ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΙ Μαρία Πεμπετζόγλου Επίκουρη Καθηγήτρια Κομοτηνή 2011-12
ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ορισμός: Η μελέτη της οικονομίας ως συνόλου. Η μακροοικονομική μελετά φαινόμενα που αφορούν σε ολόκληρη την οικονομία, όπως ο πληθωρισμός, η ανεργία και η οικονομική μεγέθυνση.
ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ: ΑΝΕΡΓΙΑ: βρίσκονται ΠΡΟΪΟΝ: η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ: Ο ρυθμός μεταβολής του γενικού επιπέδου τιμών. Είναι ένα μέτρο του αριθμού των ανθρώπων που καταγράφονται ότι αναζητούν εργασία, όμως χωρίς δουλειά. Το Πραγματικό Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) μετρά το συνολικό εισόδημα της οικονομίας, δηλαδή ποσότητα των αγαθών και υπηρεσιών που μπορεί να αγοράσει μία οικονομία. Είναι η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ.
Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα, 1960-2010 (πηγή: ΕΣΥΕ) 30 25 20 % μεταβολή 15 10 5 0 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010-5 έτη
Ο πληθωρισμός στις χώρες της ΕΕ, 2010 (πηγή: Eurostat, 2011)
Εξέλιξη ποσοστού ανεργίας στην Ελλάδα, 1/2005-3/2011 (Πηγή: ΕΣΥΕ) 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Ιαν-05 Ιουλ-05 Ιαν-06 Ιουλ-06 Ιαν-07 Ιουλ-07 Ιαν-08 Ιουλ-08 Ιαν-09 Ιουλ-09 Ιαν-10 Ιουλ-10 Ιαν-11 % ανεργίας
Εξέλιξη ποσοστού ανεργίας στην Ελλάδα και στην ΕΕ, 2004-2010 (Πηγή: IMF και CIA World Factbook) 14% 12% 10% % ανεργίας 8% 6% 4% 2% ΕΕ Ελλάδα 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 έτη
Εξέλιξη ποσοστιαίας μεταβολής ΑΕΠ στην Ελλάδα, 1956-2010 (Πηγή: ΙΜF) % μεταβολή ΑΕΠ 14 12 10 8 6 4 2 0-21955 1965 1975 1985 1995 2005-4 -6-8 έτη
Εξέλιξη ποσοστιαίας μεταβολής ΑΕΠ στην Ελλάδα και στην ΕΕ, 2004-2010 (Πηγή: IMF και CIA World Factbook) 8% 6% % μεταβολή ΑΕΠ 4% 2% 0% -2% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 ΕΕ Ελλάδα -4% -6% έτη
Μακροοικονομικές εξελίξεις στη Μ. Βρετανία 1960-2001 (Πηγή: ΟΟΣΑ) 16 14 12 % μεταβολές 10 8 6 4 2 ανεργία πληθωρισμός μεγέθυνση 0 1960-1973 1973-1981 1981-1990 1990-2001
Η κυκλική ροή μεταξύ επιχειρήσεων και νοικοκυριών Δαπάνη για αγαθά και υπηρεσίες ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ Αγαθά και υπηρεσίες Υπηρεσίες συντελεστών παραγωγής ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Εισοδήματα συντελεστών παραγωγής
Τρόποι μέτρησης του ΑΕΠ Το ΑΕΠ μπορεί να μετρηθεί με δύο τρόπους: προσέγγιση βάσει της ροής προϊόντων: Σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, το ΑΕΠ ορίζεται ως η συνολική χρηματική αξία της ροής των τελικών προϊόντων που παράγει μία χώρα, π.χ. (τιμή πορτοκαλιών *αριθμό πορτοκαλιών + τιμή μήλων*αριθμό μήλων + κλπ). προσέγγιση βάσει εσόδων ή κόστους: Σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, το ΑΕΠ υπολογίζεται από το σύνολο των αμοιβών των συντελεστών (μισθοί, τόκοι, ενοίκια και κέρδη) που συνιστούν το κόστος παραγωγής των τελικών αγαθών της οικονομίας. Οι δύο προσεγγίσεις είναι ταυτόσημες.
ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ (ΑΕΠ) Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (GDP) είναι η αγοραία αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μία χώρα στη διάρκεια μιας ορισμένης χρονικής περιόδου.
ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ (ΑΕΠ) Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (GDP) χρησιμοποιούμε τιμές αγοράς που πωλούνται νόμιμα στην αγορά για να μην υπάρχει διπλός υπολογισμός αγαθά + υπηρεσίες είναι η αγοραία αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μία χώρα συνήθως 1 έτος ή 1 3μηνο που έχουν παραχθεί πρόσφατα που έχουν παραχθεί στην εγχώρια οικονομία στη διάρκεια μιας ορισμένης χρονικής περιόδου.
Υπολογισμός του ΑΕΠ Στάδια παραγωγής Αξία πώλησης Προστιθέμενη αξία α στάδιο (σιτάρι) 1,00 1,00 β στάδιο (αλεύρι) 1,20 0,20 γ στάδιο (ψωμί) 1,50 0,30 δ στάδιο (εμπόριο ψωμιού) 1,55 0,05 Σύνολο 5,25 1,55
Τα συστατικά μέρη του ΑΕΠ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΑΕΠ Υ C + I + G + NX Η εξίσωση είναι ταυτότητα ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΚΑΘΑΡΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ = ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ = Χ - Ζ
Τα συστατικά μέρη του ΑΕΠ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ: οι δαπάνες των νοικοκυριών για αγαθά και υπηρεσίες, π.χ. αυτοκίνητα, ιατρικές υπηρεσίες κλπ. ΕΠΕΝΔΥΣΗ: η αγορά αγαθών που θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για την παραγωγή άλλων αγαθών και υπηρεσιών. Αφορά την αγορά κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, αποθεμάτων και κτιρίων. ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ: οι δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες που πραγματοποιούν η τοπική αυτοδιοίκηση και οι εθνικές κυβερνήσεις ΚΑΘΑΡΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ: είναι οι εξαγωγές - τις εισαγωγές. ΕΞΑΓΩΓΕΣ: η αξία των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται στην εγχώρια οικονομία και αγοράζονται από αλλοδαπούς ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ: η αξία των ξένων αγαθών και υπηρεσιών που πωλούνται στην εγχώρια οικονομία
Η κυκλική ροή μεταξύ επιχειρήσεων και νοικοκυριών ++ Αποταμίευση =2.000 Δαπάνη για αγαθά και υπηρεσίες=5.000 Αγαθά και υπηρεσίες Επένδυση =2.000 ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ Κεφαλαιουχικά αγαθά για τις επιχειρήσεις Υπηρεσίες συντελεστών παραγωγής ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Εισοδήματα συντελεστών παραγωγής =7.000
Το διάγραμμα κυκλικής ροής με δημόσιο τομέα
Υπολογισμός του ΑΕΠ Κλειστή οικονομία, χωρίς δημόσιο τομέα: Υ C + I Κλειστή οικονομία, με δημόσιο τομέα: Υ C + I + G Ανοιχτή οικονομία, με δημόσιο τομέα: Υ C + I + G + NX
ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΘΝΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ: MΙΑ ΣΥΝΟΨΗ Καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό G Καθαρό εισόδημα από το εξωτερικό Αποσβέσεις Έμμεσοι Φόροι Ι Εισόδημα από ενοίκια ΝΧ Κέρδη GNP σε τιμές αγοράς C GDP σε τιμές αγοράς NNP σε τιμές αγοράς Εθνικό Εισόδημα (ΝΙ)=NNP σε τιμές συντελεστών παραγωγής Εισόδημα από αυτο-απασχόληση Μισθοί και Ημερομίσθια Σύνθεση δαπάνης στο GNP Ορισμός του GNP Ορισμός του NNP Ορισμός του Εθνικού Εισοδήματος Εισοδήματα συντελεστών παραγωγής
Πραγματικό έναντι ονομαστικού ΑΕΠ Ονομαστικό ΑΕΠ ή ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές: μετρά το ΑΕΠ ενός ορισμένου έτους χρησιμοποιώντας τις τιμές αγοράς εκείνου του έτους. Πραγματικό ΑΕΠ ή ΑΕΠ σε σταθερές τιμές: μετρά το ΑΕΠ διαφορετικών ετών στις τιμές που επικρατούσαν σε ένα συγκεκριμένο έτος, που ονομάζεται έτος βάσης. Λαμβάνει υπόψη τον πληθωρισμό. Αποπληθωριστής του ΑΕΠ: είναι ένας δείκτης που δείχνει τι συμβαίνει στις τιμές όλων των αγαθών. Αποπληθωριστής ΑΕΠ = ονομαστικό ΑΕΠ *100 πραγματικόαεπ κατά _ κεφαλήν _ πραγματικό _ ΑΕΠ = πραγματικό _ ΑΕΠ πληθυσμό
Η μέτρηση του κόστους ζωής Δείκτης Τιμών Καταναλωτή: είναι ένα μέτρο του συνολικού κόστους των αγαθών και υπηρεσιών που αγοράζει ο τυπικός Υπολογισμός ΔΤΚ 1. Εύρεση των τιμών: προσδιορίζονται οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών του καλαθιού για κάθε έτος. 2. Καθορισμός του καλαθιού: Καθορίζονται ποιες τιμές είναι πιο σημαντικές για τον μέσο καταναλωτή. 3. Υπολογισμός του κόστους του καλαθιού: υπολογίζεται το κόστος του καλαθιού 4. Επιλογή του έτους βάσης και υπολογισμός του δείκτη: Επιλέγουμε το έτος βάσης και υπολογίζουμε το ΔΤΚ από τον τύπο: PI t = Pt P 0 *100 όπου Ρt=επίπεδο τιμών έτους t και Ρ0=επίπεδο τιμών έτους βάσης καταναλωτής. 5. Υπολογισμός του ρυθμού πληθωρισμού: Πληθωρισμός: η κατάσταση κατά την οποία ανέρχεται το γενικό επίπεδο τιμών. Ρυθμός πληθωρισμού: η % μεταβολή του γενικού επιπέδου τιμών (ΔΤΚ) σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο. Ο ρυθμός πληθωρισμού υπολογίζεται από τον τύπο: PIt PIt πληθωρισμ ός _t = PI t 1 1 *100