Διασφάλιση Ποιότητας στα Προγράμματα Σπουδών Καθ. Μαρία Λαζαρίδου Τμήμα Βιολογίας, Α.Π.Θ. Μέλος της Α.ΔΙ.Π
Ι ΠΡΟΓΡΑΜ- ΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ Η αξιολόγηση επικεντρώνεται σε τέσσερα βασικά επίπεδα προσφερομένων υπηρεσιών IV ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΙΙΙ ΕΡΕΥΝΑ
Στόχοι και οδηγίες της ENQA Νόμος 3374/2005 εισήγαγε τη Διασφάλιση Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση στην Ελλάδα και έθεσε τους παρακάτω στόχους: 1.Ενιαία προσέγγιση για την καταγραφή, την κατανόηση και την αξιολόγηση των Ανωτάτων Ιδρυμάτων 2.Μέτρα για τη διασφάλιση, την επικύρωση και τη βελτίωση της ποιότητας των εργασιών που εκτελούνται στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα 3.«Κουλτούρα» ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
ΑΔΙΠ και ο 4009/2011 ΠΡΟΕΔΡΟΣ Α.ΔΙ..Π ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣH Διασφάλισης & Πιστοποίησης Ποιότητας (2) ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ O 4009 προβλέπει μια θέση Γενικού Δ/ντή + 20 θέσεις μόνιμου διοικητικού προσωπικού + 20 ειδικού επιστημονικού προσωπικού (ΙΔΑΧ). Η κατανομή του προσωπικού προβλέπεται από τον Οργανισμό της Αρχής. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ Α.ΔΙ.Π. 10+3 ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Συμφωνιών Προγραμματισμού & Σχεδασμού Χρηματοδοήσεων (2) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Πληροφοριακών Συστημάτων & Τεκμηρίωσης (6) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Διοικητικής Υποστήριξης (2) ΚΕΝΤΡΟ Μελετών και Ερευνών (0)
Ανάπτυξη των Ελληνικών Ιδρυμάτων - 2013 45 40 35 30 25 20 15 10 5 No of Depts: 533 439 0 1840 1860 1880 1900 1920 1940 1960 1980 2000 2020 2040
Βαθμός ολοκλήρωσης Εσωτερικής Αξιολόγησης / Πανεπιστήμιο (έως 31-8-2013)
Βαθμός ολοκλήρωσης Εσωτερικής Αξιολόγησης / TEI (έως 31-8-2013)
Πρόοδος εξωτερικών αξιολογήσεων μέχρι 31-8-2013 2008 2009 2010 2011 2012 Α εξάμηνο 2013 ΣΥΝΟΛΟ 5 0 38 83 48 16 190
Διοικητικά και θεσμικά προβλήματα της πορείας των εξωτερικών αξιολογήσεων
Για τη διασφάλιση ποιότητας λαμβάνονται υπόψη : 1. Kοινή ανακοίνωση των Ευρωπαίων Υπουργών Παιδείας στη Διάσκεψη του Βερολίνου για την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς και Συσσώρευσης Πιστωτικών Μονάδων (European Credit Transfer and Accumulation System, ECTS)(19.9.2003 ) 2. Των άρθρων 14 και 16 του ν. 3374/2005, "Διασφάλιση της ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση. Σύστημα μεταφοράς και συσσώρευσης πιστωτικών μονάδων και Τεύχος Β Αρ. Φύλλου 1091/2006 Παράρτημα διπλώματος" (Α' 189). 3. Του τελευταίου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 16 του ν.3549/2007 "Μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου για τη δομή και λειτουργία των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων" (Α' 69). 4. Του άρθρου 90 του Κώδικα νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά Όργανα (άρθρο πρώτο του π.δ. 63/2005 (Α' 98)) χωρίς δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού
Για την Ακαδημαϊκή Πιστοποίηση Προγράμματος Σπουδών του Ν.4009/11 Aρθρο 72 Κριτήρια Πιστοποίησης του Ν.4009/11 που περιλαμβάνουν: α) την ακαδημαϊκή φυσιογνωμία και τον προσανατολισμός του προγράμματος σπουδών β) την ποιότητα των υποστηρικτικών υπηρεσιών γ) τα μαθησιακά αποτελέσματα και τα προσόντα σύμφωνα με το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων Ανώτατης Εκπαίδευσης και τη ζήτηση στην αγορά εργασίας των αποκτώμενων προσόντων δ) την δομή και την οργάνωση του προγράμματος σπουδών, ε) την ποιότητα και αποτελεσματικότητα του διδακτικού έργου στ) την καταλληλόλητα των προσόντων του διδακτικού προσωπικού και ζ) το βαθμό σύνδεσης της διδασκαλίας με την έρευνα
Η διαφοροποίηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων Σε γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες βοηθά στη σαφή δόμηση περιγραφικών δεικτών και στην ευκολότερη κατηγοριοποίηση των επιπέδων προσόντων. 5 Με τον όρο «γνώσεις» νοείται το αποτέλεσμα της αφομοίωσης πληροφοριών μέσω της μάθησης. Οι γνώσεις είναι το σώμα θετικών στοιχείων, αρχών, θεωριών και πρακτικών που σχετίζεται με ένα πεδίο σπουδής ή εργασίας. Οι γνώσεις χαρακτηρίζονται ως θεωρητικές ή/ και αντικειμενικές. 6 Με τον όρο «δεξιότητες» νοείται η ικανότητα εφαρμογής γνώσεων και αξιοποίησης τεχνογνωσίας για την εκπλήρωση εργασιών και την επίλυση προβλημάτων. Οι δεξιότητες περιγράφονται ως νοητικές (χρήση λογικής, διαισθητικής και δημιουργικής σκέψης) και πρακτικές (αφορούν τη χειρονακτική επιδεξιότητα και τη χρήση μεθόδων, υλικών, εργαλείων και οργάνων) 7 Με τον όρο «ικανότητες» νοείται η αποδεδειγμένη επάρκεια στη χρήση γνώσεων, δεξιοτήτων και προσωπικών, κοινωνικών ή/και μεθοδολογικών δυνατοτήτων σε περιστάσεις εργασίας ή σπουδών και στην επαγγελματική ή/ και προσωπική ανέλιξη. Η περιγραφή ως προς τις «ικανότητες» αφορά την υπευθυνότητα και την αυτονομία.
Αρχές σχετικά με τα μαθησιακά αποτελέσματα και με την πιστοποίηση τους: Αρχή 1 : Ο οργανισμός πιστοποίησης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα μαθησιακά αποτελέσματα στις αξιολογήσεις τους Αρχή 2: Ο οργανισμός πιστοποίησης πρέπει να αξιολογεί κατά πόσον τα μαθησιακά αποτελέσματα είναι σύμφωνα με το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Αρχή 3 : Ο οργανισμός πιστοποίησης θα πρέπει να αξιολογεί κατά πόσον ελήφθη υπόψη η γνώμη επαγγελματιών κατά το σχεδιασμό ή την αναθεώρηση των προγραμμάτων σπουδών και των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Αρχή 4 : πιστοποίησης κατά πόσον τα μαθησιακά αποτελέσματα και η αξιολόγησή τους από τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι κατανοητά και κοινοποιημένα. Αρχή 5 : Ο οργανισμός πιστοποίησης θα πρέπει να αξιολογεί κατά πόσον ο σχεδιασμός προγραμμάτων σπουδών και το περιεχόμενο τους επιτρέπουν στους φοιτητές να επιτύχουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα (ΕΑ) και εάν τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης επιβάλλουν τις κατάλληλες διαδικασίες για την αξιολόγηση εκείνων που προορίζονται για το ΕΑ. Αρχή 6 : Σε περίπτωση πιστοποίησης του προγράμματος, ο οργανισμός πιστοποίησης πρέπει να αναφέρει ρητά στις εκθέσεις του τα μαθησιακά αποτελέσματα στα οποία στοχεύουν τα προγράμματα. Αρχή 7 : Σε περίπτωση πιστοποίησης των ιδρυμάτων πρέπει να ελέγχονται οι διατάξεις του οργάνου σχετικά με την εφαρμογή και την αξιολόγηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων.
Διεθνής Πρότυπη Ταξινόμηση Εκπαίδευσης (ISCED) και Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων (EQF) Το EQF είναι μια κλίμακα από το επίπεδο 1 έως το 8. Δηλαδή η σχετική μάθηση γίνεται πιο πολύπλοκη και υπάρχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις από τον εκπαιδευόμενο. Οι αλλαγές από το επίπεδο 1 έως το 8 σχετίζονται με : 1. την πολυπλοκότητα και το βάθος των γνώσεων και την έκταση της κατανόησης 2. το βαθμό της απαιτούμενης υποστήριξης ή διδασκαλίας 3. τον απαιτούμενο βαθμό ολοκλήρωσης της εργασίας, τη δυνατότητα ανεξαρτησίας κατά την επαγγελματική ενασχόληση και τη δημιουργικότητα 4. το εύρος και την πολυπλοκότητα εφαρμογής / πρακτικής 5. το βαθμό διαφάνειας και δυναμικής των καταστάσεων
Διοικητικές Διαδικασίες που πρέπει να ρυθμιστούν από την ΑΔΙΠ για την πιστοποίηση Ι 1. Δημοσίευση Απόφασης για τη «Διαδικασία Τήρησης και Ανανέωσης του Μητρώου» (Άρθρο 70 παρ.2 του Ν.4009/11) 2. Δημοσίευση Αποφάσεων για «Πρόσθετα Κριτήρια για νομοθετικά ρυθμιζόμενα επαγγέλματα» και «Εξειδίκευση Κριτηρίων Πιστοποίησης» (σε συνδυασμό με το ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ) και τον έλεγχο πιστοποίησης των μαθησιακών αποτελεσμάτων από ειδικούς φορείς που θα περιλαμβάνουν και εκπροσώπους ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ) (Άρθρο 72 παρ.3 και 4) 3. Κατάρτιση ΚΥΑ για αμοιβές μελών των επιτροπών πιστοποίησης ή Τροποποίηση απόφασης που αφορά μέλη επιτροπών εξωτερικής αξιολόγησης (Άρθρο 70 παρ. 5) 4. Απόφαση ΑΡΧΗΣ για διαπίστευση αλλοδαπών «Φορέων Πιστοποίησης Ανώτατων Ιδρυμάτων» και ποιοι; (Άρθρο 71 παρ.7)
Διοικητικές Διαδικασίες που πρέπει να ρυθμιστούν για την πιστοποίηση από την ΑΔΙΠ ΙΙ: 5 α. Καθορισμός υποδείγματος καταγραφής αποτελεσμάτων της διαδικασίας πιστοποίησης (Άρθρο 7 παρ. 4) 5 β. Αποφάση Πιστοποίησης (Άρθρο 71): I.Η απόφαση του Συμβουλίου της Αρχής μπορεί να είναι θετική, θετική υπό όρους ή αρνητική. II.Η διάρκεια ισχύος της απόφασης πιστοποίησης ορίζεται από την Αρχή ανά πρόγραμμα ή εσωτερικό σύστημα διασφάλισης και δεν μπορεί να υπερβαίνει τα οκτώ έτη. III.Η Έκθεση της Επιτροπής Πιστοποίησης καταλήγει σε βαθμολόγηση της πρότασης Προγράμματος Σπουδών σε 5θμια κλίμακα κριτηρίων (με βάση τα αναλυτικά κριτήρια του άρθρου 72 παρ.1 του ν. 4009). 6. Ο πρύτανης οφείλει να ενημερώνει την Αρχή αν τα κριτήρια πιστοποίησης τηρούνται ή έχουν παύσει να ικανοποιούνται ή αν έχει τέτοια αμφιβολία.
Διοικητικές Διαδικασίες που πρέπει να ρυθμιστούν από την ΑΔΙΠ για την πιστοποίηση ΙΙΙ: V. Η ίδια επιτροπή πιστοποίησης μπορεί: α) να αξιολογεί περισσότερα από ένα προγράμματα σπουδών, ιδίως αν η ολοκλήρωση του ενός είναι προϋπόθεση για την εισαγωγή στο άλλο και β) να αξιολογεί συναφή προγράμματα σπουδών ή τα εσωτερικά συστήματα διασφάλισης της ποιότητας διαφορετικών ιδρυμάτων (Άρθρο 7 παρ. 4). Το β) Πιθανόν να είναι χρήσιμο για να αποφευχθούν τρανταχτές διαφοροποιήσεις (βλέπε αντιστοίχηση τμημάτων) 6. ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΑΛΛΑ ΠΡΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ i. Θα συμμετέχουν και Μέλη ΔΕΠ / Ε.Π. Ελληνικών ΑΕΙ; Ομότιμοι; ii. Πραγματοποίηση Επίσκεψης της Ε.Π. στο τμήμα ή όχι απαραίτητα; iii. Αρχική πιστοποίηση χωρίς επίσκεψη για «θετική υπό όρους» πιστοποίηση και ακολουθεί επιτόπια διαδικασία πιστοποίησης μετά από δοκιμαστική λειτουργία του Π.Σ.;
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Είναι... Επίπεδο Προσφερομένων Προσόντων Ζήτηση στην Αγορά Εργασίας Αρτιότητα Δομής και Οργάνωσης Διασύνδεση Διδασκαλίας με Έρευνα Υψηλή Ποιότητα Προσωπικού & Έργου Ύπαρξη αναγκαίων Υποδομών Ν. 4009/2011 19
Για την πιστοποίηση των προγραμμάτων Σπουδών Πρέπει, να ολοκληρωθούν ΠΟΛΛΕΣ ΑΚΌΜΗ διοικητικές διαδικασίες σε σχέση με την πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών από την Α.ΔΙ.Π. και να δημοσιοποιηθούν με ΦΕΚ. Η Α.ΔΙ.Π. έχει στείλει πρόταση του τρόπου παρουσίασης των προγραμμάτων σπουδών.
Περιγραφή Προγράμματος Σπουδών Στα Ελληνικά και Αγγλικά 1. Τίτλος μαθήματος / Κωδικός μαθήματος/ Έτoς σπoυδώv / Εξάμηνο / Αριθμός πιστωτικών μονάδων / Ονοματεπώνυμο διδάσκοντα/ντων 2. Σκοπός και Αντικείμενο του Προγράμματος Σπουδών 3. Μαθησιακά αποτελέσματα του Προγράμματος Σπουδών 4. Προαπαιτούμενα / Συνιστώμενη βιβλιογραφία 5. Σύνδεση των στόχων του Προγράμματος Σπουδών με την αγορά εργασίας 6. Γλώσσα διδασκαλίας 7. Συμβατότητα σε σχέση με το Ευρωπαϊκό και Διεθνές Περιβάλλον (benchmarks)
Δομή του Προγράμματος Σπουδών Λειτουργία κατευθύνσεων, Ανάλυση σε Μαθήματα Γενικής Υποδομής, Ειδικής Υποδομής, Ειδικότητας. Υποχρεωτικά και μαθήματα Επιλογής. Ανάλυση διδακτικού έργου σε διαλέξεις, ασκήσεις πράξης, εργαστηριακές / κλινικές ασκήσεις Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης Υπολογισμός φόρτου εργασίας σύμφωνα με τον οδηγό εφαρμογής ECTS, και πιστωτικών μονάδων ECTS: 1. http://www.iky.gr/ects-ds-labels/item/550-odigos-gia-tousxristes-tou-ects 2. Υπουργική Απόφαση Αρ. Φ5/89656/Β3 (Τεύχος Β Αρ. Φύλλου 1466/2007):ECTS
Δομή του Προγράμματος Σπουδών (συν.) Περιγράμματα Μαθημάτων Προγράμματος Σπουδών (Έχει σταλεί παράδειγμα) Οργάνωση του Εκπαιδευτικού Έργου Στην ενότητα αυτή τεκμηριώνεται η επαρκής - ποσοτικά και ποιοτικά - κάλυψη των απαιτήσεων του διδακτικού έργου του Προγράμματος Σπουδών από το διδακτικό προσωπικό του Τμήματος. Διοίκηση του Τμήματος Διαθέσιμες Υποδομές
Παράρτημα Διπλώματος (Diploma Supplement) (DS) Το Παράρτημα Διπλώματος είναι ένα έγγραφο που επισυνάπτεται σε έναν τίτλο σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, παρέχοντας μια τυποποιημένη περιγραφή της φύσης, του επιπέδου, του πλαισίου, του περιεχομένου και του κύρους των σπουδών που ακολουθήθηκαν και ολοκληρώθηκαν επιτυχώς από τον κάτοχό του. Παρέχει διαφάνεια και διευκολύνει την ακαδημαϊκή και επαγγελματική αναγνώριση των τίτλων σπουδών.
Πληροφορίες Π.Δ. http://ec.europa.eu/education/lifelong-learningpolicy/doc48_en.htm http://ec.europa.eu/education/lifelong-learningpolicy/doc1239_en.htm Τεύχος Β Αρ. Φύλλου 1091/2006 (Υπουργική Απόφαση Αριθμ. Φ5/72535/Β3 ): «Καθορισμός Παραρτήματος Διπλώματος» Τεύχος Β Αρ. Φύλλου 2161/2007 (Υπουργική Απόφαση Αρ. Φ5/89656/Β3):«Διόρθωση σφάλματος στην υπ αριθμ. Φ5/72535/Β3/18.7.2006»
Ο Οδηγός Σπουδών περιέχει : ( Φ5/89656/Β3, 1466/2007) Πρέπει να δημοσιεύεται στην Ελληνική γλώσσα και σε μία από τις ευρέως ομιλούμενες γλώσσες της ΕΕ, (π.χ. αγγλικά στο Διαδίκτυο και σε έντυπη μορφή σε ένα ή περισσότερα φυλλάδια). Λίστα ελέγχου (checklist) πληροφορίες για τους φιλοξενούμενους φοιτητές από το εξωτερικό, στα πλαίσια διμερών συμβάσεων πληροφορίες για τους σπουδαστές του ιδρύματος (http://ec.europa.eu/education/lifelong-learningpolicy/doc48_en.htm)
Γενική ενημέρωση για τους σπουδαστές σχετικά με το Ίδρυμα (Ι) Επωνυμία και διεύθυνση Ακαδημαϊκό ημερολόγιο Ακαδημαϊκές αρχές Γενική περιγραφή του ιδρύματος (συμπεριλαμβανομένου του τύπου και της νομικής μορφής) Διαδικασίες εισαγωγής/εγγραφής Κύριοι πανεπιστημιακοί κανονισμοί (ειδικότερα, διαδικασίες αναγνώρισης) ECTS συντονιστής σε επίπεδο ιδρύματος
Γενική ενημέρωση για τους σπουδαστές σε επίπεδο Ιδρύματος (ΙΙ) Διεθνή προγράμματα Πρακτικές πληροφορίες για διακινούμενους φοιτητές Μαθήματα γλώσσας Πρακτική άσκηση Αθλητικές εγκαταστάσεις Εξω-πανεπιστημιακές δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου Φοιτητικές ενώσεις/σύλλογοι.
Γενική ενημέρωση για τους σπουδαστές σε επίπεδο Ιδρύματος (ΙΙΙ) Κόστος διαμονής Στέγαση Σίτιση Ιατρικές υπηρεσίες Υπηρεσίες για φοιτητές με ειδικές ανάγκες Ασφάλιση/υγειονομική περίθαλψη Οικονομική ενίσχυση φοιτητών Γραφείο φοιτητικών υποθέσεων-σύμβουλοι Σπουδών Διευκολύνσεις μελέτης (Σπουδαστήρια, Αναγνωστήρια- Βιβλιοθήκες)
Σχολές/Τμήματα/Μαθήματα σε επίπεδο Ιδρύματος Πληροφορίες σχετικά με τα προγράμματα σπουδών που οδηγούν στην απόκτηση τίτλου σπουδών Α) Γενική περιγραφή Απονεμόμενος τίτλος σπουδών Προϋποθέσεις εισαγωγής Εκπαιδευτικοί και επαγγελματικοί στόχοι Πρόσβαση σε περαιτέρω σπουδές Διάγραμμα δομής κύκλου μαθημάτων με πιστωτικές μονάδες (60 ανά έτος, 30 ανά εξάμηνο) Τελικές εξετάσεις Κανονισμοί εξετάσεων και αξιολόγησης ECTS συντονιστής σε επίπεδο Τμήματος Β) Περιγραφή των επιμέρους ενοτήτων μαθημάτων/τμήμα
ECTS label για το Ίδρυμα Εφαρμογή σωστή του ECTS σε όλα τα προγράμματα που οδηγούν στη λήψη τίτλου σπουδών πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου. To ECTS label θα αυξήσει το κύρος του ιδρύματος ως διαφανούς και αξιόπιστου εταίρου στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής και διεθνούς συνεργασίας. Το ECTS label ισχύει για τρία ακαδημαϊκά έτη.
Στην Ελλάδα χρειάζεται επιμονή και υπομονή