ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ Χαιρετισμός Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου Νεκταρίου στην έναρξη του 2 ου Συνεδρίου για το Νερό Νεάπολη, 10-11 Ιουλίου 2010 Εντιμώτατοι άρχοντες, αγαπητοί σύνεδροι, Εκφράζω τη χαρά μου που είστε μαζί μας και προσεύχομαι στο Θεό να ευλογήσει την έναρξη του επιστημονικού αυτού συμποσίου και τα πορίσματά του να είναι επωφελή για τον τόπο μας και γενικότερα για την επιστήμη. Αγαπητοί μου, Το νερό είναι πηγή και δύναμη ζωής. Πότε απαλό ζωογόνο και πότε κατακλυσμιαίο φοβερό, αλλά πάντα εξαγνιστικό, είναι στενά ενωμένο με την ανθρώπινη ζωή και την ιστορία του κόσμου. Σύμφωνα με τις βιβλικές διηγήσεις, ο Θεός, κύριος του σύμπαντος, δημιούργησε εκ του μη όντος το νερό. Αυτός εκτίνει τον ουρανόν ωσεί δέρριν, Αυτός στεγάζει εν ύδασι τα υπερώα αυτού. Αυτός περιβάλλεται την άβυσσον ως ιμάτιον και σταματά επί των ορέων τα ύδατα. Από επιτιμήσεώς του φεύξονται και από φωνής βροντής Του δειλιάσουσιν. Αυτός εξαποστέλλει πηγάς εν φάραγξιν και ποτιεί πάντα τα θηρία του αγρού. Αυτός ποτίζει όρη εκ των υπερώων αυτού. Αυτός εκάλεσε τα συστήματα των υδάτων θαλάσσας και έθεσε ψάμμον όριον αυτών. Αυτός έστησε το ύδωρ εις τον αιώνα, πρόσταγμα έθετο και ου παρελεύσεται. Αυτόν αινούν οι ουρανοί των ουρανών και το ύδωρ το υπεράνω των ουρανών. ράκοντες και πάσαι άβυσσοι, κρύσταλλος, πνεύμα καταιγίδος, τα ποιούντα τον λόγον Αυτού. Αναφωνεί ο Προφήτης αυίδ: «Επήραν οι ποταμοί Κύριε, επήραν οι ποταμοί φωνάς αυτών, αρούσι οι ποταμοί επιτρίψεις αυτών. Από φωνών υδάτων πολλών, θαυμαστοί οι μετεωρισμοί της θαλάσσης». 1
Ο Θεός διαθέτει το νερό κατά το θέλημά Του, Αυτός βρέχει επί δικαίους και αδίκους. Και μετά τον κατακλυσμό του Νώε, μας έχει αφήσει σημάδι, το ουράνιο τόξο, απόδειξη πως δεν θα καταστραφεί η Γη ξανά από κατακλυσμό. «Αυτός εφάπαξ κατέκλυσε με την ζωογόνον χάριν Του την αμαρτίαν». Μπορεί ο Θεός να στέλνει ή να συγκρατεί τα νερά κατά το θέλημά Του, δεν ενεργεί όμως αυθαίρετα, αλλά ανάλογα με τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Αν οι άνθρωποι δεν εργάζονται και δεν φυλάσσουν την Γη όπως τους καθόρισε, τότε έχουμε ουρανόν σιδηρούν και την γην ωσεί χαλκήν και η ξηρασία είναι συνέπεια αυτής της συμπεριφοράς και της αλογίας που ερημώνει την Γη. Στον Προφήτη Ηλία που έπλησε την θαλαά ύδατος για να κάνει το θαύμα επί των ολοκαυτωμάτων, έδωσε τα κλειδιά του υλικού ουρανού και έκλεισε τον ουρανό, για τις αμαρτίες των ανθρώπων, έτη τρία και μήνας εξ, έως ότου μετανοήσουν. Το νερό δεν είναι μόνο μια δύναμη ζωής κατά τις βιβλικές διηγήσεις. Τα νερά της θάλασσας θυμίζουν με τα αδιάκοπα κύματά τους τη δαιμονική ανησυχία του Λεβιάθαν και με την αρμύρα τους την ερήμωση του Άδη. Τα τρομερά αυτά ύδατα είναι μια προκαταρτική εικόνα της τελικής κρίσεως κατά την Αποκάλυψη και αφήνουν μετά το πέρασμά τους καινόν ουρανόν και καινήν γην. Ο Χριστός αγίασε την φύσιν των υδάτων με το βάπτισμά Του. Αναφωνεί ο ψαλμωδός: «Είδοσάν Σε ύδατα και εφοβήθησαν». Το νερό δεν είναι μόνο δύναμη ζωής αλλά και καθαρμού. Μια από τις στοιχειώδεις τελετές της φιλοξενίας τα παλιά τα χρόνια ήταν το πλύσιμο των ποδιών του φιλοξενούμενου, για να απαλλαγεί από τη σκόνη του δρόμου. Ο Ιησούς την παραμονή του θανάτου Του ανέλαβε ο ίδιος αυτό το έργο του δούλου και ένιψε τους πόδας των μαθητών ως παράδειγμα ταπεινοφροσύνης και αγάπης. Το νερό, μέσο φυσικής καθαρότητας είναι και σύμβολο ηθικής α- γνότητας. Πλένει κανείς τα χέρια του για να δείξει ότι είναι αθώα και 2
δεν έχουν κάνει κακό, όπως τα έπλυνε υποκριτικά ο Πιλάτος και ανεφώνησε: «Αθώος ειμί από του αίματος Εκείνου, υμείς όψεσθε». Την νίψη των χεριών κάνει συνειδητά και πνευματικά και όχι υ- ποκριτικά ο κληρικός πριν από κάθε Θεία Λειτουργία λέγοντας: «Νίψομαι εν αθώοις τας χείρας μου και κυκλώσω το θυσιαστήριό Σου Κύριε». Ο Θεός πλύνει τον αμαρτωλό, που εγκαταλείπει τις αμαρτίες του και τον λευκαίνει υπέρ χιόνα. Στο γάμο της Κανά ο Χριστός με συμβολικό τρόπο μετατρέπει το νερό, που προοριζόταν για τους τυπικούς καθαρμούς, σε κρασί, που συμβολίζει το Πνεύμα και τον εξαγνιστικό Λόγο. Ο γάμος δεν στέκει με άκρατον οίνον. Αυτοί που κάνουν γάμο πρέπει να βάνουν νερό στο κρασί τους. Ο Χριστός ήλθε να φέρει στους ανθρώπους τα ζωογόνα νερά που είχαν υποσχεθεί οι Προφήτες. Είναι ο βράχος που όταν χτυπηθεί, αφήνει να κυλήσουν από τα πλευρά του ποταμοί ύδατος ζώντος για να ξεδιψάσουν το λαό, καθώς προχωρεί στην επίγνωση της αληθείας. Σε πολλές μάλιστα σφραγίδες της Εκκλησίας, όπως στη Μητρόπολή μας, υπάρχουν εκκλησιαστικά σύμβολα που έχουν σχέση με το νερό, όπως ιχθείς, άγκυρες, ποταμοί κλπ. Ο Χριστός είναι ο Ναός απ όπου ξεχύνεται το ποτάμι που ποτίζει και ζωογονεί το νέο Παράδεισο, την αγία Του Εκκλησία, από την οποία πηγάζουν, ως εξ Εδέμ, αείρροοι ποταμοί. Στη δε συντέλεια του κόσμου το τρεχούμενο νερό είναι το σύμβολο της ατέλειωτης ευτυχίας των διασκορπισμένων, όπου θα εξαλειφθούν για πάντα πείνα και δίψα. Ο Θεός είναι πηγή ζωής για τον άνθρωπο και ο άνθρωπος μακριά από το Θεό είναι άγονη και άνυδρη γη, προορισμένη για το θάνατο. Γι αυτό και ο άνθρωπος τον επιποθεί ως η έλαφος επί τας πηγάς των υδάτων. Στο συμβολισμό του νερού βρίσκει την πλήρη έκφρασή του το χριστιανικό βάπτισμα. Το βάπτισμα είναι λουτρό παλιγγενεσίας. Στην κατάδυση και την ανάδυση του νεοφώτιστου μέσα στο νερό συμβολίζεται η 3
ταφή του μαζί με το Χριστό και η πνευματική του ανάσταση, αφού «διά καταδύσεως η προς τον Θεόν ημών άνοδος γίνεται». Η πείνα και η δίψα αποκαλύπτουν στην Γραφή το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης ενώπιον του Θεού και προσλαμβάνουν αμφίσημο χαρακτήρα. Ο Θεός αφήνει πολλές φορές το λαό Του να πεινάσει και να διψήσει για να τον δοκιμάσει και να γνωρίσει το βάθος της καρδιάς Του. Η Σοφία του Θεού ξεδιψά τον άνθρωπο και το μεθυστικό Του κρασί είναι η αγάπη. Γι αυτό ο Θεός που είναι πάντοτε έτοιμος να εκπληρώσει αυτήν την επιθυμία στον άνθρωπο, τον προτρέπει: «Πλάτυνον το στόμα σου και πληρώσω αυτό». Ο Χριστός «ο εν ύδασι την γην κρεμάσας» πάνω στο σταυρό ήπιε το ποτήριο ο δέδωκεν αυτώ ο Πατήρ και η δίψα που ένιωσε, ως Εσταυρωμένος, ήταν αχώριστη από την επιθυμία Του «να πληρωθεί η Γραφή» και να ολοκληρώσει το έργο του Πατέρα Του. Η σωτηρία εν Χριστώ γίνεται εξ ύδατος και πνεύματος, με τη ζωογόνο δύναμη του ενυπόστατου Λόγου, Ιησού Χριστού, που μας παρέδωσε το μυστήριο της Καινής ιαθήκης, προτρέποντάς μας να πίνουμε το αίμα Του, εμποτισμένο με ζέον ύδωρ, για να έχουμε ζωή αιώνιον. Ο Χριστός διεγείρει τη δίψα για το ύδωρ το ζων που είναι το πνεύμα Του και δίδει νερό άφθονο στην αλλογενή Σαμαρείτισσα για να μην έρχεται το καταμεσήμερο να αντλεί από το φρέαρ Συχάρ. Τέλος βασανιστική δίψα στον Άδη περιμένει αυτόν που περιφρόνησε τον πεινασμένο στην πόρτα του. Μεγάλη δε ανταμοιβή θα είναι για τον άνθρωπο εκείνο που έδωσε ένα ποτήριο ψυχρού ύδατος σε ένα διψασμένο. Όποιος ξεδιψά τον άνθρωπο, αυτός καταπραΰνει τη δίψα του Ιησού. Γι αυτό πρέπει να διψάμε γι αυτή την φιλανθρωπία και να ελαφρώνουμε τα βάσανα των άλλων. Η πηγή αυτής της φιλανθρωπίας να είναι πάντα ανοικτή και δωρεάν για τις ψυχές που έχουν την επιθυμία, που διψούν για το Θεό, για τη θέα του προσώπου Του, γι αυτούς που διψούν για την αληθινή ζωή. Αγαπητοί μου, 4
Οι καιροί που διερχόμαστε είναι κρίσιμοι. Οι κρίσεις είναι πολλές και όχι μία. Ξεκινήσαμε τελευταία από την οικολογία, τώρα είμαστε στην οικονομία και θα συνεχίσουμε με άλλες. Παρατηρήσετε ότι το πρώτο συνθετικό αυτών των λέξεων έχει σχέση με τον οίκο, με το σπίτι μας, με τη γη. Ποια είναι η αιτία αυτών των κρίσεων δεν πρέπει να ντρεπόμαστε ούτε να φοβόμαστε να το ομολογήσουμε. Ο ευδαιμονισμός μας, η σπατάλη μας, η ασυδοσία, ο αμοραλισμός, οι αμαρτίες μας. Μας χρειάζεται μια νινευιτική μετάνοια από μικρού έως μεγάλου. ιαφορετικά όσα μέτρα κι αν παίρνουν οι ισχυροί της Γης, οι κυβερνώντες, οι Σύλλογοι και οι Οργανώσεις, δεν θα προέλθει άμεσο αποτέλεσμα. Όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας αναδίδουν οσμή θανάτου. εν παράγουν πολιτισμό. Και για το συνέδριό μας αυτό μπορώ με βεβαιότητα να πω ότι θα ρθει καιρός, και δε θα αργήσει, που θα πούμε το νερό νεράκι. Η Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος με τις πρωτοβουλίες του, τις οικολογικές, τις περιβαλλοντικές, τα τελευταία χρόνια έχει διοργανώσει αρκετά επιστημονικά συνέδρια, τα περισσότερα μάλιστα εν πλω, στέλνοντας ένα μήνυμα για καθαρές θάλασσες, καθαρά ποτάμια, προστασία των πηγών από μολύνσεις, λελογισμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων, για να μην ο- δηγηθούμε σε τραγικές καταστάσεις που θα ανάψουν τη θρυαλλίδα για εξεγέρσεις σε παγκόσμια κλίμακα. Η πείνα και η δίψα προκαλούν πολέμους. Ευχαριστώ πολύ τον ήμαρχο Νεαπόλεως και τους συνεργάτες του, για τη διοργάνωση αυτού του συνεδρίου στην πόλη μας και μάλιστα στις ποικιλότροπα ευρύχωρες αυλές της Μεγάλης Παναγίας. Εύχομαι ευόδωση των εργασιών του συνεδρίου και καλωσορίζω εκ μέρους της Εκκλησίας τους εκλεκτούς ομιλητές, επιστήμονες, όλους τους συνέδρους. Η Μεγάλη Παναγία να ευλογεί τη ζωή και τα έργα σας. 5