Επιτρέψτε μου κατ αρχάς να συγχαρώ το Σύλλογο Αποφοίτων ΑΠΘ και τη Σχολή Θετικών Επιστημών για την πρωτοβουλία της διοργάνωσης της ημερίδας αυτής. Και επιτρέψτε μου επίσης να μεταφέρω το χαιρετισμό του ΓΕΩΤΕΕ που εκπροσωπώ εδώ για τον κλάδο μας, τον κλάδο των γεωλόγων, που αποτελεί ένα από τα πιο ζωντανά κομμάτια του επιμελητηρίου. Θα ευχόμουν βέβαια αυτή η εκδήλωση να γινόταν σε συνθήκες που θα ήταν πιο ευχάριστες τόσο για όλους τους απόφοιτους της Σχολής, αλλά όσο επίσης και για το ΓΕΩΤΕΕ και το ΑΠΘ. Είναι αλήθεια ότι ο κλάδος από τον οποίο προέρχομαι, δηλαδή των γεωλόγων, δοκιμάζεται σήμερα σε όλα τα επίπεδα, στο εκπαιδευτικό, το εργασιακό αλλά δυστυχώς και στο θεσμικό και το μέλλον θα δείξει αν θα καταφέρει να ξεπεράσει τη δοκιμασία αυτή. Απαιτείται από όλους τους φορείς των γεωλόγων συναίσθηση της κατάστασης, εγρήγορση και κοινή στάση απέναντι στα προβλήματα. Στην προσπάθεια αυτή νομίζω ότι δεν περισσεύει κανείς. Τι είναι το ΓΕΩΤΕΕ Το ΓΕΩΤΕΕ είναι ΝΠΔΔ που ιδρύθηκε το 1971 (Ν.Δ. 943/1971) και είναι ο νομοθετημένος σύμβουλος του κράτους στα θέματα των επιστημονικών κλάδων που εκπροσωπεί δηλαδή των γεωλόγων, γεωπόνων, κτηνιάτρων, δασολόγων και ιχθυολόγων. Με άλλα λόγια του συνόλου σχεδόν του πρωτογενή τομέα της παραγωγής. Για να το κάνει αυτό, γνωμοδοτεί με δική του πρωτοβουλία ή με αίτημα των αρμόδιων φορέων της πολιτείας σε θέματα που αφορούν τους επιστημονικούς αυτούς κλάδους και συγκεκριμένα σε σχέση με τα αντικείμενα του επαγγέλματος του γεωλόγου γνωμοδοτεί για: Την αξιοποίηση και διαχείριση των φυσικών πόρων και ειδικότερα των εδαφικών, των ορυκτών και των υδατικών Την προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος Τις εδαφικές και υπεδαφικές συνθήκες θεμελίωσης και κατασκευής των τεχνικών έργων Παράλληλα το ΓΕΩΤΕΕ έχει σα στόχο να προασπίζει τα επιστημονικά, επαγγελματικά, οικονομικά αλλά και τα κοινωνικά και πολιτιστικά συμφέροντα των γεωτεχνικών και να προωθεί την επιστημονική κατάρτιση και την επιμόρφωση των μελών του. Αυτό το κάνει παρεμβαίνοντας σε νομοθετικές οργανώνοντας ή συμμετέχοντας σε συνέδρια, ημερίδες, εκθέσεις και εκδίδοντας συγγράμματα και περιοδικά. Γνωμοδοτεί για θέματα γεωτεχνικής παιδείας και έρευνας και τέλος τηρεί το Μητρώο Απασχόλησης στο οποίο έχουν πρόσβαση όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Από το νόμο έχει την αρμοδιότητα να εκδίδει την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος του γεωτεχνικού. Από τις 9-9-13 όμως και σε εφαρμογή του ν. 3919/2011 καταργείται η απαίτηση έκδοσης της άδειας από το ΓΕΩΤΕΕ και αντικαθίσταται από την «βεβαίωση συνδρομής νόμιμων προϋποθέσεων έναρξης άσκησης του
Γεωτεχνικού επαγγέλματος». Το ΓΕΩΤΕΕ είναι αυτοδιοικούμενο και οι οικονομικοί του πόροι προέρχονται αποκλειστικά από τα μέλη του (συνδρομές, άσκηση του επαγγέλματος). Με βάση τα στοιχεία του Ιουλίου 2013 το έχει ΣΥΝΟΛΟ εγγεγραμμένων μελών 34.899, από τους οποίους 5.014 είναι γεωλόγοι, ενώ στο Παράρτημα Κ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ αντιστοιχούν 8.193 γεωτεχνικοί από τους οποίους 1.078 είναι γεωλόγοι. Στο χώρο ευθύνης του Παραρτήματος Κ. Μακεδονίας του ΓΕΩΤΕΕ: ΚΕΝΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1078 ΑΝΕΡΓΟΙ 514 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΕΡΕΥΝΑ ΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΣΥΜΒΑΣΙΟΥΧΟΙ 56 105 29 ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ 10 ΔΗΜ. ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ 96 Ο.Τ.Α. 27 ΥΠΑΛ. ΕΥΡ. ΔΗΜ. ΤΟΜΕΑ ΕΛ. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ 9 184 ΕΤΕΡΟΑΠΑΣΧ/ΝΟΙ 48 Τι έχει γίνει μέχρι σήμερα Μια ημερομηνία σταθμός για όλους τους γεωτεχνικούς είναι το 2000, όταν μετά από πολλά χρόνια προσπαθειών από όλους τους γεωτεχνικούς επαγγελματικούς και επιστημονικούς φορείς, υπογράφηκε το Π.Δ. 344/2000 «Άσκηση του επαγγέλματος του γεωτεχνικού» που κατοχυρώνει τα επαγγελματικά δικαιώματα των κλάδων του, ανάμεσά τους και αυτά των γεωλόγων.
Γιατί ήταν τόσο σημαντικό αυτό για μας; Ο κλάδος των γεωλόγων, είναι ένας σχετικά νέος επιστημονικός κλάδος. Όσοι έχουν σπουδάσει τη γεωλογία έχουν συνειδητοποιήσει πόσο νέα είναι σαν αυτόνομη επιστήμη και επίσης πόσο εξελισσόμενη. Αυτό όμως όσο συναρπαστικό κι αν είναι επιστημονικά, έχει και αρκετά μειονεκτήματα κυρίως όσον αφορά το ρόλο του γεωλογικού επαγγέλματος και τη θέση του στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα στη Ελλάδα όπου οι πρώτοι πτυχιούχοι γεωλόγοι βγήκαν στην αγορά εργασίας στα τη της δεκαετίας του 1970. Η προσπάθεια του γεωλόγου να κατακτήσει τη θέση του στην παραγωγή ήταν μια δύσκολη προσπάθεια γεμάτη απογοητεύσεις και δυσκολίες, αφού μεγάλα κομμάτια από τα αντικείμενα του επαγγέλματος καλύπτονταν από άλλες επιστημονικές ειδικότητες και το επάγγελμα δεν είχε σχεδόν καμιά θεσμική κατοχύρωση. Υπάρχει όμως και η φύση, που είναι ο φυσικός χώρος του γεωλόγου και που κάνει αισθητή την παρουσία της με εντυπωσιακό πολλές φορές τρόπο. Μια σειρά από τέτοιες φυσικές συγκυρίες έδειξαν ακόμα και στους πιο δύσπιστους τη σημασία του γεωλόγου στο σχεδιασμό των τεχνικών έργων, τη διαχείριση των φυσικών πόρων και την προστασία από φυσικές καταστροφές. Θυμίζω ενδεικτικά τη λειψυδρία του 1993, τη μεγάλη κατολίσθηση της Μαλακάσας το 1995, τους μεγάλους σεισμούς στον ελλαδικό χώρο. Με την κοινή προσπάθεια όλων των γεωλογικών φορέων (Πανεπιστήμιο, ΣΕΓ, ΕΓΕ, μελετητές κλπ) αλλά και την ουσιαστική παρέμβαση του ΓΕΩΤΕΕ, το ΠΔ 344 έγινε πραγματικότητα το 2000 και περιέλαβε στα άρθρα 14 και 15 όλα τα αντικείμενα της υποχρεωτικής απασχόλησης του γεωλόγου κατοχυρώνοντας θεσμικά την παρουσία του. Αυτό βέβαια από μόνο του δεν επαρκεί γιατί κανείς κλάδος δεν αφήνει επαγγελματικά αντικείμενα που καλώς ή κακώς έχει κερδίσει και η πολιτεία από την άλλη δεν είναι πάντα έτοιμη να κατοχυρώσει και στην πράξη το ρόλο μας σε αυτά. Τα τελευταία 13 χρόνια λοιπόν το Επιμελητήριο προσπάθησε άλλες φορές με περισσότερη και άλλες με λιγότερη επιτυχία να προωθήσει την εφαρμογή αυτού του διατάγματος σε όλους τους φορείς της αγοράς εργασίας (δημόσιους και ιδιωτικούς) που απασχολούν ή οφείλουν να απασχολούν γεωτεχνικούς και ειδικότερα για μας γεωλόγους. Από τη δράση αυτή προέκυψε τα προηγούμενα χρόνια μια αρκετά ικανοποιητική κατάσταση σε σχέση με την κατοχύρωση του επαγγέλματος στην πράξη σε μια σειρά έργων και δραστηριοτήτων, αλλά και στα θέματα των κατηγοριών των μελετών τεχνικών έργων που προκηρύσσει το δημόσιο. Οι εξελίξεις αυτές με τη συνδρομή φυσικά και όλων των γεωλογικών φορέων (ΣΕΓ, Σύλλογος μελετητών κλπ) οδήγησαν σε μια ανάπτυξη του κλάδου. Σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των έργων υποδομής στο χρονικό αυτό διάστημα αναγνωρίστηκε στην πράξη η σημασίας και ο ρόλος του γεωλόγου στα έργα αυτά. Αναφέρομαι στα
μεγάλα οδικά έργα, στα έργα του Μετρό στις μεγάλες πόλεις και πολλά άλλα σημαντικά έργα υποδομής, διαχείρισης υδατικών πόρων κλπ. Η σημερινή κατάσταση Δυστυχώς η θετική αυτή πορεία για τον κλάδο, ανακόπηκε βίαια, όπως και τόσα άλλα πράγματα στον τόπο μας, τα τελευταία χρόνια, τα χρόνια της κρίσης (με ή χωρίς ). Η χρηματοδότηση έργων έπεσε κατακόρυφα ή σταμάτησε εντελώς, η προκήρυξη νέων έργων και μελετών ελαττώθηκε απελπιστικά, το ελεύθερο επάγγελμα δέχθηκε ένα ισχυρότατο πλήγμα. Χωρίς να ελαφρυνθεί ο συνάδελφος γεωλόγος από το κόστος άσκησης του επαγγέλματος, επιβαρύνθηκε με περισσότερα οικονομικά βάρη μέσα σε μια αγορά που διαρκώς συρρικνώνεται. Όμως η κρίση έχει χρησιμοποιηθεί και σαν πρόσχημα για να συγκαλυφθούν οι ευθύνες της πολιτείας για τη συρρίκνωση του γεωλογικού επαγγέλματος (μάθημα γεωλογίας). Από τις φαινομενικά ανώδυνες, όπως είναι η κατάργηση του μαθήματος της γεωλογίας από τη μέση εκπαίδευση, που δεν επιτρέπει σε κανέναν υποψήφιο να γνωρίσει έστω και σε βασικό στάδιο την επιστήμη της γεωλογίας, μέχρι τις πιο επώδυνες: Δηλαδή τις συγχωνεύσεις, καταργήσεις, περικοπές που επιβλήθηκαν στους φορείς του δημοσίου που απασχολούν γεωλόγους (ΙΓΜΕ) με πρόσχημα την κρίση, ενώ νέες θέσεις δεν προκύπτουν. Τις νομοθετικές παρεμβάσεις της πολιτείας στο ελεύθερο επάγγελμα, που αντί να επιφέρουν βελτίωση της κατάστασης οδήγησαν σε χειρότερες εξελίξεις για τον κλάδο. Τις παλινωδίες για τη χορήγηση αδειών για υφιστάμενα δικαιώματα χρήσης νερού, τις αλλαγές στο νόμο περί μελετών, τη διαφαινόμενη προσπάθεια ιδιωτικοποίησης εταιρειών ύδρευσης, και τόσα άλλα. Το ίδιο το ΓΕΩΤΕΕ αντιμετωπίζει σήμερα σοβαρότατο πρόβλημα λειτουργίας λόγω των σκληρής αφαίμαξης των δικών του οικονομικών πόρων (που προέρχονται αποκλειστικά από τα μέλη του) μέσω των ομολόγων, των κουρεμάτων κλπ. Δεν επιχειρώ με αυτά να τραγικοποιήσω την κατάσταση αλλά απλά να την περιγράψω, γιατί οι επιπτώσεις όσων αναφέρω φαίνονται και από τα αριθμητικά στοιχεία που προανέφερα και στη συγκεκριμένη περίπτωση λένε την αλήθεια. Θα έπρεπε όμως να είναι έτσι; Νομίζουμε πως όχι και ειδικά για έναν κλάδο που δραστηριοποιείται στην πρώτη γραμμή της ανάπτυξης. Στην αξιοποίηση και τη διαχείριση των φυσικών πόρων, των ορυκτών πρώτων υλών, των επιφανειακών και υπόγειων νερών, του περιβάλλοντος, στο σχεδιασμό και την εκτέλεση των έργων υποδομής, τη γεωθερμία, την προστασία από φυσικές καταστροφές και τόσα άλλα. Για έναν κλάδο που ειδικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της έρευνας των υδρογονανθράκων, αποδεικνύει τη σπουδαιότητά του και τη στήριξη που θα πρέπει να έχει.
Σε μια ημερίδα όπως η σημερινή όμως θα πρέπει να δώσει κανείς και την προοπτική μιας αντιστροφής της σημερινής κατάστασης. Αυτή κατά τη γνώμη μου μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από την ενιαία δράση όλων των γεωλογικών φορέων αλλά και των φορέων της γεωλογικής εκπαίδευσης σε προπτυχιακό αλλά κυρίως σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Το σημερινό τοπίο παρά τον εχθρικό του χαρακτήρα έχει προκλήσεις, που με σκληρή και συντονισμένη προσπάθεια πιστεύω ότι επιτρέπει να δοθεί η μάχη με προοπτική επιτυχίας. Η επαναφορά της γεωλογίας ως μάθημα του λυκείου μετά από 17 χρόνια, που φαίνεται να επιτυγχάνεται μέσα από τη σκληρή προσπάθεια της ΕΓΕ των γεωλογικών Τμημάτων και άλλων συναδέλφων γεωλόγων, είναι ένα θετικό βήμα. Οι προοπτικές της αξιοποίησης ορυκτών πόρων που δείχνουν ευοίωνες είναι ένα άλλο. Το ΓΕΩΤΕΕ προσπαθεί καθημερινά για να αντιστρέψει αρνητικές θεσμικές εξελίξεις που έρχονται με ρυθμό χιονοστιβάδας και που έχουν πάντα ως άλλοθι τις επιταγές της τρόικας αλλά υποκρύπτουν και ευθύνες της πολιτείας. Συμμετέχει ενεργά στη δημόσια διαβούλευση για θέματα του κλάδου μας καθώς επίσης και συμπαρίσταται με όσες δυνάμεις έχει στους φορείς των γεωλόγων που αντιμετωπίζουν προβλήματα κατάργησης, συγχώνευσης ή λειτουργίας. Οι φυσικοί πόροι και η αειφορική τους αξιοποίηση και διαχείριση είναι κατά τη γνώμη μας το μέλλον της ελληνικής οικονομίας και ο τρόπος να πάρει μπροστά ο πρωτογενής τομέας της παραγωγής. Ίσως είναι ο μόνος τρόπος που απέμεινε κι εκεί θα πρέπει να ρίξει και η πολιτεία το βάρος της στηρίζοντας τους επιστημονικούς κλάδους που υπηρετούν αυτό τον τομέα. Οι γεωλόγοι από την άλλη πρέπει να είμαστε όλοι παρόντες, ο καθένας από τη σκοπιά του, να παίξουμε το ρόλο μας στο να σχεδιαστεί μια τέτοια προοπτική που θα βοηθήσει να βγούμε από την κρίση. Έχουμε και τη γνώση και νομίζω και την αποφασιστικότητα. Και όπως έχω ξαναπεί, μπορεί να είμαστε λίγοι είμαστε όμως σημαντικοί. Θ. Μακεδών Δρ. γεωλόγος Μέλος Δ.Ε. Περιφ. Παρ/τος Κ. Μακεδονίας ΓΕΩΤ.Ε.Ε.