ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Δημόσια νομικά πρόσωπα 17/5/2016
Ίδρυση Ιδρύονται με Νομοθετική πράξη Κανονιστική πράξη βάσει νομοθετικής εξουσιοδότησης Σε ορισμένες περιπτώσεις, με βάση το εταιρικό δίκαιο Όχι με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου Λόγοι που απαιτείται νομοθετική ή κανονιστική πράξη Τα δημόσια νομικά πρόσωπα ασκούν δημόσια εξουσία Η άσκηση δημόσιας εξουσίας συνεπάγεται περιορισμούς στις ελευθερίες των διοικουμένων Η ίδρυση προϋποθέτει τη διάθεση δημόσιων περιουσιακών στοιχείων Για ορισμένες κατηγορίες δημοσίων νομικών προσώπων προβλέπεται αυτό με νόμο π.χ. ΑΕΙ, διαβαθμιδικοί σύνδεσμοι
Ίδρυση Τρόποι ίδρυσης Εξ υπαρχής Με μετατροπή προϋφιστάμενης υπηρεσιακής μονάδας π.χ. η Γενική Διεύθυνση Ταχυδρομείων μετατράπηκε στα ΕΛΤΑ Με μετατροπή ιδιωτικού νομικού προσώπου π.χ Τζάνειο Νοσοκομείο, Ανώτατες Βιομηχανικές Σχολές Με αγορά μετοχών π.χ. Ολυμπιακή, Ελληνικά Διϋλιστήρια Ασπροπύργου
Κατάργηση Τρόποι κατάργησης Νομοθετική πράξη Κανονιστική πράξη βάσει νομοθετικής εξουσιοδότησης Παρέλευση ορισμένου χρόνου Κατά τους κανόνες του εταιρικού δικαίου Συνέπειες ως προς τη διαδοχή Συγχώνευση με άλλο δημόσιο νομικό πρόσωπο Ανάληψη της δραστηριότητας από άλλο δημόσιο νομικό πρόσωπο Απώλεια του δημόσιου χαρακτήρα της δραστηριότητας ανάληψη από ιδιωτικό φορέα (αποκρατικοποίηση ιδιωτικοποίηση) Πώληση επιχείρησης Πώληση μετοχών (συνόλου ή πλειοψηφίας) ΟΤΕ, ΔΕΗ Εισαγωγή στο Χρηματιστήριο ΟΤΕ, ΔΕΗ
Κατάργηση Πρόνοια για την περιουσία του καταργούμενου δημόσιου νομικού προσώπου ΕΡΤ-ΝΕΡΙΤ, ΝΠΔΔ Οργανισμός Κωπαΐδας Περιορισμός: Κατάργηση ΝΠΔΔ και μετατροπή σε ΝΠΙΔ (π.χ. ΑΕΙ, ΟΤΑ)
ΣτΕ 1906/2014 «22. Επειδή, η παροχή υπηρεσιών κοινής ωφελείας δεν συνιστά δραστηριότητα αναπόσπαστη από τον πυρήνα της κρατικής εξουσίας. Τούτο ισχύει και προκειμένου περί των υπηρεσιών υδρεύσεως και αποχετεύσεως, τις οποίες δύναται να παρέχει μια δημόσια επιχείρηση που λειτουργεί υπό νομικό καθεστώς ιδιωτικού δικαίου ως ανώνυμη εταιρεία. Ο χαρακτήρας, όμως, της δημοσίας επιχειρήσεως αναιρείται στην περίπτωση της αποξενώσεως του Ελληνικού Δημοσίου από τον έλεγχο της ανωνύμου εταιρείας δια του μετοχικού κεφαλαίου, ήτοι της αποξενώσεώς του από εκείνο το ποσοστό των μετοχών (μεγαλύτερο του 50% σύμφωνα με τις διατάξεις της νομοθεσίας και το καταστατικό) που εξασφαλίζει τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα και τη δυνατότητα εκλογής, από τη Γενική Συνέλευση των μετόχων, της πλειοψηφίας των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, το οποίο είναι το ανώτατο διοικητικό όργανο της εταιρείας που διαμορφώνει τη στρατηγική και πολιτική της ανάπτυξής της και διαχειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία της....»
ΣτΕ 1906/2014 «22.... Στην περίπτωση αυτή η δημόσια επιχείρηση ιδιωτικοποιείται όχι μόνον τύποις, δια της υπαγωγής της στις διατάξεις του ιδιωτικού δικαίου που διέπουν τις ανώνυμες εταιρείες, αλλά και κατ ουσίαν, μετατρεπόμενη σε ιδιωτική επιχείρηση, διότι παρέχεται σε ιδιώτες επενδυτές η νομική δυνατότητα συγκεντρώσεως του ποσοστού του μετοχικού κεφαλαίου που εξασφαλίζει τον ιδιοκτησιακό έλεγχο και την εκλογή της πλειοψηφίας των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας. Η δε κατ ουσίαν μετατροπή της δημοσίας επιχειρήσεως σε ιδιωτική, που λειτουργεί με γνώμονα το κέρδος, καθιστά αβέβαιη τη συνέχεια της εκ μέρους της παροχής προσιτών υπηρεσιών κοινής ωφελείας, και δη υψηλής ποιότητας, η οποία δεν εξασφαλίζεται πλήρως με την κρατική εποπτεία.»
ΣτΕ 1906/2014 «22.... Σύμφωνα με τα εκτεθέντα στις προηγούμενες σκέψεις, οι υπηρεσίες της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. παρέχονται μονοπωλιακώς, σε μεγάλο πληθυσμό διαβιούντα υπό δυσμενείς οικιστικές συνθήκες στον περιορισμένο χώρο της Αττικής, από δίκτυα που είναι μοναδικά στην περιοχή και ανήκουν στα πάγια περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας. Συνίστανται δε οι υπηρεσίες αυτές στην ύδρευση και στην αποχέτευση που είναι αναγκαίες για την υγιεινή διαβίωση και, ιδίως, στην παροχή του πόσιμου ύδατος, φυσικού αγαθού απαραίτητου για την επιβίωση που καθίσταται σπανιότερο συν τω χρόνω. Αβεβαιότητα ως προς τη συνέχεια της παροχής προσιτών υπηρεσιών κοινής ωφελείας με αυτόν τον βαθμό αναγκαιότητας δεν συγχωρείται από το άρθρο 5 του Συντάγματος, ειδικότερα δε από τη διάταξη της παραγράφου 5 που προσετέθη με το από 6.4.2001 Ψήφισμα της Ζ Αναθεωρητικής Βουλής και κατοχυρώνει το δικαίωμα στην προστασία της υγείας, καθώς και από το άρθρο 21 παρ. 3 που ορίζει ότι το Κράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών....»
ΣτΕ 1906/2014 «22.... Συνεπώς, η αποξένωση του Ελληνικού Δημοσίου από την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ Α.Ε., του οποίου η διατήρηση είναι αναγκαία - υπό το δεδομένο νομικό καθεστώς - για να μη μετατραπεί η δημόσια επιχείρηση σε ιδιωτική, συνιστά παράβαση των άρθρων 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος και για τον λόγο αυτό, που βασίμως προβάλλεται, πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να ακυρωθεί η προσβαλλομένη απόφαση της ΔΕΑΑ κατά το μέρος της, με το οποίο μεταβιβάζονται στο ΤΑΙΠΕΔ και οι τελευταίες μετοχές της εταιρείας που έχει στην κυριότητά του το Ελληνικό Δημόσιο [36.245.240 μετοχές που αντιστοιχούν σε ποσοστό 34,033% του μετοχικού κεφαλαίου] αλυσιτελούς καθισταμένης της εξετάσεως των λοιπών προβαλλομένων λόγων.»
Οργάνωση των δημόσιων νομικών προσώπων Εξουσία οργάνωσης Έννοια: εξουσία ίδρυσης των οργάνων που εντάσσονται στα δημόσια νομικά πρόσωπα Ανήκει Στο νομοθέτη Στη Διοίκηση κατόπιν νομοθετικής εξουσιοδότησης Η Διοίκηση χωρίς νομοθετική εξουσιοδότηση μπορεί να κάνει μόνο εσωτερική αναδιάρθρωση, εφόσον: Δεν καταργούνται θέσεις που έχουν ιδρυθεί υποχρεωτικά με νόμο Δεν πλήττεται η μονιμότητα δημοσίων υπαλλήλων Η αναδιάρθρωση γίνεται από το ιεραρχικά ανώτερο όργανο Δεν υπάρχει αντίθεση σε ισχύουσες διατάξεις
Οργάνωση των δημόσιων νομικών προσώπων Όργανα των δημόσιων νομικών προσώπων Αριθμός και είδος οργάνων Εξαρτώνται από το είδος και τις αρμοδιότητες του δημόσιου νομικού προσώπου Μικρός αριθμός σε σχέση με το Κράτος Ορίζονται από τις διατάξεις που διέπουν το δημόσιο νομικό πρόσωπο Στελέχη οργάνων Δημόσιοι υπάλληλοι Μόνιμοι Μετακλητοί Ιδιωτικοί υπάλληλοι Ιεραρχική σχέση μεταξύ των οργάνων του κάθε δημοσίου νομικού προσώπου
Οργάνωση των δημόσιων νομικών προσώπων Συγκρότηση των δημόσιων νομικών προσώπων Έννοια: σύνδεση με το δημόσιο νομικό πρόσωπο όλων των φυσικών προσώπων που θα ασκήσουν τις οργανικές λειτουργίες Συμπίπτει με την ολοκλήρωση του οργάνου Τρόποι σύνδεσης Εκλογή Διορισμός Σύμβαση Μεικτοί τρόποι
Οργάνωση των δημόσιων νομικών προσώπων Τρόποι σύνδεσης Εκλογή Διορισμός Μονομερής πράξη της Διοίκησης που λαμβάνεται με τη συναίνεση του διοικουμένου Ισχύει για μονίμους και μετακλητούς Σύμβαση Ο μοναδικός τρόπος για ΝΠΙΔ Άρθρο 103 παρ. 3 Σ: «Οργανικές θέσεις ειδικού Επιστημονικού καθώς και τεχνικού ή βοηθητικού προσωπικού μπορούν να πληρούνται με προσωπικό που προσλαμβάνεται με σχέση ιδιωτικού δικαίου. Νόμος ορίζει τους όρους για την πρόσληψη, καθώς και τις ειδικότερες εγγυήσεις τις οποίες έχει το προσωπικό που προσλαμβάνεται.»
Οργάνωση των δημόσιων νομικών προσώπων Τρόποι σύνδεσης Μεικτοί τρόποι Συνδυασμός περισσότερων τρόπων Π.χ. διορισμός μελών ΔΕΠ
Λειτουργία των δημόσιων νομικών προσώπων Έννοια λειτουργίας: η άσκηση από το δημόσιο νομικό πρόσωπο των δραστηριοτήτων ή αρμοδιοτήτων του Δραστηριότητες Κύριες: τείνουν άμεσα στην εκπλήρωση του σκοπού του Λήψη αποφάσεων, με τις οποίες θεσπίζονται ρυθμίσεις Παραγωγή αγαθών ή υπηρεσιών Ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας Δευτερεύουσες: οδηγούν έμμεσα στην εκπλήρωση του σκοπού του Επιλογή φυσικών προσώπων οργάνων Εξασφάλιση υλικών μέσων για την εκπλήρωση του έργου του
Λειτουργία των δημόσιων νομικών προσώπων Κανόνες λειτουργίας: Ιδιαίτεροι κανόνες Περιέχονται συνήθως στις ιδρυτικές διατάξεις τους Διαφέρουν για κάθε δημόσιο νομικό πρόσωπο Εξαρτώνται από την ιδιαίτερη φύση του Ευρύτεροι κανόνες Ρυθμίζουν ευρύτερες κατηγορίες δημόσιων νομικών προσώπων π.χ. Ν. 3429/2005 (ΔΕΚΟ) Κοινές αρχές Ισχύουν για κάθε δημόσιο νομικό πρόσωπο
Κοινές αρχές λειτουργίας Αρχή της συνέχειας της λειτουργίας Έννοια: Η λειτουργία των δημόσιων νομικών προσώπων δεν μπορεί να διακοπεί Τα δημόσια νομικά πρόσωπα ικανοποιούν διαρκείς ανάγκες Ισχύει ακόμη για αν ιδρύονται για έργο ορισμένης διάρκειας Δεν σημαίνει 24ωρη λειτουργία Εφαρμόζεται σε όλα τα δημόσια νομικά πρόσωπα
Κοινές αρχές λειτουργίας Εκδηλώσεις της αρχής της συνέχειας Νόμιμη απεργία μόνο εάν εξασφαλίζεται η (έστω υποτυπώδης) λειτουργία Άρθρο 23 παρ. 2 Σ: «Απαγορεύεται η απεργία με οποιαδήποτε μορφή στους δικαστικούς λειτουργούς και σ' αυτούς που υπηρετούν στα σώματα ασφαλείας. Το δικαίωμα προσφυγής σε απεργία των δημόσιων υπαλλήλων και των υπαλλήλων της τοπικής αυτοδιοίκησης και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και του προσωπικού των κάθε μορφής επιχειρήσεων δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, που η λειτουργία τους έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου, υπόκειται στους συγκεκριμένους περιορισμούς του νόμου που το ρυθμίζει. Οι περιορισμοί αυτοί δεν μπορούν να φθάνουν έως την κατάργηση του δικαιώματος της απεργίας ή την παρεμπόδιση της νόμιμης άσκησής του.»
Κοινές αρχές λειτουργίας Εκδηλώσεις της αρχής της συνέχειας Υποχρέωση πλήρωσης όσο το δυνατόν ταχύτερα των κενών οργανικών θέσεων Δυνατότητα επίταξης προσωπικών υπηρεσιών Άρθρο 22 παρ. 4 Σ: «Οποιαδήποτε μορφή αναγκαστικής εργασίας απαγορεύεται. Ειδικοί νόμοι ρυθμίζουν τα σχετικά με την επίταξη προσωπικών υπηρεσιών σε περίπτωση πολέμου ή επιστράτευσης ή για την αντιμετώπιση αναγκών της άμυνας της Χώρας ή επείγουσας κοινωνικής ανάγκης από θεομηνία ή ανάγκης που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία,...»
Κοινές αρχές λειτουργίας Αρχή της προσαρμογής Έννοια: Η λειτουργία του δημόσιου νομικού προσώπου πρέπει να μπορεί συνεχώς να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του δημοσίου συμφέροντος Οι απαιτήσεις του δημοσίου συμφέροντος μεταβάλλονται διαρκώς Εκδήλωση της αρχής της προσαρμογής Δικαίωμα μονομερούς μεταβολής των όρων διοικητικής σύμβασης
Κοινές αρχές λειτουργίας Αρχή της ισότητας Έννοια: Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου Κατοχυρώνεται συνταγματικά (άρθρο 4 παρ. 1 Σ) Εκδηλώσεις της αρχής της ισότητας Τα δημόσια νομικά πρόσωπα οφείλουν να μην κάνουν διακρίσεις μεταξύ των πολιτών Η υποχρέωση να δέχονται ως υποψηφίους για πρόσληψη όσους διαθέτουν τα νόμιμα προσόντα