1. Ο Β (ενάγων), καθ όλους τους ουσιώδεις χρόνους προς την παρούσα αγωγή, ήταν οδηγός του αυτοκινήτου «Ψ».

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008/09 ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ 1. Ο Β (ενάγων), καθ όλους τους ουσιώδεις χρόνους προς την παρούσα αγωγή, ήταν οδηγός του αυτοκινήτου «Ψ». 2. Καθ όλους τους ουσιώδεις χρόνους ως προς την παρούσα αγωγή, ο Α (εναγόμενος) ήταν οδηγός του αυτοκινήτου «Χ». 3. Κατά την, και περί την ώρα 3 πμ, ο εναγόμενος οδηγούσε το αυτοκίνητό του στη Λεωφόρο Αρχ. Μακαρίου Γ στη Λευκωσία, διατηρώντας ταχύτητα 50 χλμ την ώρα. Σε κάποια στιγμή, ο ενάγοντας εισήλθε στην εν λόγω λεωφόρο από πάροδο που βρισκόταν στα δεξιά του εναγόμενου. Ο εναγόμενος, διατηρώντας την ταχύτητα των 50 χλμ την ώρα, συνέχισε προς την ίδια κατεύθυνση, με αποτέλεσμα να προσκρούσει στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου του ενάγοντα. 4. Είναι ισχυρισμός του ενάγοντα ότι το δυστύχημα προκλήθηκε λόγω της σε μεγάλο βαθμό συντρέχουσας αμέλειας του εναγόμενου. ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΑΜΕΛΕΙΑΣ ΕΝΑΓΟΜΕΝΟΥ: α) Ενώ αντιλήφθηκε και/ή όφειλε να αντιληφθεί την ενέργεια του ενάγοντα να εισέλθει στη λεωφόρο από την πάροδο που βρισκόταν στα δεξιά του εναγομένου, ενήργησε αμελώς και δεν ανέκοψε την ταχύτητά του, με αποτέλεσμα να προσκρούσει. β) Συμπεριφέρθηκε αλαζονικά και/ή συμπεριφέρθηκε ως μη συνετός οδηγός κατά τη χρήση του δρόμου, με αποτέλεσμα να επιφέρει τη σύγκρουση. γ) Παρέλειψε να χρησιμοποιήσει τα φρένα του αυτοκινήτου εγκαίρως και/ή καθόλου. δ) Παρέλειψε να αντιληφθεί τον κίνδυνο και να έχει την προσοχή του στραμμένη στο οδήγημα. ε) Γενικά συμπεριφέρθηκε χωρίς τη δέουσα προσοχή και φροντίδα και κατά παράβαση των νομίμων υποχρεώσεών του. 5. Ως αποτέλεσμα του πιο πάνω δυστυχήματος, το αυτοκίνητο του ενάγοντα υπέστη ζημιά και ο ενάγοντας στερήθηκε τη χρήση του ως ακολούθως: (α) Ζημιές αυτοκινήτου ενάγοντα 2.500 Ευρώ (β) Στέρηση χρήσης αυτοκινήτου για περίοδο 20 ημερών, ως αποτέλεσμα της οποίας ήταν ο ενάγοντας να κυκλοφορεί με ταξί 600 Ευρώ. 1 of 22

6. Για όλους τους πιο πάνω λόγους, ο ενάγοντας αξιοί από τον εναγόμενο: 1. Ειδικές αποζημιώσεις συνολικού ύψους 3100 Ευρώ. 2. Νόμιμο τόκο 3. Έξοδα 4. Έξοδα επίδοσης της αγωγής. 2. Μη εμφάνιση ενάγοντα κατά την ακρόαση αγωγής Υπάρχει ανταπαίτηση. Αν κατά την ακρόαση αγωγής (στην οποία υπάρχει ανταπαίτηση) δεν εμφανιστεί ο ενάγοντας, τότε ο εναγόμενος μπορεί κατ αρχήν να ζητήσει την απόρριψη της αγωγής από το Δικαστήριο (λόγω παράλειψης προώθησής της). Συνάμα μπορεί να αποδείξει την ανταπαίτησή του κατά το μέρος που έχει το βάρος απόδειξης. Ακολούθως το Δικαστήριο προχωρεί στην έκδοση απόφασης επί της Ανταπαίτησης, ανάλογα με την μαρτυρία που είχε ενώπιόν του. Αξίζει να αναφερθεί ότι οποιαδήποτε απόφαση έχει ληφθεί ως συνέπεια απουσίας διαδίκου κατά την ακρόαση, μπορεί να παραμερισθεί σε κατάλληλη περίπτωση και υπό όρους που το Δικαστήριο κρίνει ως εύλογους. Για τον παραμερισμό απαιτείται σχετική αίτηση (με κλήση χωρίς ένορκη δήλωση). Το Δικαστήριο έχει επίσης εξουσία να αναβάλει την ακρόαση. Η εξουσία όμως αυτή δεν μπορεί να ασκείται αυθαίρετα, καθώς η δίκη πρέπει να τελειώσει εντός εύλογου χρόνου. 3. Αρχές που διέπουν την άσκηση διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου στα πλαίσια αστικής αγωγής σε σχέση: (α) με τροποποίηση της Έκθεσης Απαίτησης, (β) με τροποποίηση της Υπεράσπισης. Σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, το Δικαστήριο έχει διακριτική εξουσία να επιτρέψει σε οποιοδήποτε διάδικο να τροποποιήσει το δικόγραφό του, κατά τρόπο και υπό όρους που το Δικαστήριο θα κρίνει ως δίκαιους. Όταν το Δικαστήριο έχει να αποφασίσει επί αίτησης τροποποίησης λαμβάνει υπόψη: 2 of 22

i. Την καθυστέρηση στην καταχώρηση της αίτησης για τροποποίηση. ii. Τη (δικονομική) συμπεριφορά των διαδίκων κατά τη διαδικασία. iii. Τις επιπτώσεις από την τροποποίηση στα δικαιώματα/συμφέροντα του αντιδίκου. Επιτρέπεται συνήθως η τροποποίηση εφόσον δεν προκαλείται ανεπανόρθωτη ζημιά στον αντίδικο, ζημιά η οποία δεν θεραπεύεται με οποιαδήποτε διαταγή για έξοδα. Η τροποποίηση δεν επιτρέπεται να μεταβάλλει τη βάση της αγωγής ή της αιτούμενης θεραπείας. iv. Γενικά, όλα τα περιστατικά της υπόθεσης. Η διαφορά είναι στο στάδιο που θα ζητηθεί. Αν π.χ. η τροποποίηση της ΕΑ γίνει μετά τα το στάδιο που κλείσει η υπόθεση για τον ενάγοντα, θα πρέπει να επανακλητευθούν μάρτυρες. Οι αρχές τις τροποποίησης είναι ίδιες και εφαρμόζονται σε όλα τα δικόγραφα, λαμβανομένων υπόψη των δικονομικών προβλημάτων που προκαλούνται από την τροποποίηση και το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η ακρόαση της υπόθεσης. 4. Σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί η διαδικασία ειδοποίησης τριτοδιαδίκου και ποια είναι η σχετική διαδικασία προκειμένου η ειδοποίηση τριτοδιαδίκου να είναι έγκυρη; Η διαδικασία ειδοποίησης τριτοδιαδίκου χρησιμοποιείται με πρωτοβουλία του εναγομένου, όταν αυτός έχει αξίωση εναντίον προσώπου, το οποίο δεν είναι ήδη διάδικος στην αγωγή, σε περίπτωση που: 3 of 22

1. Ο εναγόμενος δικαιούται σε συνεισφορά ή κάλυψη, ή 2. Ο εναγόμενος δικαιούται σε θεραπεία που σχετίζεται με το αρχικό αντικείμενο της αγωγής (ουσιαστικά την ίδια θεραπεία την οποία ζητά ο ενάγοντας), ή 3. Οποιοδήποτε ζήτημα που σχετίζεται με το αντικείμενο της αγωγής είναι ουσιαστικά το ίδιο με ζήτημα που εγείρεται μεταξύ του ενάγοντα και του εναγομένου και είναι πρόσφορο να καθοριστεί και μεταξύ του εναγομένου και τρίτου προσώπου. Το Δικαστήριο μπορεί να εκδώσει την άδεια έκδοσης της «Ειδοποίησης Τριτοδιαδίκου», μετά από αίτηση ex parte συνοδευόμενη από ένορκη δήλωση (βλ. [Δ.10-Κ.2]) ή με κλήση του ενάγοντα στην ακρόαση της κλήσης. 5. Είστε δικηγόρος του εναγόμενου. Κατά τη μελέτη της Έκθεσης Απαίτησης καταλήγετε στο συμπέρασμα ότι ένας από τους ισχυρισμούς της είναι διατυπωμένος κατά τρόπο πολύ γενικό. Τι θα κάμετε και πότε; Σε περίπτωση που ένα δικόγραφο συντάχθηκε με τρόπο που αφήνει αμφιβολία για το πραγματικό του νόημα (ή αόριστα), όπως στην προκειμένη περίπτωση η Έκθεση Απαίτησης, τότε ο αντίδικος μπορεί να ζητήσει περαιτέρω και καλύτερες λεπτομέρειες (better and further particulars). Πριν ζητηθεί το σχετικό διάταγμα του Δικαστηρίου, ο διάδικος που επιθυμεί τις λεπτομέρειες μπορεί με επιστολή του να τις ζητήσει από τον αντίδικό του. Αν δεν το κάνει είναι δυνατό να υποχρεωθεί να πληρώσει τα έξοδα της σχετικής αίτησης για το διάταγμα. Ο εναγόμενος δεν μπορεί να ζητήσει λεπτομέρειες της Έκθεσης Απαίτησης, πριν την καταχώρηση της Υπεράσπισής του, εκτός αν δοθεί άδεια από το Δικαστήριο. 4 of 22

6. Στην υπεράσπισή του σε αγωγή αποζημιώσεων για τραύματα, που ο ενάγοντας υπέστη συνέπεια αμέλειας του εναγόμενου, ο εναγόμενος παραδέχεται ότι ήταν αμελής αλλά ισχυρίζεται ότι ο ενάγοντας ήταν ένοχος συντρέχουσας αμέλειας κατά 50%. Ο ενάγοντας δεν καταχώρησε Απάντηση στην Υπεράσπιση. Στην ακρόαση της αγωγής ο δικηγόρος του εναγόμενου υποστηρίζει ότι εφόσον δεν καταχωρήθηκε απάντηση πρέπει να εκληφθεί ότι ο ενάγοντας παραδέχθηκε τον εν λόγω ισχυρισμό για συντρέχουσα αμέλεια. Σχολιάστε. Σύμφωνα με τη [Δ.21] ο ενάγοντας δεν είναι υποχρεωμένος να καταχωρήσει Απάντηση σε Υπεράσπιση. Είναι προαιρετικό. Αν δεν καταχωρήσει θεωρείται ότι αρνείται όλους τους ισχυρισμούς της Υπεράσπισης. Επομένως όλα τα θέματα καθίστανται ως επίδικα. Αν όμως υπάρχει Ανταπαίτηση ο ενάγοντας υποχρεωτικά πρέπει να καταχωρήσει και «Απάντηση στην Υπεράσπιση», μαζί με την «Υπεράσπιση στην Ανταπαίτηση». 5 of 22

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008/09 ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ 1. Ο Β (ενάγων), καθ όλους τους ουσιώδεις χρόνους προς την παρούσα αγωγή, ήταν οδηγός του αυτοκινήτου «Ψ». 2. Καθ όλους τους ουσιώδεις χρόνους ως προς την παρούσα αγωγή, ο Α (εναγόμενος) ήταν οδηγός του αυτοκινήτου «Χ». 3. Κατά την, ο εναγόμενος οδηγούσε το αυτοκίνητό του στον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας Λεμεσού, με κατεύθυνση προς τη Λεμεσό, ακολουθώντας το αυτοκίνητο του ενάγοντα. Σε κάποια στιγμή, ο ενάγοντας ελάττωσε ταχύτητα με αποτέλεσμα το αυτοκίνητο του εναγόμενου να συγκρουστεί με το πίσω μέρους του αυτοκινήτου του ενάγοντα. 4. Είναι ισχυρισμός του ενάγοντα ότι το δυστύχημα προκλήθηκε λόγω της αποκλειστικής και/ή σε μεγάλο βαθμό συντρέχουσας αμέλειας του εναγόμενου. ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΑΜΕΛΕΙΑΣ ΕΝΑΓΟΜΕΝΟΥ: α) Παρέλειψε να τηρήσει τη σωστή απόσταση ασφαλείας από το αυτοκίνητο του ενάγοντα. β) Οδηγούσε με υπερβολική, υπό τις περιστάσεις, ταχύτητα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ελέγξει το αυτοκίνητό του. γ) Παρέλειψε να χρησιμοποιήσει τα φρένα του αυτοκινήτου εγκαίρως και/ή καθόλου. δ) Παρέλειψε να αντιληφθεί έγκαιρα την πρόθεση του ενάγοντα να επιβραδύνει την ταχύτητά του, με αποτέλεσμα να προσκρούσει στο όχημα του ενάγοντα. ε) Παρέλειψε να αντιληφθεί τον κίνδυνο και να έχει την προσοχή του στραμμένη στο οδήγημα. στ) Γενικά συμπεριφέρθηκε χωρίς τη δέουσα προσοχή και φροντίδα και κατά παράβαση των νομίμων υποχρεώσεών του. 5. Ως αποτέλεσμα του πιο πάνω δυστυχήματος, ο ενάγοντας τραυματίστηκε σοβαρά και του αποκόπηκε το δεξί του πόδι. Είναι ισχυρισμός του ενάγοντα ότι συνεπεία του τραυματισμού του υπέστη πόνο, ταλαιπωρία και μόνιμη ανικανότητα, λόγω του ακρωτηριασμού. 6 of 22

6. Ως αποτέλεσμα του πιο πάνω δυστυχήματος, το αυτοκίνητο του ενάγοντος, αξίας 10.000 Ευρώ καταστράφηκε ολοσχερώς, ποσό το οποίο ο ενάγοντας αξιοί υπό μορφή ειδικών αποζημιώσεων. 7. Λόγω του τραυματισμού του, ο ενάγοντας νοσηλεύθηκε για ένα μήνα με αποτέλεσμα να υποστεί τις ακόλουθες ειδικές ζημίες: 1. Έξοδα νοσηλείας 20.000 Ευρώ. 2. Έξοδα τοποθέτησης τεχνητού ποδιού 8.000 Ευρώ. 8. Για όλους τους πιο πάνω λόγους, ο ενάγοντας αξιοί από τον εναγόμενο: 1. Γενικές αποζημιώσεις για πόνο, ταλαιπωρία και μόνιμη ανικανότητα. 2. Ειδικές αποζημιώσεις συνολικού ύψους 38.000 Ευρώ. 3. Νόμιμο τόκο 4. Έξοδα 5. Έξοδα επίδοσης της αγωγής. 2. Η αγωγή 1000/06 είναι ορισμένη για ακρόαση στις 20/05/08. 12 ημέρες προηγουμένως ο εναγόμενος καταχώρησε αίτηση για τροποποίηση της Υπεράσπισής του. Η αίτηση ορίζεται από τον Πρωτοκολλητή την ίδια μέρα (20/05/08). Κατά την ημέρα εκείνη ο δικηγόρος του εναγόμενου ζητά αναβολή της ακρόασης της αγωγής μέχρι το Δικαστήριο να αποφασίσει την τύχη της αίτησης για τροποποίηση. Ο δικηγόρος του ενάγοντος ενίσταται, λέγοντας ότι η αίτηση τροποποίησης έγινε καθυστερημένα. Τι νομίζεται ότι πρέπει να κάμει το Δικαστήριο; Σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, το Δικαστήριο έχει διακριτική εξουσία να επιτρέψει σε οποιοδήποτε διάδικο να τροποποιήσει την οπισθογράφηση ή το δικόγραφό του, κατά τρόπο και υπό όρους που το Δικαστήριο θα κρίνει ως δίκαιους. Συνεπώς δεν μπορεί να ευσταθήσει ο ισχυρισμός ότι η αίτηση τροποποίησης έχει υποβληθεί καθυστερημένα. Το Δικαστήριο θα πρέπει να κρίνει την τύχη της αίτησης τροποποίησης έχοντας υπόψη: i. Την καθυστέρηση στην καταχώρηση της αίτησης για τροποποίηση. 7 of 22

ii. Τη (δικονομική) συμπεριφορά των διαδίκων κατά τη διαδικασία. iii. Τις επιπτώσεις από την τροποποίηση στα δικαιώματα/συμφέροντα του αντιδίκου. iv. Γενικά, όλα τα περιστατικά της υπόθεσης. 3. Περιγράψετε τη διαδικασία εκδίκασης πολιτικής έφεσης. Εκδικάζεται από ένα πλέγμα νομοθετικών διατάξεων, συνδυασμός του άρθρου 25 του Περί Δικαστηρίων νόμου, της Διαταγής 35 των Θεσμών και του Περί Εφέσεων Διαδικαστικού κανονισμού του 1996. Συνοψίζοντας τη διαδικασία αυτή μπορούμε να πούμε ότι μετά την ετοιμασία των πρακτικών, η υπόθεση ορίζεται για προδικασία. Κατά την προδικασία δίδονται οδηγίες για περιγράμματα των αγορεύσεων. Με τον τρόπο αυτό η πλευρές εκθέτουν προς το δικαστήριο τα επιχειρήματα που προτίθενται να παραθέσουν κατά τη διάρκεια της ακρόασης ώστε το δικαστήριο να είναι έτοιμο για να μπορεί να υποβάλει τις δικές του παρατηρήσεις και απορίες. Γι αυτό κατά την ακρόαση το δικαίωμα αγόρευσης των διαδίκων είναι περιορισμένο σε μισή ώρα η κάθε πλευρά. Το άρθρο 25 του περί δικαστηρίων νόμου επιτρέπει την προσαγωγή μαρτυρίας μόνο κατόπιν αιτήσεως και αν τούτο είναι απόλυτα απαραίτητο. Γενικά η ακρόαση της έφεσης γίνεται με αγορεύσεις στη βάση των πρακτικών της πρωτόδικης δίκης. Έτσι, πρώτος αγορεύει ο εφεσείων και ακολουθεί ο εφεσίβλητος. Ο εφεσίβλητος εκθέτει και τα επιχειρήματα της αντέφεσής του (αν υπάρχει). Αν υπάρχει αντέφεση ο εφεσείων δικαιούται να απαντήσει στον εφεσίβλητο. Σύμφωνα με τη [Δ.33] η ακρόαση της έφεσης γίνεται υπό μορφή επανακροάσεως της υπόθεσης (rehearing), χωρίς να καλούνται εκ νέου οι μάρτυρες. Περιορίζεται στα πλαίσια των λόγων έφεσης/αντέφεσης ή ειδοποίησης βάσει της [Δ.35-Κ.10]. Σε περίπτωση που δεν εμφανιστεί κανένας διάδικος, η έφεση διαγράφεται και επαναφέρεται μόνο με άδεια του Δικαστηρίου και υπό όρους. Σε περίπτωση που δεν εμφανιστεί ο 8 of 22

εφεσείοντας, το Ανώτατο Δικαστήριο μπορεί να απορρίψει την έφεση. Αν δεν εμφανιστεί ο εφεσίβλητος, το Ανώτατο Δικαστήριο μπορεί να προχωρήσει στην απουσία του να ακούσει την έφεση. Η διαδικασία εκδίκασης της έφεσης ξεκινά με την αγόρευση του εφεσείοντος, η οποία διαρκεί κατά κανόνα 30 λεπτά. Ακολουθεί η αγόρευση του εφεσίβλητου, που διαρκεί επίσης κατά κανόνα 30 λεπτά και καλύπτει και την αντέφεση (αν υπάρχει). Η διαδικασία της έφεσης τελειώνει με την απάντηση του εφεσείοντος, που διαρκεί κατά κανόνα 10 λεπτά. Οι αγορεύσεις επικεντρώνονται στα ουσιώδη σημεία της έφεσης, χωρίς να προηγείται εισαγωγή στα επίδικα θέματα. Ο χρόνος των αγορεύσεων μπορεί να παραταθεί, εφόσον το Δικαστήριο το θεωρεί αναγκαίο. 4. Βλ. Φεβ. 08/09 5. Εγείρεται αγωγή εναντίον του Α που διαμένει μόνιμα στην Αγγλία. Περιγράψετε σε συντομία τα διαδικαστικά βήματα που θα κάνετε. Σύμφωνα με τη [Δ.6] δεν είναι δυνατό να επιδοθεί κλητήριο ένταλμα εκτός Κύπρου προς εναγόμενο ο οποίος δεν έχει την κυπριακή ιθαγένεια. Σε μια τέτοια περίπτωση θα του επιδοθεί ειδοποίηση για το κλητήριο ένταλμα, η οποία δεν αποτελεί διαταγή. Η ειδοποίηση για το κλητήριο ένταλμα, εφόσον προορίζεται να επιδοθεί στο εξωτερικό, δεν μπορεί να εκδοθεί χωρίς την προηγούμενη άδεια του Δικαστηρίου, το οποίο λαμβάνοντας υπόψη τις πρόνοιες της [Δ.6], θα αποφασίσει κατά πόσο θα επιτρέψει την επίδοση εκτός της δικαιοδοσίας του. Χρειάζεται αίτηση για την λήψη της σχετικής άδειας του Δικαστηρίου, η οποία, σύμφωνα με τη [Δ.48] μπορεί να γίνει ex parte, συνοδευόμενη από ένορκη δήλωση. 6. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις επιτυχίας αιτήσεως για λήψη συνοπτικής απόφασης. Προκειμένου να πετύχει η αίτηση για λήψη συνοπτικής απόφασης θα πρέπει να ικανοποιούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: 1. Η αγωγή να έχει αρχίσει με Κλητήριο Ένταλμα 2.6 (ειδική οπισθογράφηση). 9 of 22

2. Καταχώρηση εμφάνισης από τον εναγόμενο. 3. Καταχώρηση ένορκης δήλωσης από τον ενάγοντα (ή άλλο πρόσωπο) σε σχέση με τα γεγονότα. 4. Επιβεβαίωση με την ένορκη δήλωση της αιτίας αγωγής, όπως αναγράφεται στο κλητήριο ένταλμα, και του ποσού που αξιούται. 5. Συμπερίληψη στην ένορκη δήλωση της πεποίθησης του ενόρκως δηλούντα ότι δεν υπάρχει υπεράσπιση στην αγωγή. Σε μια τέτοια περίπτωση, το Δικαστήριο μπορεί να εκδώσει συνοπτική απόφαση, εκτός αν: 1. Ο εναγόμενος το ικανοποιήσει ότι έχει καλή υπεράσπιση στην ουσία της αγωγής, ή 2. Αν ο εναγόμενος αποκαλύψει τέτοια γεγονότα που μπορεί να θεωρηθούν ότι του παρέχουν ικανοποιητικό δικαίωμα να καταχωρήσει υπεράσπιση. 10 of 22

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008/09 ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ Ειδική εκτέλεση είναι η διαδικασία, με βάση την οποία εξαναγκάζεις κάποιο να εκτελέσει τη σύμβαση, είτε το θέλει ή όχι. Ρυθμίζεται από τα άρθρα 76 και 77 του Κεφ. 149 Ο εξαναγκασμός αυτός γίνεται αν η σύμβαση είναι υπογραμμένη από τα μέρη και προσδιορίζει ειδικό χρόνο για να εκτελεστεί. Προκειμένου για πώληση ακίνητης ιδιοκτησίας υπάρχει ειδικός νόμος (Κεφ. 232) που ορίζει ότι δεν μπορείς να ζητήσεις τη μεταβίβαση της περιουσίας, εκτός αν μέσα σε δύο μήνες από την ημερομηνία υπογραφής της την καταθέσεις στο κτηματολόγιο. Στη παρούσα υπόθεση επειδή δεν την κατέθεσε στο κτηματολόγιο ο Α δεν δικαιούται να ζητήσει άμεση μεταβίβαση (ειδική εκτέλεση) αλλά δικαιούται μόνο αποζημιώσεις. 1. Με γραπτή συμφωνία ο εναγόμενος συμφώνησε να πωλήσει στον ενάγοντα, έναντι τιμήματος 500,000 ευρώ, ένα διαμέρισμα στη Λευκωσία. 2. Ήταν ρητός όρος της συμφωνίας ότι η μεταβίβαση στο όνομα του ενάγοντα θα γινόταν εντός 12 μηνών, ταυτόχρονα με την πληρωμή του τιμήματος πωλήσεως. 3. Μετά την παρέλευση 9 μηνών από τη σύναψη της πιο πάνω συμφωνίας, ο ενάγοντας ειδοποίησε γραπτώς τον εναγόμενο, ότι το τίμημα της πώλησης είναι στη διάθεσή του και τον καλούσε να ορίσει το συντομότερο τη μέρα για τη μεταβίβαση. 4. Κατά παράβαση των συμβατικών υποχρεώσεών του, ο εναγόμενος απάντησε γραπτώς στον ενάγοντα ότι δεν έχει πρόθεση να προχωρήσει με τη μεταβίβαση. 5. Από την πιο πάνω παράβαση της συμφωνίας εκ μέρους του εναγομένου, ο ενάγοντας υπέστη ζημία ύψους 150,000 ευρώ καθότι θα κατέβαλλε τίμημα 500,000 ευρώ ενώ κατά την ώρα που ο εναγόμενος είχε υποχρέωση να μεταβιβάσει το διαμέρισμα στον ενάγοντα η αξία του ανερχόταν σε 650,000 ευρώ. 6. Γι αυτό, ο ενάγοντας αξιοί από τον εναγόμενο: a. Ποσό 150,000 ευρώ, ως αποζημιώσεις για παράβαση συμβατικής υποχρέωσης και/ή ως αξία της ζημίας που υφίσταται για την αντικατάσταση του διαμερίσματος, με άλλο ανάλογης αξίας. b. Νόμιμο τόκο 11 of 22

c. Έξοδα d. Έξοδα επίδοσης της αγωγής. Σημείωση: Αν το αξιούμενο ποσό των 150,000 ευρώ, πλέον δικηγορικά έξοδα, καταβληθεί στον ενάγοντα, εντός 10 ημερών από την επίδοση της παρούσας αγωγής, τότε κάθε περαιτέρω διαδικασία θα ανασταλεί. 2. Λίγες μέρες πριν την ακρόαση αγωγής, ο εναγόμενος καταχωρίζει αίτηση τροποποίησης της Υπεράσπισής του, με προσθήκη ανταπαίτησης. Η αίτηση ορίζεται για ακρόαση την ίδια μέρα που η αγωγή είναι ορισμένη για ακρόαση. Ο ενάγων καταχωρίζει έγκαιρα ένσταση, λέγοντας ότι η αίτηση πρέπει να απορριφθεί γιατί, εκτός του ότι έγινε καθυστερημένα, η ανταπαίτηση αφορά θέμα για το οποίο μπορεί να καταχωριστεί χωριστή αγωγή. Την ημέρα της ακρόασης ο ενάγων ζητά να δικασθεί αμέσως η αίτηση και μετά την απόρριψή της το Δικαστήριο να προχωρήσει με την ακρόαση της αγωγής. Τι νομίζεται ότι πρέπει να κάμει το Δικαστήριο; Σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, το Δικαστήριο έχει διακριτική εξουσία να επιτρέψει σε οποιοδήποτε διάδικο να τροποποιήσει την οπισθογράφηση ή το δικόγραφό του, κατά τρόπο και υπό όρους που το Δικαστήριο θα κρίνει ως δίκαιους. Συνεπώς δεν μπορεί να ευσταθήσει ο ισχυρισμός ότι η αίτηση τροποποίησης έχει υποβληθεί καθυστερημένα. Το Δικαστήριο θα πρέπει να κρίνει την τύχη της αίτησης τροποποίησης έχοντας υπόψη: i. Την καθυστέρηση στην καταχώρηση της αίτησης για τροποποίηση. ii. Τη (δικονομική) συμπεριφορά των διαδίκων κατά τη διαδικασία. iii. Τις επιπτώσεις από την τροποποίηση στα δικαιώματα/συμφέροντα του αντιδίκου. iv. Γενικά, όλα τα περιστατικά της υπόθεσης. 12 of 22

Το Δικαστήριο στην περίπτωση της Ανταπαίτησης έχει πάντα διακριτική εξουσία να διατάξει το χωρισμό της δίκης (απαίτησης / ανταπαίτησης) αν κατά τη γνώμη του τα επίδικα θέματα δεν είναι δυνατό να συνεκδικαστούν. Το Δικαστήριο θα ενεργήσει βάσει των συγκεκριμένων περιστατικών της υπόθεσης. 3. Περιγράψετε τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί βάσει της [Δ.33], κατά την ακρόαση αγωγής όπου υπάρχει ανταπαίτηση και οι διάδικοι δηλώνουν ότι δεν θα καλέσουν μάρτυρες. Βλ. Πίνακα 2 4. Παρά τις προσπάθειές σας περνούν 11 μήνες από την καταχώρηση κλητήριου εντάλματος, χωρίς αυτό να επιδοθεί στον εναγόμενο. Τι πρέπει να κάμετε για να προστατεύσετε τα συμφέροντα του πελάτη σας; Όπως είναι γνωστό το κλητήριο ένταλμα έχει διάρκεια 1 χρόνο, μετά την εκπνοή του οποίου παύει να ισχύει. Σε μια τέτοια περίπτωση, όπως αυτή που περιγράφεται στην ερώτηση, προκειμένου να προστατευθούν τα συμφέροντα του ενάγοντα, υπάρχει η πρόνοια της παράτασης του χρόνου ισχύος του κλητήριου εντάλματος κατόπιν δικαστικής άδειας. Προκειμένου να δοθεί η παράταση αυτή, πρέπει ο ενάγοντας να υποβάλει έγκαιρα αίτηση παράτασης χρόνου και αυτή να εγκριθεί από το Δικαστήριο. Για τις λεπτομέρειες όσον αφορά την αίτηση αυτή, σχετική είναι η [Δ.48]. 5. Πότε μια αγωγή μπορεί να διακοπεί χωρίς άδεια του Δικαστηρίου και χωρίς η διακοπή της να δημιουργεί δεδικασμένο; 13 of 22

Σύμφωνα με τη [Δ.15] η αγωγή τελειώνει είτε με δικαστική απόφαση είτε με διακοπή. Ο ενάγοντας οποτεδήποτε (πριν επιδοθεί σ αυτόν η υπεράσπιση του εναγομένου ή αμέσως μετά την υπεράσπιση πριν όμως κάνει οποιοδήποτε άλλο διάβημα στην αγωγή) δικαιούται με γραπτή ειδοποίηση να αποσύρει την αγωγή εναντίον όλων ή οποιουδήποτε εναγόμενου ή να αποσύρει τμήμα της αγωγής, και σ αυτή την περίπτωση θα πληρώσει τα έξοδα του εναγόμενου κλπ. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση η αγωγή δεν μπορεί να διακοπεί εκτός αν έχει ληφθεί προηγούμενη σχετική άδεια του Δικαστηρίου. Η διακοπή (discontinuance) της αγωγής με βάση τη [Δ.15] ΔΕΝ δημιουργεί δεδικασμένο. Αν όμως η αγωγή προχωρήσει και απορριφθεί μετά από ακρόαση και η απόρριψη καταστεί τελεσίδικη δημιουργεί δεδικασμένο (res judicata). 6. Σημασία της [Δ.48]. Χρήση και χρησιμότητά της. Η [Δ.48] αποτελεί μια από τις πιο κεφαλαιώδεις διατάξεις των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας. Η χρήση και η χρησιμότητά της είναι ευνόητες καθώς παρουσιάζει με συνοπτικό τρόπο, την κάθε περίπτωση ενδιάμεσης ή προκαταρκτικής αίτησης, που μπορεί να υπάρξει στην πολιτική δίκη, αναφέροντας τον κατάλληλο τρόπο που πρέπει αυτή η αίτηση να υποβληθεί. Η [Δ.48] έχει μεγάλη σημασία καθώς όταν πρόκειται για προκαταρκτικές ή ενδιάμεσες αιτήσεις εξετάζουμε τη Δ.48 για να διαπιστώσουμε: 1. Κατά πόσον η αίτηση πρέπει να γίνει μονομερώς (ex parte) ή με κλήση (by summons), και 2. Κατά πόσον χρειάζεται η αίτηση να υποστηρίζεται από ένορκη δήλωση ή όχι. Για παράδειγμα επιθυμούμε να προβούμε σε επίδοση ειδοποίησης κλητήριου εντάλματος σε κάποιον ο οποίος διαμένει μόνιμα στο εξωτερικό. Βάσει των Θεσμών για να γίνει η επίδοση 14 of 22

πρέπει να υπάρχει προηγούμενη άδεια του Δικαστηρίου. Για την εξασφάλιση αυτής της άδειας θα πρέπει να υποβληθεί προηγουμένως αίτηση από τον ενδιαφερόμενο διάδικο. Το κατά πόσον αυτή η αίτηση μπορεί να υποβληθεί ex parte ή by summons και το κατά πόσον θα πρέπει να συνοδεύεται από ένορκη δήλωση ή όχι, μας το λέει η Δ.48. 15 of 22

Συνένωση αγωγών [Δ.14-Κ.2]: Όταν δύο ή περισσότερες αγωγές εκκρεμούν στο ίδιο Δικαστήριο (είτε με τον ίδιο ενάγοντα, είτε εναντίον του ίδιου εναγομένου) και οι αγωγές αυτές αναφέρονται σε κοινό πραγματικό ή νομικό ζήτημα, το οποίο είναι τέτοιας σημασίας ώστε να είναι καλύτερα οι αγωγές να συνενωθούν, το Δικαστήριο μπορεί να διατάξει τη συνένωση. Χρειάζεται αίτηση από οποιοδήποτε διάδικο σε οποιαδήποτε από τις εκκρεμούσες αγωγές (παρέχοντας ειδοποιήσεις σε όλους τους άλλους διάδικους). Προϋποθέσεις συνένωσης, με βάση τη [Δ.14-Κ.2]: 1. Οι αγωγές να εκκρεμούν στο ίδιο Δικαστήριο, 2. Να υπάρχει κοινό νομικό ή πραγματικό ζήτημα προς εκδίκαση Όταν κριθεί το θέμα της ευθύνης οι αγωγές μπορούν να διαχωριστούν εκ νέου για να αρχίσει η χωριστή επιδίκαση των αποζημιώσεων, αφού πλέον δεν υπάρχει κοινό ζήτημα προς εκδίκαση. 3. Το κοινό ζήτημα να είναι τέτοιας μορφής και σημασίας που να καθίσταται επιθυμητή η συνένωση των αγωγών. Αγαπίου ν. Παναγιώτου (1988) 1 ΑΑΔ 264 Η συνένωση αποτελεί δικονομική τακτική σχεδιασμένη να οδηγεί σε αποφυγή πολλαπλών διαδικασιών και σε εξοικονόμηση χρόνου και εξόδων. Η συνένωση δεν ενσωματώνει τις διαφορετικές αιτίες αγωγής σε μίας ούτε εξαφανίζει την χωριστή φύση των αγωγών ή το χωριστό βάρος κάθε διάδικου. Medcon v. Μαρνέρος (1997) 1 ΑΑΔ 546 Το Δικαστήριο έχει διακριτική εξουσία (όσον αφορά τη συνένωση αγωγών), η οποία εξαρτάται από τα ιδιαίτερα γεγονότα της κάθε υπόθεσης και ασκείται κατά τρόπο που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των διαδίκων, περιορίζοντας τα έξοδα και επιταχύνοντας την απονομή της δικαιοσύνης. 16 of 22

Βασικοί κανόνες σύνταξης δικογράφων Δικόγραφα [Δ.19][Δ.20][Δ.21]: 1. Έκθεση Απαίτησης 2. Υπεράσπιση 3. Υπεράσπιση και Ανταπαίτηση 4. Απάντηση στην Υπεράσπιση (προαιρετική) 5. Απάντηση στην Υπεράσπιση και Υπεράσπιση στην Ανταπαίτηση Επίδικο θέμα: το θέμα το οποίο καλείται κάποιος διάδικος να αποδείξει κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας. Ισχυρισμός διαδίκου σε δικόγραφο θεωρείται ότι γίνεται παραδεκτός από τον αντίδικο αν ο τελευταίος στο δικό του δικόγραφο δεν ασχοληθεί με τον εν λόγω ισχυρισμό (ή αν τον παραδεχθεί) Αν ένας διάδικος θέλει να καταστήσει συγκεκριμένο ισχυρισμό ως επίδικο θέμα, πρέπει να τον αρνηθεί ρητά. Υπάρχουν δύο περιπτώσεις: 1. «Ο εναγόμενος αρνείται» = Ο ισχυρισμός που θέλουμε να αρνηθούμε βρίσκεται στο πεδίο γνώσης μας. 2. «Ο εναγόμενος δεν παραδέχεται» = Δεν γνωρίζουμε κατά πόσο αληθεύει ή όχι ο ισχυρισμός. [Δ.19-Κ.4]: Το κάθε δικόγραφο: 1. Πρέπει και μπορεί να περιέχει μόνο ισχυρισμούς γεγονότων (όχι το νόμο ούτε τη μαρτυρία στην οποία θα στηριχθεί ο διάδικος για να αποδείξει την υπόθεσή του). 17 of 22

2. Η αναφορά στα γεγονότα πρέπει να γίνεται περιληπτικά. 3. Τα γεγονότα που αναφέρονται πρέπει να είναι ουσιώδη (όχι άσχετα με την αιτία αγωγής). 4. Η αναφορά σε ημερομηνίες, ποσά και αριθμούς εκφράζεται με αριθμούς (όχι με λέξεις). 5. Υπογράφεται είτε από το δικηγόρο είτε (αν ο διάδικος εμφανίζεται προσωπικά) από τον ίδιο τον διάδικο. [Δ.19-Κ.5]: Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι υποχρεωτική η συμπερίληψη λεπτομερειών σε σχέση με ορισμένα γεγονότα. Αν ο διάδικος βασίζεται σε ψευδή παράσταση (misrepresentation), δόλο (fraud), παραβίαση εμπιστεύματος (breach of trust), εσκεμμένη παράλειψη (willful default) ή ανεπίτρεπτη επίδραση (undue influence), τότε πρέπει να δώσει πλήρεις λεπτομέρειες για τα εν λόγω θέματα. Αποκάλυψη εγγράφων Είναι γενικά επιθυμητό, κάθε διάδικος να μελετήσει τα ουσιώδη έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή του αντιδίκου του και να πάρει αντίγραφα των πιο σημαντικών. Υπάρχουν δύο στάδια: 1. Αποκάλυψη Συνοδεύεται από απαίτηση για προνόμιο σε σχέση με ορισμένα έγγραφα (προνόμιο μη προσαγωγής τους στη δίκη). 2. Επιθεώρηση Ο αντίδικος δικαιούται να κοιτάξει. Η αποκάλυψη και επιθεώρηση των εγγράφων μπορεί να ζητηθεί από οποιοδήποτε διάδικο (ex parte χωρίς ένορκη δήλωση) Το Δικαστήριο κατά την ακρόαση της αίτησης μπορεί: 1. Να την απορρίψει, ή 2. Να την αναβάλει, αν έχει ικανοποιηθεί ότι η αποκάλυψη δεν είναι αναγκαία (γενικά ή στο στάδιο που ζητείται), ή 18 of 22

3. Να εκδώσει τέτοιο διάταγμα, γενικά ή σχετικά με ορισμένα έγγραφα. Σ αυτή την περίπτωση πρέπει να προσδιορισθεί η προθεσμία εντός της οποίας ο διάδικος που διατάσσεται να αποκαλύψει τα έγγραφα, θα καταχωρήσει την ένορκη δήλωσή του. Συνέπειες από μη συμμόρφωση: 1. Ο διάδικος ο οποίος έχει διαταχθεί να αποκαλύψει έγγραφα και δεν συμμορφώνεται ΔΕΝ έχει το δικαίωμα να τα αποκαλύψει ο ίδιος κατά τη δίκη, για δικούς του σκοπούς. Εξαίρεση: Αν το Δικαστήριο πεισθεί ότι υπήρχε εύλογη αιτία για την άρνηση, οπότε δυνατό να επιτρέψει την καταχώρηση των εγγράφων ως μαρτυρία. 2. Δυνατό να τιμωρηθεί για περιφρόνηση του Δικαστηρίου. 3. Αν είναι ο ενάγοντας Δυνατό η αγωγή να απορριφθεί λόγω έλλειψης προώθησής της. 4. Αν είναι ο εναγόμενος Δυνατό η Υπεράσπιση του να διαγραφεί. [Δ.28-Κ.11]: Το Δικαστήριο μπορεί σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας και μετά από αίτηση (με ένορκη δήλωση) οποιουδήποτε διάδικου, να εκδώσει διάταγμα που να διατάζει τον αντίδικο να δηλώσει (με ένορκη δήλωση) κατά πόσο οποιοδήποτε έγγραφο είναι ή ήταν σε οποιοδήποτε στάδιο στην κατοχή/φύλαξη/υπό τον έλεγχό του και (αν όχι) να δηλώσει πότε τα αποχωρίστηκε και τι απέγιναν. 19 of 22

Πότε για τη διακοπή αγωγής απαιτείται άδεια του Δικαστηρίου, έτσι ώστε να μη δημιουργηθεί δεδικασμένο; [Δ.15-Κ.1]: Ο ενάγοντας οποτεδήποτε (πριν επιδοθεί σ αυτόν η υπεράσπιση του εναγομένου ή αμέσως μετά την υπεράσπιση πριν όμως κάνει οποιοδήποτε άλλο διάβημα στην αγωγή) δικαιούται με γραπτή ειδοποίηση να αποσύρει την αγωγή εναντίον όλων ή οποιουδήποτε εναγόμενου ή να αποσύρει τμήμα της αγωγής, και σ αυτή την περίπτωση θα πληρώσει τα έξοδα του εναγόμενου κλπ. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση η αγωγή δεν μπορεί να διακοπεί εκτός αν έχει ληφθεί προηγούμενη σχετική άδεια του Δικαστηρίου. Αν εγερθεί νέα αγωγή, μετά τη διακοπή της πρώτης προτού όμως πληρωθούν τα έξοδα, το Δικαστήριο μπορεί να διατάξει την αναστολή της διαδικασίας στη δεύτερη αγωγή μέχρι την πληρωμή των εξόδων στην πρώτη. Η διακοπή (discontinuance) της αγωγής με βάση τη [Δ.15] ΔΕΝ δημιουργεί δεδικασμένο. Αν όμως η αγωγή προχωρήσει και απορριφθεί μετά από ακρόαση και η απόρριψη καταστεί τελεσίδικη: 1. Είτε ως συνέπεια άπρακτου παρόδου της προθεσμίας εφέσεως, 2. Είτε ως συνέπεια απόρριψης της έφεσης, δημιουργεί δεδικασμένο (res judicata). Επομένως ο ίδιος ενάγοντας δεν μπορεί να εγείρει εκ νέου την αγωγή εναντίον του ίδιου εναγόμενου ή άλλων προσώπων (που δεσμεύονται από το δεδικασμένο). 20 of 22

ΕΡΩΤΗΣΗ 3 ΙΟΥΝΙΟΣ 2007/08 Υπάρχει δυνατότητα στο προχωρημένο αυτό στάδιο για τροποποίηση της Υπεράσπισης. Σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, το Δικαστήριο έχει διακριτική εξουσία να επιτρέψει σε οποιοδήποτε διάδικο να τροποποιήσει την οπισθογράφηση ή το δικόγραφό του, κατά τρόπο και υπό όρους που το Δικαστήριο θα κρίνει ως δίκαιους. Όταν το Δικαστήριο έχει να αποφασίσει επί της αίτησης τροποποίησης λαμβάνει υπόψη: i. Την καθυστέρηση στην καταχώρηση της αίτησης για τροποποίηση. ii. Τη (δικονομική) συμπεριφορά των διαδίκων κατά τη διαδικασία. iii. Τις επιπτώσεις από την τροποποίηση στα δικαιώματα/συμφέροντα του αντιδίκου. Επιτρέπεται συνήθως η τροποποίηση εφόσον δεν προκαλείται ανεπανόρθωτη ζημιά στον αντίδικο, ζημιά η οποία δεν θεραπεύεται με οποιαδήποτε διαταγή για έξοδα. Η τροποποίηση δεν επιτρέπεται να μεταβάλλει τη βάση της αγωγής ή της αιτούμενης θεραπείας. iv. Γενικά, όλα τα περιστατικά της υπόθεσης. Δεν μπορεί να υποβληθεί προφορικό αίτημα για τροποποίηση. Η αίτηση τροποποίησης πρέπει να υποβάλλεται γραπτώς και με βάση τις πρόνοιες τις Δ.48, πρέπει να είναι διά κλήσης (by summons) συνοδευόμενη από ένορκη δήλωση, που να υποστηρίζει τα γεγονότα που επιβάλλουν την τροποποίηση. Ενόψει της πρόθεσης για καταχώρηση αίτησης τροποποίησης 21 of 22

μπορεί να ζητηθεί προφορικά η αναβολή της ακρόασης. Το Δικαστήριο έχει διακριτική εξουσία να αναβάλει την ακρόαση Η εξουσία αυτή δεν μπορεί να ασκείται αυθαίρετα, καθώς η δίκη πρέπει να τελειώσει εντός εύλογου χρόνου Ο διάδικος που ζήτησε/συναινεί με την αναβολή δεν έχει δικαίωμα να παραπονεθεί για καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης, νοουμένου ότι το Δικαστήριο δίνει νέα ημερομηνία ακρόασης εντός εύλογου χρόνου. 22 of 22