ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ ΣΤΗΝ Β ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ ΣΤΗΝ Β ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΚΚΙΝΗΣ Α.Ε.Μ.: 4311 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΓΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ: ΣΟΦΙΑ-ΝΑΤΑΛΙΑ ΜΠΟΕΜΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2011

2

1. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 5.Υπεύθυνος: Άγις Μ. Παπαδόπουλος 7. Τίτλος εργασίας: 2. ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 3. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 6.Αρμόδιος Παρακολούθησης: Σοφία-Ναταλία Μποέμη 4. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ 8. Ονοματεπώνυμο φοιτητή (-ών): ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΚΚΙΝΗΣ 10. Θεματική 11. Ημερομηνία έναρξης: περιοχή: 01/11/2010 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΙΡΙΩΝ 14. Περίληψη: 12. Ημερομηνία παράδοσης: Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτέλεσε η παρατήρηση του βαθμού αφομοίωσης της νομοθεσίας από τους υπεύθυνους των ξενοδοχείων της Β κλιματικής ζώνης μέσο ενός ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου για την ενεργειακή επιθεώρηση ξενοδοχείων, καθώς η ενεργειακή επιθεώρηση τεσσάρων ξενοδοχειακών κατασκευών. Το δείγμα των ξενοδοχειακών κατασκευών επιλέχθηκε έτσι ώστε να καλύπτει όλους τους τύπους που υφίστανται στην ελληνική επικράτεια. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται ο σκοπός και η δομή της παρούσας εργασίας. Στο δεύτερο κεφάλαιο αρχικά περιγράφεται το νομοθετικό πλαίσιο που επικρατεί σε Ε.Ε. και Ελλάδα. Ακολουθεί καταγραφή των γενικών χαρακτηριστικών του ξενοδοχειακού κτιριακού τομέα και της συμβολής του στην συνολική ενεργειακή κατανάλωση και τις συνολικές εκπομπές ρυπογόνων αερίων. Παρουσιάζεται ο τρόπος κατηγοριοποίησης των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων στην Ελλάδα, όπως επίσης και τα στοιχεία που αφορούν χαρακτηριστικά των ξενοδοχείων που επηρεάζουν άμεσα την ενεργειακή κατανάλωση και τις μέσες ετήσιες ενεργειακές καταναλώσεις τους. Έπειτα περιγράφεται το ξενοδοχειακό κτιριακό απόθεμα της Β κλιματικής ζώνης και του δείγματος της διπλωματικής εργασίας. Τέλος παρουσιάζεται το λογισμικό προσομοίωσης ΤΕΕ ΚΕνΑΚ. Το τρίτο κεφάλαιο περιγράφει τη μεθοδολογία για τη διεξαγωγή των ενεργειακών επιθεωρήσεων τις ενεργειακές επιθεωρήσεις των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων. Το τέταρτο κεφάλαιο περιέχει τα αποτελέσματα του ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου για την ενεργειακή επιθεώρηση των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων. Παρουσιάζονται τα αποτελέσματα που αφορούν την ενεργειακή επιθεώρηση τεσσάρων ξενοδοχείων της Β κλιματικής ζώνης. Στο πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα από τη χρήση το προγράμματος ΤΕΕ ΚΕνΑΚ για την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής κατάστασης στα συγκεκριμένα ξενοδοχεία. Στο έκτο κεφάλαιο περιγράφονται τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία. 9. Αριθμός μητρώου: 4311 13. Αριθμός εργασίας: 15. Στοιχεία εργασίας: Αρ. Σελίδων:95 Αρ. Εικόνων:16 Αρ. Διαγραμμάτων:42 Αρ. Πινάκων:48 Αρ. Παραρτημάτων:0 Αρ. Παραπομπών:17 16. Λέξεις κλειδιά: Ξενοδοχειακός κλάδος Ενεργειακός σχεδιασμός κτιρίων Τεχνικές παρεμβάσεις Προσομοίωση κτιρίων 17. Σχόλια: 18. Συμπληρωματικές παρατηρήσεις: 19. Βαθμός: 3

4

Πρόλογος Τα ξενοδοχεία είναι κτίρια με ιδιαίτερα υψηλές ενεργειακές καταναλώσεις λόγω της συνεχούς λειτουργίας τους και του πλήθους των φορτίων τους. Λόγω του σχετικά μεγάλου αριθμού ξενοδοχείων στην Ελλάδα προκύπτει η ανάγκη για πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας στον τομέα αυτό. Η Ελλάδα το 2010 εξέδωσε τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ/2010) και εναρμόνισε πλήρως την εγχώρια νομοθεσία με την ευρωπαϊκή οδηγία Έκδωσε επίσης μια σειρά νομοτεχνικών διατάξεων που πλαισιώνουν τον Κανονισμό. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η αποτίμηση του βαθμού αφομοίωσης της νέας περιβαλλοντικής νομοθεσίας από τους ενδιαφερόμενους καθώς και η μελέτη ενεργειακής απόδοσης ξενοδοχείων που ανήκουν στη Β κλιματική ζώνη. Η μελέτη βασίστηκε στην επίσημη μεθοδολογία των ενεργειακών επιθεωρήσεων του ΚΕΝΑΚ. Υπεύθυνος κατά την εκπόνηση της διπλωματικής εργασίας ήταν ο Καθηγητής κ. Άγις Παπαδόπουλος, τον οποίο και ευχαριστώ θερμά καθώς με την ανάθεση της διπλωματικής μου έδωσε τη δυνατότητα να ασχοληθώ με αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον αντικείμενο. Επίσης, θα ήθελα ιδιαίτερα να ευχαριστήσω την υπεύθυνο παρακολούθησης της διπλωματικής και υποψήφια διδάκτορα κ. Σοφία-Ναταλία Μποέμη για την υποστήριξη και καθοδήγηση που μου παρείχε κατά τη συγγραφή της παρούσας εργασίας. 5

6

Περιεχόμενα Πρόλογος... 5 Περιεχόμενα... 7 1. Εισαγωγή... 9 1.1 Σκοπός διπλωματικής εργασίας... 9 1.2 Δομή διπλωματικής εργασίας... 9 2. Θεωρητικό υπόβαθρο... 11 2.1. Κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια... 11 2.2. Ανάλυση ξενοδοχειακού κτιριακού αποθέματος... 14 2.3.1 Ο ξενοδοχειακός τομέας στην Ελλάδα... 14 2.3.2 Κατανάλωση ενέργειας στα ξενοδοχεία... 16 2.3. Νομοθεσία για την εξοικονόμηση ενέργειας σε Ε.Ε. και Ελλάδα... 18 2.4.1 Εισαγωγή... 18 2.4.2 Ανασκόπηση νομοθετικών δράσεων στην Ελλάδα... 19 2.4. Λογισμικό ΤΕΕ-ΚΕνΑΚ... 23 3. Μεθοδολογία προσέγγισης για τη διεξαγωγή ενεργειακής επιθεώρησης ξενοδοχείων... 33 3.1. Εισαγωγή... 33 3.2. Προετοιμασία... 33 3.3. Συλλογή στοιχείων... 34 3.4. Επεξεργασία στοιχείων... 35 3.5. Ενεργειακοί δείκτες... 36 4. Παρουσίαση ερευνητικών δεδομένων... 37 4.1. Εισαγωγή... 37 4.2. Καταγραφή ξενοδοχειακού αποθέματος B κλιματικής ζώνης... 37 4.3. Ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο ενεργειακής επιθεώρησης ξενοδοχείων... 40 4.3.1. Περιγραφή... 40 4.3.2. Αποτελέσματα... 41 4.4. Έρευνα πεδίου... 46 4.4.1. Περιγραφή... 46 4.4.2. Ενεργειακή επιθεώρηση ξενοδοχείου 4-αστέρων, αστικού τύπου... 47 4.4.3. Ενεργειακή επιθεώρηση ξενοδοχείου 3-αστέρων, αστικού τύπου... 54 4.4.4. Ενεργειακή επιθεώρηση ξενοδοχείου 3-αστέρων, παραθαλάσσιου τύπου... 60 4.4.5. Ενεργειακή επιθεώρηση ξενοδοχείου 2-αστέρων, παραθαλάσσιου τύπου... 66 5. Αποτελέσματα προσομοίωσης με το πρόγραμμα ΤΕΕ-ΚΕνΑΚ... 75 5.1. Αποτελέσματα προσομοίωσης ξενοδοχείου 4-αστέρων, αστικού τύπου... 75 5.1.1. Υπολογισμός ενεργειακών απαιτήσεων... 75 5.1.2. Υπολογισμός καταναλώσεων... 77 5.2. Αποτελέσματα προσομοίωσης ξενοδοχείου 3-αστέρων, αστικού τύπου... 78 7

5.2.1. Υπολογισμός ενεργειακών απαιτήσεων... 78 5.2.2. Υπολογισμός καταναλώσεων... 80 5.3. Αποτελέσματα προσομοίωσης ξενοδοχείου 3-αστέρων, παραθαλάσσιου τύπου... 82 5.3.1. Υπολογισμός ενεργειακών απαιτήσεων... 82 5.3.2. Υπολογισμός καταναλώσεων... 84 5.4. Αποτελέσματα προσομοίωσης ξενοδοχείου 2-αστέρων, παραθαλάσσιου τύπου... 86 5.4.1. Υπολογισμός ενεργειακών απαιτήσεων... 86 5.4.2. Υπολογισμός καταναλώσεων... 88 6. Συμπεράσματα... 91 Βιβλιογραφία... 94 8

1. Εισαγωγή 1.1 Σκοπός διπλωματικής εργασίας Η Ορθολογική Χρήση Ενέργειας αποτελεί έναν ιδιαίτερα σημαντικό τομέα τόσο της ενεργειακής αλλά και της γενικότερης οικονομικής και περιβαλλοντικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό οφείλεται κυρίως στους παρακάτω λόγους: Στην ανάγκη για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, καθότι εάν δε ληφθεί κανένα μέτρο η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από χώρες εκτός των συνόρων της θα φτάσει το 2030 στο 70% της συνολικής ζήτησης. Σε περιβαλλοντικούς λόγους και κυρίως στις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί από το Πρωτόκολλο του Κιότο, καθώς ο ενεργειακός τομέας είναι υπεύθυνος για το 94% των εκπομπών CO 2, οι οποίες συνεχώς αυξάνονται (Mirasgedis et al., 2003). Στο πλαίσιο αυτό, τον Απρίλιο του 2010 τέθηκε σε εφαρμογή ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕνΑΚ), με στόχο τη διαμόρφωση πλαισίου αρχών για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Στόχος της παρούσας εργασίας είναι αρχικά η διερεύνηση του βαθμού ενδιαφέροντος για τη νέα νομοθεσία στον ξενοδοχειακό τομέα μέσω ενός ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου για την ενεργειακή επιθεώρηση ξενοδοχείων. Στη συνέχεια λαμβάνει χώρα επιτόπια ενεργειακή επιθεώρηση τεσσάρων ξενοδοχείων της Β κλιματικής ζώνης και με τη βοήθεια του λογισμικού ΤΕΕ ΚΕνΑΚ θα εκδοθεί το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης για τα συγκεκριμένα ξενοδοχεία. 1.2 Δομή διπλωματικής εργασίας Στην αρχή της παρούσας διπλωματικής εργασίας υπάρχει η περίληψη οπού παρουσιάζονται συνοπτικά τα βασικότερα σημεία τη εργασίας. Ακολουθεί το παρόν κεφάλαιο το οποίο είναι το εισαγωγικό. Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται ο σκοπός και το αντικείμενο συγγραφής της διπλωματικής εργασίας. Στη συνέχεια γίνεται λόγος για την κατανάλωση ενέργειας στον κτιριακό τομέα σε Ευρώπη και Ελλάδα με ιδιαίτερες επισημάνσεις στον ξενοδοχειακό τομέα. Ακόμη επιχειρείται η ανάλυση και καταγραφή του ξενοδοχειακού κτιριακού αποθέματος. Επίσης δίνεται το νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει στην Ε.Ε., καθώς και οι δράσεις που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα για την εναρμόνιση της νομοθεσίας. Στο τέλος του δευτέρου κεφαλαίου παρουσιάζεται το πρόγραμμα προσομοίωσης ΤΕΕ ΚΕνΑΚ για την έκδοση ενεργειακού πιστοποιητικού για τα κτίρια. Ακολουθεί η διαμόρφωση της μεθοδολογίας για τη διεξαγωγή ενεργειακής επιθεώρησης. Μεταξύ άλλων αναλύεται ο τρόπος συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων που είναι απαραίτητα για την περαίωση μιας επιθεώρησης. Έπειτα παρατίθενται τα αποτελέσματα από τα ερευνητικά δεδομένα τόσο από το ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο όσο και από τις επιτόπιες έρευνες. Για την καλύτερη κατανόηση των 9

αποτελεσμάτων, ιδιαίτερα των τεσσάρων ξενοδοχείων στα οποία έγινε η επιτόπια επιθεώρηση, παρουσιάζονται μια σειρά από διαγράμματα και πίνακες. Στο επόμενο κεφάλαιο δίνονται τα αποτελέσματα που εξήχθησαν από το προσομοιωτικό πρόγραμμα ΤΕΕ ΚΕνΑΚ για τέσσερα ξενοδοχεία της Β κλιματικής ζώνης, καθώς και η έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής κατάταξης. Στο τελευταίο κεφάλαιο αναφέρονται τα συμπεράσματα της παρούσας εργασίας. 10

2. Θεωρητικό υπόβαθρο 2.1. Κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια Στην Ελλάδα μέχρι και 30% περισσότερη ενέργεια απαιτείται για την ικανοποίηση των συνθηκών θερμικής άνεσης και ποιότητας αέρα στα κτίρια, τα οποία αντιμετωπίζουν στην πλειονότητα τους πρόβλημα επαρκούς μόνωσης, ιδιαίτερα όσα κατασκευάστηκαν πριν από το 1980. Μεταξύ των πλέον ενεργοβόρων κτιρίων στην Ε.Ε., τα ελληνικά απορροφούν το 1/3 της καταναλισκόμενης ενέργειας και έχουν απώλειες θέρμανσης από πόρτες και παράθυρα, με αποτέλεσμα να χαραμίζουν πολύτιμη ενέργεια και χρήματα και ταυτόχρονα να εκπέμπουν περιττές ποσότητες επικίνδυνων ρύπων που ευθύνονται για το «φαινόμενο του θερμοκηπίου». Στον κτιριακό τομέα οφείλεται το 45% του CO 2 της χώρας και η κατανάλωση του 35% της συνολικής της ενέργειας. Μάλιστα είχαμε αύξηση κατά 25% στην ενέργειας που χρειάζονται τα κτίρια μας για να θερμανθούν, να ψυχθούν και να ηλεκτροδοτηθούν μόνο μέσα στην τελευταία πενταετία (Mirasgedis, 2003). Τα κτίρια οικιακής χρήσης ευθύνονται για το 23,6% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης και καταναλώνουν το 32,7% της ολικής ηλεκτρικής παραγωγής (Διάγραμμα 2.1.1.) καθώς και το 21,5% της ολικής θερμικής ενέργειας (Διάγραμμα 2.1.2.). Η συνολική ενεργειακή κατανάλωση στις κατοικίες αποτελεί το 73,6% της ολικής κατανάλωσης των κτιρίων ενώ το υπόλοιπο 26,4% καταναλώνεται από τον τριτογενή τομέα (Διάγραμμα 2.1.3.) (Xydis, 2009). Τριτογενής τομέας 29,70% Λοιπές χρήσεις 37,60% Κατοικίες 32,70% Διάγραμμα 2.1.1.: Κατανομή κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας (Υπουργείο Ανάπτυξης, 2001) 11

Λοιπές χρήσεις 76,40% Κατοικίες 21,50% Τριτογενής τομέας 2,10% Διάγραμμα 2.1.2. : Κατανομή κατανάλωσης θερμικής ενέργειας (Υπουργείο Ανάπτυξης, 2001) Λοιπές χρήσεις 69,10% Κατοικίες 23,60% Τριτογενής τομέας 7,30% Διάγραμμα 2.1.3. : Κατανομή κατανάλωσης συνολικής ενέργειας (Υπουργείο Ανάπτυξης, 2001) Λόγω της διαφορετικής χρήσης των κτιριακών συγκροτημάτων έχουμε και μεγάλες αποκλίσεις σε σχέση με την κατανομή της κατανάλωσης ανάλογα με το αν το κτίριο ανήκει στον οικιακό ή τριτογενή τομέα (ξενοδοχεία, γραφεία, νοσοκομεία, σχολεία κ.τ.λ.) (Karagiorgas et al., 2006). Στον οικιακό τομέα η θέρμανση αποτελεί την κυριότερη παράμετρο αφού το 61% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται χρησιμοποιείται για τη θέρμανση, ενώ αντίθετα για το δροσισμό δαπανάται μόνο το 2% της συνολικής ενέργειας (Διάγραμμα 2.1.4.). Αντίθετα στον τριτογενή τομέα, ο οποίος αποτελείται από γραφεία, γυμναστήρια, ξενοδοχεία, σχολεία και νοσοκομεία οι ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση είναι μικρότερες εξαιτίας της διακοπτόμενης χρήσης των κτιρίων και των εσωτερικών θερμικών κερδών από τα ηλεκτρολογικά μηχανήματα, τα φωτιστικά σώματα και από τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτά( Papadopoylos et al., 2008). Η μείωση της ενέργειας για την θέρμανση κατά τη χειμερινή περίοδο αντισταθμίζεται από τις μεγάλες απαιτήσεις των κτιρίων αυτών για δροσισμό (Διάγραμμα 2.1.5.). Από την εκτενή ανάλυση που προηγήθηκε είναι αρκετά ευνόητη η ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα. Αρκεί μόνο να αναφερθεί το μέγεθος του οικονομικού και 12

περιβαλλοντικού κέρδους που θα προκύψει με σωστό σχεδιασμό και αύξηση στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων που μπορεί να ανέλθει έως και 30% στη μείωση της κατανάλωση και 42% στη μείωση των εκπομπών CO 2 (Λάζαρη, 2007). Αξιόλογη επισήμανση επίσης αποτελεί το γεγονός ότι μόνο με την εφαρμογή του κανονισμού θερμομόνωσης σε όλα τα κτίρια της χώρας θα πετύχουμε εξοικονόμηση ενέργειας της τάξεως του 1,025 ΤWh αφού τα κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν το 1980 χρειάζονται κατά μέσο όρο 150 kwh/m 2 σε ετήσια βάση για να θερμανθούν, ενώ θα δαπανούσαν μόνο 80 kwh/m 2 σε περίπτωση που εφαρμόζονταν ο κανονισμός. Γίνεται πλέον εύκολα αντιληπτό ότι η ενεργειακή επιθεώρηση με σκοπό την αύξηση της απόδοσης στον οικιακό και στον τριτογενή τομέα είναι απαραίτητη και τα ενεργειακά οφέλη της είναι τεράστια (Dascalaki et al, 2004). Διατήρηση τροφίμων; 5,00% Ζεστό νερό χρήσης; 10% Μαγείρεμα; 13,00% Φωτισμός ; 3,00% Δροσισμός; 2,00% Λοιπές χρήσεις; 6,00% Θέρμανση χώρων; 61,00% Διάγραμμα 2.1.4. : Κατανομή της κατανάλωσης της ενέργειας (ηλεκτρικής και θερμικής) στον οικιακό τομέα (Υπουργείο Ανάπτυξης, 2001). Δροσισμός; 13,00% Φωτισμός ; 11,00% Λοιπές χρήσεις; 7,00% Εξοπλισμός γραφείου; 18,00% Θέρμανση χώρων; 51,00% Διάγραμμα 2.1.5. : Κατανομή της κατανάλωσης ενέργειας (ηλεκτρικής και θερμικής) στον τριτογενή τομέα (Υπουργείο Ανάπτυξης, 2001). 13

2.2. Ανάλυση ξενοδοχειακού κτιριακού αποθέματος 2.3.1 Ο ξενοδοχειακός τομέας στην Ελλάδα Ο ελληνικός τουρισμός αποτελεί το μεγαλύτερο κεφάλαιο της εθνικής οικονομίας, συνεισφέροντας στο ΑΕΠ με 18% και δημιουργώντας περίπου 850.000 θέσεις εργασίας. Σήμερα λειτουργούν 9.723 ξενοδοχεία σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, τα οποία έχουν συνολικά 397.660 δωμάτια και δυναμικότητα 763.407 κλινών (Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο, 2010). Το 60-70% των ξενοδοχείων ελέγχεται από μεγάλους ξενοδοχειακούς ομίλους ενώ το υπόλοιπο ποσοστό περιλαμβάνει μικρότερα ξενοδοχεία. Από γεωγραφικής κατανομής το μεγαλύτερο ποσοστό ξενοδοχειακών κλινών βρίσκεται στην Κρήτη με ποσοστό 21% επί του συνόλου των κλινών, ακολουθούν τα Δωδεκάνησα με ποσοστό17% και η Μακεδονία με 14% (Invest in Greece, 2011). Σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 471 οι κατηγορίες στις οποίες κατατάσσονται τα ξενοδοχειακά καταλύματα ανάλογα με τη λειτουργική τους μορφή είναι οι εξής : Παραδοσιακά ή διατηρητέα κτίρια: Πρόκειται για επισκευή, αποκατάσταση παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων και μετατροπή τους σε τουριστικά καταλύματα, σε εφαρμογή αρχιτεκτονικής μελέτης, που συντάσσεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Π.Δ. 33/79 (ΦΕΚ 10/Α/24.01.79) και την αρ. 532249/27.07.94 (ΦΕΚ 616Β/09.08.94) απόφαση του Γενικού Γραμματέα του Ε.Ο.Τ.. Τα ανωτέρω κτίσματα πρέπει να είναι χαρακτηρισμένα ως παραδοσιακά ή διατηρητέα, από τις αρμόδιες κατά τόπους Υπηρεσίες του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. ή του ΥΠ.ΠΟ. Ξενοδοχεία κλασσικού τύπου, 5, 4 και 3 αστέρων : Πρόκειται για μορφή ξενοδοχείου που περιλαμβάνει κοινόχρηστους χώρους υποδοχής, παραμονής, εστίασης και αναψυχής πελατών, υπνοδωμάτια, λουτρά και βοηθητικούς χώρους. Η ίδρυσή τους γίνεται σύμφωνα με τις σχετικές προδιαγραφές που προβλέπονται στο Π.Δ. 43/02 (ΦΕΚ 43/Α/02). Ο ελάχιστος απαιτούμενος αριθμός δωματίων είναι 10. Ξενοδοχεία τύπου MOTEL 4 και 3 αστέρων: Πρόκειται για ξενοδοχεία που περιλαμβάνουν κοινόχρηστους χώρους υποδοχής, παραμονής, εστίασης και αναψυχής πελατών, υπνοδωμάτια με ιδιαίτερα λουτρά και βοηθητικούς χώρους. Τα ξενοδοχεία τύπου MOTEL ιδρύονται, εφόσον η σχετική χρήση επιτρέπεται από τις κείμενες διατάξεις, είτε εκτός σχεδίου αλλά εντός ΖΟΕ είτε εκτός σχεδίου, εκτός οικισμών και γενικά εκτός κατοικημένων περιοχών ή στις παρυφές τέτοιων περιοχών, αλλά απαραιτήτως επί οδικών αρτηριών μεγάλης κυκλοφορίας που ενώνουν μεγάλα αστικά ή τουριστικά κέντρα και εμφανίζουν σημαντική κίνηση αυτοκινήτων (εθνικό και επαρχιακό δίκτυο). Η ίδρυσή τους γίνεται σύμφωνα με τις σχετικές προδιαγραφές και διαδικασίες που προβλέπονται στο Π.Δ. 43/02 (ΦΕΚ 43/Α/02). Ο ελάχιστος απαιτούμενος αριθμός δωματίων είναι 10. 14

Ξενοδοχεία τύπου επιπλωμένων διαμερισμάτων 5, 4 και 3 αστέρων: Πρόκειται για ξενοδοχεία, που διαθέτουν κοινόχρηστους χώρους υποδοχής και παραμονής πελατών, βοηθητικούς χώρους και περιλαμβάνουν διαμερίσματα ενός, δύο ή περισσοτέρων κύριων χώρων με πλήρες λουτρό και μικρό μαγειρείο. Η ίδρυσή τους γίνεται σύμφωνα με τις σχετικές προδιαγραφές και διαδικασίες, που προβλέπονται στο Π.Δ. 43/02 (ΦΕΚ 43/Α/02). Ο ελάχιστος απαιτούμενος αριθμός δωματίων ανέρχεται σε 10. Τουριστικές επιπλωμένες επαύλεις και τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες: Οι Τουριστικές επιπλωμένες επαύλεις είναι μονώροφες ή διώροφες μονοκατοικίες ενδιαφέρουσας αρχιτεκτονικής μορφής που έχουν ανεξάρτητη και άμεση εξωτερική προσπέλαση, ιδιωτικότητα και παρουσιάζουν αυτοτέλεια οικοπέδου και κτίσματος, όπου ανήκει αποκλειστικά και ο διαμορφωμένος κήπος. Οι Τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες είναι μεμονωμένες ή σε σειρά ή σε συγκρότημα μονώροφες ή διώροφες κατοικίες, που έχουν αυτοτέλεια λειτουργίας, ανεξάρτητη εξωτερική προσπέλαση και ιδιωτικότητα. Η ίδρυσή τους γίνεται σύμφωνα με τις σχετικές προδιαγραφές και διαδικασίες που προβλέπονται στην αριθ. 530992/87 (ΦΕΚ 557/Β/87) απόφαση του ΕΟΤ. Ο ελάχιστος απαιτούμενος αριθμός κλινών ανέρχεται σε 10. Ενοικιαζόμενα δωμάτια 4 «κλειδιών»: Πρόκειται για ενοικιαζόμενα δωμάτια σε συγκρότημα μέχρι 10 δωματίων που ιδρύονται με βάση τις προδιαγραφές που ορίζονται στο Π.Δ. 337 (ΦΕΚ 281/Α/28.12.2000). Ο μέγιστος δυνατός αριθμός δωματίων είναι 10, ενώ ο ελάχιστος απαιτούμενος αριθμός δωματίων είναι 6 με αντίστοιχο αριθμό κλινών 12. Ενοικιαζόμενα επιπλωμένα διαμερίσματα 4 «κλειδιών»: Πρόκειται για ενοικιαζόμενα επιπλωμένα διαμερίσματα σε συγκρότημα μέχρι 20 δωματίων που ιδρύονται με βάση τις προδιαγραφές που ορίζονται στο Π.Δ. 337 (ΦΕΚ 281/Α/28.12.2000). Ο μέγιστος δυνατός αριθμός δωματίων είναι 20, ενώ ο ελάχιστος απαιτούμενος αριθμός δωματίων είναι 6 με αντίστοιχο αριθμό κλινών 12. Επιπρόσθετα στην παραπάνω κατηγοριοποίηση τα ξενοδοχεία κατατάσσονται με βάση την αρτιότητα των εγκαταστάσεων, το μέγεθος των κοινόχρηστων χώρων, τον αριθμό των κλινών, τα είδη των παρεχόμενων υπηρεσιών κ.λπ. Η κατάταξη αυτή περιλαμβάνει πέντε κατηγορίες αστεριών, από ένα αστέρι μέχρι πέντε αστέρια. Στον πίνακα 2.3.1. παρουσιάζεται ο αριθμός των ξενοδοχείων ανάλογα με τα αστέρια τους. Πίνακας 2.3.1.1: Κατάταξη ξενοδοχείων βάση αστεριών Κατάταξη βάση αστεριών Αριθμός ξενοδοχείων 1 αστέρι 1569 2 αστέρια 4349 3 - αστέρια 2268 4 αστέρια 1234 5 - αστέρια 312 Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας, 2011. 15

Ένας επιπλέον διαχωρισμός γίνεται και με βάση το χρόνο λειτουργίας των ξενοδοχείων. Έτσι υπάρχουν ξενοδοχεία ετήσιας λειτουργίας, τα οποία είναι συνήθως μεγάλες μονάδες σε αστικές περιοχές, και περιοδικής λειτουργίας, συνήθως παραθαλάσσιες μονάδες 2-3 αστεριών που λειτουργούν μόνο κατά την θερινή περίοδο. Διαχωρισμός των ξενοδοχείων μπορεί να υπάρξει και με κριτήριο το μέγεθός τους. Μικρού μεγέθους μονάδες θεωρούνται αυτές με δυναμικότητα ως 100 κλίνες, μεσαίου μεγέθους από 101 ως 300 κλίνες και μεγάλου μεγέθους από 301 κλίνες και πάνω. Τέλος στη χώρα μας ξεχωρίζουμε και τέσσερεις κατηγορίες ξενοδοχείων με βάση την τοποθεσία. Έτσι έχουμε ξενοδοχεία αστικού, ημιαστικού, παραθαλάσσιου και ορεινού τύπου. 2.3.2 Κατανάλωση ενέργειας στα ξενοδοχεία Η κατανάλωση ενέργειας στα ξενοδοχεία είναι από τις υψηλότερες στον τομέα των μη-οικιστικών κτιρίων. Η κατανάλωση ενός ξενοδοχείου στην Ιταλία ανέρχεται σε 215 kwh/(m 2 *a), στην Ισπανία σε 287 kwh/(m 2 *a), στη Γαλλία σε 420 kwh/(m 2 *a) και στην Ελλάδα 280 kwh/(m 2 *a) η μισή καταναλισκόμενη ενέργεια είναι ηλεκτρική (Karagiorgas et al, 2006). Στα πλαίσια μιας άλλης έρευνας διαπιστώθηκε ότι η μέση κατανάλωση των ξενοδοχείων στην Κύπρο ανέρχεται σε 272,6 kwh/(m 2 *a), στην Πορτογαλία σε 296,4 kwh/(m 2 *a) και στην Ιταλία σε 364,4 kwh/(m 2 *a) (Bohdanowitcz et al, 2010). Οι καταναλώσεις αυτές είναι κατά πολύ χαμηλότερες από αυτές των αντίστοιχων ασιατικών ξενοδοχείων των οποίων ο μέσος όρος κυμαίνεται για το Χόνγκ-Κόνγκ στα 564 kwh/(m 2 *a) (Deng et al,1998). Τα μεγέθη αυτά καταδεικνύουν την ανάγκη για λήψη μέτρων στην κατεύθυνση της εξοικονόμησης ενέργειας στον ξενοδοχειακό τομέα. Στην Ελλάδα η πλειοψηφία των κτιρίων που κατασκευάστηκαν πριν το 1980 δεν έχει καθόλου μόνωση, όπως φαίνεται στο διάγραμμα 2.3.2.1. το 70% των κτιρίων παρουσιάζει πλήρη έλλειψη θερμομόνωσης και το 20% ελλιπή (A.M. Papadopoulos et al,2002). Μόνο ένα 10% των κτιρίων διαθέτει πλήρη μόνωση, χαρακτηριστικό της καθυστέρησης εναρμόνισης της ελληνικής νομοθεσίας και νοοτροπίας με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Λόγω της υφιστάμενης κατάστασης παρατηρούνται οι υψηλές καταναλώσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω. Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο στα κτίρια του τριτογενή τομέα (γραφεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία κ.λπ.) λόγω του μεγάλου μεγέθους των κτιριακών εγκαταστάσεων γεγονός που συνεπάγεται μεγάλες απαιτήσεις σε θέρμανση και δροσισμό (Mavrotas et al, 2003). Τα υψηλότερα ποσά ενέργειας καταναλώνονται από τα ξενοδοχεία, αρκεί να αναφερθεί ότι ένα μέσο ξενοδοχείο καταναλώνει περίπου 273 kwh/(m 2 *a) ενώ κτίρια γραφείων χρειάζονται 187 kwh/(m 2 *a), εμπορικά κτίρια 152 kwh/(m 2 *a) και σχολικά κτίρια 92 kwh/(m 2 *a) (Santamouris et al, 1996). Τα παραπάνω νούμερα δικαιολογούνται από το γεγονός ότι τα απαιτούμενα επίπεδα άνεσης και πολυτέλειας επιβάλλουν μεγάλη κατανάλωση ενέργειας για την επίτευξη τους. 16

Πλήρης μόνωση 10% Ελλιπής μόνωση 20% Χωρίς μόνωση 70% Διάγραμμα 2.3.2.1.: Κατάσταση κτιριακού αποθέματος (ΕΣΥΕ, 2006) Οι διάφοροι τομείς που καταναλίσκεται ενέργεια είναι αυτοί της θέρμανσης και κλιματισμού με 48% της συνολικής καταναλισκόμενης ενέργειας, της παραγωγής ζεστού νερού χρήσης με 13%, του φωτισμού με 7%, των μαγειρείων με 25% και ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 7% σε διάφορες άλλες δραστηριότητες (Διάγραμμα 2.3.2.2.) (Tsilingiridis et al, 2010). Τα μεγέθη αυτά μεταβάλλονται τόσο για το ίδιο το ξενοδοχείο, ανάλογα με την εποχή και την πληρότητα όσο και για διαφορετικές μονάδες. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 45% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται καλύπτει πάγιες ανάγκες των ξενοδοχειακών μονάδων. Επίσης υπάρχουν περιπτώσεις όπου το πάγιο ποσό της ενέργειας που καταναλώνεται για τη θέρμανση των χώρων είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο μεταβαλλόμενο ποσό (Karagiorgas et al, 2006). Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η μελέτη κάθε ξενοδοχειακής μονάδας ξεχωριστά. Μαγειρεία 25% Λοιπά 7% Θέρμανση- Κλιματισμός 48% Φωτισμός 7% Ζεστό νερό χρήσης 13% Διάγραμμα 2.3.2.2. : Ανάλυση ενεργειακών καταναλώσεων σε ένα τυπικό ξενοδοχείο (international energy agency, 2010) Η εξοικονόμηση η οποία μπορεί να επιτευχθεί σε όλους αυτούς τους τομείς κατόπιν μελέτης και εφαρμογής συγκεκριμένων λύσεων ανά περίπτωση είναι υπολογίσιμη. Κατά περίπτωση έχουμε δυναμική για εξοικονόμηση 5-30% στον κλιματισμό, 40-70% στην παραγωγή ζεστών νερών χρήσης και 7-60% στον φωτισμό (Papakostas et al, 2007). 17

2.3. Νομοθεσία για την εξοικονόμηση ενέργειας σε Ε.Ε. και Ελλάδα 2.4.1 Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια διαφαίνεται όλο και περισσότερο η ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας και χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς έχει φανεί ότι αποτελούν τη μοναδική βιώσιμη λύση, με πολλαπλά οφέλη σε κοινωνικό, οικονομικό αλλά και περιβαλλοντικό επίπεδο. Ο τομέας των κτιρίων αποτελεί ίσως τον σημαντικότερο οικονομικό χώρο της Ευρώπης, παρουσιάζοντας ετήσιο κύκλο εργασιών που ξεπερνά τα 400 δις Ευρώ. Ταυτόχρονα, σε ημερήσια βάση, η παγκόσμια πρωτογενής ενεργειακή κατανάλωση που σχετίζεται με τα κτίρια ξεπερνάει τα 17 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, ποσότητα περίπου ίση με την συνολική παραγωγή των χωρών του ΟΠΕΚ. Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο τομέας των κτιρίων απορροφά, κατά μέση τιμή, το 40% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης. Η ανά χώρα κύμανση ποικίλει από 20% για την Πορτογαλία, έως και 45% για την Ιρλανδία, ενώ στην Ελλάδα κυμαίνεται περίπου στο 30% (Balaras et al, 2007). Η τελική ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι της τάξης των 350 Mtoe ανά έτος, χωρίς να υπολογίζεται η συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το μεγαλύτερο μέρος της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων καλύπτεται από το φυσικό αέριο, 116 Mtoe, το πετρέλαιο 99 Mtoe, τον ηλεκτρισμό 91 Mtoe, και τα στερεά καύσιμα με 11 Mtoe. Οι πραγματικές ενεργειακές ανάγκες των κτιρίων στην Ευρώπη καλύπτονται σε μεγάλο ποσοστό και την έμμεση χρήση της ηλιακής ακτινοβολίας και των άλλων ατμοσφαιρικών πηγών. Στην περίπτωση αυτή το σύνολο της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων υπολογίζεται σε 740 Mtoe πρωτογενούς ενέργειας (Santamouris et al., 1996). Η κατανομή των διαφόρων πλέον καυσίμων είναι 43% διάφορα καύσιμα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, 20% από άμεση χρήση πετρελαίου, 18% από άμεση χρήση φυσικού αερίου, 6% από άλλα στερεά καύσιμα και κατά 15% από ηλιακή ενέργεια. Δεδομένου ότι ο κάτοικος των αστικών κυρίως κέντρων βιώνει το 80% της ζωής του στο εσωτερικό των κτιρίων, είναι προφανής η επίδραση της ποιότητας του εσωτερικού κλίματος τόσο στην υγεία και την άνεση όσο και την παραγωγικότητά του (Theodosiou et al, 2007). Η κατά τα τελευταία χρόνια δραματική υποβάθμιση του ατμοσφαιρικού προβλήματος καθώς και χρήση υλικών και συσκευών μη φιλικών προς το περιβάλλον έχουν συντελέσει στην εμφάνιση σημαντικών, ποιοτικά και ποσοτικά, περιβαλλοντικών και ενεργειακών προβλημάτων στα κτίρια (Balaras et al., 2007). Στο γενικότερο πλαίσιο των αλλαγών η νομοθετική δραστηριότητα της Ε.Ε. αποσκοπεί στο στρατηγικό σχεδιασμό για την ορθολογικότερη χρήση της ενέργειας με βάση κατάλληλο πρόγραμμα δράσης. Πιο συγκεκριμένα, η Ορθολογική Χρήση Ενέργειας χαρακτηρίζει και συγκεκριμενοποιεί τα αποδοτικότερα ενεργειακά προϊόντα, με βάση βεβαίως κάποιες προδιαγραφές, και θέτει απαιτήσεις για την ενεργειακή απόδοση διαφόρων προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια. Επίσης, έχει θεσπίσει κανονισμούς και οδηγίες που αφορούν στην ενεργειακή απόδοση και πιστοποίηση των κτιρίων, προωθεί τη συμπαραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού και ρυθμίζει κατάλληλα τη φορολογία των ενεργειακών προϊόντων και της ηλεκτρικής ενέργειας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι : 18

Η οδηγία 93/73/ΕΚ «Για το περιορισμό των εκπομπών του CO 2 μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας». Η οδηγία 2002/91/ΕΚ «Για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων». Η οδηγία 2006/32/ΕΚ «Για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες». 2.4.2 Ανασκόπηση νομοθετικών δράσεων στην Ελλάδα Στην Ελλάδα η εισαγωγή στην έννοια της ενεργειακής οικονομίας έγινε πρώτη φορά με τον νόμοπλαίσιο N.40/75 "Περί λήψεως μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας". Ανάλογο θέμα δεν υπήρξε ποτέ ξανά στην Ελληνική νομοθεσία και ως εκ τούτου καμία νομοθετική ρύθμιση δεν μπορούσε να την επικαλεστεί. Από τη στιγμή εκείνη και μετά θεσπίστηκε μια σειρά νόμων και κανονισμών στη διάρκεια των ετών που είχε κοινή κατεύθυνση την εξοικονόμηση ενεργείας. Στον ακόλουθο πίνακα 2.4.2.1. αναφέρονται οι σημαντικότεροι νόμοι και κανονισμοί για τον κτιριακό τομέα. Πίνακας 2.4.2.1.: Νόμοι και κανονισμοί στην Ελλάδα για τον κτιριακό τομέα. Έτος Νόμοι / Κανονισμοί 1975 Ν.40/75 (Νόμος Πλαίσιο) περί «Λήψης Μέτρων για την Εξοικονόμηση Ενέργειας» 1979 ΦΕΚ 362 Δ, Π.Δ-1.6/4.7.1979 «Κανονισμός για την Θερμομόνωση των Κτιρίων» (ΚΘΚ) 1985 Άρθρο 26 του Ν.1577/85 «Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός» (ΓΟΚ-2000). 1985 Άρθρο 6 Ν.1512/85 για «Κίνητρα Εξοικονόμησης Ενέργειας». 1986 Νόμος 1650/86 για την προστασία του περιβάλλοντος. 1989 Υ.Α 3046/304 «Κτιριοδομικός Κανονισμός». 1992 Ν. 2052/92 περί «Μέτρων για την Καταπολέμηση του αστικού νέφους». 1993 Οδηγία 93/76/ΕΟΚ (SAVE) για «Περιορισμό των εκπομπών CO2 μέσω της βελτίωσης Ενεργειακής Απόδοσης». 1995 Σχεδίου Δράσης "Ενέργεια 2001" του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 1995 Κανονισμού Κατανομής Δαπανών Θέρμανσης. 1998 Εναρμόνιση Κοινοτικής Οδηγίας SAVE (21475/4707 ΚΥΑ ΦΕΚ 880Β /19-8-98)για τον «Περιορισμό των εκπομπών CO2 με τον καθορισμό μέτρων και όρων για τη βελτίωση της 19

ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων» - ΑΡΘΡΟ 4: Κ.ΟΧ.Ε.Ε. 1999 ΥΑ 11038 «ΔΑΚ Κανονισμός Ενεργειακών Επιθεωρήσεων». 2001 Στρατηγική Εξοικονόμησης Ενέργειας στα κτίρια: Σχέδιο Δράσης «Ενέργεια 2001». 2001 Ν. 2831/00 Τροποποίηση του Γ.Ο.Κ. (Ν.1577/85) ΕΞΕ/ΑΠΕ. 2002 Οδηγία 2002/91/ΕΚ για την «Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων». 2005 Επιτροπή εμπειρογνωμόνων ΥΠΑΝ (Απόρριψη σχεδίου Κ.ΟΧ.Ε.Ε και αντικατάσταση με ΚΕΝΑΚ, Σχέδιο Μητρώου Ενεργειακών Επιθεωρητών). 2008 Νόμος 3661 «Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις (Εφημερίδα της κυβέρνησης). Ο Ν.3661 θεσπίστηκε ώστε να εναρμονιστεί η Ελληνική νομοθεσία με την ευρωπαϊκή οδηγία 2002/91/ΕΚ.. Μεταξύ άλλων ο νόμος προβλέπει: Κατάρτιση Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων (ΚΕνΑΚ), ο οποίος θα καθορίζει τις ελάχιστες προδιαγραφές ενεργειακής απόδοσης για όλα τα νέα κτίρια, καθώς και για παλιά με επιφάνεια μεγαλύτερη των 1.000 τ.μ., στις περιπτώσεις που υφίστανται ριζική ανακαίνιση και το κόστος της υπερβαίνει το 25% της αξίας του κτιρίου. Έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης (ΠΕΑ) για όλα τα νέα κτίρια που έχουν επιφάνεια μεγαλύτερη των 50 τ.μ. με ισχύ δέκα ετών. Υποβολή στην αρμόδια πολεοδομική αρχή μελέτης πριν από την κατασκευή για τη σκοπιμότητα εγκατάστασης εναλλακτικών πηγών ενέργειας σε νέα κτίρια που έχουν επιφάνεια μεγαλύτερη των 1.000 τ.μ. Δημιουργία σώματος επιθεωρητών ενεργειακής απόδοσης, οι οποίοι θα εκδίδουν τα σχετικά πιστοποιητικά. Διεξαγωγή τακτικών επιθεωρήσεων στους λέβητες και στις εγκαταστάσεις κλιματισμού των κτιρίων, προκειμένου να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας και να περιορισθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Επιβολή προστίμων στην περίπτωση μη συμμόρφωσης. Με βάση τη νέα νομοθεσία η ελληνική περιφέρεια χωρίζεται σε 4 κλιματικές ζώνες, όπως φαίνεται και στην εικόνα 2.4.2.1, με βάση τις βαθμοημέρες θέρμανσης. Η ζώνη Α παρουσιάζει τις υψηλότερες θερμοκρασίες κατά μέσο όρο στη διάρκεια ενός χρόνου, και η ζώνη Δ εμφανίζει τις χαμηλότερες. 20

Εικόνα 2.4.2.1. : Χάρτης διαχωρισμού κλιματικών ζωνών Στη συνέχεια (Πίνακας 2.4.2.2.) παρουσιάζονται αναλυτικά οι νομοί που βρίσκονται σε κάθε μια από τις προαναφερθείσες κλιματικές ζώνες. Πίνακας 2.4.2.2. : Οι νομοί ανά κλιματική ζώνη με βάση τον ΚΕνΑΚ Α' Κλιματική ζώνη Β' Κλιματική ζώνη Γ' κλιματική ζώνη Ηράκλειο Κορινθία Αρκαδία (ορεινή) Χανιά Αχαΐα Ευρυτανία Ρέθυμνο Φθιώτιδα Ιωάννινα Λασίθι Φωκίδα Λάρισα Κυκλάδες Βοιωτία Καρδίτσα Δωδεκάνησα Εύβοια Τρίκαλα Δ' Κλιματική ζώνη Γρεβενά Κοζάνη Καστοριά Σάμος Μαγνησία Πιερία Μεσσηνία Λέσβος Ημαθία Λακωνία Χίος Πέλλα Φλώρινα 21

Αργολίδα Λευκάδα Θεσσαλονίκη Ζάκυνθος Αττική Κιλκίς Κεφαλληνία & Ιθάκη Ηλεία Αιτωλοακαρνανία Χαλκιδική Σέρρες (εκτός ΒΑ τμήματος) Σέρρες (ΒΑ) Κύθηρα & νησιά Αργοσαρωνικού Κέρκυρα Θεσπρωτία Καβάλα Ξάνθη Αρκαδία (πεδινή) Πρέβεζα Ροδόπη Δράμα Άρτα Έβρος Με βάση την κλιματική ζώνη στην οποία ανήκει, την κατηγορία χρήσης κτιρίου και την ενεργειακή του κατανάλωση δίνεται η κλίμακα ενεργειακής βαθμολόγησης ενός κτιρίου (Πίνακας 2.4.2.3.). Πίνακας 2.4.2.3. : Όρια ενεργειακών κατηγοριών ΚΕνΑΚ Κατηγορία Όρια κατηγορίας Όρια κατηγορίας Α+ ΕΡ 0,33RR T 0,33 Α 0,33RR < ΕΡ 0,50RR 0,33 < T 0,50 Β+ 0,50RR < ΕΡ 0,75RR 0,50 < T 0,75 Β 0,75RR < ΕΡ 1,00RR 0,75 < T 1,00 Γ 1,00RR < ΕΡ 1,41RR 1,00 < T 1,41 Δ 1,41RR < ΕΡ 1,82RR 1,41 < T 1,82 Ε 1,82RR < ΕΡ 2,27RR 1,82 < T 2,27 Ζ 2,27RR < ΕΡ 2,73RR 2,27 < T 2,73 Η 2,73RR < ΕΡ 2,73 < T Ο λόγος Τ είναι το πηλίκο της υπολογιζόμενης κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας του εξεταζόμενου κτιρίου (ΕΡ) προς την υπολογιζόμενη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς (RR) και αποτελεί τη βάση για τον καθορισμό των κατηγοριών ενεργειακής απόδοσης. Προκειμένου να υπάρχει μια κοινή βάση σύγκρισης των ενεργειακών απαιτήσεων κάθε εξεταζόμενου κτιρίου στον ΚΕνΑΚ περιγράφεται ένα κτίριο αναφοράς το οποίο έχει τα ίδια γεωμετρικά χαρακτηριστικά, θέση, προσανατολισμό, χρήση και χαρακτηριστικά λειτουργίας με το εξεταζόμενο κτίριο. Το κτίριο αναφοράς πληροί ελάχιστες προδιαγραφές και έχει καθορισμένα τεχνικά χαρακτηριστικά τόσο στα εξωτερικά δομικά στοιχεία του, όσο και στις Η/Μ εγκαταστάσεις που αφορούν τη ΘΨΚ των εσωτερικών χώρων, την παραγωγή Ζεστού νερού χρήσης και το φωτισμό. Η κατανάλωση του κτιρίου αναφοράς αντιστοιχεί στο άνω όριο της κατηγορίας ενεργειακής απόδοσης Β. Όλα τα νέα κτίρια, καθώς και τα υφιστάμενα άνω των 1000 τ.μ. που υφίστανται ριζική ανακαίνιση, 22

θα πρέπει να βρίσκονται - κατ ελάχιστον - εντός του εύρους ενεργειακής κατανάλωσης της κατηγορίας Β. 2.4. Λογισμικό ΤΕΕ-ΚΕνΑΚ Στην παράγραφο αυτή παρουσιάζεται η δοκιμαστική έκδοση του λογισμικού υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων του ΤΕΕ ή απλά ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ (έκδοση 1.28.1.67). Το λογισμικό αυτό έχει ενσωματωμένα τα πρότυπα που ορίζει η παράγραφος 1 του άρθρου 5 του ΚΕΝΑΚ. Η επίσημη έκδοση του λογισμικού χρησιμοποιείται από τους ενεργειακούς επιθεωρητές σαν βοηθητικό εργαλείο κατά τη σύνταξη των ενεργειακών πιστοποιητικών. Το λογισμικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ για την ενεργειακή επιθεώρηση και πιστοποίηση κτιρίων, ενεργειακή μελέτη κτιρίων, επιθεώρηση λεβήτων / εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού, αναπτύχθηκε από την Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας, του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στα πλαίσια του προγράμματος συνεργασίας με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ). Δημιουργήθηκε σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και εθνικά πρότυπα, τον Κανονισμό Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτηρίων και τις σχετικές Τεχνικές Οδηγίες Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΟΤΕΕ). Αποτελείται από 5 ανεξάρτητα μεταξύ τους λογισμικά, τα οποία είναι δομημένα σε περιβάλλον παραθύρων (windows) με παρεμφερείς φόρμες εισαγωγής δεδομένων. Τα 5 λογισμικά είναι τα εξής: Ενεργειακή Επιθεώρηση Κτιρίου Ενεργειακή Μελέτη Ενεργειακή Επιθεώρηση Λέβητα Ενεργειακή Επιθεώρηση Εγκατάστασης Θέρμανσης Ενεργειακή Επιθεώρηση Εγκατάστασης Κλιματισμού Ο πυρήνας των υπολογισμών βασίζεται στο προϋπάρχον λογισμικό EPA-NR (έκδοση 1.7.6.19), το οποίο αναπτύχθηκε στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Intelligent Energy - Europe, 17η Γ.Δ. της Ε.Ε. (EIE/04/125/S07.38651), ο οποίος έχει τροποποιηθεί κατάλληλα ώστε να είναι σύμφωνος με τις εθνικές απαιτήσεις, όπως αυτές προβλέπονται στον Κανονισμό Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτηρίων και στις σχετικές Τεχνικές Οδηγίες Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. Κάποιες από τις παραμέτρους που εισάγονται στο λογισμικό κατά την ενεργειακή επιθεώρηση είναι καθαρά για στατιστικούς λόγους όπως τα τεχνικά χαρακτηριστικά για τους ανελκυστήρες, την ύδρευση, την άρδευση, την αποχέτευση του κτηρίου, κ.ά. Τα στοιχεία αυτά δεν έχει υποχρεωτικό να εισάγονται για την εκπόνηση μιας ενεργειακής επιθεώρησης. 23

Η μάσκα εισαγωγής δεδομένων Η μάσκα του λογισμικού (GUI) είναι δομημένη σε περιβάλλον παραθύρων (windows). Με την έναρξη του λογισμικού εμφανίζεται η αρχική οθόνη (εικόνα 2.4.1.) που περιλαμβάνει εκτός από τα εισαγωγικά στοιχεία της έκθεσης, το βασικό μενού εντολών όπως τα περισσότερα λογισμικά σε περιβάλλον παραθύρων, καθώς επίσης και η γραμμή των εργαλείων. Η μάσκα του λογισμικού χωρίζεται σε δυο τμήματα: 1. Στο αριστερό τμήμα της οθόνης υπάρχει ένα δέντρο επιλογών με το οποίο ο χρήστης πλοηγείται στις διάφορες φόρμες εισαγωγής δεδομένων. Επίσης, ο χρήστης προσθέτει κλάδους στο δέντρο αυτό ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του κτιρίου που μελετά. Κάθε βασικό ενεργειακό στοιχείο του κτιρίου (κέλυφος, συστήματα κλπ) είναι διαθέσιμο από το λογισμικό να προστεθεί στο δέντρο απλά επιλέγοντάς το με το ποντίκι (αριστερό κλικ). Με δεξί κλικ πάνω σε κάθε στοιχείο εμφανίζεται μια σειρά επιλογών για προσθήκη ή διαγραφή επιπλέον στοιχείων. Αυτό το δέντρο επιλογών θα αναφέρεται στη συνέχεια ως «δέντρο πλοήγησης» στο λογισμικό. 2. Στο δεξί τμήμα της οθόνης, ανάλογα με την επιλογή στοιχείου του κτιρίου στη δομή δέντρου, εμφανίζεται η αντίστοιχη οθόνη για την εισαγωγή των δεδομένων. Το τμήμα αυτό θα αναφέρεται στη συνέχεια ως «τμήμα εισαγωγής δεδομένων». Εικόνα 2.4.1.: Αρχική οθόνη του προγράμματος. 24

Στον πίνακα 2.4.1. παρουσιάζεται η γενική δομή εισαγωγής δεδομένων στο πρόγραμμα. Στην αριστερή πλευρά του διαγράμματος (στις στήλες κάτω από το κελί «Έκθεση ενεργειακής επιθεώρησης») απεικονίζονται οι κλάδοι του δέντρου πλοήγησης. Στη δεξιά πλευρά του διαγράμματος απεικονίζονται τα αντίστοιχα στοιχεία στο τμήμα εισαγωγής δεδομένων. Ο αρχικός κόμβος στο δέντρο πλοήγησης, έχει τίτλο «Ενεργειακή επιθεώρηση» και αρχικά έχει ένα κλάδο που καταλήγει στον κόμβο «Κτίριο». Πίνακας 2.4.1.: Γενική δομή εισαγωγής δεδομένων. Ενεργειακή επιθεώρηση Κτίριο Θερμική Ζώνη Κέλυφος Εσωτερική διαχωριστική επιφάνεια Συστήματα Μη θερμαινόμενος χώρος Κέλυφος Ηλιακός χώρος Κέλυφος Γενικά στοιχεία Κλιματολογικά δεδομένα Γενικά Ύδρευση, Αποχέτευση, Άρδευση Ανελκυστήρες Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Φωτοβολταϊκά Ανεμογεννήτριες αστικού περιβάλλοντος Γενικά Αδιαφανείς επιφάνειες Σε επαφή με το έδαφος Διαφανείς επιφάνειες Παθητικά ηλιακά Γενικά Αδιαφανείς επιφάνειες Διαφανείς επιφάνειες Θέρμανση Ψύξη Ύγρανση ΚΚΜ ΖΝΧ Ηλιακός συλλέκτης Φωτισμός Γενικά Αδιαφανείς επιφάνειες Σε επαφή με το έδαφος Διαφανείς επιφάνειες Γενικά Αδιαφανείς επιφάνειες Σε επαφή με το έδαφος Διαφανείς επιφάνειες 25

Ο κόμβος ''Ενεργειακή επιθεώρηση'' Η επιλογή του κόμβου ''Ενεργειακή Επιθεώρηση'' εμφανίζει τη φόρμα εισαγωγής των γενικών πληροφοριών της Ενεργειακής Επιθεώρησης που πρέπει να εισάγει ο χρήστης για το προς επιθεώρηση κτίριο / τμήμα κτιρίου. Η εισαγωγή των γενικών στοιχείων του κτιρίου για την διεξαγωγή της Ενεργειακής Επιθεώρησης ολοκληρώνεται σε τρία στάδια: Γενικά Στοιχεία Κτιρίου, Κλιματολογικά δεδομένα, Πηγές δεδομένων. Ο κόμβος ''Κτίριο'' Η συγκεκριμένη οθόνη (εικόνα 2.4.2) περιλαμβάνει τις πληροφορίες (δεδομένα) σε επίπεδο κτιρίου που πρέπει να εισάγει ο χρήστης για το προς επιθεώρηση κτίριο / τμήμα κτιρίου. Εικόνα 2.4.2.: Αρχική οθόνη για την επιλογή ''Κτίριο'' Η εισαγωγή των στοιχείων σε επίπεδο Κτιρίου ολοκληρώνεται σε έξι στάδια. Το κάθε στάδιο αντιστοιχεί σε μια καρτέλα της αρχικής οθόνης ''Κτίριο'': Γενικά 26

Ύδρευση, αποχέτευση, άρδευση Ανελκυστήρες Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Φωτοβολταϊκά Ανεμογεννήτριες αστικού περιβάλλοντος. ''Γενικά'' Τα στοιχεία που εισάγονται στην καρτέλα ''Γενικά'' είναι αυτά που φαίνονται στην εικόνα 2.4.1. Από αυτά, ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα εξής: Αριθμός Θερμικών Ζωνών. Εισάγεται ο συνολικός αριθμός των θερμαινόμενων / κλιματιζόμενων ζωνών στις οποίες θα χωριστεί το κτίριο. Τα κριτήρια καθορισμού των θερμικών ζωνών αναφέρονται στο άρθρο 3 του ΚΕΝΑΚ. Ανάλογα με τον αριθμό των θερμικών ζωνών που θα καθορίσει ο χρήστης, εμφανίζονται αντίστοιχα πεδία στην δομή δέντρου του κτιρίου. Αριθμός Μη Θερμαινόμενων Χώρων. Καταγράφεται ο συνολικός αριθμός των μη θερμαινόμενων χώρων που διαθέτει το κτίριο. Ανάλογα με τον αριθμό των μη θερμαινόμενων χώρων που θα καθορίσει ο χρήστης, εμφανίζονται αντίστοιχα πεδία στην δομή δέντρου του κτιρίου. Αριθμός Ηλιακών Χώρων. Καταγράφεται ο συνολικός αριθμός των ηλιακών χώρων που διαθέτει το κτίριο. Ο ηλιακός χώρος είναι μια μέθοδος βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής για τη θέρμανση των κτιρίων με φυσικό τρόπο. Πρόκειται για ένα χώρο σε μια πλευρά του κτιρίου (κυρίως νότιου προσανατολισμού) με διαφανή δομικά στοιχεία (τζάμια) ώστε να επιτρέπει τη διέλευση του ηλιακού φωτός. Με αυτό τον τρόπο θερμαίνεται ο εσωτερικός αέρας, ο οποίος στη συνέχεια διοχετεύεται στους υπόλοιπους εσωτερικούς χώρους του κτιρίου. Οι υπόλοιπες καρτέλες του κλάδου ''Κτίριο'' (Ύδρευση, αποχέτευση, άρδευση, Ανελκυστήρες, Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας, Φωτοβολταϊκά, Ανεμογεννήτριες αστικού περιβάλλοντος) ζητούν την εισαγωγή των τεχνικών στοιχείων των εγκαταστάσεων της μονάδας. Η επιλογή αριθμού θερμικών ζωνών, μη θερμαινόμενων χώρων και ηλιακών χώρων, δημιουργεί νέους κλάδους επιλογών που αποτελούν υποκλάδους του κλάδου ''Κτίριο''. Ο κλάδος ''Ζώνη'' Περιλαμβάνονται πληροφορίες (δεδομένα) για τα γενικά χαρακτηριστικά της κάθε θερμικής ζώνης που έχει καθοριστεί σε επίπεδο κτιρίου ή τμήματος κτιρίου όπως το κέλυφός της και τα συστήματα που την εξυπηρετούν. Η εισαγωγή των δεδομένων για την κάθε θερμική ζώνη του κτιρίου ολοκληρώνεται σε τρία στάδια. Το κάθε στάδιο αντιστοιχεί σε μια υπο-οθόνη: Γενικά. Κέλυφος. 27

Συστήματα. Οι κλάδοι των ''μη θερμαινόμενων χώρων'' Οι Μη Θερμαινόμενοι Χώροι και οι Ηλιακοί Χώροι, εάν υπάρχουν, απαιτούν την εισαγωγή πληροφοριών για τα γενικά χαρακτηριστικά του χώρου και την κατασκευή του κελύφους. Λοιπά ζητούμενα στους κλάδους Σε κάθε κλάδο του λογισμικού ζητείται μια σειρά τεχνικών στοιχείων των υποδομών της κτιριακής μονάδας. Οι υποδομές αυτές είναι: Κτιριακό κέλυφος. διαφανείς επιφάνειες. Εσωτερικές διαχωριστικές επιφάνειες. Συστήματα - Σύστημα θέρμανσης. Σύστημα ψύξης. Σύστημα ύγρανσης. Κεντρική κλιματιστική μονάδα. Σύστημα ζεστού νερού χρήσης. Σύστημα φωτισμού. Ηλιακοί συλλέκτες. Τα είδη και οι κατηγορίες των τεχνικών στοιχείων αυτών των υποδομών περιγράφονται αναλυτικά στις ΤΟΤΕΕ. Γενικά, για κάθε κτίριο ο χρήστης θα πρέπει να ορίσει: Τουλάχιστον μία Θερμική Ζώνη (θερμαινόμενος χώρος). Κανέναν ή περισσότερους Μη Θερμαινόμενους Χώρους. Κανέναν ή περισσότερους Ηλιακούς Χώρους. Κανένα ή περισσότερα Φ/Β συστήματα. Κανένα ή περισσότερα συστήματα ΣΗΘ. Για κάθε θερμική ζώνη ο χρήστης θα πρέπει να ορίσει: Καμία ή περισσότερες εσωτερικές διαχωριστικές επιφάνειες. Ένα σύστημα θέρμανσης. Ένα σύστημα ψύξης. Ένα σύστημα ΖΝΧ. Μέχρι ένα σύστημα ύγρανσης. Καμία ή περισσότερες κεντρικές κλιματιστικές μονάδες (ΚΚΜ) (τουλάχιστον μία για κτίρια του τριτογενή τομέα). 28

Μέχρι έναν ηλιακό συλλέκτη (για ΖΝΧ ή/και θέρμανση χώρων). Ένα σύστημα φωτισμού (για κτίρια του τριτογενή τομέα). Για κάθε σύστημα θέρμανσης/ψύξης/ύγρανσης/ζνχ ανά θερμική ζώνη, δηλαδή για όλη την εγκατάσταση παραγωγής, διανομής και απόδοσης, ο χρήστης θα πρέπει να ορίσει: Ένα ή περισσότερα συστήματα παραγωγής (π.χ. λέβητας, αντλία θερμότητας). Ένα σύστημα διανομής. Αν υπάρχουν περισσότερα συστήματα (κλάδοι διανομής) εισάγονται οι αντίστοιχοι σταθμισμένοι παράμετροι για το σύστημα διανομής. Ένα σύστημα εκπομπής. Αν υπάρχουν περισσότερα συστήματα εκπομπής (π.χ. σώματα καλοριφέρ ή στοιχεία μονάδας ανεμιστήρα), εισάγονται οι αντίστοιχοι σταθμισμένοι παράμετροι για το σύστημα εκπομπής. Ένα ή περισσότερα βοηθητικά συστήματα (π.χ. κυκλοφορητές, ανεμιστήρες, κ.α.). Σενάρια επεμβάσεων - Οικονομοτεχνική αξιολόγηση Ο χρήστης έχει την δυνατότητα να διαμορφώσει και να αξιολογήσει μέχρι τρία σενάρια συστάσεων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου. Ουσιαστικά δημιουργεί αντίγραφα της μελέτης του κτιρίου (μέχρι 3) στα οποία τροποποιεί επιλεκτικά τις τιμές των δεδομένων που ανταποκρίνονται στο εκάστοτε σενάριο, εισάγοντας ταυτόχρονα το αντίστοιχο κόστος. Για κάθε αντίγραφο-σενάριο για το κτίριο, δημιουργείται στο πεδίο των κλάδων πλοήγησης ένας επιπλέον κλάδος. Ανάλογα με την ανάλυση των αποτελεσμάτων από τους υπολογισμούς, ο χρήστης επιλέγει και αξιολογεί συγκεκριμένες συστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου. Τελικά, ο επιλέγει τουλάχιστον μία έως τρεις συστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου / τμήματος κτιρίου, οι οποίες, στο προς υποβολή αρχείο πρέπει είναι ιεραρχημένες και σε σχέση με το κόστος / ενεργειακό όφελος που συνεπάγονται. Η ιεράρχηση των σεναρίων γίνεται στην οθόνη των αποτελεσμάτων και συγκεκριμένα στην υπό-οθόνη της ενεργειακής κατάταξης. Αποτελέσματα μελέτης Μετά την ολοκλήρωση της εισαγωγής των ενεργειακών δεδομένων του κτιρίου και αντιγράφων σεναρίων του κτιρίου, μπορούν να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα της ανάλυσης, με την επιλογή ''Αποτελέσματα'' από τη γραμμή εντολών. Με την επιλογή αυτή, εμφανίζεται η οθόνη με την Ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου, ένας πίνακας με τις ενεργειακές απαιτήσεις και καταναλώσεις και ένας πίνακας με την οικονομοτεχνική ανάλυση των σεναρίων. Ενεργειακή κατάταξη Η οθόνη με την Ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου περιέχει την ενεργειακή κατηγορία καθώς επίσης και ένα συγκριτικό πίνακα με την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας ανά τελική χρήση (θέρμανση, 29

ψύξη, ΖΝΧ, φωτισμός και συνεισφορά από ΑΠΕ και ΣΗΘ) και την ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου, όπως θα εμφανίζονται στο Π.Ε.Α., για το υπάρχον κτίριο, το κτίριο αναφοράς καθώς επίσης και για κάθε σενάριο από τα τρία τελικά, που έχει διαμορφώσει ο χρήστης (εικόνα 2.4.3.). Εικόνα 2.4.3.: Οθόνη αποτελεσμάτων και ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου. Πίνακας ενεργειακών απαιτήσεων και κατανάλωσης Τα αποτελέσματα για τις ενεργειακές απαιτήσεις και τις καταναλώσεις εμφανίζονται σε μορφή πίνακα στην εικόνα 2.5.4. Τα αποτελέσματα του κτιρίου δίνονται τόσο σε μηνιαία όσο και ετήσια βάση για: Ενεργειακές απαιτήσεις σε kwh/m 2. Ενεργειακή κατανάλωση σε kwh/m 2. Εκπομπές CO 2 σε kg/m 2. Κατανάλωση καυσίμων σε kwh/m 2. 30

Εικόνα 2.4.4.: Πίνακας ενεργειακών απαιτήσεων αι κατανάλωσης. Οικονομοτεχνική ανάλυση σεναρίων Τα αποτελέσματα εμφανίζονται σε μορφή πίνακα στην εικόνα 2.5.6. τα αποτελέσματα σε ετήσια βάση για: Λειτουργικό κόστος,. Εμφανίζεται το ετήσιο λειτουργικό κόστος του κτιρίου ανάλογα με τις πηγές ενέργειας που έχουν εισαχθεί. Αρχικό κόστος επένδυσης,. Εμφανίζεται το συνολικό κόστος του συγκεκριμένου σεναρίου. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή. Εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας, kwh/m 2. Εμφανίζεται η ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας του συγκεκριμένου σεναρίου σε σύγκριση με το υπάρχον κτίριο. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή. Ποσοστό εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας, (%). 31

Εμφανίζεται το ποσοστό εξοικονόμησης ενέργειας του συγκεκριμένου σεναρίου σε σύγκριση με το υπάρχον κτίριο. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή. Τιμή εξοικονομούμενης ενέργειας, /kwh. Εμφανίζεται ο λόγος του αρχικού κόστους επένδυσης προς την ετήσια εξοικονομούμενη πρωτογενή ενέργεια. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή. Ετήσια μείωση εκπομπών CO 2, kg/m 2. Εμφανίζεται η ετήσια μείωση εκπομπών CO 2 του συγκεκριμένου σεναρίου σε σύγκριση με το υπάρχον κτίριο. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή. Περίοδος αποπληρωμής, έτη. Εμφανίζεται η απλή περίοδος αποπληρωμής για το συγκεκριμένο σενάριο. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή. Εικόνα 2.4.6.: Πίνακα οικονομοτεχνικής ανάλυσης. 32

3. Μεθοδολογία προσέγγισης για τη διεξαγωγή ενεργειακής επιθεώρησης ξενοδοχείων 3.1. Εισαγωγή Η ενεργειακή επιθεώρηση των κτιρίων αποτελεί ένα ισχυρό τεχνικό εργαλείο για την αναγνώριση δράσεων με σκοπό την ενεργειακή βελτίωση, παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για το πόσο και πού καταναλώνεται η ενέργεια όσο και για την ύπαρξη τυχόν απωλειών ενέργειας στο κτίριο. Στο παρόν κεφάλαιο ακολουθεί μια αναλυτική, βήμα προς βήμα καταγραφή της προτεινόμενης μεθοδολογικής προσέγγισης για τη διεξαγωγή ενεργειακής επιθεώρησης. Τα στάδια της ενεργειακής επιθεώρησης που λαμβάνουν χώρα και περιγράφονται παρακάτω δεν αφορούν μόνο κτίρια ξενοδοχειακών μονάδων, αλλά γενικά κτίρια που ανήκουν στο βιομηχανικό, στον ευρύτερο εμπορικό ή δημόσιο τομέα, ακόμη και σε κτίρια του οικιακού τομέα. Ο διαχωρισμός των σταδίων της μεθοδολογίας έγινε όχι μόνο εξαιτίας της χρονικής ακολουθίας των διαδικασιών που πραγματοποιούνται κατά τη διεξαγωγή μιας ενεργειακής επιθεώρησης, αλλά κατά βάση επιχειρείται μια βέλτιστη παρουσίαση της στον κάθε ενδιαφερόμενο. Η διοίκηση της επιχειρησιακής μονάδας, στην περίπτωσή μας ξενοδοχειακής, έχοντας τα αποτελέσματα της ενεργειακής επιθεώρησης είναι σε θέση να λάβει τις αποφάσεις αυτές που θα βελτιώσουν το ενεργειακό προφίλ των κτιρίων της. Το πρώτο στάδιο αποτελεί μια γενική εισαγωγή στην όλη διαδικασία δια τη διεξαγωγή της ενεργειακής επιθεώρησης. Περιλαμβάνει τις αναλυτικές πληροφορίες για την επιχειρησιακή μονάδα οπού θα πραγματοποιηθεί η ενεργειακή επιθεώρηση, επίσης περιγράφονται οι λόγοι για τους οποίους κρίθηκε αναγκαία. Ακόμη, γίνεται μια σύντομη αναφορά στη συγκεκριμένη μεθοδολογική προσέγγιση που θα εφαρμοστεί και που καλύπτει τις ανάγκες της συγκεκριμένης επιχειρησιακής μονάδας. 3.2. Προετοιμασία Στο στάδιο αυτό δίνονται οι γενικές πληροφορίες για την επιχειρησιακή μονάδα και τα βασικά ενεργειακά χαρακτηριστικά του βιομηχανικού ή κτιριακού συγκροτήματος όπου θα διεξαχθεί η ενεργειακή επιθεώρηση. Γίνεται μια λεπτομερής καταγραφή όλων των τμημάτων της μονάδας, και συλλέγονται οι πληροφορίες αυτές που αφορούν το μέγεθος, τη χρήση και την ηλικία του καθενός τμήματος του κτιρίου. Επίσης παρουσιάζεται και εξετάζεται το σκαρίφημα του κτιρίου, καθώς και παλαιότερες ή μελλοντικά πιθανές προσθήκες ή ανακαινίσεις στο κέλυφος και τις εγκαταστάσεις των κτιρίων με σκοπό την βελτίωση στον τομέα της κατανάλωσης ενέργειας των τμημάτων αυτών. Ακόμη, αναφέρεται το είδος των προϊόντων που παράγονται και των υπηρεσιών που προσφέρει η επιχειρησιακή μονάδα. Επιπρόσθετα, εδώ είναι δυνατόν να γίνει μια απλή αναφορά στις μορφές ενέργειας που χρησιμοποιεί η επιχειρησιακή μονάδα, για παράδειγμα πετρέλαιο,φυσικό αέριο, ηλεκτρική ενέργεια κ.λπ.. Χωρίς να γίνει ποσοτική και ακριβής ανάλυση, καταγράφονται το είδος των μορφών ενέργειας που 33

χρησιμοποιούνται από την εν λόγω επιχειρησιακή μονάδα. Επίσης, συγκεντρώνονται πληροφορίες για την υπάρχουσα κατάσταση ενεργειακής διαχείρισης στη μονάδα, δηλαδή γνωστοποιείται στον επιθεωρητή τι είδους μέτρα βρίσκονται σε ισχύ και τι σχεδιάζεται για το άμεσο μέλλον. 3.3. Συλλογή στοιχείων Σε αυτό το στάδιο λαμβάνει χώρα η συλλογή των ενεργειακών στοιχείων της επιχειρησιακής μονάδας. Καταγράφονται πλήρως οι καταναλισκόμενες ποσότητες κάθε μορφής ενέργειας και το σημείο κατανάλωσής τους. Από την ανάλυση των στοιχείων διαμορφώνεται το ενεργειακό ισοζύγιο του κτιρίου, το οποίο αποτυπώνει τις εισροές και εκροές ενέργειας σε ένα ενεργειακό σύστημα κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου. Τα όρια του συστήματος και η χρονική περίοδος για την οποία καταρτίζεται ένα ισοζύγιο επιλέγονται από τον επιθεωρητή με βάση τους στόχους, το αντικείμενο και τα κριτήρια της επιθεώρησης καθώς και τα διαθέσιμα στοιχεία. Στην περίπτωση της παρούσας διπλωματικής εργασίας η χρονική περίοδος είναι ένα έτος για ξενοδοχειακές μονάδες ετήσιας λειτουργίας και ένα εξάμηνο για μονάδες εποχιακής λειτουργίας. Κατά κανόνα οι στόχοι αυτοί του επιθεωρητή περιλαμβάνουν: Τον έλεγχο και διακρίβωση των επιμέρους μετρητικών δεδομένων και αποτελεσμάτων ανά χρήση και τη συμπλήρωση ή διόρθωση των στοιχείων για τις καταναλώσεις. Την εκτίμηση του βαθμού απόδοσης μίας ενεργειακής μετατροπής, όπως στο λέβητα για την παραγωγή θερμότητας και ΖΝΧ ή για τις διάφορες ηλεκτρικές συσκευές που λειτουργούν στο χώρο της επιχείρησης και συσχέτισή του με τους καθοριστικούς παράγοντες. Την εκτίμηση και τον αναλυτικό υπολογισμό των διάχυτων και των συγκεντρωμένων απωλειών ενέργειας ανά τμήμα του κτιρίου για την εκτίμηση της τελικής χρήσης ενέργειας. Την εύρεση της κατανάλωσης ή της ειδικής κατανάλωσης ενέργειας ανά κατηγορία τελικής χρήσης και συσχέτισή της με τους παράγοντες που την επηρεάζουν καθοριστικά. Στην περίπτωση της συνοπτικής επιθεώρησης τα ενεργειακά ισοζύγια περιορίζονται μόνο σε επίπεδο των βασικών λειτουργικών μονάδων ενός συγκροτήματος όπως, οι κύριες βιομηχανικές μονάδες και τα μεγάλα κτίρια. Επίσης καλύπτουν τις βασικές διεργασίες στο συγκρότημα από πλευράς τελικής χρήσης της ενέργειας. Αντίθετα στην εκτενή επιθεώρηση τα ισοζύγια καταρτίζονται σε όλες τις ενεργοβόρες παραγωγικές διεργασίες και κτιριακές εγκαταστάσεις. Η κατανάλωση κάθε μορφής ενέργειας αναλύεται σε επιμέρους καταναλώσεις που αφορούν κύριες και βοηθητικές συσκευές και εγκαταστάσεις, καθώς και τους επιμέρους κτιριακούς χώρους χωριστά. Επίσης, στην περίπτωση της αναλυτικής ενεργειακής επιθεώρησης γίνεται πολύ πιο ενδελεχής και λεπτομερειακή συλλογή στοιχείων από πληθώρα διαφορετικών σημείων. Έτσι, καταγράφονται αναλυτικά τα δομικά στοιχεία του κτιριακού κελύφους και των επί μέρους δωματίων, δαπέδων, οροφής και ανοιγμάτων, καθώς και την ύπαρξη ή όχι μόνωσης, όπως και τη θέση της στο κτίριο (εσωτερική ή εξωτερική). Επιπλέον καταγράφονται οι εγκαταστάσεις θέρμανσης, κλιματισμού και 34