1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΣΚΟΠΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ
2 ΕΙΔΗΣΕΙΣ Δραστηριότητα εγχώριων εταιριών της πγδμ Πώληση της ασφαλιστικής εταιρείας Sigma Το σύνολο των κεφαλαίων της ασφαλιστικής εταιρείας Sigma (403.400 μετοχές) πωλήθηκαν στο Χρηματιστήριο Σκοπίων στο ποσό του 1,31 εκατ. ευρώ. Νέος ιδιοκτήτης της εταιρείας είναι ο αυστριακός όμιλος Vienna Insurance Group. Προβλήματα στην εταιρεία Ruen International Technology H εταιρεία Ruen International Technology στο Kocani, η οποία παράγει ανταλλακτικά αυτοκινήτων, έθεσε σε υποχρεωτική άδεια 127 εργαζομένους της, ως αποτέλεσμα της δυσπραγίας την οποία έχει επιφέρει η διεθνής οικονομική κρίση. Με κέρδη έκλεισε το 2008 η Mikron Tec Η εταιρεία κατασκευής ηλεκτρικών κινητήρων Mikron Tec στο Prilep πραγματοποίησε το 2008 κέρδη ύψους 1,3 εκατ. ευρώ. Ξένες εταιρίες στην πγδμ επενδύσεις - εξαγορές Συνεχίζεται η αντιπαράθεση κυβέρνησης πγδμ - EVN H δημόσια εταιρεία διαχείρισης του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της πγδμ AD MEPSO ζήτησε από τις αρμόδιες αρχές να αναστείλουν την άδεια εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας της εταιρείας EVN Trading, θυγατρικής της EVN, αυστριακών συμφερόντων. Η MEPSO δικαιολόγησε την ενέργειά της υποστηρίζοντας ότι η EVN Trading, εν γνώσει της και εσκεμμένως, έθεσε σε κίνδυνο το ενεργειακό σύστημα της χώρας, καθώς τις πρώτες πέντε ημέρες του έτους εισήγαγε 27 MWh ηλεκτρικής ενέργειας για να καλύψει τις εμπορικές απώλειες της μητρικής της EVN, χωρίς την άδεια της κρατικής εταιρείας παραγωγής ηλεκτρισμού της χώρας ELEM. Η εισαγωγή αυτή, κατά την MEPSO, προκάλεσε αστάθεια στο σύστημα. Εκπρόσωποι της EVN αρνήθηκαν πλήρως τις κατηγορίες της MEPSO. Επιπλέον, η κυβέρνηση της πγδμ κάλεσε την EVN να μην κάνει κατάχρηση της μονοπωλιακής της θέσης και να τηρήσει τους όρους που προέβλεπε η συμφωνία πώλησης της ESM Distribution και αφορούν στην υποχρέωσή της να προβεί σε περαιτέρω επενδύσεις στο δίκτυο ενέργειας. Εκπρόσωποι της εταιρείας δήλωσαν ότι η EVN έχει έως τώρα επενδύσει 85 εκατ. ευρώ στο δίκτυο, ότι το τρέχον έτος πρόκειται να εκπληρώσει την υποχρέωσή της για συνολικές επενδύσεις ύψους 96 εκατ. ευρώ και ότι έχει μειώσει τις βλάβες κατά 26%. Πάντως, η εταιρεία ορκωτών λογιστών Ernst & Young πρόκειται να ελέγξει το ποσό το οποίο η EVN επένδυσε στη χώρα. Η αντιπολίτευση εξ άλλου αντιδρά στη στάση της κυβέρνησης απέναντι στην EVN, δηλώνοντας ότι η εταιρεία εισάγει ηλεκτρική ενέργεια σε χαμηλότερη τιμή από την κρατική ELEM. Επίσης, το Συμβούλιο Ξένων Επενδυτών στην πγδμ ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει από την κυβέρνηση απάντηση σχετικά με τη συμπεριφορά της απέναντι σε ορισμένες ξένες εταιρείες στη χώρα και θα αναζητήσει λύση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Τέλος, κρατικοί επιθεωρητές αγοράς κατηγόρησαν την EVN για πλημμελήματα που αφορούν στα προβλήματα ηλεκτροδότησης που παρουσιάστηκαν στις 30 31 Δεκεμβρίου 2008. Εάν η εταιρεία κριθεί υπεύθυνη, θα καταβάλει πρόστιμο αξίας 3.000 5.000 ευρώ. Οι εκπρόσωποι της EVN δεν δέχθηκαν να σχολιάσουν την κατηγορία αλλά δήλωσαν ότι θα αποδείξουν το δίκαιο της εταιρείας στο δικαστήριο. Δημοσιεύματα αναφέρουν ότι η εταιρεία ενημέρωσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στην πγδμ και ότι εκπρόσωπος της αυστριακής κυβέρνησης πρόκειται να επισκεφθεί την χώρα σε σχέση με τo θέμα της EVN. Πάντως, η διοίκηση της εταιρείας
3 ανακοίνωσε επισήμως ότι δεν υπάρχει καμία αντιπαράθεσή της με την κυβέρνηση της πγδμ και ότι διατηρεί ανοιχτή και καθημερινή επικοινωνία με τον πρωθυπουργό κ. Gruevski. Πιθανή πώληση της Swedmilk Σε δέκα περίπου ημέρες θα γίνει γνωστό εάν η σουηδικών συμφερόντων γαλακτοβιομηχανία Swedmilk θα αποκτήσει καινούριο ιδιοκτήτη. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, από κυβερνητικές πηγές δόθηκε η πληροφορία ότι μία πολύ γνωστή, παγκοσμίως, γαλακτοβιομηχανία πρόκειται να αποκτήσει το 37% της Swedmilk. Η τελευταία εισήλθε στην αγορά της πγδμ πριν από δύο έτη, επρόκειτο δε για μία μεγάλη επένδυση. Στη συνέχεια ωστόσο αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα εξ αιτίας, όπως εξηγεί η διεύθυνσή της, απλήρωτων χρεών προς αυτήν, ύψους 1 εκατ. ευρώ, ενός εκ των μετόχων της. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Οικονομική κατάσταση στην πγδμ Γενικά Η πγδμ 78 η στην κατάταξη ως προς την οικονομική ελευθερία Tο ίδρυμα Heritage Foundation και η εφημερίδα Wall Street Journal κατέταξαν την πγδμ στην 78 η θέση σε σύνολο 179 χωρών παγκοσμίως ως προς την ελευθερία της οικονομίας της, η οποία χαρακτηρίζεται ως μέτρια. Στην προηγούμενη κατάταξη, η πγδμ κατείχε την 71 η θέση σε σύνολο 157 χωρών. Ανάμεσα σε 43 χώρες της ευρύτερης περιοχής, η πγδμ κατατάσσεται 33 η. Σύμφωνα με τη σχετική ανάλυση, το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας σε σχέση με την οικονομική ελευθερία, έγκειται στη θεσμική ανεπάρκεια για την προστασία της ιδιοκτησίας, κυρίως εξ αιτίας του δικαστικού συστήματος, της διαφθοράς και των πολιτικών παρεμβάσεων. Αύξηση του κόστους διαβίωσης στην πγδμ το 2008 Ο δείκτης του κόστους διαβίωσης στην πγδμ για τον Δεκέμβριο 2008 αυξήθηκε κατά 4,1% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2007. Συνεχίζονται τα προβλήματα στους τομείς της μεταλλουργίας και της κλωστοϋφαντουργίας 300 εργαζόμενοι απολύθηκαν πρόσφατα από το μεταλλουργικό εργοστάσιο Silmak, καθώς η ζήτηση των προϊόντων του τελευταίου (σιδηροπυρίτιο) έχει μειωθεί εξ αιτίας της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Για παρόμοιους λόγους έχουν επίσης απολυθεί 23 εργαζόμενοι του εργοστασίου Alumina στο Τetovo, ενώ 130 εργαζόμενοι του εργοστασίου παραγωγής ανταλλακτικών αυτοκινήτων Ruen IT στο Kocani έχουν τεθεί σε υποχρεωτική άδεια. Οι επιπτώσεις της διεθνούς οικονομικής κρίσης εξακολουθούν να γίνονται αισθητές και στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας, καθώς το τελευταίο διάστημα απολύθηκαν 110 εργαζόμενοι της κλωστοϋφαντουργίας Teteks στο Tetovo. Στην πόλη αυτή τα τελευταία χρόνια έχουν ανοίξει 20 κλωστοϋφαντουργικές επιχειρήσεις. Λόγω όμως της μειωμένης πλέον ζήτησης για υφάσματα στη διεθνή αγορά, θεωρείται πολύ πιθανό ότι κάποιες από αυτές θα κλείσουν, ενώ άλλες θα μειώσουν δραστικά την παραγωγή τους. Πληθωρισμός αύξηση/μείωση τιμών Ο πληθωρισμός στην πγδμ το έτος 2008 κυμάνθηκε, κατά μέσο όρο, στο 8,3%.
4 Αγροτική Πολιτική Όπως ανακοίνωσε η Στατιστική Υπηρεσία της πδγμ, η αγορά της αγροτικής παραγωγής το Νοέμβριο του 2008 ανήλθε στα 14,1 εκατ. ευρώ, ποσό που αποτελεί αύξηση κατά 69% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2007. Eπιπρόσθετη οικονομική ενίσχυση έχει προβλεφθεί για τους αγρότες της πγδμ που εφάρμοσαν το σύστημα πιστοποίησης τροφίμων HACCP στην παραγωγή τους, καθώς και για όσους παράγουν βιολογικά προϊόντα. Ενέργεια Οι εισαγωγές ενέργειας της πγδμ Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της κυβέρνησης της πγδμ, η χώρα εισάγει 2.500 GWh ηλεκτρικής ενέργειας το χρόνο, αξίας 250 εκατ. ευρώ. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί περίπου στο 30% των ενεργειακών αναγκών της πγδμ. Κρίση φυσικού αερίου και πγδμ Σύμφωνα με ανάλυση της Συντονιστικής Ομάδας Φυσικού Αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η πγδμ, η Βουλγαρία, η Σλοβακία, η Σερβία και η Βοσνία Ερζεγοβίνη συμπεριλαμβάνονται στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την πρόσφατη κρίση σε σχέση με το φυσικό αέριο. Εγκατάσταση ανεμογεννητριών στο Κρούσεβο και στο Novaci Η σλοβενική εταιρεία Mosen, έπειτα από ένα χρόνο ελέγχου και δοκιμών των τοπικών συνθηκών στην περιοχή Porta κοντά στο Κρούσεβο, προκειμένου να ελέγξει τη δυνατότητα χρήσης του ανέμου ως εναλλακτικής πηγής ενέργειας, πρόκειται τελικά να εγκαταστήσει εκεί 53 ανεμογεννήτριες. Η εταιρεία Mosen έχει προσλάβει την εταιρεία Perkan Proekt από το Prilep για να πραγματοποιήσει τη μελέτη κατασκευής των ανεμογεννητριών. Η επένδυση πρόκειται να ανέλθει στα 180 εκατ. ευρώ, ενώ τα κεφάλαια θα είναι σλοβενικής και ισραηλινής προέλευσης. Επίσης, σύμφωνα με δημοσιεύματα, εκπρόσωποι της τοπικής αρχής του δήμου Novaci έχουν έλθει σε συμφωνία με τη γερμανική κοινοπραξία Velebornt για την εγκατάσταση οργάνων μέτρησης του ρεύματος αέρα στην περιοχή. Στη συνέχεια, η γερμανική κοινοπραξία πρόκειται να εγκαταστήσει 50 ανεμογεννήτριες για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και ηλιακούς συσσωρευτές για τη χρήση της ηλιακής ενέργειας. Τουρισμός H ανάπτυξη του τουρισμού στην πγδμ στους προγραμματικούς στόχους του Υπουργείου Οικονομίας Όπως ανακοίνωσε ο Υπουργός Οικονομίας της πγδμ Fatmir Besimi, η ανάπτυξη του τουρισμού στη χώρα έχει τεθεί ως μία από τις προτεραιότητες του Υπουργείου του. Ως εκ τούτου, έχει συμπεριληφθεί ως στόχος στα προγράμματα του Υπουργείου για το τρέχον έτος, με έμφαση στην προώθηση του οικοτουρισμού και την ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών. Όπως επίσης ανέφερε ο κ. Besimi, το τελευταίο εξάμηνο έχει τροποποιηθεί η σχετική νομοθεσία, έχει συσταθεί η Υπηρεσία Προώθησης Τουρισμού και έχει σχεδιασθεί η εθνική στρατηγική για την τουριστική ανάπτυξη την περίοδο 2009 2013. Αύξηση των τουριστών στην πγδμ Ο αριθμός των τουριστών που επισκέφθηκαν την πγδμ το 2008 ήταν αυξημένος κατά 7,1% και ο αριθμός των διανυκτερεύσεών τους κατά 5,4% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
5 Μεταφορές Επικοινωνία Σύμφωνα με τοπικά δημοσιεύματα, τρεις μεγάλες ξένες αεροπορικές εταιρίες και ένα αμερικανικό επενδυτικό ταμείο ενδιαφέρονται για την αγορά μετοχών του εθνικού αερομεταφορέα της πγδμ ΜΑΤ. Η Cosmofon είναι η μόνη εταιρεία η οποία υπέβαλε προσφορά στο δημόσιο διαγωνισμό που αφορά στη χορήγηση αδειών για παροχή υπηρεσιών σταθερής ασύρματης τηλεφωνίας και διαδικτύου (WiMax) στην δεύτερη και τρίτη περιοχή κάλυψης της χώρας. Οικονομική Κατάσταση Άλλο Χρηματιστηριακές συναλλαγές το Δεκέμβριο Τον περασμένο Δεκέμβριο οι συναλλαγές στο Χρηματιστήριο των Σκοπίων ανήλθαν σε αξία στα 27 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 73% αφορούσε πακέτα χρεογράφων πέντε εταιρειών, ήτοι Tutunska Banka, Fersped, Tehnometal Vardar, Jugooprema και Interquatro Stip. Μείωση της αξίας των μετοχών των εταιρειών της πγδμ Η αξία στην αγορά των μετοχών των εταιρειών της πγδμ το 2008 μειώθηκε κατά 68,94% σε σύγκριση με το 2007. Μειωμένη η χρήση των πιστωτικών καρτών στην πγδμ Η οικονομική κρίση έχει πλήξει και τις συναλλαγές με πιστωτικές κάρτες στην πγδμ, οι οποίες συνεχώς περιορίζονται. Κατά τους οικονομικούς αναλυτές, το γεγονός αυτό αποτελεί μία ακόμη ένδειξη ότι η αγοραστική δύναμη των πολιτών έχει μειωθεί. Οι τελευταίοι χρησιμοποιούν τις κάρτες πληρωμών κυρίως για την ανάληψη χρημάτων από τα ΑΤΜs παρά για να πραγματοποιήσουν τις αγορές τους στα καταστήματα. Επίσης, όλο και συχνότερα χρησιμοποιούν τις κάρτες πληρωμών για τη λήψη δανείων με πιστωτικό όριο αρκετούς μισθούς τους. Αναβάλλεται περαιτέρω η εφαρμογή του θεσμού του Εγκεκριμένου Οικονομικού Φορέα Όπως δήλωσε ο επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Τελωνείων της πγδμ κ. Vanco Kargov, οι επιχειρήσεις της χώρας δεν είναι ακόμη έτοιμες να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους και να ενταχθούν στη διαδικασία εμπορικής παγκοσμιοποίησης και ως εκ τούτου αναβάλλεται η σχεδιαζόμενη εφαρμογή του θεσμού του Εγκεκριμένου Οικονομικού Φορέα (Authorized Economic Operator - AEO) Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, ως Εγκεκριμένοι Οικονομικοί Φορείς μπορούν να ορισθούν βιομήχανοι, εξαγωγείς, εισαγωγείς, μεταφορικές εταιρείες, εταιρίες αποθήκευσης και εταιρείες διανομής, ενώ από την εφαρμογή του θεσμού προκύπτουν πολλές διευκολύνσεις ως προς τη διεξαγωγή του εμπορίου και τις απαιτούμενες τελωνειακές διαδικασίες. Ωστόσο, οι εταιρίες στην πγδμ, ακόμη και οι εξαγωγικές εισαγωγικές εξ αυτών, δεν έχουν εκδηλώσει καθόλου ενδιαφέρον για συμμετοχή στο νέο θεσμό. Τραπεζικά Νομισματικά Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της πδγμ, κατά την έξαρση της διεθνούς οικονομικής κρίσης τον περασμένο Νοέμβριο, ιδιώτες και εταιρείες απέσυραν περίπου 80 εκατ. ευρώ από τις καταθέσεις τους στις τράπεζες της χώρας, ποσό διπλάσιο σε σύγκριση με τον Οκτώβριο. Ως εκ τούτου, ενώ τον Οκτώβριο οι καταθέσεις ιδιωτών και εταιρειών ανέρχονταν στα 2.880.000.000 ευρώ, το Νοέμβριο έπεσαν στα 2.800.000.000 ευρώ. Εξ άλλου, ο φόβος για υποτίμηση του δηναρίου οδήγησε πολλές εταιρείες τον Οκτώβριο στην μετατροπή μέρους των τραπεζικών τους
6 καταθέσεων από δηνάρια σε ευρώ. Έτσι, τον περασμένο Οκτώβριο οι καταθέσεις των εταιρειών σε ξένο συνάλλαγμα ανέρχονταν στα 288 εκατ. ευρώ, ενώ το Νοέμβριο αυξήθηκαν σε 307 εκατ. ευρώ. Αυξημένη ζήτηση για ξένο συνάλλαγμα στην πγδμ Αυξημένη ζήτηση για ξένο συνάλλαγμα παρατηρείται στα γραφεία ανταλλαγής συναλλάγματος της πγδμ, την οποία οικονομικοί αναλυτές αποδίδουν στους φόβους που προκαλεί η διεθνής οικονομική κρίση. Οι ίδιοι επίσης εκτιμούν ότι η κατάσταση θα σταθεροποιηθεί σύντομα και ότι κάποια γραφεία ανταλλαγής συναλλάγματος, τεχνηέντως και για κερδοσκοπικούς λόγους, προκαλούν αύξηση της τιμής του ευρώ (61,9 δηνάρια από 61,3). Η Κεντρική Τράπεζα της χώρας δήλωσε ότι οι πολίτες δεν θα πρέπει να πανικοβάλλονται. Λιγότερα δάνεια θα προσφέρουν οι τράπεζες της πγδμ το 2009 Η Κεντρική Τράπεζα της πγδμ προβλέπει ότι οι τράπεζες της χώρας θα εγκρίνουν κατά 30% λιγότερα δάνεια σε σύγκριση με το 2008, τόσο για τους ιδιώτες όσο και τις εταιρείες, ενώ οι συνολικές πιστώσεις θα αυξηθούν μόνον κατά 10-12%. Αυτός εξ άλλου είναι και ο στόχος της Κεντρικής Τράπεζας για το 2009, της οποίας η νομισματική πολιτική για το τρέχον έτος περιορίζει δραστικά τις πιστώσεις. Οικονομική Πολιτική - Άλλο Νέο σχέδιο νόμου για τις εταιρείες επενδύσεων (Investment funds) στην πγδμ κατήρτισε το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας. Όπως υποστηρίζει ο Υπουργός Οικονομικών, ο νέος νόμος θα συμβάλει στη μεγαλύτερη διαφάνεια της λειτουργίας των επενδυτικών ταμείων και στην αυξημένη προστασία όσων επενδύουν σε αυτά. Η αντιπολίτευση ωστόσο υποστηρίζει ότι ενισχύεται το καθεστώς ρύθμισης, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει επιπλέον προσκόμματα. Πολιτική Ιδιωτικοποιήσεων Όπως δήλωσε ο Υπουργός Μεταφορών της πγδμ Mile Janakieski, παρουσιάζεται ένας αριθμός επιλογών για την ιδιωτικοποίηση της Ταχυδρομικής Υπηρεσίας της χώρας. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Ζώνες Ελευθέρου Εμπορίου Ο Υπουργός Οικονομίας της πγδμ Fatmir Besimi δήλωσε ότι, παρά τις διάφορες φημολογίες, η ίδρυση της ελεύθερης βιομηχανικής ζώνης στο Tetovo συνεχίζεται κανονικά και μάλιστα ο διεθνής διαγωνισμός για την επιλογή διαχειριστή για τη ζώνη θα ολοκληρωθεί στη διάρκεια της εβδομάδας. Επίσης, κατά τον ίδιο, έχει ήδη ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός της ζώνης που αφορά στην ηλεκτροδότηση, το αποχετευτικό σύστημα και τις τηλεπικοινωνίες. Η κυβέρνηση της πγδμ σχεδιάζει ακόμη τη δημιουργία δύο επιπλέον ελεύθερων οικονομικών ζωνών στο Kicevo και τη Struga.