E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΜΙΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ 2009-2010 2010

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ---------------------------------------------------------------- --------- 2 Α.1. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ----------------------------------------------------- 4 A.2. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ --------------------------------------------------------------- 5 B. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ---------------------------------------------------------------- -------- 6 B1. ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ -------------------------------------------------------------------------------------- 6 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ---------------------------------------------------------------------------- 6 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ --------------------------------------------------------------------------15 B.2. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ----------------------------------------------------------------16 B.2. Ι. ΕΘΝΙΚΟ ΕΙΣΟ ΗΜΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ -------------------------------------------------------17 Β.2. II. ΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ --------------------------------------------------------------------18 Β. 2. ΙΙΙ. Ι ΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ -------------------------------------------------------------------------19 Β.2.IV. ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΑ Ι ΡΥΜΑΤΑ------------------20 Β.2. V. ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ -------------------------------------------------------------------------------23 Β.2.VΙ. ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ --------------------------------------------------------------------------------23 Β.2.VIΙ. ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ----------------------------------------------------------------------------------26 Β.2.VIIΙ. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ---------------------------------------------------------------------30 Β.3. ΣΧΕΣΕΙΣ ΡΩΣΙΑΣ ΜΕ ΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΕΕ ---------------------------------------32 Γ. ΙΜΕΡΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΕΛΛΑ ΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ ---------------------------------- 34 Γ.1. ΙΜΕΡΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ---------------------------------------------------------------------------------34 Γ.2. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ -----------------------------------------------------------38. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ-------------------------------- --------------------------------------------------------- 40 1. Ι ΙΟΜΟΡΦΙΕΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ--------------------------------------------------------------------------41 2. ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ---------------------41 3. ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ------------------------------------------------------------------------------44 4. ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ -------------------------------------------------------------------------46 Ε. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ---------------------------------------------------------------- ----------------- 48 2 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑΣ 3 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

Α.1. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ (Συνοπτικός πίνακας μακροοικονομικών μεγεθών) Έκταση 17.075.400 τ.χλμ. Πληθυσμός 142,2 εκ. (εκτιμήσεις 2008) Μεταβολή πληθυσμού -0,467% (εκτιμήσεις 2008) Ενεργός πληθυσμός 75,04 εκ. (εκτιμήσεις 2008). Πληθυσμός κάτω του επιπέδου φτώχειας 16,0%. Ο πληθυσμός της χώρας είναι άνισα κατανεμημένος, αφού το 23% της eυρωπαϊκής έκτασης συγκεντρώνει το 73% του πληθυσμού.αστικός πληθ. 73%. Εθνότητες Ρώσοι 79,8%, Τάταροι 3,8%,Ουκρανοί2%,Μπασκίριοι (1,2%), Τσουβάσιοι (1,2%). Κυριότερα αστικά κέντρα Μόσχα (10,4 εκ. κάτοικοι), Αγία Πετρούπολη (4,57 εκ. κάτοικοι), Νοβοσιμπίρσκ (1,39 εκ. κάτοικοι), Αικατερινμπούργκ (1,315 εκ. κάτοικοι), Nίζνιυ Nόβγκοροντ (1,27 εκ. κάτοικοι), Σαμάρα (1,1 εκ. κάτοικοι). Εθνικό νόμισμα Ρούβλι (Rb). Ισοτιμία 1= 37,89 Rb, $1= 29,4 ρούβλια (31/12/08). Πολίτευμα Πολίτευμα: Προεδρική Ομοσπονδιακή ημοκρατία. Νομοθετικά οθετικά Σώματα Νομοθετικά Σώματα: α) η Κρατική ούμα (Κάτω Βουλή) με 450 μέλη που εκλέγονται άμεσα για 4ετή θητεία, και β) το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο (Άνω Βουλή) με 178 μέλη. ιοικητική ιάρθρωση Η Ρωσική Ομοσπονδία χωρίζεται σε 89 περιφερειακές διοικητικές μονάδες, πολλές από τις οποίες αντανακλούν τις εθνικές ιδιαιτερότητες επί σοβιετικού καθεστώτος. Συγκεκριμένα, υπάρχουν 21 δημοκρατίες, 6 ομόσπονδες περιοχές (krays), 2 ομόσπονδες πόλεις (Μόσχα, Αγία Πετρούπολη), 49 περιφέρειες, 1 αυτόνομη περιφέρεια και 10 αυτόνομες περιοχές. Εκλογικό σύστημα Εκλογές Ο Πρόεδρος εκλέγεται με άμεση ψηφοφορία για 4 έτη, με δυνατότητα επανεκλογής για μία ακόμη φορά. Οι πρόσφατες εκλογές για την εκλογή Προέδρου διεξήχθηκαν την 2 η Μαρτίου 2008. Πρόεδρος Dmitri MEDVEDEV (εκτίει την πρώτη θητεία του, από 07/05/08) Πρωθυπουργός Vladimir PUTIN (από 07/07/08) ιορίζεται από τον Πρόεδρο, με τη σύμφωνη γνώμη της Κάτω Βουλής. ικαιοσύνη Κεντρική Τράπεζα Οι ικαστές του Συνταγματικού ικαστηρίου, του Ανώτατου ικαστηρίου και του Ανώτατου ιαιτητικού ικαστηρίου διορίζονται από το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο, κατόπιν προτάσεως του Προέδρου, και εκτίουν ισόβια θητεία. Το ίδιο ισχύει και για το ιοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας. Οδικό δίκτυο Εθνικό δίκτυο έκτασης 871.000 χλμ., εκ των οποίων 738.000 χλμ. (84,7%) είναι ασφαλτοστρωμένα. Αυτό σημαίνει ότι πάνω από 28.000 πόλεις δε διαθέτουν ασφαλτοστρωμένο οδικό δίκτυο. Αυτή τη στιγμή υλοποιείται πρόγραμμα (2002-2010) εκσυγχρονισμού του οδικού δικτύου και συμπεριλαμβάνει πολλά έργα PPP. Μέσος Μισθός 451,50 Ευρώ (17.112 ρούβλια, 582,7 $ to 2008), όμως παρουσιάζεται έντονη διακύμανσή του ανάλογα με την περιοχή. Έτσι, π.χ. στη Μόσχα κυμαίνεται στα 47.746 Rb ( 1.259) ενώ στην Αγία Πετρούπολη φθάνει στα 17.168 Rb ( 453). Κατώτατος Μισθός ς (31.12.2008) Ο κατώτατος μισθός, τον οποίο λαμβάνει μόνο ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού (1,9%), ανέρχεται σε 5.855 ρούβλια (μέσος όρος). Συγκεκριμένα, για τα ενεργά άτομα, ο κατώτατος μισθός ανέρχεται σε 6.624 ρούβλια, ενώ για τους συνταξιούχους ανέρχεται σε 4.038 ρούβλια. Οι μισθοί αυτοί θεωρούνται χαμηλοί σε σχέση με το υψηλό κόστος ζωής. Επίσημη γλώσσα Ρωσική. Εμπορική γλώσσα Αγγλική και γερμανική ή γαλλική (χρησιμοποιούν μεταφραστές). Ωρα GMT + 3 ώρες για την Μόσχα και την Αγ. Πετρούπολη, δηλ. 1 ώρα εμπρός από την Ελλάδα. Η ώρα στο Βλαδιβοστόκ είναι GMT + 10 ώρες ημόσιες Αργίες 1 & 2 Ιανουαρίου (Νέο Έτος ), 7 & 8 Ιανουαρίου (Χριστούγεννα), 23 /02 (Ημέρα των Ενόπλων υνάμεων), 9 /03 (Ημέρα της Γυναίκας), 1 & 2/05 (Ημέρα του Εργάτη), 9 /05/ (Ημέρα της Νίκης), 12/06 (Ημέρα Ανεξαρτησίας), 4 Νοεμβρίου ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia 4

(Ημέρα Συμφιλίωσης), 12 εκεμβρίου (Ημέρα του Συντάγματος). A.2. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ Κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. Α.Ε.Π. (ονομαστική αξία) $8.482, (σε μονάδες αγοραστικής δύναμης PPP ($14.600) $1.674 δις Μεταβολή Α.Ε.Π..Π. +5,6% (2008) +8,1% (2007) +6,7% (2006) Πληθωρισμός 13,3% (2008) 11,9% (2007) 9,7% (2006) Απασχόληση Ενεργός πληθυσμός 75,1 εκ. (52,5% του συνολικού πληθυσμού) Απασχολούμενοι 42,5 εκ. Πρωτογενής Τομέας: 10,8% (εκτιμήσεις 2007) Κατανομή απασχόλησης κατά τομέα ευτερογενής Τομέας: 28,8% (εκτιμήσεις 2007) (%) Τριτογενής τομέας: 60,5% (εκτιμήσεις 2007) 7,7% 6,1% (2007) 7,3% (2006) Ανεργία 2008) Εξωτερικό Χρέος $487,4 δις (2008) Πλεόνασμα Προϋπολογισμού $64,9 δις (8,2% του ΑΕΠ) Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών $+102,3 δις (2008) $105,3 δις (2007) $94,5 δις (2006) Συναλλαγματικά Αποθέματα $484,6 δις $427 δις (2008) Κεντρικής Τράπεζας (2007) $295,6 δις (2006) Εξαγωγές $467,9 δις (2008) $355,1 δις (2007) $303,9 δις (2006) Εισαγωγές $267,0 δις (2008) $223,058 $164,7 δις (2006) δις (2007) Εμπορικό Ισοζύγιο (δις $) +200,9 (2008) +139,2 (2007) +118,3 (2006) Η Μόσχα καταλαμβάνει περίπου το 40% του συνόλου της αγοράς, η Αγία Αγορά της Ρωσίας - ιάκριση Πετρούπολη το 8-12% και άλλες 5 πόλεις παρουσιάζουν μερίδιο 5-8%, μεριδίου ανά περιοχή ανάλογα με το προϊόν. Κυριότεροι εμπορικοί εταίροι (2007) 1. Ε.Ε: 52,1% του συνόλου των εμπορικών συναλλαγών (56,7% των εξαγωγών και 43,5% των εισαγωγών). Ειδικότερα, το 12,3% των ρωσικών εξαγωγών κατευθύνεται στην Ολλανδία, το 8,6% στην Ιταλία και το 8,4% στη Γερμανία (1 η, 2 η και 3 η θέση, αντίστοιχα). Εξάλλου, η Γερμανία παραμένει ο πρώτος προμηθευτής της Ρωσίας (13,9% επί των συνολικών εισαγωγών), ενώ η Γαλλία και η Ιταλία καταλαμβάνουν αντίστοιχα την 7 η και την 8 η θέση (4,4% και 4,3% επί των συνολικών εξαγωγών). 2. Χώρες Πρώην Ε.Σ.Σ..: 7,8% του συνόλου των εμπορικών συναλλαγών (13,3% των εξαγωγών και 20,0% των εισαγωγών). Η κυριότερη χώρα σε αυτή την ομάδα είναι η Ουκρανία η οποία καταλαμβάνει την 5 η θέση στις ρωσικές εξαγωγές (5,1% επί του συνόλου) και την 3 η θέση στις ρωσικές εισαγωγές (7,0%). 3. Κίνα: 6,4% του συνόλου των εμπορικών συναλλαγών. Ειδικότερα, καταλαμβάνει την 4 η θέση στις ρωσικές εξαγωγές (5,4% επί του συνόλου) και τη 2 η θέση στις ρωσικές εισαγωγές (9,7% επί του συνόλου). 4. Ελλάδα: 0,6 % του συνόλου εμπορικών συναλλαγών Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (2007) $80 δις (18% Α.Ε.Π. - χαμηλό ποσοστό σε σχέση με άλλες χώρες) Σύμφωνα με την UNCTAD η Ρωσία ήταν, για το 2007, ο 8 ος αποδέκτης ΑΞΕ παγκοσμίως με 48,9 δις$, ενώ οι ρωσικές επενδύσεις στο εξωτερικό διπλασιάσθηκαν, φθάνοντας τα 47,8 δις $. Επενδύσεις κεφαλαίου $124.9 δις (16, 4% του Α.Ε.Π.) 5 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

B.. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ B1. ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Μετά την εφαρμογή της ιαφάνειας (Glasnost) και της Αναδιάρθρωσης (Perestroika), από το Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, η χώρα διήλθε μια περίοδο αστάθειας, η οποία συνοδεύτηκε από τη σταδιακή αποδόμηση της Ε.Σ.Σ... Την 25 η εκεμβρίου 1991, ο Γκορμπατσόφ δήλωσε την παραίτησή του από το αξίωμα του Προέδρου της Σοβιετικής Ένωσης και, την επόμενη μέρα, το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο ψήφισε για τη γένεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Πρώτος Πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας εξελέγη ο Μπορίς Γιέλτσιν. To 1993 οι σχέσεις του Γιέλτσιν με τη ούμα χειροτερεύουν, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί πολιτική κρίση. Το 1996 ο Γιέλτσιν 1991-2001 εκλέγεται για δεύτερη φορά Πρόεδρος, επικρατώντας με σχετικά μικρή πλειοψηφία, έναντι του ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος Γκεννάντιυ Ζουγκάνοφ. Οι κυβερνήσεις των Βίκτορ Τσιερνομίρντιν και Σεργκέυ Κιριγιένκο ακολουθούν φιλελεύθερη πολιτική αλλά, τον Αύγουστο του 1998, σημειώνεται μεγάλη οικονομική κρίση. Μετά τον Γιεβγκένιυ Πριμακόφ και τον Σεργκέυ Στεπάσιν, την Πρωθυπουργία αναλαμβάνει ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Την 31 η εκεμβρίου 1999, ο Μπορίς Γιέλτσιν ανακοινώνει την παραίτησή του από την Προεδρία και ορίζει ως υπηρεσιακό Πρόεδρο τον Πούτιν. Όπως αναφέρθηκε, οι κυβερνήσεις του Γιέλτσιν, ιδιαίτερα επί Πρωθυπουργίας Τσιερνομίρντιν και Κιριγιένκο, ακολούθησαν φιλελεύθερες πολιτικές. Τον Αύγουστο του 1998 εμφανίζεται μεγάλη οικονομική κρίση. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εκλέγεται Πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας το Μάρτιο του 2000, με 52,5% των ψήφων. Μόλις εγκαταστάθηκε στο Κρεμλίνο όρισε Πρωθυπουργό το Μιχαήλ Κασυάνοφ. Λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές του 2004 ο Πούτιν ορίζει νέα κυβέρνηση υπό τον Βίκτορ Κριστένκο. Η δημοτικότητα του Προέδρου συνεχώς ανεβαίνει και, στις εκλογές του Μαρτίου του 2004, επανεκλέγεται με το 71,3% των ψήφων. Στη θέση του Πρωθυπουργού διορίζει το Μιχαήλ Φραντκόφ. Την 14 η Σεπτεμβρίου του 2007, λίγο πριν τις επερχόμενες εκλογές, ζητά την παραίτηση του Φραντκόφ και, στη θέση του, διορίζει τον Βίκτορ Ζουμπκόβ. Κρίση 1998 - Μετά το 2000, η Ρωσία σταθεροποιείται και επωφελείται από τη μεγάλη οικονομική Οι δύο θητείες ανάπτυξη και τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαϊκών προϊόντων. Από αυτή τη του Βλαντίμιρ σταθεροποίηση ωφελείται το κόμμα «Ενωμένη Ρωσία» το οποίο, πλέον, κατέχει Πούτιν ισχυρή πλειοψηφία στη ούμα. Στο πλαίσιο της καλούμενης «κάθετης πολιτικής», ο Πρόεδρος Πούτιν δήλωσε ότι σκοπεύει να προχωρήσει σε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στις Περιφερειακές ιοικήσεις ενώ, παράλληλα, έθεσε την εφαρμογή των νόμων και την καταπολέμηση της διαφθοράς ως πρώτη προτεραιότητα της πολιτικής του. Όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική της χώρας, επιθυμία και στόχος του Πούτιν ήταν να επαναφέρει το καθεστώς της μεγάλης υπερδύναμης στη Ρωσία. Παράλληλα, ανέλαβε πρωτοβουλίες πολιτικής προσέγγισης με τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες και το ΝΑΤΟ και ενδυνάμωσε εν γένει τις σχέσεις της Ρωσίας με τη διεθνή κοινότητα. Το 2006 η Ρωσία ανέλαβε την Προεδρία των G8 ενώ, παράλληλα, βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για την είσοδό της στον Π.Ο.Ε. Την περίοδο αυτή στη Ρωσία συνέβησαν πολλές τρομοκρατικές ενέργειες (Θέατρο Ντουμπρόβσκα-2002, Μπεσλάν-2004) και η Ρωσία ενίσχυσε την πολιτική της για την ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia 6

καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Σήμερα, ένας από τους κυριότερους στόχους που έχει θέσει η Ρωσία, είναι η διαφοροποίηση της οικονομίας της. Μεταξύ Ε.Ε. και Ρωσίας έχει υπογραφεί Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης και Συνεργασίας (Σύνοδος Ευρ. Συμβουλίου, Κέρκυρα 24.06.1994). Η συμφωνία αυτή κυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο με το Ν. 2310/95, ΦΕΚ 118 Α., 19/6/95 και τέθηκε σε ισχύ την 1 η εκεμβρίου 1997. Στη συνέχεια υπεγράφη πρόσθετο Πρωτόκολλο (21.05.1997), συνεπεία της διεύρυνσης. ιάλογος για την Ενέργεια Την 30 η Οκτωβρίου 2003, στο Παρίσι, τέθηκε για πρώτη φορά η ιδέα για μια αληθινή συνεργασία στον ενεργειακό τομέα. Η συμφωνία αυτή αποσκοπεί στη βελτίωση των προοπτικών των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στη Ρωσία και στη δυνατότητα συμμετοχής ρωσικών εταιρειών σε ευρωπαϊκές εταιρείες, με την εξαγορά πακέτων μετοχών. Σήμερα οι σχέσεις Ε.Ε. και Ρωσίας στον ενεργειακό τομέα είναι αρκετά ευπαθείς, λόγω της εξάρτησης της Ε.Ε. από τις ενεργειακές πηγές της Ρωσίας. Παράλληλα, το Μάιο του 2003, στην Αγία Πετρούπολη, συμφωνήθηκε από τις δύο πλευρές η δημιουργία 4 κοινών «χώρων»: ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, εξωτερικής ασφάλειας και, τέλος, έρευνας και τεχνολογίας. Σχέσεις με την Ε.Ε. Ιστορικό Σχέσεων Ε.Ε.-Ρωσίας 1990 - Στο Ευρ. Συμβούλιο του ουβλίνου συμφωνείται η παροχή βοήθειας στην Ε.Σ.Σ.. 1991 - Θέση σε εφαρμογή του Προγράμματος TACIS 1994 - Θέση σε εφαρμογή της διαδικασίας BISTRO, στο πλαίσιο του TACIS 1997 - Θέση σε ισχύ της Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης και Συνεργασίας (Σ.Ε.Σ.Σ.) Ε.Ε.- Ρωσίας. 1999 - Υιοθέτηση κοινής στρατηγικής της Ε.Ε έναντι της Ρωσίας και υιοθέτηση από τη Ρωσία μεσοπρόθεσμης στρατηγικής για τις σχέσεις της με την Ε.Ε. (2000-2010). 2000 - Υιοθέτηση νέου κανονισμού TACIS, για την περίοδο 2000-6 2002 - Αναγνώριση του καθεστώτος της λειτουργικής οικονομίας ή οικονομίας αγοράς για τη Ρωσία. 2003-11 ο Συμβούλιο Κορυφής Ρωσίας-Ε.Ε. 2004 - Η Ρωσία επεκτείνει την συμφωνία Σ.Ε.Σ.Σ. στα 10 νέα Κράτη-Μέλη της Ε.Ε., ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία του νέου χρηματοδοτικού εργαλείου ΕΝΡΙ. 2005-12 ο Συμβούλιο Κορυφής Ρωσίας-Ε.Ε. και κατασκευή πετρελαιαγωγού Ρωσίας-Γερμανίας. 2006 -Υπογράφεται η διμερής Συμφωνία για τη ιευκόλυνση Έκδοσης Θεωρήσεων Εισόδου. 2007 - Τίθεται σε ισχύ η Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης και Συνεργασίας (ΣΕΣΣ) ΕΕ- Ρωσίας, που υπεγράφη το 1994 και προβλέπει 4 ενιαίους χώρους (ενιαίος οικονομικός χώρος, ενιαίος χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, ο ενιαίος χώρος εξωτερικής ασφάλειας και ο ενιαίος χώρος έρευνας και εκπαίδευσης). 2008 - Βρίσκεται σε εκκρεμότητα η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την 7 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

υπογραφή της νέας Σ.Ε.Σ.Σ. 2009 (Μάϊος 2009) Συμβούλιο κορυφής Ε.Ε. Ρωσίας έλαβε χώρα στο Habarovsk με το σλόγκαν «ένας διάλογος συμφερόντων, αφού υπάρχουν κοινά στρατηγικά συμφέροντα στον τομέα της ασφάλειας ενέργειας και της κλιματολογικής αλλαγής Εκτιμήσεις ιεθνών Οργανισμών (IMF IMF-EBRD EBRD) Οικονομική Ανάπτυξη Η Ρωσία, χάρις στον πλεονασματικό της προϋπολογισμό, κατέστη χορηγός διεθνούς αναπτυξιακής βοήθειας και ένας από τους σημαντικότερους πιστωτές της Λέσχης των Παρισίων. Ωστόσο, ακόμη δεν της έχει αποδοθεί η ιδιότητα του μέλους του ΟΟΣΑ και της DAC (Επιτροπή ιεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας). Η χώρα έχει επιστρέψει πρόωρα (Αύγουστος 2006) το σύνολο των δανείων που της είχε χορηγήσει η Λέσχη των Παρισίων. Η Ρωσία έγινε, μετά την διάλυση της Ε.Σ.Σ.. (1992), μέλος του.ν.τ. και της E.B.R.D. H στρατηγική της E.B.R.D. για τη χώρα κατά την περίοδο 2004 2007 ήταν ο εκσυγχρονισμός των υποδομών της χώρας, η ενδυνάμωση του ιδιωτικού τομέα, η καλή διακυβέρνηση, η ενδυνάμωση του τραπεζικού τομέα και η ενίσχυση του τομέα ενέργειας. Η δριμεία υποτίμηση του ρουβλίου, τον Αύγουστο του 1998, έδωσε τεράστια ώθηση στη ρωσική οικονομία. Η βιομηχανική παραγωγή, η οποία παρουσίαζε συνεχή κάμψη από το 1990, ανέκαμψε, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 11%, το 1999, καθώς οι ρωσικές επιχειρήσεις άρχισαν να εκμεταλλεύονται τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που τους προσέφερε η υποτίμηση. Επίσης, οι τιμές-ρεκόρ του πετρελαίου, βοήθησαν τη διατήρηση της ανάκαμψης κατά την περίοδο 2000-2006. Ειδικότερα, το 2005 η αύξηση έφτασε το 4,0%, το 2006 ήταν 3,9%, ενώ οι προβλέψεις για το 2007 κυμαίνονται στο 4,1%. Υπολογίζεται ότι η συνολική αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής από το 1999 έως σήμερα είναι της τάξης του 60%. Όπως είναι προφανές, η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής συνέβαλε στην ανάπτυξη της οικονομίας. Συνεπώς, από το 1999 και μετά το πραγματικό Α.Ε.Π. παρουσιάζει μέση ετήσια αύξηση κατά 5,8%. Η ρωσική οικονομία αναπτύχθηκε κατά 6,7% το 2006, 8,1% το 2007 και 5,6% το 2008, ωθούμενη κυρίως από την επιτάχυνση στη ζήτηση επενδύσεων, ιδίως στον ενεργειακό τομέα, και από μια ισχυρή καταναλωτική ζήτηση. Η αύξηση των εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών, το 2006, χαρακτηρίζεται μάλλον ήπια, κάτι που οφείλεται στη ισχνή αύξηση της παραγωγής υδρογονανθράκων και στην κάμψη της ανταγωνιστικότητας των υπόλοιπων τομέων. Αντίθετα, οι εισαγωγές αυξάνονται ολοένα και περισσότερο, λόγω της εσωτερικής ζήτησης και του ισχυρού νομίσματος. Άλλη μια εξέλιξη ιδιαίτερης σημασίας είναι ότι το μερίδιο αγοράς του συμψηφιστικού εμπορίου που, παλαιότερα, καταλάμβανε τα 2/3 του συνόλου, δεν αντιπροσωπεύει πλέον παρά μόνο το 15%. Εξάλλου, την περίοδο 1999-2006, το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου πέρασε από τα $0,7 δις σε $139,2 δις. Επίσης, το 2006 το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών έφθασε $94,3 δις, κυρίως λόγω της αύξησης των εσόδων κατά 40% από τις εξαγωγές πετρελαίου, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 60% των ρωσικών εξαγωγών. Αρχικά η σταθεροποίηση των τιμών επετεύχθη το 1997 όταν περιορίστηκε στο 11%, επίπεδο πολύ χαμηλότερο του 2.500% (1992). Όμως, μετά την οικονομική κατάρρευση του Αυγούστου του 1998, ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 85%. Παρ όλα αυτά, η κατάσταση δεν ξέφυγε από τον έλεγχο. Έτσι, το 1999 ο 8 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

πληθωρισμός έπεσε στο 37% και το 2000 στο 20%. Έκτοτε παρουσιάζει συνεχή πτώση και, μάλιστα, το 2006 έπεσε κάτω από το φράγμα του 10%. Το 2007,ωστόσο, και το 2008 αυξήθηκε και πάλι, ανερχόμενος σε 11,9% και 13,3% αντίστοιχα. Παράλληλα, το εξωτερικό χρέος της Ρωσίας, ως ποσοστό του Α.Ε.Π., μειώθηκε τα τελευταία χρόνια και από το 61,6% το 2000, έπεσε στο 27,5% το 2006. Αποτέλεσμα των θετικών αυτών εξελίξεων ήταν η ετήσια αύξηση των εισαγωγών κατά 30% περίπου ετησίως και η αύξηση της κατανάλωσης νοικοκυριών κατά 10% περίπου ετησίως. Οι πρόσφατες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές Το κόμμα της Ενωμένης Ρωσίας έλαβε την πλειοψηφία στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές ( εκέμβριος 2007). Εξάλλου, όπως προαναφέρθηκε, μετά και τις πρόσφατες Προεδρικές εκλογές (02/03/08), νέος Πρόεδρος εξελέγη ο Νμίτριυ Μεντβιέντεβ, ενώ ο πρώην Πρόεδρος Πούτιν μετακινήθηκε στην Πρωθυπουργία. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ (2008). Προσέγγιση της αγοράς της Ρωσίας H Ρωσία διαθέτει πλεονεκτήματα στο πλαίσιο της διεθνούς οικονομίας που την τοποθετούν σε ευνοϊκή θέση. Λόγω του μεγέθους της χώρας (τόσο όσον αφορά στην έκταση όσο και στον πληθυσμό της), της γεωγραφικής γειτνίασής της με την ΕΕ, της επάρκειας σε πρώτες ύλες, του υψηλού βαθμού εκπαίδευσης και του χαμηλού σχετικά εργατικού κόστους, καθίσταται μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα αγορά για τις ευρωπαϊκές και τις ελληνικές επιχειρήσεις. Παράλληλα, η σταθερή οικονομική ανάπτυξη των τελευταίων ετών, η αύξηση της κατανάλωσης των νοικοκυριών κ.α., δημιουργούν κίνητρα για τους επενδυτές που ενδιαφέρονται να εισέλθουν ενεργά στη ρωσική αγορά. H Ρωσία δεν αποτελεί μόνο μια εξαγωγική δύναμη προϊόντων πετρελαίου, που ενδιαφέρεται να επανεπενδύσει τα κεφάλαια που εισρέουν στη χώρα με την εξαγορά ξένων εταιρειών, αλλά αποτελεί, επίσης, μία αγορά με μεγάλη ανάπτυξη, η οποία προσφέρει στις ελληνικές επιχειρήσεις μεγάλες ευκαιρίες. Oι ελληνικές εταιρείες, λόγω της ποιότητας των προϊόντων τους, δύνανται να έχουν ενεργή παρουσία στη ρωσική αγορά, εφόσον θα μπορούν να εξασφαλίσουν σταθερή προμήθεια μεγάλων ποσοτήτων προϊόντων. Η πολιτική σταθερότητα έχει συμβάλει στην ανάπτυξη και την μακροοικονομική σταθερότητα και τα τελευταία έτη η ρωσική οικονομία παρουσίασε σημαντική αναπτυξιακή δυναμική, με το μέσο ρυθμό ανάπτυξης το διάστημα 2000-2006 να ανέρχεται σε 6,55% ετησίως, ενώ το 2007 είχε διαμορφωθεί σε 8,1%. Το δημοσιονομικό πλεόνασμα και τα υψηλά συναλλαγματικά αποθέματα αποτελούν θετικό στοιχείο της οικονομίας που επέδρασαν θετικά στην προσπάθεια αντιμετώπισης των προκλήσεων από τη διεθνή οικονομική κρίση. Παρ όλα αυτά, λόγω αδυναμιών της οικονομίας, όπως η εξάρτηση από τον τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου και η περιορισμένη βιομηχανική βάση, οι επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης ήταν σημαντικές και στη ρωσική οικονομία. Η πτώση της ζήτησης παγκοσμίως, η μείωση των τιμών των πρώτων υλών και ειδικότερα του πετρελαίου, που αποτελεί σημαντική πηγή εσόδων, και η συγκράτηση των πιστώσεων, επηρέασαν σημαντικά τους βασικούς οικονομικούς δείκτες, ειδικότερα το τελευταίο τρίμηνο του 2008. Η πορεία βασικών οικονομικών μεγεθών για το έτος 2008 είχε ως ακολούθως: - Ο ρυθμός ανάπτυξης διατηρήθηκε σε σχετικά υψηλό επίπεδο και διαμορφώθηκε σε 5,6%, αν και σημείωσε μείωση σε σχέση με το 2007. Ειδικότερα, το διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2008 ο ρυθμός ανάπτυξης είχε διαμορφωθεί σε 7,7%, ωστόσο οι εξελίξεις του τετάρτου τριμήνου επηρέασαν αρνητικά τον μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ. 9 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

- Σημαντική επίπτωση παρατηρήθηκε στη βιομηχανική παραγωγή η οποία, για το έτος 2008, παρουσίασε ανάπτυξη μόλις κατά 2,1%, έναντι 6,3% το προηγούμενο έτος. Σημειώνεται οτι οι επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης έγιναν ακόμα πιο εμφανείς στο βιομηχανικό τομέα της Ρωσίας στο τέλος του έτους, όπως και σε όλες τις οικονομίες διεθνώς, και το τέταρτο τρίμηνο η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε μείωση κατά 6,1%, ενώ για τους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο 2009 μειώθηκε κατά 16% και 13,2%, αντίστοιχα. -Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών, το δημοσιονομικό πλεόνασμα το 2008 διαμορφώθηκε σε 4,0% του ΑΕΠ (5,4% το 2007). Η μείωση του πλεονάσματος οφείλεται στην αύξηση των δαπανών για την αντιμετώπιση της κρίσης και στη μείωση των εσόδων λόγω της πτώσης των τιμών των πρώτων υλών διεθνώς. Λόγω των εξελίξεων, προσφάτως αναθεωρήθηκε ο προϋπολογισμός για το έτος 2009 βάσει των νέων δεδομένων, ειδικότερα αναφορικά με τις διεθνείς τιμές του πετρελαίου -Τα συναλλαγματικά αποθέματα, τα οποία έφτασαν στα υψηλότερα επίπεδα τον Ιούλιο 2008 ($596 δις. δολλάρια ΗΠΑ), μειώθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους λόγω των εξελίξεων στο χρηματοπιστωτικό τομέα και της προσπάθειας για συγκράτηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ρουβλίου. Το εκέμβριο 2008 ανήλθαν σε $427 δις (έναντι $478 δις το εκέμβριο 2007). -Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, η εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων για το έτος 2008 διατηρήθηκε σχεδόν στα ίδια επίπεδα με αυτά του 2007, οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανήλθαν σε $27 δις έναντι $27,8 δις το 2007. -Ο πληθωρισμός κυμάνθηκε σε υψηλά επίπεδα και ανήλθε σε 13,3% (έναντι 11,9% το 2007), κατά πολύ υψηλότερος απο το στόχο του 8,5% που είχε τεθεί για το έτος. -Οι εξελίξεις έχουν επηρεάσει και την κατανάλωση και τα εισοδήματα. Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, σημείωσε αύξηση μόλις κατά 2,7% έναντι 12,1% το 2007.ενώ η ιδιωτική κατανάλωση μόνο κατά 2,4%. -Το εξωτερικό εμπόριο της Ρωσίας παρέμεινε ισχυρό το 2008. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 33%, ανερχόμενες σε $467,9 δις, και οι εισαγωγές διατήρησαν την έντονα αυξητική τους τάση. Οι ρωσικές εισαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 30% και ανήλθαν σε $267,0 δις. Το εμπορικό ισοζύγιο παρέμεινε θετικό και βελτιώθηκε κατά 37%. Αν και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρέμεινε θετικό, σημαντικές απώλειες παρατηρήθηκαν στο ισοζύγιο κεφαλαίου λόγω της μαζικής εκροής κεφαλαίων από τη χώρα. εδομένων των εξελίξεων παγκοσμίως, οι επιπτώσεις της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης αναμένεται να είναι ιδιαίτερα εμφανείς το 2009. Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα προβλέψεις ο ρυθμός ανάπτυξης για το τρέχον έτος αναμένεται να επιβραδυνθεί σημαντικά, ενώ θα επηρεαστούν αρνητικά και η κατανάλωση και οι εισαγωγές. Ηδη δείκτες, όπως η βιομηχανική παραγωγή, οι επενδύσεις κεφαλαίου, η ανεργία, το εξωτερικό εμπόριο, παρουσιάζουν σημαντική επιβράδυνση το πρώτο τρίμηνο του 2009 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2008. Η ρωσική κυβέρνηση έχει ήδη υιοθετήσει ή εξετάζει μέτρα για την στήριξη διαφόρων τομέων, όπως η εγχώρια αυτοκινητοβιομηχανία, ο αγροτοβιομηχανικός τομέας, οι κατασκευές κ.α., ενώ αναμένονται και νομοθετικές μεταρρυθμίσεις αναφορικά με το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Εν τούτοις, σήμερα και παρά τις προόδους, που επιτελούνται, οι άμεσες ξένες επενδύσεις παραμένουν όχι σε πολύ υψηλό επίπεδο σε σχέση με άλλες αναδυόμενες οικονομίες. Έτσι το σύνολο των επενδύσεων στη Ρωσία (εγχώριες-ξένες) αντιπροσωπεύουν μόνο το 15-20% του ΑΕΠ, μικρότερο από εκείνο άλλων αναδυόμενων αγορών όπως π.χ. η Κίνα. Ωστόσο, το 2006 οι ΑΞΕ διπλασιάσθηκαν ανερχόμενες στα $30 δις, ενώ το 2007 έφθασαν τα $48 δις περίπου. Παρατηρήθηκαν τα τελευταία χρόνια στον οικονομικό τομέα οι εξής εξελίξεις: 1. Αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ρωσίας Σύμφωνα με έκθεση εμπειρογνωμόνων των εταιρειών εκτιμήσεων Standard & Poor s και Fitch, η πιστοληπτική ικανότητα της Ρωσίας βελτιώθηκε (κατάταξη από ΒΒ+ σε ΒBΒ+) τον Ιούλιο του 2006. 10 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

Σημειώνουμε ότι, λόγω των εσόδων από τις εξαγωγές πετρελαίου, η ρωσική οικονομία παρουσιάζει συνεχώς θετικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια. Φαίνεται, εξάλλου, ότι η Ρωσία αντιμετωπίζει προς το παρόν καλλίτερα από άλλες υτικοευρωπαϊκές χώρες την παρούσα κρίση, λόγω χαμηλού εξωτερικού χρέους και διατήρησης σε υψηλό επίπεδο, ακόμη, των συναλλαγματικών αποθεμάτων της χώρας. Από το Σεπτέμβριο, όμως, του 2008, μετά την εμφάνιση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αρχίζει εκ νέου να εμφανίζεται το φαινόμενο του country risk, λόγω της έλλειψης ρευστότητας. Παρ όλα αυτά η Ρωσία μπορεί να αντιμετωπίσει καλλίτερα την κρίση, σε σύγκριση με άλλες χώρες. 2. Μακροοικονομικοί δείκτες σε συνεχή βελτίωση τα τελευταία χρόνια. Μετά την πάροδο της οικονομικής κρίσης του 1998, η Ρωσία παρουσιάζει συνεχώς θετικά οικονομικά αποτελέσματα τα τελευταία οκτώ χρόνια. Το ονομαστικό Α.Ε.Π. έχει πλέον υπερτριπλασιασθεί, φθάνοντας το 2008 τα $1.674 δις περίπου, ενώ το επίπεδο της βιομηχανικής παραγωγής παρουσίασε αύξηση κατά 60%. Το 2008, όμως, η βιομηχανική παραγωγή παρουσίασε ανάπτυξη μόνο κατά 2,1%. Όπως προαναφέραμε, τα τελευταία χρόνια οι θετικές οικονομικές εξελίξεις στη Ρωσία είχαν ως αποτέλεσμα τη συνεχή θετική μεταβολή του Α.Ε.Π. άνω του 6% περίπου ετησίως (5,6% το 2008 και 8,1% το 2007), που συνοδεύτηκε με την αύξηση των εισαγωγών κατά 38% περίπου ετησίως και την αύξηση της κατανάλωσης νοικοκυριών κατά 15% ετησίως. Το 2008, όμως, η βιομηχανική παραγωγή παρουσίασε ανάπτυξη μόλις κατά 2,1%. 3. Κυριότεροι στόχοι της κυβερνητικής πολιτικής Το Σεπτέμβριο του 2005 ο πρώην Πρόεδρος Πούτιν όρισε 4 προγράμματα εθνικής προτεραιότητας στους ευαίσθητους τομείς της καθημερινότητας της Ρωσίας.Τα προγράμματα αυτά προβλέπουν τη βελτίωση της δημόσιας υγείας (ανακαίνιση νοσοκομείων, αύξηση μισθών ιατρών) και της παιδείας (ελεύθερη πρόσβαση στο ιαδίκτυο για 38.000 σχολεία, υποτροφίες), την κατασκευή κοινωνικών κατοικιών και, τέλος, τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας. Η υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών θα χρηματοδοτείτο τόσο από τον ομοσπονδιακό όσο και από τους περιφερειακούς προϋπολογισμούς. 4. Η ανεργία και οι οικονομικές ανισότητες περιορίζονται τα τελευταία χρόνια. Το 2008, ο ενεργός πληθυσμός της Ρωσίας ήταν 75,1 εκ. κάτοικοι, δηλαδή λίγο περισσότερο από το μισό του πληθυσμού της χώρας. Το ποσοστό ανεργίας σημείωσε πτώση τα τελευταία χρόνια και έφθασε το 7,7% το 2008. Μετά την πρόσφατη οικονομική κρίση, που επηρέασε και τη Ρωσία από τον Σεπτέμβριο 2008 και ιδιαίτερα σε δύο τομείς, τον τραπεζικό και τον κατασκευαστικό, φαίνεται ότι η ανεργία αυξάνεται. Παράλληλα παρατηρείται αύξηση των μισθών και των πραγματικών εισοδημάτων του πληθυσμού μετά το 2000, αφού η ανάπτυξη της οικονομίας συνετέλεσε στη συνεχή αύξηση της κατανάλωσης, η οποία, μετά τον περιορισμό της κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης του 1998, αυξήθηκε κατά 70% σε σχέση με το 2000. Παρ όλα αυτά υφίστανται ακόμη κάποιες ανισότητες μεταξύ των Ομόσπονδων Κρατιδίων, αφού η Μόσχα αντιπροσωπεύει σήμερα το 40% της ρωσικής αγοράς, η Αγία Πετρούπολη το 8%-12%, ανάλογα με το προϊόν, και πέντε άλλες μεγάλες πόλεις της Ρωσίας αντιπροσωπεύουν η κάθε μία το 5%-8% της αγοράς. Επί πλέον, το ετήσιο κεφαλήν εισόδημα σε μερικές πόλεις της επαρχίας και ιδιαίτερα σε περιοχές παραγωγής πετρελαίου είναι υψηλότερο, πολλές φορές, από εκείνο της Μόσχας. Έτσι, π.χ. τα κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. στην Ιγκουσέτια υπολογίζεται σε μόλις $445, ενώ στη Μόσχα ανέρχεται σε $9.370 και στο Τυουμέν (πετρελαιοπαραγωγός Περιφέρεια) φτάνει τα $20.320. 5. Πρόοδοι σημειώθηκαν σε διαφόρους τομείς διαρθρωτικών αλλαγών Φορολογική Αναθεώρηση: Η ρωσική Κυβέρνηση έλαβε συγκεκριμένα φορολογικά μέτρα για την ανάπτυξη και ενδυνάμωση του ιδιωτικού τομέα, όπως η υιοθέτηση του πρώτου μέρους του φορολογικού κώδικα το 1998 και η υιοθέτηση του δεύτερου μέρους το 2000, με συγκεκριμένα μέτρα όπως: - η εισαγωγή ενιαίου φορολογικού συντελεστή 13% για τα ατομικά εισοδήματα, 11 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

- η αντικατάσταση διαφόρων κοινωνικών τελών με έναν ενοποιημένο και αντιστρόφως αναλογικό κοινωνικό φόρο, - η κατάργηση του φόρου κύκλου εργασιών, - η ελάττωση από 35% σε 24% και σε 20% από 1.1.2009 του μέγιστου φορολογικού συντελεστή για τα εταιρικά κέρδη και η ταυτόχρονη κατάργηση διαφόρων «παγίδων», - βελτιωμένες διατάξεις για τη φοροαπαλλαγή συνηθισμένων επιχειρηματικών εξόδων, - απλοποίηση της φορολογίας του πετρελαϊκού τομέα και των μικρών επιχειρήσεων, και - η ελάττωση του ΦΠΑ από 20% σε 18%. Αναθεώρηση της νομοθεσίας για ακίνητα: Το 2001 υιοθετήθηκε νέος κώδικας, ο οποίος απελευθέρωσε τις αγοραπωλησίες γαιών οικιστικού και εμπορικού χαρακτήρα. Παράλληλα, τον Ιούλιο του 2002, υιοθετήθηκε νέος νόμος για τις γεωργικές γαίες, ο οποίος προβλέπει την ελεύθερη αγοραπωλησία τους μεταξύ Ρώσων πολιτών και τη δυνατότητα εκμίσθωσής τους σε αλλοδαπούς έως και για 49 έτη. Μεταρρύθμιση των συντάξεων: Με την αναθεώρηση της σχετικής νομοθεσίας δόθηκε η δυνατότητα στους εργαζομένους να επιλέγουν μόνοι τους το συνταξιοδοτικό τους φορέα. Παρ όλα αυτά, ως και το 2006, μόνο το 4% των εργαζομένων είχαν μεταφέρει τις εισφορές τους από το Κρατικό Συνταξιοδοτικό Ταμείο σε ένα από τα 60 ιδιωτικά συνταξιοδοτικά ταμεία. Το 2005 έγινε, επίσης, νέα αναθεώρηση για την κοινωνική ασφάλεια, με στόχο τους συνταξιούχους (χορήγηση δωρεάν ορισμένων φαρμάκων, μεταφορικών και μείωση των δημοτικών φόρων). Μεταρρύθμιση του Τραπεζικού τομέα: Ο ρωσικός τραπεζικός τομέας γνώρισε 3 φάσεις ανάπτυξης. Μέχρι το 1995 ο τραπεζικός τομέας ήταν πολύ επικερδής και αναπτύχθηκε σημαντικά σε μία περίοδο οικονομικής κρίσης. Κατά την διάρκεια της δεύτερης φάσης (μετά το 1995), ο αριθμός των εμπορικών τραπεζών μειώθηκε από 2.600 σε λιγότερο από 1.600. Μεταξύ των 20 κυριότερων τραπεζών στις αρχές του 1998, μόνο 3 από αυτές επέζησαν υπό την παλαιά τους μορφή. Το 2004 αποτελεί το έτος έναρξης της τρίτης φάσης ανάπτυξης του τομέα με τη θέση σε εφαρμογή της νέας νομοθεσίας για την ασφάλεια των καταθέσεων. Το σύνολο του ενεργητικού του τραπεζικού τομέα υπερδεκαπενταπλασιάστηκε σε σχέση με το 1997 και, το 2005, έφτασε το 45% του Α.Ε.Π. Επίσης, τα ίδια κεφάλαια αυξήθηκαν κατά 31% και οι συνολικές καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 37,5%, σε πραγματικές τιμές. Εντούτοις, το 2006 η ούμα τροποποίησε τον τραπεζικό νόμο, καθορίζοντας ότι από την 1η Ιανουαρίου 2007 το ελάχιστο υποχρεωτικό κεφάλαιο των τραπεζών θα έπρεπε να ανέρχεται σε 5 εκ. Οι ξένες τράπεζες εκτιμάται ότι αύξησαν το μερίδιό τους στη ρωσική αγορά, φθάνοντας στο 18%. Η κυπριακή ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΥΠΡΟΥ ξεκίνησε πρόσφατα τις εργασίες της και τον Ιούλιο του 2008 προχώρησε σε εξαγορά του 80% των μετοχών της ρωσικής τράπεζας UNIASTRUM. Ο τραπεζικός τομέας, όμως, εκτός του τομέα κατασκευών, παραμένει ένας από τους τομείς που θα επηρεάσει η παγκόσμια οικονομική κρίση, με αποτέλεσμα την άρση λειτουργίας πολλών τραπεζών, οι οποίες δεν δραστηριοποιούνται με καθαρά τεχνοκρατικά κριτήρια. Μέτρα για καταπολέμηση της οικονομικής κρίσης στη Ρωσία. Σημειώνουμε ότι μετά τη διεθνή οικονομική κρίση, η οποία από το Σεπτέμβριο του 2008 άρχισε να επηρεάζει τη Ρωσική Ομοσπονδία και ιδιαίτερα τον τραπεζικό τομέα, ο οποίος παρουσίασε προβλήματα ρευστότητος, η ρωσική κυβέρνηση απάντησε γρήγορα τον Οκτώβριο 2008 με την θέση σε εφαρμογή σχεδίου ύψους 200 δις $ για επίλυση ρευστότητας της αγοράς. Φαίνεται, μάλιστα, σύμφωνα με επιχειρηματικούς κύκλους, ότι, παρά το γεγονός ότι η κρίση επηρέασε τη Ρωσία σε μικρότερο βαθμό, άρχισε να εμφανίζεται στην χώρα πρίν την σύγκρουση με την Γεωργία. Η Ρωσική κυβέρνηση κατέβαλε σοβαρή προσπάθεια για την αντιμετώπιση της εν λόγω διεθνούς κρίσεως με λήψη συγκεκριμένων μέτρων όπως: Χορήγηση προϋπολογισμού 6 τρις. Ρουβλίων (ήτοι 250 δις $, ήτοι 13% του προϋπολογισμού της Ρωσίας) για στήριξη και αναζωογόνηση της κατάστασης στον χρηματοπιστωτικό τομέα. 12 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

- Σχέδιο δράσης για βελτίωση του κλίματος στο χρηματοπιστωτικό τομέα και σε ξεχωριστούς τομείς δράσεως της οικονομίας ( 55 μέτρα), με μη εμφανή κυβερνητική βοήθεια: - στον τραπεζικό τομέα, τα αγροτικά μηχανήματα και εξοπλισμό, στην παραγωγή προϊόντων ορυκτού πλούτου της χώρας και την στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων. - Στα επενδυτικά προγράμματα για τα κρατικά μονοπώλια κοινής ωφέλειας και των δημοσίων επιχειρήσεων. Μερικά σχέδια θα πρέπει να πραγματοποιηθούν με οποιεσδήποτε συνθήκες, όπως οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί αγώνες στο Σότσι του 2014 και μία ειδική απόφαση αναμένεται για το σκοπό αυτό. Τα κύρια σημεία του σχεδίου καταπολέμησης της κρίσης είναι: - Πολιτική τελωνειακών δασμών (αύξηση των τελωνειακών δασμών σε μεγάλη γκάμα προϊόντων). - Πολιτική κρατικών προμηθειών (όπου οι Ρώσοι παραγωγοί θα απολαμβάνουν διάφορα κίνητρα προτίμησης των προϊόντων τους έναντι των ξένων προμηθευτών, με μόνο τη δυνατότητα προτίμησης των ξένων προμηθευτών σε περίπτωση φθηνότερων προϊόντων άνω του ποσοστού 25%: Τέλος, όσον αφορά την κατάσταση της οικονομίας για το 2009, παρατηρούμε ότι: - Η παγκόσμια οικονομική κρίση άρχισε να επηρεάζει τη Ρωσία από τον Σεπτέμβριο του 2008, με αποτέλεσμα η κατάσταση να είναι περισσότερο εμφανής το 2009. - Ο πόλεμος στη Γεωργία επέφερε πλήγμα στο τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ρωσίας και, κυρίως, από το Σεπτέμβριο 2008. - Παράλληλα, το πρόβλημα ρευστότητος στο διεθνές επίπεδο και στο χρηματοπιστωτικό χώρο, επηρέασε και τη Ρωσία. - Επιπλέον υπήρξαν προβλήματα για τη διατήρηση και συγκράτηση του Ρουβλίου σε σχέση με το δυαδικό καλάθι νομισμάτων (ευρώ και $), αφού υπήρξε σημαντική διολίσθηση. - Το πρόβλημα του country risk, που τα τελευταία χρόνια δεν εγένετο λόγος, αρχίζει πλέον να ξαναεμφανίζεται για τη Ρωσία, παρά τα μεγάλα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας. - Τέλος, παρατηρείται μείωση του ενδιαφέροντος σημαντικών ξένων επενδυτών για νέες επενδύσεις στη Ρωσία. Παρά τα ανωτέρω στοιχεία, φαίνεται, τελικά, ότι η Ρωσία κατά το 2009 θα αντιμετωπίσει καλλίτερα από άλλες χώρες την πρόσφατη διεθνή κρίση. Αναμένεται,ωστόσο, ότι κατά το 2009 θα παρουσιάσει ύφεση με αρνητική μεταβολή στο ΑΕΠ περί το 6% (πρόβλεψη ΝΤ), με ποσοστό πληθωρισμού 13% περίπου, με ανεργία 10,2% (7,7 εκατ. άνεργοι), με βιομηχανική παραγωγή μειωμένη σημαντικά (ήδη παρουσίασε πτώση κατά 16,9% σε ετήσια βάση (Απρίλιος 2009- Απρίλιος 2008). Παράλληλα, ο μέσος όρος διεθνούς τιμής πετρελαίου ανήλθε το 4μηνο 2009 σε 44,79$/βαρέλι, έναντι 147$/βαρέλι τον Ιούλιο 2008 και μόνο 30$ το βαρέλι (τον Ιανουάριο 2009), πράγμα που οδήγησε και στην αναθεώρηση του προϋπολογισμού του 2009. 13 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

ΠΙΝΑΚΑΣ 1. 1 ΒΑΘΜΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (2007) - ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΡΩΣΙΑΣ ΜΕ ΕΥΡΩΠΗ Θέση Χώρες Βαθμ. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 3 Luxembourg 1.63 2.0 3.3 2.0 1.0 1.0 1.0 2.0 1.0 2.0 1.0 4 Estonia 1.65 1.0 2.0 2.0 1.0 1.0 1.0 2.0 2.0 2.0 2.5 5 Ireland 1.70 2.0 2.5 2.0 2.0 1.0 1.0 2.0 1.0 2.0 1.5 7 UK 1.75 2.0 4.0 2.5 1.0 1.0 1.0 2.0 1.0 2.0 1.0 8 Denmark 1.76 2.0 3.6 3.0 1.0 2.0 1.0 2.0 1.0 1.0 1.0 8 Iceland 1.76 2.0 2.6 3.0 2.0 2.0 1.0 1.0 1.0 2.0 1.0 12 Switzerland 1.85 2.0 3.0 2.5 1.0 2.0 1.0 2.0 1.0 3.0 1.0 12 USA 1.85 2.0 4.0 2.0 1.0 2.0 1.0 2.0 1.0 2.0 1.5 14 Sweden 1.89 2.0 3.9 3.0 1.0 1.0 1.0 2.0 1.0 3.0 1.0 15 Finland 1.90 2.0 3.5 2.5 1.0 2.0 2.0 2.0 1.0 2.0 1.0 16 Canada 1.91 2.0 2.6 2.5 1.0 3.0 2.0 2.0 1.0 2.0 1.0 17 Netherlands 1.95 2.0 4.5 3.0 1.0 1.0 1.0 2.0 1.0 3.0 1.0 18 Germany 2.00 2.0 3.5 2.0 1.0 1.0 3.0 2.0 1.0 3.0 1.5 19 Austria 2.09 2.0 4.4 2.0 1.0 2.0 2.0 2.0 1.0 3.0 1.5 21 Belgium 2.13 2.0 4.3 2.5 1.0 1.0 2.0 3.0 1.0 3.0 1.5 21 Cyprus 2.13 3.0 1.8 2.0 2.0 3.0 2.0 2.0 1.0 2.0 2.5 23 Lithuania 2.18 2.0 2.8 2.0 1.0 2.0 1.0 2.0 3.0 3.0 3.0 26 Italy 2.28 2.0 4.3 2.0 1.0 2.0 2.0 2.0 2.0 3.0 2.5 28 Latvia 2.31 2.0 2.1 2.5 1.0 2.0 2.0 2.0 3.0 3.0 3.5 29 Malta 2.33 3.0 4.3 3.0 1.0 3.0 1.0 2.0 1.0 2.0 3.0 29 Norway 2.33 2.0 3.8 3.5 1.0 3.0 3.0 2.0 1.0 3.0 1.0 31 Spain 2.34 2.0 4.4 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 3.0 2.0 33 Czech Rep. 2.36 3.0 3.6 2.5 1.0 2.0 1.0 2.0 2.0 3.0 3.5 35 Hungary 2.40 3.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 3.0 2.0 3.0 3.0 36 Slovak Rep. 2.43 3.0 1.8 2.0 3.0 2.0 1.0 2.0 3.0 3.0 3.5 37 Portugal 2.44 2.0 3.9 2.5 2.0 2.0 3.0 2.0 2.0 3.0 2.0 41 Poland 2.54 2.0 2.9 2.0 1.0 3.0 2.0 3.0 3.0 3.0 3.5 42 Armenia 2.58 2.0 2.3 2.5 2.0 2.0 1.0 3.0 3.0 4.0 4.0 44 France 2.63 2.0 4.3 5.0 1.0 2.0 3.0 2.0 2.0 3.0 2.0 45 Slovenia 2.64 2.0 3.4 2.5 3.0 3.0 3.0 2.0 3.0 2.0 2.5 52 Bulgaria 2.74 2.0 2.4 2.5 2.0 3.0 2.0 2.0 4.0 4.0 3.5 59 Greece 2.80 2.0 4.0 2.0 2.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 63 Mexico 2.89 3.0 3.9 3.5 2.0 3.0 2.0 2.0 3.0 3.0 3.5 67 Albania 2.93 4.0 2.8 2.5 1.0 2.0 3.0 2.0 4.0 4.0 4.0 69 FYROM 2.95 4.0 2.0 3.5 1.0 3.0 2.0 2.0 4.0 4.0 4.0 74 Croatia 3.00 4.0 3.0 2.5 1.0 3.0 2.0 3.0 4.0 4.0 3.5 77 Moldova 3.06 2.0 2.6 2.0 3.0 4.0 3.0 3.0 3.0 4.0 4.0 84 Bosnia / He. 3.16 3.0 2.6 2.5 1.0 4.0 2.0 3.0 5.0 5.0 3.5 88 Ukraine 3.21 3.0 2.6 2.5 2.0 4.0 3.0 3.0 4.0 4.0 4.0 100 Georgia 3.34 4.0 2.4 1.5 3.0 4.0 3.0 3.0 4.0 4.0 4.5 112 Turkey 3.46 3.0 3.6 2.5 5.0 3.0 4.0 3.0 3.0 4.0 3.5 124 Russia 3.56 3.0 3.1 2.5 4.0 4.0 4.0 3.0 4.0 4.0 4.0 125 Romania 3.58 3.0 3.3 2.5 5.0 4.0 3.0 3.0 4.0 4.0 4.0 143 Belarus 3.99 3.0 3.4 3.5 5.0 4.0 4.0 5.0 4.0 5.0 3.0 Πηγή: Heritage Foundation (2006), Index of Economic Freedom. Παράμετροι αξιολόγησης: 1. Εμπόριο, 2. Φορολογία, 3. Κρατική παρέμβαση, 4. Νομισματική Πολιτική, 5.Ξένες Επενδύσεις, 6. Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα, 7. Μισθοί/Τιμές, 8. Ιδιοκτησιακά δικαιώματα, 9.Κρατικοποιήσεις, 10. Παραοικονομία. 14 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

ΠΙΝΑΚΑΣ 2 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (-) ) Κλειστή οικονομία σε στρατηγικούς τομείς (-) ) Παραοικονομία (-) ) Έλλειψη διαφάνειας στο νομικό πλαίσιο που διέπει τη ρωσική εμπορική και επενδυτική πολιτική (-) ) Έλλειψη εναρμόνισης ρωσικών προτύπων με τα διεθνή (-) ) ιαρθρωτικά προβλήματα Επιβολή μέτρων κατά τρόπο απρόβλεπτο και απροειδοποίητο Ατέλειες χρηματοπιστωτικού συστήματος Λειτουργία ημόσιας ιοίκησης ομές Υγείας και Κοινωνικής Ασφάλισης Λειτουργία αγοράς εργασίας Λειτουργία δικαστικού συστήματος (-) ) Ελλιπής εφαρμογή διεθνών πρακτικών κατάρτισης Προϋπολογισμού (-) ) Γραφειοκρατική ακαμψία (-) ) Γραφειοκρατικές δυσκολίες στην έκδοση αδειών εισαγωγής (-) ) Σύστημα ποσοτικών περιορισμών και αδειών εισαγωγής στις εισαγωγές βότκας και αιθυλικής αλκοόλης ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (+) Υψηλός ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης (+) Μεγάλα έσοδα από εξαγωγές πετρελαιοειδών (+) Μεγάλη αγορά με δυνατότητες απορρόφησης πολλών ελληνικών προϊόντων (+) Κατανάλωση Αύξηση της κατανάλωσης νοικοκυριών 10% ετησίως ημιουργία νέας μεσαίας τάξης Προτίμηση σε ελληνικά προϊόντα (+) Γεωγραφική εγγύτητα στην Ελλάδα (+) Αύξηση εισαγωγών 30% ετησίως (+) Ξένες επενδύσεις Μεγάλες δυνατότητες προώθησης ελληνικών επενδύσεων στη Ρωσία (φορολογικά κίνητρα, χαμηλή φορολογία, μεγάλο μέγεθος αγοράς) Μεγάλες δυνατότητες προώθησης ρωσικών επενδύσεων στην Ελλάδα (σημαντικά ρωσικά κεφάλαια ενδιαφέρονται για επενδύσεις στην Ελλάδα). (+) ιαδικασία διοικητικής αποκέντρωσης (+) Σχέσεις με Ε.Ε.. και ιεθνείς Οργανισμούς Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης και Συνεργασίας με Ε.Ε. Σχέσεις με ΠΟΕ, ΟΣΕΠ, ΝΤ, ΠΤ,SECI. Β1.β. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Από το 1998, μετά την οικονομική κρίση και ιδιαίτερα μετά το 2000, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Ρωσίας παρουσίασε αύξηση άνω του 6% (5,6 % το 2008 έναντι 8,1% το 2007). Ιδιαίτερα την περίοδο μετά το φθινόπωρο του 1998, η ονομαστική αξία του Α.Ε.Π. αυξήθηκε πάνω από τρεις φορές και έφθασε περίπου τα $1.674 δις, ενώ το επίπεδο της βιομηχανικής παραγωγής αυξήθηκε κατά 60% περίπου. Το 2008 όμως, λόγω των διεθνών εξελίξεων, η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε μόνο μικρή θετική μεταβολή της τάξεως του 2,7%. 15 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

Βασικοί άξονες του νέου οικονομικού προγράμματος της Κυβέρνησης της Ρωσία τα τελευταία χρόνια είναι: 1. ημοσιονο ημοσιονομική μική σταθερότητα: Μετά την οικονομική κρίση του 1998, η Ρωσία σημειώνει συνεχή βελτίωση των δημοσιονομικών της δεδομένων. Ιδιαίτερα μετά το 2002, το πλεόνασμα του προϋπολογισμού ανήλθε σε υψηλά επίπεδα. Έτσι, τα έσοδα του προϋπολογισμού ξεπέρασαν τις αρχικές προβλέψεις, ένεκα κυρίως των εσόδων από τις εξαγωγές πετρελαίου. ΠΙΝΑΚΑΣ 3 ΕΤΗΣΙΟΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑΣ 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Έσοδα (δις $) 23,9 40,0 55,0 69,5 79,5 118,0 181,0 181,0 185,0 266,0 Έσοδα (% Α.Ε.Π.) 12,2 15,4 17,7 20,0 18,4 20,4 23,6 20,7 11.7 15.9 απάνες (δις $) 26,9 33,9 45,4 64,7 76,5 93,0 124,0 153,0 157,0 263,0 απάνες (% Α.Ε.Π.) 13,7 13,0 14,6 18,6 17,7 16,1 16,2 17,5 9.9 15.7 Εξωτερικό Χρέος (δις $) 178.2 160.0 146.3 152.3 186.0 213.5 257.2 310.6 465.4 484.7 2. Περιορισμός Π του εξωτερικού χρέους: Θετικές εξελίξεις σημειώθηκαν και στον περιορισμό του εξωτερικού χρέους, αφού το ποσοστό του σε σχέση με το ΑΕΠ μειώθηκε από 61,6%, το 2000, σε 27,5% το 2006. Το δημόσιο εξωτερικό χρέος συνεχίζει να μειώνεται και έφθασε το 7,1% του Α.Ε.Π. το 2006. Αντίθετα, το ιδιωτικό εξωτερικό χρέος συνεχίζει να αυξάνεται μετά το 2003. Πιο συγκεκριμένα, το 2005 το ιδιωτικό εξωτερικό χρέος αυξήθηκε κατά $50 δις και έφθασε τα $150 δις (15% Α.Ε.Π.). 3. Νομισματική Σταθερότητα: Μετά τα πρώτα σταθεροποιητικά μέτρα της κυβέρνησης, το 2000, και την υποτίμηση του ρουβλίου, άρχισαν να λαμβάνονται μέτρα νομισματικής σταθερότητας. Παράλληλα, στη νομισματική αυτή σταθεροποίηση συνέβαλαν και τα μεγάλα έσοδα της χώρας από τις εξαγωγές πετρελαιοειδών. Παρ όλα αυτά μετά την εμφάνιση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσεως από τον Σεπτέμβριο του 2008 άρχισε σημαντική διολίσθηση του εθνικού νομίσματος έναντι του διπλού καλαθιού ($ και ευρώ). 4. Βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος ίματος: Ένα από τα πρώτα μέτρα μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Πρόεδρο Πούτιν ήταν η βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και η προσέλκυση επενδύσεων. 5. Προσέλκυση ξένων επενδύσεων: Βασίζεται στη βελτίωση των όρων λειτουργίας των επιχειρήσεων και των δημοσίων υπηρεσιών (καταπολέμηση γραφειοκρατίας, πρόοδος της διαδικασίας διοικητικής αποκέντρωσης, επίσπευση ιδιωτικοποιήσεων, μεταρρυθμίσεις του χρηματοπιστωτικού συστήματος, φορολογικές διευκολύνσεις). 6. Μέτρα κοινωνικής πολιτικής: Η ρωσική Κυβέρνηση, υποκινούμενη κυρίως από την αύξηση των εσόδων από τις εξαγωγές πετρελαιοειδών, προώθησε τέσσερα προγράμματα ύψιστης εθνικής προτεραιότητας: α) βελτίωση της δημόσιας υγείας, β) βελτίωση του εκπαιδευτικού τομέα (ελεύθερη 16 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

πρόσβαση στο ιαδίκτυο για 38.000 σχολεία), γ) ενίσχυση των κοινωνικών κατοικιών και δ) ενίσχυση της γεωργίας. 7. Περιορισμός Π της ανεργίας: Οφείλεται κατά μεγάλο ποσοστό στην οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας. Το 2000 η Κυβέρνηση ανακοίνωσε την ενίσχυση της απασχόλησης και έθεσε ως στόχο της τον περιορισμό της ανεργίας. Παρ όλα αυτά η εμφανιζόμενη οικονομική κρίση από το Σεπτέμβριο του 2008 είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση της ανεργίας, ιδιαίτερα στον τραπεζικό και κατασκευαστικό τομέα. B.2. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ B.2. Ι. ΕΘΝΙΚΟ ΕΙΣΟ ΗΜΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Όπως αναφέραμε, η θετική πορεία του Α.Ε.Π. άρχισε μετά την οικονομική κρίση του 1998 και, τα τελευταία χρόνια, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης είναι άνω του 6% ετησίως, όπως φαίνεται και από τους κατωτέρω πίνακες. Κατά το 2008 η αύξηση του ΑΕΠ ήταν περίπου 5,6% (8,1% το 2007): ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1 ΠΙΝΑΚΑΣ 4 ΣΥΝΘΕΣΗΑΕΠΚΑΤΑΚΛΑ ΟΥΣ(200 (2008) ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΕΠ ΥΠΗΡΕΣ., 57,90% ΒΙΟΜΗΧ., 36,1% ΓΕΩΡΓΙΑ 6% Μεταβολή ΑΕΠ (%) Κατά κεφ. ΑΕΠ (US$) 2000 10,0 1.786 2002 4,7 2.508 2003 7,3 2.652 2004 7,2 3.254 2005 6,4 5.303 2006 6,7 6.877 2007 8,1 9.084 2008 5,6 11.674 0,00% 20,00% 40,00% 60,00% ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2. 2 ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΕΠ Ρωσίας (2000-200 2008) 12,00% 10,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 5,00% 4,70% 7,30% 7,20% 6,40% 6,70% 8,10% 5,60% 2,00% 0,00% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 17 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

Β.2. II. ΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Προϋπολογισμός Η κυβέρνηση της Ρωσία, ως γνωστόν, έχει πλεονασματικό προϋπολογισμό τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω των εσόδων από τις εξαγωγές πετρελαίου. Το πλεόνασμα του προϋπολογισμού του κράτους έφθασε τα $64,9 δις το 2007. Το ημόσιο Χρέος της Ρωσίας περιορίσθηκε Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα που ακολουθεί, υπήρξαν θετικές εξελίξεις στον περιορισμό του εξωτερικού χρέους, αφού το ποσοστό σε σχέση με το Α.Ε.Π. μειώθηκε από 61,6%, το 2000, σε 27,5% το 2006. Το δημόσιο χρέος συνεχίζει να μειώνεται και έφθασε το 2008 τα 484,7 δις $ έναντι 430,9 δις, ήτοι 7,1% του Α.Ε.Π.. Παρ όλα αυτά δεν αποτελεί ανησυχητικό φαινόμενο, λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος της οικονομίας. Αντίθετα, το ιδιωτικό εξωτερικό χρέος συνεχίζει να αυξάνεται μετά το 2003. Πιο συγκεκριμένα, το 2007, το ιδιωτικό εξωτερικό χρέος αυξήθηκε και ξεπέρασε τα $400 δις. ΙΑΓΡΑΜΜΑ 3 Εξέλιξη Εξωτερικού Χρέους ($ δις) 500 400 300 200 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Μετά από την καταβολή αυτών των ποσών η Ρωσία έχει, πλέον, εξοφλήσει στο ακέραιο το χρέος της προς το Club de Paris (Λέσχη των Παρισίων), καθώς και το μεγαλύτερο μέρος του χρέους που η χώρα ανελαβε όταν διαδέχθηκε την Σοβιετική Ενωση στις υποχρεώσεις της. Εξαίρεση αποτελεί ποσό 3 4 δις $, για το οποίο έχει γίνει αναδιαπραγμάτευση και αποπληρώνεται μέσω της δωρεάν εξαγωγής αγαθών. Από την πρόωρη εξόφληση του χρέους η Ρωσία θα εξοικονομήσει σημαντικά ποσά, που διαφορετικά θα κατέβαλε για τόκους. Τα ποσά αυτά θα κατατεθούν στο νέο Επενδυτικό Ταμείο. Η Ρωσία, έτσι, θα αντλήσει τα απαιτούμενα ποσά από τα διαθέσιμα του Σταθεροποιητικού Ταμείου, τα οποία αυξάνονται κατά 5 δις μηνιαίως, χάρις στα υψηλά έσοδα της χώρας από τις διεθνείς πωλήσεις πετρελαίου. Κατά τον τρόπο αυτό, η ρωσική κυβέρνηση αποφεύγει τη διοχέτευση των πλεονασμάτων της στο εσωτερικό της χώρας, γεγονός που θα οδηγούσε σε αύξηση της προσφοράς χρήματος. Για τους ανωτέρω λόγους και λόγω μεγέθους της χώρας, το δημόσιο εξωτερικό χρέος δεν αποτελεί ανησυχητικό φαινόμενο. Αντιθέτως, ανησυχίες δημιουργεί το ιδιωτικό εξωτερικό χρέος που έφθασε τα 400 δις $, αντιπροσωπεύοντας το 30% περίπου του ΑΕΠ. Το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών ανήλθε το 2008 σε 102,3 δις $ έναντι 105,3$ δις το 2007 και $95,5 δις το 2006. 18 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΜΟΣΧΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ &ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Spiridonovka Ul.14, 121069 Moscow Τηλ.: +7(495)6443270-4, Fax: +7(495)6443275 E-mail: ecocom-moscow@mfa.gr, Web: www.agora.mfa.gr/russia

Τα συναλλαγματικά αποθέματα ης χώρας σημείωσαν μεγάλη αύξηση τα τελευταία χρόνια και έφθασαν τα $427 δις το 2008, έναντι $484,6 δις το 2007 και 295,6 δις το 2006, κυρίως λόγω των εσόδων από τις εξαγωγές πετρελαίου. ΙΑΓΡΑΜΜΑ 4 ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΘΕΜΑΤΟΣ ΣΕ ΞΕΝΟ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑ (δις $) 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 0,0 100,0 200,0 300,0 400,0 500,0 600,0 Β. 2. ΙΙΙ. Ι ΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ Θεσμικό πλαίσιο Ψήφιση νέου Νόμου περί ιδιωτικοποιήσεων και τροποποίηση πρώτου Νόμου περί ιδιωτικοποιήσεων. Εξέλιξη των ιδιωτικοποιήσεων Η πρώτη φάση των ιδιωτικοποιήσεων διήρκεσε έως το 1995 και έγινε με γρήγορο ρυθμό μεν, ανοργάνωτο τρόπο δε και σκανδαλώδη. Η διανομή κουπονιών ιδιοκτησίας στους πολίτες σήμαινε στην πράξη ότι, χάρις στην πολυδιάσπαση της ιδιοκτησίας, η υφισταμένη διοίκηση διατηρούσε τον έλεγχο επί των εταιρειών/συνεταιρισμών. Η δεύτερη φάση, μετά το 1995, είχε ως σκοπό τη συγκέντρωση της ιδιοκτησίας. Ωστόσο, η πώληση πολύτιμων περιουσιακών στοιχείων, συνήθως με αδιαφανή τρόπο και σε χαμηλή τιμή, ευνόησε οικονομικούς κύκλους φιλικούς προς την κυβέρνηση. Στην ουσία δημιουργήθηκε τότε η νέα τάξη των «οικονομικών ολιγαρχών» που εξακολουθεί να κυριαρχεί στην οικονομική ζωή της χώρας. Το βασικό σχήμα προέβλεπε τη χορήγηση δανείων για τη χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας του Γιέλτσιν το 1996, με εγγύηση μετοχές κρατικών εταιρειών. Στη συνέχεια, το κράτος δεν αποπλήρωσε τα δάνεια αυτά και οι τράπεζες των ολιγαρχών εκποίησαν, μέσω πλειστηριασμών, τις μετοχές στους ιδίους με πολύ χαμηλό τίμημα. Οι διαδικασίες των διαγωνισμών θεωρείται ότι βελτιώθηκαν από το 1998 και μετά. Ο πρώην Πρόεδρος Πούτιν και παρόν Π/Θ έθεσε ως στόχο την κατάργηση της τάξης των ολιγαρχών, ώστε να δημιουργηθεί μία οικονομία που θα λειτουργεί με διαφάνεια, βάσει των δυνάμεων της αγοράς και όχι βάσει των πολιτικών διασυνδέσεων. Κύριο χαρακτηριστικό της κυβερνητικής πολιτικής από το 2005 είναι η μεγαλύτερη παρουσία στην οικονομία και όχι οι ιδιωτικοποιήσεις. Η πληθώρα κεφαλαίων αποτρέπει τυχόν σκέψεις για ιδιωτικοποίηση κρατικών εταιρειών ή καλύτερη διαχείρισή τους. Στον τομέα των διαρθρωτικών αλλαγών, που είναι άμεσα αναγκαίες για τη χώρα, σημειώνεται μεγάλη καθυστέρηση. Η αναδιάρθρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενεργείας καθυστερεί, η διοικητική μεταρρύθμιση έχει σταματήσει και η αναδιάρθρωση της αγοράς φυσικού αερίου σταμάτησε πριν καν 19

ξεκινήσει. Παρομοίως, η μεταρρύθμιση του φορολογικού τοπίου έφθασε μόλις μέχρι την 2η από τις 3 προβλεπόμενες φάσεις, υπό το φόβο των κοινωνικών αντιδράσεων που θα προκαλούσε. Η αποτυχία αναδιάρθρωσης της αγοράς φυσικού αερίου περιπλέκει την προσπάθεια αλλαγών στον τομέα παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενεργείας. Επίσης, περιορίζει τις δυνατότητες ανόδου των μεγεθών της αγοράς φυσικού αερίου, που θα μπορούσε με τη λήψη ορισμένων διαρθρωτικών μέτρων να σημειώσει γοργή πρόοδο. Καθώς διατηρείται το μονοπώλιο της κρατικής Transneft στο δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου, οι υπόλοιποι επενδυτές δεν προχωρούν σε επενδύσεις, με αποτέλεσμα οι επενδύσεις να υπολείπονται των δυνατοτήτων. Επί του παρόντος, το κυριότερο εν εξελίξει πρόγραμμα αποκρατικοποίησης αφορά τον τομέα ηλεκτρικής ενεργείας, όπου στόχος είναι η δημιουργία χονδρικής αγοράς. Το δίκτυο διανομής θα παραμείνει υπό κρατικό έλεγχο. Β.2.IV. ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΑ Ι ΡΥΜΑΤΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ Τα συναλλαγματικά αποθέματα συνεχίζουν να αυξάνονται και στις 2 Μαΐου 2008 ανήλθαν σε $533,9δις. λόγω κυρίως των εσόδων από τις εξαγωγές πετρελαιοειδών. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ 1.- Νόμος περί Τραπεζών (1990) 2. -Νόμος περί Τροποποίησης Νομοθετικού Πλαισίου περί Τραπεζών. 3. -Νόμος περί Ασφάλειας των Καταθέσεων 4.- Νόμος περί Τροποποίησης ιατάξεων του Νόμου περί Τραπεζών, σχετικά με την αύξηση του ελάχιστου κεφαλαίου σε περίπου 5 εκ., από 1.1.2007. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Το 1998 απετέλεσε τη γέννηση του τραπεζικού συστήματος της Ρωσίας, το οποίο παραμένει ακόμη νέο. Στα πρώτα του βήματα εμφανίζονται οι πρώτες εμπορικές τράπεζες, ως θυγατρικές της GOSBANK, η οποία αποτελούσε την πρώτη Εμπορική Τράπεζα της Ε.Σ.Σ.. Παρά τον Τραπεζικό νόμο που ρυθμίζει τον τραπεζικό τομέα και την ασφάλεια των καταθέσεων και επέβαλε την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου σε 5 εκ., απαιτείται νέα τραπεζική νομοθεσία για τη ρύθμιση των εξής θεμάτων: - αύξηση του απαιτούμενου κεφαλαίου ίδρυσης εμπορικών Τραπεζών για έκδοση περιορισμένης άδειας λειτουργίας - απελευθέρωση του καθεστώτος εγκατάστασης νέων Τραπεζών - εναρμόνιση των τραπεζικών προτύπων με τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα ΙΑS και IFRS - ρύθμιση ζητημάτων ηλεκτρονικών τραπεζικών συναλλαγών - δημιουργία δευτερογενούς αγοράς κρατικών ομολόγων, ώστε η επαρκής ρευστότητα και η μεγαλύτερη διασπορά του κινδύνου να συμβάλουν στην ανάπτυξη μιας υγιούς πρωτογενούς αγοράς, ρύθμιση της αγοράς leasing. 20