 00 Watt (βαττ) ώρα Κατανάλωση 500Wh (βαττ ώρες) 500Wh (βαττ ώρες) Κόστος κατανάλωση μήνα 3,75 3,75 Άρα 0,5 kwh (κίλο βαττ ώρες) Χ = 0,25 Αν έχω αναμμένη τη λάμπα για 5 ώρες πόσο θα πληρώσω μέσα σε μήνα (30 ημέρες); 50 Watt (βαττ) 3 ώρες 450Wh (βαττ ώρες) 3,37 0,25 Χ 30 ημέρες = 3,75

Καταγραφή των ηλεκτρικών συσκευών του σχολείου μου Στο σχολείο μου καθημερινά λειτουργούν διάφορες ηλεκτρικές συσκευές όπως, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, ο βίντεο προβολέας, ο εκτυπωτής, η φωτοτυπική μηχανή, το κουδούνι του σχολείου. Σε διάφορες αίθουσες του σχολείου μου όπως η αίθουσα του σχεδιασμού και της τεχνολογίας, στην αίθουσα τέχνης ή των οικοκυρικών λειτουργούν και διάφορες άλλες ηλεκτρικές συσκευές. Για να υπάρχουν συγκεντρωμένες οι ηλεκτρικές συσκευές που είναι στη σχολική μου μονάδα, στην επόμενη σελίδα υπάρχει κατάλογος για την καταγραφή όλων των ηλεκτρικών συσκευών του σχολείου μου, την αίθουσα στην οποία βρίσκεται η κάθε συσκευή, την ισχύ της κάθε συσκευής σε Watt (βαττ) καθώς και τις ώρες λειτουργίας της ηλεκτρικής συσκευής κατά τη διάρκεια της ημέρας. Παράδειγμα: Α/Α Καταγραφή των ηλεκτρικών συσκευών του σχολείου μου Ηλεκτρική συσκευή Αίθουσα Οθόνη ηλεκτρονικού υπολογιστή Β 2 2 Πύργος ηλεκτρονικού υπολογιστή Β 2 3 Εκτυπωτής Β 2 4 Τηλεόραση Β Ισχύς Watt (βαττ) 28 50 80 50 Ώρες λειτουργίας ανά ημέρα 3 3

2 Καταγραφή των ηλεκτρικών συσκευών του σχολείου μου Α/Α Ηλεκτρική συσκευή Αίθουσα Ισχύς Watt (βαττ) Ώρες λειτουργίας ανά ημέρα 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2 3 4 5 6 7 8 9 20 2 22 23 24 25 26 27 28 29 30

3 Πίνακας υπολογισμού κόστους λειτουργίας ηλεκτρικών συσκευών του σχολείου μου Στον πίνακα που ακολουθεί θα γίνονται οι υπολογισμοί του κόστους της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας όταν είναι σε λειτουργία οι ηλεκτρικές συσκευές που καταγράψαμε στον προηγούμενο πίνακα. Παράδειγμα: Ημερομηνία Ηλεκτρική Συσκευή Ισχύς Watt (βαττ) Ώρες Λειτουργίας Κόστος kwh Κόστος Λειτουργίας 0/02/202 Οθόνη Η/Υ 28 3 0,02 0/02/202 Τηλεόραση 50 2 0,75 Συνολικό κόστος 0,02+0,75=0,77 Κόστος λειτουργίας οθόνης ηλεκτρονικού υπολογιστή: Υπολογισμός κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας: 28 Watt (βαττ) Χ 3 ώρες = 84 Wh (βαττ ώρες) Για τον υπολογισμό των kwh (κίλο βαττ ωρών) 84/000=0,084 kwh (κίλο βαττ ώρα) Για τον υπολογισμό του κόστους: 0,084 kwh Χ = 0,02 Κόστος λειτουργίας τηλεόρασης: Υπολογισμός κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας: 50 Watt (βαττ)χ 2 ώρες = 300 Wh (βαττ ώρες) Για τον υπολογισμό των kwh (κίλο βαττ ωρών) 300/000=0,3 kwh (κίλο βαττ ώρα) Για τον υπολογισμό του κόστους: 0,3kWh x = 0,075

4 Πίνακας υπολογισμού κόστους λειτουργίας ηλεκτρικών συσκευών του σχολείου μου Α/Α Ημερομηνία Ηλεκτρική συσκευή Κόστος Ισχύς Watt (βαττ) Ωρες Λειτουργίας Κόστος Λειτουργίας kwh 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2 3 4 5 6 7 8 9 20 2 22 23 24 25 26 27 28 29 30

5 Καταγραφή κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από τον κεντρικό μετρητή του σχολείου μου Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε κάθε κτίριο καταγράφεται στον κεντρικό μετρητή του κτιρίου. Ο μετρητής τοποθετείται σε ευδιάκριτο σημείο εξωτερικά του κτιρίου μέσα σε κουτί. Γνωρίζω που βρίσκεται ο μετρητής του σχολείου μου, έχω εύκολη πρόσβαση σε αυτόν και μπορώ εύκολα να διαβάσω τον αριθμό που είναι καταγεγραμμένος στην οθόνη του μετρητή. Αν χρειάζομαι βοήθεια την ζήτω από τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό. Δεν επεμβαίνω στον μετρητή. Κρίνεται απαραίτητη η καταγραφή και η τήρηση αρχείου των ενδείξεων του μετρητή του σχολείου μου. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορώ να συγκρίνω την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που είχα στο σχολείο μου κάθε μήνα. Θα εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα. Κατά πόσο δηλαδή έχουμε πετύχει εξοικονόμηση ενέργειας ή όχι και σε ποιο βαθμό έτσι ώστε να δράσουμε αναλόγως για την επίτευξη του στόχου μας. Ο πίνακας στην επόμενη σελίδα θα με βοηθήσει για την τήρηση του αρχείου που θέλουμε. Παράδειγμα Α/Α Ημερομηνία Ένδειξη μετρητή (kwh) 3/3/202 35892,2 Διαφορά με Αμέσως Προηγούμενη Ένδειξη (kwh) Διαφορά (kwh) 2 30/4/202 363033,6 3 3/5/202 366330,62 4 3/6/202 369297,93 363033,6-35892,25 = 42,36 366330,62-363033,6= 3297,0 369297,93-366330,62=2967,3 3297,0-42,36 =-824,34 2967,3-3297,0 =-329,70 Στο τέλος κάθε μήνα ο αρχηγός μαζί με τα μέλη της ομάδας «Εξοικονόμησης Ενέργειας» καταγράφουν την ένδειξη του κεντρικού μετρητή της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου του σχολείου μου. Αν για παράδειγμα η ένδειξη του μετρητή του σχολείου μου για το μήνα Μάρτιο (3/03/202) ήταν 358.92,25 kwh (κίλο βαττ ώρες) και η ένδειξη για το μήνα Απρίλιο (30/04/202) ήταν 363.033,6 kwh (κίλο βαττ ώρες), αυτό σημαίνει ότι αν πάρω τη διαφορά θα έχω τη συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του σχολείου μου για το μήνα Απρίλιο. Ένδειξη τελευταίας ημέρας Απριλίου- Ένδειξη τελευταίας ημέρας Μαρτίου = Συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του σχολείου μου για το μήνα Απρίλιο: 363.033,6-358.92,25 = 42,36 kwh (κίλο βαττ ώρες) Αν η ένδειξη για το μήνα Απρίλιο (30/04/202) ήταν 363.033,6 kwh (κίλο βαττ ώρες) και η ένδειξη του μετρητή του σχολείου μου για το μήνα Μάιο (3/05/202) ήταν 366.330,62 kwh (κίλο βαττ ώρες), αυτό σημαίνει ότι αν πάρω τη διαφορά θα έχω την συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του σχολείου μου για το μήνα Μάιο. Ένδειξη τελευταίας ημέρας Μαΐου- Ένδειξη τελευταίας ημέρας Απριλίου = Συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του σχολείου μου για το μήνα Μάιο: 366.330,6-363.033,6= 3297,0 kwh (κίλο βαττ ώρες) Η διαφορά κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για τους μήνες Μάιο και Απρίλιο μας δείχνει πόσες kwh (κίλο βαττ ώρες) έχω καταναλώσει στο σχολείο μου. Κατανάλωση Μαΐου Κατανάλωση Απριλίου = kwh (κίλο βαττ ώρες) εξοικονόμηση ενέργειας 3297,0 kwh (κίλο βαττ ώρες) - 42,36 ΚWh (κίλο βαττ ώρες) = -824,35 kwh (κίλο βαττ ώρες) Αυτό σημαίνει ότι έχουμε εξοικονομήσει 824,35 kwh (κίλο βαττ ώρες) Χ = 206,09 από την προσπάθεια μας για εξοικονόμηση ενέργειας!

6 Α/Α 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2 3 4 5 6 7 8 9 20 2 22 23 24 25 26 27 28 29 30 3 32 33 34 35 36 Καταγραφή κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από τον κεντρικό μετρητή του σχολείου μου Ημερομηνία Ένδειξη μετρητή (kwh) Kατανάλωση (kwh) Διαφορά κατανάλωσης

7 Στοιχεία από λογαριασμό ΑΗΚ Για σύγκριση και επαλήθευση των στοιχείων που πήραμε από τον μετρητή σκεφτήκαμε να κρατήσουμε αρχείο για τα στοιχεία που έχουμε από το λογαριασμό την Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου και φαίνεται στην επόμενη σελίδα. Τα στοιχεία που χρειάζομαι είναι: το μήνα έκδοσης του λογαριασμού για να έχουμε την περίοδο κατανάλωσης της ηλεκτρικής ενέργειας, την κατανάλωση όπως αναγράφεται στο λογαριασμό και τέλος το κόστος που αναγράφεται στο λογαριασμό.

8 Στοιχεία από λογαριασμό ΑΗΚ Α/Α Περίοδος κατανάλωσης Κατανάλωσης (kwh) Κόστος 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2 3 4 5 6 7 8 9 20 2 22 23 24 25 26 27 28 29 30 3 32 33 34 35 36

9 Καταγραφή καταναλώσεων πετρελαίου για θέρμανση χώρων του σχολείου μου Εκτός από κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για τη λειτουργία των ηλεκτρικών συσκευών στο σχολείο μου καταναλώνουμε και πετρέλαιο θέρμανσης τους χειμερινούς μήνες για τη θέρμανση των αιθουσών. Η κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης είναι ένα στοιχείο το οποίο πρέπει να το λάβουμε υπόψη στην κατανάλωση ενέργειας στο σχολείο και στην εξοικονόμηση καυσίμου. Τα στοιχεία που χρειάζομαι για την συμπλήρωση του πιο κάτω πίνακα είναι η ημερομηνία τροφοδοσίας, τα λίτρα και το κόστος του πετρελαίου θέρμανσης. Καταγραφή καταναλώσεων πετρελαίου για θέρμανση χώρων του σχολείου μου Α/Α 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2 3 4 5 Ημερομηνία Λίτρα Πετρελαίου Κόστος

20 Σημειώσεις

2 Σημειώσεις