ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 005 ΘΕΜΑ 1 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Για τις ερωτήσεις 11-1 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση 11 Ο µέγιστος αριθµός των ηλεκτρονίων που είναι δυνατόν να υπάρχουν σε ένα τροχιακό, είναι: α β 1 γ 10 δ 6 1 Ποια από τις παρακάτω ηλεκτρονιακές δοµές αποδίδει τη δοµή ατόµου στοιχείου του τοµέα s στη θεµελιώδη κατάσταση; α 1s s p 6 s p β 1s s p 6 s p 6 s 1 γ 1s s p 6 s p 6 d 6 s δ 1s s p 6 s p 6 s 1 Ποιό από τα παρακάτω αποτελεί συζυγές ζεύγος οξέος βάσης, κατά Brönsted Lowry; α β γ δ HCN / CN H H O / OH CO / CO / NH NH 1 Στο µόριο του = = υπάρχουν: α 8σ και π δεσµοί β 9σ και π δεσµοί γ 10σ και 1π δεσµοί δ 8σ και π δεσµοί 15 Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράµµα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασµένη Τεχνική Επεξεργασία: eystone 1
ΘΕΜΑ α Ο κβαντικός αριθµός του spin δεν συµµετέχει στη διαµόρφωση της τιµής της ενέργειας του ηλεκτρονίου, ούτε στον καθορισµό του τροχιακού β Κατά την επικάλυψη p-p ατοµικών τροχιακών προκύπτουν πάντοτε π δεσµοί γ Κατά τον υβριδισµό ενός s και ενός p ατοµικού τροχιακού προκύπτουν δύο sp υβριδικά τροχιακά δ Όσο και αν αραιωθεί ένα ρυθµιστικό διάλυµα, το ph του παραµένει σταθερό ε Το τροχιακό 1s και το τροχιακό s έχουν ίδιο σχήµα και ίδια ενέργεια 1 ίνονται τα στοιχεία 0 Ca και 1 Sc α Ποιες είναι οι ηλεκτρονιακές δοµές των στοιχείων αυτών στη θεµελιώδη κατάσταση; Μονάδες β Ποιο από τα δύο αυτά στοιχεία έχει τη µικρότερη ενέργεια πρώτου ιοντισµού; (µονάδα 1) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας (µονάδες ) Μονάδες γ Να γραφούν οι ηλεκτρονιακές δοµές των ιόντων Ca και Sc Μονάδες ίνονται τρία υδατικά διαλύµατα ασθενούς οξέος ΗΑ: 1 συγκέντρωσης c 1 και θερµοκρασίας 5 ο C, συγκέντρωσης c ( c > c 1 ) και θερµοκρασίας 5 ο C και συγκέντρωσης c = c 1 και θερµοκρασίας 5 ο C Ο βαθµός ιοντισµού του οξέος ΗΑ στα παραπάνω διαλύµατα είναι αντίστοιχα α 1, α και α όπου σε κάθε περίπτωση ο βαθµός ιοντισµού είναι µικρότερος από 0,1 α Σε ποιο από τα παραπάνω διαλύµατα η σταθερά ιοντισµού Κ a του οξέος ΗΑ έχει τη µεγαλύτερη τιµή; (µονάδα 1) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας (µονάδες ) Μονάδες β Για τους βαθµούς ιοντισµού ισχύει: 1) α 1 < α < α ) α 1 < α < α ) α < α 1 < α ) α < α < α 1 Να επιλέξετε τη σωστή από τις παραπάνω σχέσεις (µονάδες ) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας (µονάδες ) Μονάδες 6 Τεχνική Επεξεργασία: eystone
Από τις παρακάτω ενώσεις: ΘΕΜΑ Βουτάνιο 1 Bουτίνιο C 1 Βουτένιο CΗ= Βουτένιο =- α ποιες µπορούν να αποχρωµατίσουν διάλυµα Br /CCl ; Μονάδες β ποια αντιδρά µε αµµωνιακό διάλυµα χλωριούχου χαλκού Ι (CuCl/NH ); Να γράψετε τη χηµική εξίσωση της αντίδρασης Μονάδες γ ποια δίνει, µε προσθήκη HCl, ένα µόνο προϊόν; Μονάδα 1 ίνεται το παρακάτω διάγραµµα χηµικών µετατροπών: A(C H v ) v H O B (κύριο προϊόν) Γ (C H 6 O) HCL ( απόλυτος αιθέρας) MnO /H CN (κύριο προϊόν) Θ Mg H O H O/H E Z Λ H α Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, B, Γ,, Ε, Ζ, Θ, Κ και Λ Μονάδες 18 β Ποιες από τις οργανικές ενώσεις B, Λ, Z έχουν, κατά Brönsted Lowry, ιδιότητες οξέων και ποιες έχουν ιδιότητες βάσεων; Μονάδες γ 0,5 mol της οργανικής ένωσης Β προστίθενται σε 500 ml διαλύµατος ΚΜnO 0,1 M οξινισµένου µε H SO Να γράψετε τη χηµική εξίσωση της αντίδρασης που Τεχνική Επεξεργασία: eystone
πραγµατοποιείται, και να εξετάσετε αν θα αποχρωµατισθεί το διάλυµα του MnΟ Μονάδες ΘΕΜΑ Υδατικό διάλυµα ( 1 ) όγκου 600 ml περιέχει 1,8 g κορεσµένου µονοκαρβοξυλικού οξέος (RCOOH, όπου R = C ν Η ν1, ν 0) Ο βαθµός ιοντισµού του οξέος στο διάλυµα είναι α = 10 και το διάλυµα έχει ph = 1 α Να υπολογίσετε τη σταθερά ιοντισµού Κ a του οξέος RCOOH β Να βρείτε τον συντακτικό τύπο του οξέος RCOOH Μονάδες Μονάδες Στο διάλυµα 1 προστίθενται 750 ml υδατικού διαλύµατος ΝαΟΗ 0, Μ Το διάλυµα που προκύπτει, αραιώνεται σε τελικό όγκο 1,5 L (διάλυµα ) Να υπολογίσετε το ph του διαλύµατος Μονάδες 8 Στο διάλυµα προστίθενται 0,15 mol HCl, χωρίς µεταβολή του όγκου του διαλύµατος και προκύπτει διάλυµα Να υπολογίσετε τη συγκέντρωση των ιόντων Η Ο και RCOO που περιέχονται στο διάλυµα Όλα τα διαλύµατα βρίσκονται σε θ = 5 ο C, όπου Κ w = 10 1 ίνονται οι σχετικές ατοµικές µάζες C:1, Η:1, Ο:16 Για τη λύση του προβλήµατος να χρησιµοποιηθούν οι γνωστές προσεγγίσεις Μονάδες 9 Τεχνική Επεξεργασία: eystone
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1ο 11 α 1 β 1 α 1 β 15 α Σ β Λ γ Σ δ Λ ε Λ ΘΕΜΑ ο 1α 0 Ca: 1s s p 6 s p 6 s 1Sc: 1s s p 6 s p 6 d 1 s 1β Το Ca Το Ca έχει µικρότερη ενέργεια πρώτου ιοντισµού από το Sc Τα δύο στοιχεία βρίσκονται στην ίδια περίοδο αλλά σε διαφορετική οµάδα Όπως γνωρίζουµε σε µία περίοδο η ενέργεια πρώτου ιοντισµού αυξάνει από αριστερά προς τα δεξιά, κι εποµένως το Sc που βρίσκεται πιο δεξιά έχει τη µεγαλύτερη ενέργεια πρώτου ιοντισµού (έχουν τον ίδιο αριθµό στιβάδων αλλά το Sc έχει µεγαλύτερο δραστικό πυρηνικό φορτίο, µε συνέπεια η έλξη πυρήνα και ηλεκτρονίων εξωτερικής στιβάδας να γίνεται ισχυρότερη) 1γ Ca : 1s s p 6 s p 6 Sc : 1s s p 6 s p 6 α Στο διάλυµα Επειδή η αντίδραση ιοντισµού του οξέος ΗΑ είναι ενδόθερµη, µε την αύξηση της θερµοκρασίας η ισορροπία ιοντισµού µετατοπίζεται δεξιά, οπότε η τιµή της σταθεράς Κ a αυξάνεται β Μεταξύ των διαλυµάτων 1 και που βρίσκονται στην ίδια θερµοκρασία το έχει µεγαλύτερη συγκέντρωση άρα α < α 1 Μεταξύ των διαλυµάτων 1 και που έχουν την ίδια συγκέντρωση το βρίσκεται σε υψηλότερη θερµοκρασία άρα α 1 < α α 1-βουτίνιο, 1-βουτένιο, -βουτένιο β Το 1-βουτίνιο - -C CuCl NH - -C C-Cu NH Cl Τεχνική Επεξεργασία: eystone 5
γ Το -βουτένιο ΘΕΜΑ ο α Α: = B: OH Γ: C O : Cl Ε: CN Ζ: COOH Θ: MgCl Κ: Λ: NH β Οι ενώσεις Β και Ζ έχουν ιδιότητες οξέων και η Λ έχει ιδιότητες βάσης γ 5 MnO H SO 5 C MnSO SO 8H O OH O 5 mol mol 0,5 mol x; Τεχνική Επεξεργασία: eystone 6
0,5 x = = 0, mol 5 Υπολογίζουµε τα mol του MnO που έχουµε στο διάλυµα: n = CV = 0,1 0,5 = 0,05 mol Το 0,5 mol της - προπανόλης µπορεί να αποχρωµατίσει 0, mol MnO Εµείς έχουµε 0,05 mol άρα το διάλυµα θα αποχρωµατιστεί ΘΕΜΑ ο 1α Μ RCOOH H O RCOO - H O Αρχ C - - Ιοντ/Παρ -x x x ΧΙ C-x x x ph = [H O ] = 10 - M = x x x 10 C = = C α 10 α = ( 10 ) x Κ a = = = 10 C 0,5 1β = 0,5Μ n = C V = 0,5 0,6 = 0, mol m n = M r M r m 1,8 = = M r n 0, = 6 Το οξύ ανήκει στο γενικό µοριακό τύπο C ν H ν1 COOH Οπότε M r = 1ν ν 1 1 16 1 1ν 6 = 6 ν = 0 (1) Άρα ο συντακτικός τύπος του οξέος είναι HCOOH Υπολογίζουµε τα mol του NaOH: n = C V = 0, 0,75 = 0, mol (1) Πραγµατοποιείται η αντίδραση εξουδετέρωσης mol HCOOH NaOH HCOONa H O Τεχνική Επεξεργασία: eystone 7
Αρχ 0, 0, - - Αντ/Παρ 0, 0, 0, 0, Τελ - - 0, 0, Τελικά έχουµε ένα διάλυµα HCOONa, του οποίου η συγκέντρωση είναι C n = V 0, = 1,5 = 0, M Το άλας HCOONa διίσταται στα ιόντα HCOO - και Na Το Na προέρχεται από την ισχυρή βάση NaΟΗ άρα δεν αντιδρά µε το νερό Το HCOO - είναι συζυγής βάση του HCOOΗ που είναι ασθενές οξύ, άρα αντιδρά µε το νερό Μ ΗCOONa HCOO - Na 0, 0, 0, Μ HCOO - H O HCOOH OH - Αρχ 0, - - Αντ/Παρ -y y y ΧΙ 0,-y y y Υπολογίζουµε την b του HCOO - : 10 1 w 11 b = = = 5 10 α 10 b y = y = 0, 5 10 11 0, = 10 1 1 10 10 8,5 [ H O ] = = = 10 M [OH ] 10 5,5 5,5 8,5 ph = log[h O ] = log10 = 8,5 M = [OH Θα πραγµατοποιηθεί η παρακάτω αντίδραση: mol HCOONa HCl HCOOH NaCl Αρχ 0, 0,15 - - Αντ/Παρ -0,15-0,15 0,15 0,15 ΧΙ 0,15-0,15 0,15 ] 0,15 C HCOOH = C HCOONa = = 0,1M 1,5 Τεχνική Επεξεργασία: eystone 8
Το NaCl δεν επηρρεάζει την τιµή του ph γιατί είναι προϊόν εξουδετέρωσης ισχυρού οξέος από ισχυρή βάση Προκύπτει ρυθµιστικό διάλυµα HCOOH-HCOONa ( ), στο οποίο πραγµατοποιούνται οι εξής αντιδράσεις: Μ ΗCOONa HCOO - Na 0,1 0,1 0,1 Μ HCOOΗ H O HCOO - H Ο Αρχ 0,1 0,1 Ιοντ/Παρ -ω ω ω ΧΙ 0,1-ω 0,1ω ω 0,1 ω 0,1 [ H ] a = ω = a = 10 M = O [ HCOO ] = 0,1 ω 0,1Μ Τεχνική Επεξεργασία: eystone 9