ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ

. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ Πειραιάς Μάϊος 2001.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο Πανεπιστήµιο Πειραιά λειτουργεί η βιβλιοθήκη, µε στόχο την κάλυψη των αναγκών της ακαδηµαϊκής κοινότητας από άποψη σύγχρονης επιστηµονικής ενηµέρωσης και πληροφόρησης. Η βιβλιοθήκη στεγάζεται στο κεντρικό κτίριο των εγκαταστάσεων του Πανεπιστηµίου Πειραιά. Η βιβλιοθήκη επιδιώκει την εκπλήρωση του βασικού της σκοπού και του γενικότερου ρόλου της µέσα από ενδιάµεσους στόχους, τους οποίους οφείλει να προσαρµόζει, να βελτιώνει, να εκσυγχρονίζει και να αναπροσαρµόζει όποτε και όπου χρειάζεται. 2. ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της βιβλιοθήκης είναι η κάλυψη, η υποστήριξη και η προώθηση των διδακτικών - εκπαιδευτικών και ερευνητικών διαδικασιών, οι οποίες αναπτύσσονται στα πλαίσια των προγραµµάτων σπουδών των τµηµάτων του τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε µεταπτυχιακό επίπεδο και επιπλέον η υποστήριξη των προοπτικών για τη συνεχή ανάπτυξη και διεύρυνση τόσο των εκπαιδευτικών στόχων της Πανεπιστηµιακής Κοινότητας, όσο και του κοινωνικού ρόλου του Πανεπιστηµίου Πειραιά. Οι ενδιάµεσοι στόχοι της βιβλιοθήκης µπορούν να συνοψιστούν στα εξής: Η συνεχής επιδίωξη για την κατάρτιση µιας ποιοτικής, σύγχρονης και πλούσιας συλλογής. Η στελέχωση των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης µε κατάλληλο και επαρκές προσωπικό. Η εξασφάλιση επαρκούς χώρου και η διαµόρφωση κατάλληλου περιβάλλοντος για την ανάπτυξη ποικίλων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και την προώθηση της ατοµικής και οµαδικής µελέτης και έρευνας. Η αποτελεσµατική οργάνωση και διαχείριση του υλικού της συλλογής, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η έγκαιρη και έγκυρη αντιµετώπιση των αναγκών των χρηστών της βιβλιοθήκης. Η µέριµνα για την εξασφάλιση οικονοµικών πόρων που υποστηρίζουν τη λειτουργία της, και η αποτελεσµατική διαχείρισή τους. Η εξασφάλιση του απαραίτητου και κατάλληλου εξοπλισµού για τις τρέχουσες και τις νέες ανάγκες. Η εξασφάλιση ικανοποιητικού, για τους χρήστες της βιβλιοθήκης, ωραρίου λειτουργίας. Η σύνδεση και η ανάπτυξη συνεργασιών µε άλλες βιβλιοθήκες καθώς και µε σχετικούς οργανισµούς του εσωτερικού και του εξωτερικού, για την καλύτερη εκµετάλλευση των διαθέσιµων πηγών. 2

Η στενή συνεργασία της βιβλιοθήκης µε το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό, τους φοιτητές και τη διοίκηση του ιδρύµατος, για τη συστηµατική παρακολούθηση των τρεχουσών και συνεχώς µεταβαλλόµενων αναγκών τους. Η συστηµατική παρακολούθηση και αξιολόγηση των προσφερόµενων υπηρεσιών της βιβλιοθήκης. Η συνεχής εκπαίδευση και ενηµέρωση του προσωπικού της βιβλιοθήκης σε σχέση µε τις εξελίξεις στην βιβλιοθηκονοµία, καθώς και τις επιστήµες της πληροφόρησης και της πληροφορικής και στις τεχνολογίες που υποστηρίζουν τα προηγούµενα. Η κατάρτιση των εθνικών και διεθνών προτύπων, καθώς και συµβατών συστηµάτων οργάνωσης και διοίκησης προκειµένου να διευκολύνονται οι συνεργασίες και ο συντονισµός µε άλλες βιβλιοθήκες της χώρας και του εξωτερικού. Η προβολή και η προώθηση των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης µε την έκδοση ειδικών ενηµερωτικών εντύπων, τη δηµιουργία ηλεκτρονικών σελίδων (web home pages) στο διαδίκτυο και την οργάνωση εκδηλώσεων. Οι προαναφερόµενοι ενδιάµεσοι στόχοι αποτελούν το πλαίσιο της ανάπτυξης των δραστηριοτήτων της βιβλιοθήκης σε καθηµερινή βάση και τον οδηγό για την επιδίωξη του πρωταρχικού της σκοπού. 3. ΤΜΗΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ Στην κεντρική βιβλιοθήκη λειτουργούν τέσσερα τµήµατα: το τµήµα καταλογογράφησηςταξινόµησης υλικού, το τµήµα δανεισµού-διαδανεισµού και εξυπηρέτησης χρηστών, το τµήµα προσκτήσεως υλικού (βιβλία περιοδικά κ.λ.π.) και τέλος το τµήµα πληροφορικής και νέων τεχνολογιών. Στη συνέχεια δίνεται µια σύντοµη περιγραφή των λειτουργιών καθενός τµήµατος. 3.1 Τµήµα Καταλογογράφησης Ταξινόµησης υλικού Το τµήµα αυτό ασχολείται µε την καταγραφή, την αποδελτίωση και τη θεµατική ένταξη του υλικού στη συλλογή της βιβλιοθήκης. Το υλικό αναφέρεται σε: περιοδικά, βιβλία, ανάτυπα, οπτικοακουστικό υλικό (CD, δισκέτες, videotapes). Οι ειδικότερες λειτουργίες του τµήµατος αυτού είναι η βιβλιογραφική επεξεργασία νεοεισερχόµενου υλικού και η αναδροµική βιβλιογραφική επεξεργασία υλικού και ένταξή του στη συλλογή. 3

Ι. Βιβλιογραφική επεξεργασία νεοεισερχόµενου υλικού Αυτή περιλαµβάνει τις εξής διαδικασίες: Παραλαβή νέου υλικού από το τµήµα καταλογογράφησης. Σφράγισµα υλικού. Καταγραφή του υλικού στο βιβλίο εισαγωγής και εγγραφή του αριθµού εισαγωγής (που είναι µοναδικός για κάθε αντίτυπο), στη αντίστοιχη θέση της σφραγίδας. Έλεγχος στη βάση δεδοµένων της βιβλιοθήκης για πιθανή ύπαρξη εγγραφής γι αυτό το υλικό, είτε για την ίδια έκδοση, είτε για παλαιότερη. Σε περίπτωση που υπάρχει εγγραφή για το υλικό αυτό και αναφέρεται στην ίδια έκδοση, γίνονται οι επόµενες ενέργειες. α) Εισαγωγή του υλικού ως νέο αντίτυπο. β) Εγγραφή του ταξινοµικού αριθµού και του αριθµού εγγραφής του συστήµατος (computer number) στη θέση της σφραγίδας. γ) Τοποθέτηση της ετικέτας µε τον ταξινοµικό αριθµό στη ράχη του υλικού. δ) Επικόλληση µαγνητικής ταινίας ασφαλείας. ε) Επικόλληση ταινίας barcode για το δανεισµό. στ) Τοποθέτηση του υλικού στα ράφια βάσει του ταξινοµικού αριθµού και της γλώσσας του κειµένου (χωριστά τα ελληνικά βιβλία, χωριστά τα ξενόγλωσσα). Τα φυλλάδια τοποθετούνται σε ειδικά boxes, και το οπτικοακουστικό υλικό σε ειδικές θήκες. Σε περίπτωση που υπάρχει εγγραφή για το υλικό αυτό και αναφέρεται σε παλαιότερη έκδοση, γίνονται οι επόµενες ενέργειες: α) Αντιγραφή των στοιχείων της εγγραφής σε νέα εγγραφή. β) Ενηµέρωση-διόρθωση βιβλιογραφικών στοιχείων της νέας έκδοσης. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει καθόλου εγγραφή για αυτό το υλικό, γίνονται οι επόµενες ενέργειες. α) Ταξινόµηση του υλικού σύµφωνα µε το εκαδικό Ταξινοµικό σύστηµα Dewey. β) Θεµατική ανάλυση: εξαγωγή των θεµάτων που πραγµατεύεται το υλικό σύµφωνα µε τις θεµατικές επικεφαλίδες της Library of Congress 4

και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, καθώς και των λέξεωνκλειδιών. γ) Εισαγωγή των βιβλιογραφικών στοιχείων του υλικού στο σύστηµα της βιβλιοθήκης (καταλογογράφηση), σύµφωνα µε τους Angloamerican Cataloguing Rules (AACR2). ΙΙ. Αναδροµική βιβλιογραφική επεξεργασία υλικού και ένταξή του στη συλλογή Αυτή περιλαµβάνει τις εξής διαδικασίες: Συγκέντρωση παλαιού υλικού από το τµήµα καταλογογράφησης. Σφράγισµα υλικού. Καταγραφή του υλικού στο βιβλίο εισαγωγής και εγγραφή του αριθµού εισαγωγής (που είναι µοναδικός για κάθε αντίτυπο), στη θέση της σφραγίδας. Έλεγχος, στη βάση δεδοµένων της βιβλιοθήκης καθώς και σε πηγές έτοιµων εγγραφών, για πιθανή ύπαρξη εγγραφής γι αυτό το υλικό. Αν υπάρχει εγγραφή στη βάση δεδοµένων για το υλικό αυτό, µε πολλαπλά αντίτυπα τότε ακολουθείται η διαδικασία αποµάκρυνσης. Αν υπάρχει εγγραφή στη βάση δεδοµένων για το υλικό αυτό µε λίγα αντίτυπα τότε γίνονται οι εξής ενέργειες: Εισαγωγή του υλικού ως νέο αντίτυπο. Εγγραφή του ταξινοµικού αριθµού και του αριθµού εγγραφής του συστήµατος (computer number) στη θέση της σφραγίδας. Τοποθέτηση της ετικέτας µε τον ταξινοµικό αριθµό στη ράχη του υλικού. Επικόλληση µαγνητικής ταινίας ασφαλείας. Επικόλληση ταινίας barcode για το δανεισµό. Τοποθέτηση του υλικού στα ράφια βάσει του ταξινοµικού αριθµού. Αν δεν υπάρχει καθόλου εγγραφή στη βάση δεδοµένων της βιβλιοθήκης, τότε γίνεται αναζήτηση και εντοπισµός εγγραφής σε πηγές έτοιµων βιβλιογραφικών εγγραφών σε ISO 2709 ή MARC format (CD Library of Congress, KEΠΕ, ή από online πρόσβαση σε καταλόγους βιβλιοθηκών). Ετσι στη συνέχεια γίνεται: Αποθήκευση της εγγραφής από την πηγή έτοιµων εγγραφών στη βάση δεδοµένων της βιβλιοθήκης. 5

ιόρθωση των βιβλιογραφικών δεδοµένων σύµφωνα µε τους κανόνες επεξεργασίας που ακολουθεί η βιβλιοθήκη. Ταξινόµηση του υλικού σύµφωνα µε το εκαδικό Ταξινοµικό Σύστηµα Dewey. ιόρθωση-συµπλήρωση των θεµατικών επικεφαλίδων σύµφωνα µε τις θεµατικές επικεφαλίδες της Library of Congress και της Εθνικής Βιβλιοθήκης Ελλάδος καθώς και των λέξεων-κλειδιών. Τέλος, αν δεν υπάρχει έτοιµη εγγραφή ούτε στις πηγές έτοιµων βιβλιογραφικών εγγραφών, ακολουθείται η διαδικασία της βιβλιογραφικής επεξεργασίας νέου υλικού. 3.2 Τµήµα ανεισµού ιαδανεισµού και Εξυπηρέτησης Χρηστών Το τµήµα αυτό ασχολείται µε την κυκλοφορία του υλικού από και προς τους χρήστες και µε την εξυπηρέτησή τους γενικότερα. Επίσης αναλαµβάνει τις λειτουργίες συνεργασίας µεταξύ βιβλιοθηκών (ILL: Inter Library Loan). ανεισµός υλικού Αρχικά γίνεται αυτόµατη εγγραφή των φοιτητών, µε βάση τους καταλόγους των τµηµάτων, στη βιβλιοθήκη του πανεπιστηµίου. Παράλληλα χορηγείται κωδικός πρόσβασης στο πληροφοριακό σύστηµα της βιβλιοθήκης. Με το τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η χρήση του συστήµατος µόνο από εξουσιοδοτηµένα άτοµα. Ανάλογα µε το κωδικό κάθε χρήστη και σύµφωνα µε το κανονισµό λειτουργίας της βιβλιοθήκης, ελέγχεται το επίπεδο πρόσβασής του στο σύστηµα. Με την είσοδό του στο χώρο της βιβλιοθήκης, ο χρήστης θα έχει πρόσβαση σε κάποιο τερµατικό και αφού εισάγει τον κωδικό του θα µπορεί να προβεί στις λειτουργίες που του επιτρέπονται, όπως αναζήτηση, χρέωση, κτλ. Αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη ενός προγράµµατος αναζήτησης που θα εγγυάται άµεση ανάκληση για το κάθε θέµα πάνω στον κατάλογο της βιβλιοθήκης. Μέσα από το πρόγραµµα αυτό ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να δει την κάρτα δανεισµού του και να πληροφορηθεί για τις χρεώσεις του. Αφού ο χρήστης ανακαλύψει το θέµα του στον κατάλογο της βιβλιοθήκης, οδηγείται στα ράφια όπου βρίσκει µόνος του ή µε τη βοήθεια βιβλιοθηκονόµου το υλικό που επιθυµεί. Η χρέωση βιβλίου στον χρήστη µπορεί να γίνει: 1) Με χρέωση από τον ίδιο τον χρήστη στα τερµατικά και µε έλεγχο κατά την έξοδό του από σύστηµα αναγνώρισης bar code. 6

2) Με χρέωση του βιβλίου στον πάγκο δανεισµού από βιβλιοθηκονόµο. Ο χρήστης µπορεί επίσης να κάνει παραγγελία κάποιο βιβλίο το οποίο είναι δανεισµένο και ο υπεύθυνος βιβλιοθηκονόµος να τοποθετήσει ειδοποιητήριο σε αυτόν που έχει δανειστεί το βιβλίο στην κάρτα του ή σε ειδικό κουτί µε µορφή γραµµατοκιβωτίου ώστε να ειδοποιηθεί και να το επιστρέψει για να το χρησιµοποιήσει και αυτός που το ζήτησε. Κατά την επιστροφή του δανεισµένου υλικού ο χρήστης απευθύνεται σε βιβλιοθηκονόµο στον πάγκο δανεισµού προκειµένου να εκτελεστεί η διαδικασία επιστροφής. Κατά την είσοδο και την έξοδό του από την βιβλιοθήκη ο χρήστης περνάει από ειδικό σύστηµα ασφαλείας το οποίο θα επικυρώνει την αποµάκρυνση ή επιστροφή κάθε µορφής υλικού. Η βιβλιοθήκη δεν παρέχει τη δυνατότητα δανεισµού σε υλικό όπως περιοδικά, διατριβές και γενικότερης µορφής πληροφοριακό υλικό. Γι αυτά θα επιτρέπεται η χρήση τους µόνο µέσα στον ειδικά διαµορφωµένο χώρο της βιβλιοθήκης (αναγνωστήρια). Για την παροχή από τη βιβλιοθήκη διδακτορικών διατριβών ή γενικότερα συγγραµµάτων που χαρακτηρίζονται σπάνια ή µεγάλης αξίας λόγω παλαιότητας απαιτείται η συµπλήρωση ειδικού εντύπου που εκτός από τα στοιχεία του χρήστη να αναφέρεται ο λόγος χρήσης για τον οποίο ζητείται το συγκεκριµένο υλικό. ιαδανεισµός υλικού. Η µορφή διαδανεισµού που είναι δυνατή στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστηµίου Πειραιά είναι η παραγγελία άρθρων µέσω του δικτύου του ΚΕΤ (Κέντρο Εθνικής Τεκµηρίωσης). Η διαδικασία παραγγελίας φωτοαντιγράφων έχει ως εξής: Oι χρήστες συµπληρώνουν τα στοιχεία τους καθώς και πλήρη βιβλιογραφικά στοιχεία του άρθρου σε ειδικό έντυπο παραγγελίας Ελέγχεται αν υπάρχει η δυνατότητα πραγµατοποίησης της παραγγελίας. Αν υπάρχει, ενηµερώνεται ο ενδιαφερόµενος και προκαταβάλλει το κόστος στη βιβλιοθήκη (εκτός αν είναι µέλος ΕΠ του Πανεπιστηµίου Πειραιά). Το ύψος του τιµήµατος θα καθορίζεται σε ετήσια βάση από την επιτροπή βιβλιοθήκης. Εφόσον υπάρχει δυνατότητα εκτέλεσης της παραγγελίας από τη βιβλιοθήκη στην οποία αποστέλλεται η παραγγελία, ο ενδιαφερόµενος παραλαµβάνει ταχυδροµικώς τα φωτοαντίγραφα στη διεύθυνσή του ή µέσω της 7

βιβλιοθήκης, σε διάστηµα δέκα εργάσιµων ηµερών από την ηµέρα συµπλήρωσης της αίτησης. Το δίκτυο επιτρέπει στη βιβλιοθήκη να ενηµερώνεται on-line κάθε στιγµή για την πορεία των παραγγελιών καθώς και για το ιστορικό της χρήσης του δικτύου από την βιβλιοθήκη (παραγγελίες που εκτελέστηκαν, εκκρεµούν ή απορρίφθηκαν). 3.3 Τµήµα προσκτήσεως υλικού (βιβλία, περιοδικά κλπ.) Τo τµήµα αυτό ρυθµίζει και αξιολογεί τις προτάσεις που υποβάλλονται για αγορά υλικού και προωθεί τις σχετικές διαδικασίες. Η διαδικασία της ενηµέρωσης για νέες βιβλιογραφικές εκδόσεις και της εκτέλεσης των παραγγελιών περιλαµβάνει τα παρακάτω βήµατα : Η βιβλιοθήκη κατανέµει τον προϋπολογισµό ανάλογα µε τις ανάγκες κάλυψης των διάφορων θεµατικών τοµέων, έχοντας πάντα στόχο την εξασφάλιση ισορροπίας στη συλλογή, ενώ διατηρεί ένα 10% για ανάγκες που µπορεί να προκύψουν έως το τέλος του οικονοµικού έτους. Σύνταξη επιστολής απευθυνόµενη στα µέλη ΕΠ σχετικά µε την αποστολή στη βιβλιοθήκη λίστας µε υλικό που προτείνουν στους φοιτητές για µελέτη και το οποίο θεωρούν απαραίτητο να υπάρχει στη βιβλιοθήκη. Συγκέντρωση των βιβλιογραφιών που προτείνουν οι καθηγητές, πριν από την περίοδο των καλοκαιρινών διακοπών. Σφράγισµα της ηµεροµηνίας παραλαβής σε κάθε λίστα µε προτεινόµενα βιβλία από τα µέλη ΕΠ, έτσι ώστε η διαχείριση τους να γίνεται σε σχέση µε αυτές τις ηµεροµηνίες (εκτός αν πρόκειται για παραγγελίες που πρέπει να εκτελεστούν επειγόντως). Σύνταξη και αποστολή επιστολών προς τα µέλη ΕΠ που δεν ανταποκρίθηκαν. Σύνταξη και αποστολή ευχαριστήριας αλλά παράλληλα και ενηµερωτικής επιστολής προς τα µέλη ΕΠ που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσµα της βιβλιοθήκης (µε πληροφορίες σχετικά µε το ποιο υλικό βρίσκεται ήδη στη βιβλιοθήκη ή ποιο θα παραγγελθεί). ηµιουργία καταλόγου µε το σύνολο των βιβλιογραφιών των καθηγητών, που παρέλαβε η βιβλιοθήκη, στον οποίο καταγράφονται οι παρακάτω πληροφορίες για κάθε λίστα: Τµήµα, Όνοµα καθηγητή, Μάθηµα, Έτος διδασκαλίας µαθήµατος, Ηµεροµηνία παραλαβής. Ο κατάλογος αυτός τοποθετείται στον πίνακα ανακοινώσεων της βιβλιοθήκης. Αντίγραφα των 8

βιβλιογραφιών κρατούνται στον πάγκο δανεισµού για να τις συµβουλεύονται οι φοιτητές. Επισκέψεις σε βιβλιοπωλεία και εκθέσεις βιβλίων για ενηµέρωση των βιβλιοθηκονόµων. Σύνταξη επιστολής απευθυνόµενης προς τους εκδοτικούς οίκους µε υλικό σχετικό µε τους τοµείς που διδάσκονται στο Πανεπιστήµιο για την αποστολή διαφηµιστικών εντύπων και καταλόγων τους. Συγκέντρωση του συνόλου των αιτήσεων για παραγγελίες υλικού που παραλαµβάνει ο βιβλιοθηκονόµος από τους χρήστες της βιβλιοθήκης ή της βιβλιογραφίας που έχει συλλέξει ο ίδιος από επιστηµονικά περιοδικά, εφηµερίδες, καταλόγους εκδοτικών οίκων, κτλ. Σε κάθε αίτηση για παραγγελία υλικού σφραγίζεται η ηµεροµηνία παραλαβής. Ακολουθεί έλεγχος για να διαπιστωθεί αν τα έργα αυτά βρίσκονται ήδη στον κατάλογο της βιβλιοθήκης, στο αρχείο των έργων προς παραγγελία ή στο αντίστοιχο µε τα έργα προς επεξεργασία. Για το σκοπό αυτό απαραίτητη για τον έλεγχο είναι η στενή συνεργασία µε το τµήµα της καταλογογράφησης ώστε να δηµιουργούνται εξαρχής εγγραφές στο ηλεκτρονικό σύστηµα της βιβλιοθήκης µε τα βασικά στοιχεία των έργων. Αυτές οι εγγραφές εµπλουτίζονται µε τα υπόλοιπα στοιχεία των έργων µετά την παραλαβή και τη βιβλιοθηκονοµική επεξεργασία τους µε αποτέλεσµα να εξοικονοµείται χρόνος. Στην περίπτωση που τα έργα που προτάθηκαν για να παραγγελθούν δεν υπάρχουν στη βιβλιοθήκη, ακολουθεί έλεγχος σε βιβλιογραφίες (έντυπες ή on-line) ή καταλόγους των αντίστοιχων εκδοτικών οίκων για την επαλήθευση, συµπλήρωση και καταγραφή των υπολοίπων στοιχείων τους στις επίσηµες φόρµες παραγγελιών. Αν δεν βρεθούν οι απαιτούµενες πληροφορίες για κάποια από αυτά, τότε αποστέλλεται επιστολή στους εκδότες για την παροχή επιπλέον πληροφοριών. Αν κάποιο από αυτά δεν διατίθεται στο εµπόριο τότε η βιβλιοθήκη απευθύνεται µε επιστολή στον φορέα που είναι υπεύθυνος για την έκδοση. Από τη στιγµή που θα συµπληρωθούν οι επίσηµες φόρµες παραγγελιών οι πληροφορίες είναι έτοιµες να κατευθυνθούν προς τον εκδοτικό οίκο ή τον προµηθευτή (on-line µε fax, τηλεφωνικώς κτλ). Στην επιλογή του προµηθευτή ή του εκδότη στον οποίο θα κατευθυνθούν οι παραγγελίες πρέπει να λαµβάνονται σοβαρά υπόψη κατά πόσο αυτός πληροί 9

κάποιες βασικές προδιαγραφές ταχύτητας και ποιότητας εκτέλεσης της παραγγελίας σε συνάρτηση µε την προσφερόµενη τιµή. Αναλυτικά, κριτήρια για την επιλογή του προµηθευτή αποτελούν: α) Η ταχύτητα εκτέλεσης της παραγγελίας. β) Η αποτελεσµατικότητα και ευελιξία της διαδικασίας διεκπεραίωσης των οικονοµικών υποθέσεων. Έτσι εκτός από το ποσοστό έκπτωσης στην τιµή καταλόγου, εξετάζονται οι επί µέρους πληροφορίες που καταγράφονται στο τιµολόγιο, τι ισχύει σε περίπτωση αλλαγής της τιµής ενός έργου κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της παραγγελίας, αν το τιµολόγιο αποστέλλεται ταυτόχρονα µε το υλικό κτλ. γ) Η ποικιλία διαθέσιµου προς αγορά υλικού. δ) Η δυνατότητα παροχής επιπλέον υπηρεσιών (π.χ βιβλιοδεσία ή επικόλληση αντικλεπτικών ταινιών στο υλικό). ε) Η διαδικασία επίλυσης των προβληµάτων που υπάρχει πιθανότητα να προκύψουν. Αφού συνταχθεί έγγραφο µε τις απαιτήσεις της βιβλιοθήκης από τον προµηθευτή προκηρύσσεται διαγωνισµός από το Πανεπιστήµιο. Υπεύθυνη για το διαγωνισµό είναι η επιτροπή βιβλιοθήκης. Μετά από την υπογραφή της σύµβασης συντάσσεται έγγραφο µε αναλυτικές οδηγίες προς τον προµηθευτή και αφού επιλεγεί ο προµηθευτής, τα στοιχεία των έργων δίνονται σ αυτόν. Όσον αφορά στις δωρεές πρέπει να γίνονται αποδεκτές µόνο αν αποτελούν υλικό χρήσιµο για την βιβλιοθήκη. Μετά την παραλαβή κάθε δωρεάς συντάσσεται ευχαριστήρια επιστολή προς τον αντίστοιχο φορέα και σφραγίζονται τα βιβλία µε την ένδειξη «δωρεά». ίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις περιπτώσεις ανταλλαγής υλικού που είναι δυνατό να πραγµατοποιούνται κυρίως µεταξύ Πανεπιστηµίων µε κοινούς τοµείς επιστηµονικής εξειδίκευσης (π.χ ανταλλαγή αντιτύπων µελετών που πραγµατοποιούνται στο χώρο της πανεπιστηµιακής κοινότητας). Τέτοιου είδους συνεργασίες απαιτούν συνεχή έλεγχο και επικοινωνία µεταξύ των συνεργαζόµενων πλευρών και εποµένως αρκετό χρόνο. Κατά τη στιγµή της παραλαβής πραγµατοποιούνται οι παρακάτω εργασίες: α) έλεγχος του υλικού για να εξακριβωθεί αν είναι αυτό που παραγγέλθηκε. β) φωτοτύπιση των τιµολογίων και σφράγισµα των φωτοαντιγράφων µε την ηµεροµηνία παράδοσης τους στις οικονοµικές υπηρεσίες για την αποπληρωµή τους. 10

γ) διατήρηση αρχείου µε τα φωτοαντίγραφα των τιµολογίων ταξινοµηµένα σε αλφαβητική σειρά σύµφωνα µε τα ονόµατα των προµηθευτών και µετά µε τους αριθµούς τους. δ) καταγραφή των στοιχείων των τιµολογίων στο αντίστοιχο βιβλίο και προώθησή τους για αποπληρωµή από τις οικονοµικές υπηρεσίες. Σε περίπτωση που τα έργα που παραληφθούν δεν είναι αυτά που έχουν παραγγελθεί ενηµερώνεται αµέσως ο εκδότης. Τα έργα από τη στιγµή που παραλαµβάνονται και µέχρι να επεξεργαστούν βιβλιοθηκονοµικά και να εισαχθούν στον κατάλογο τοποθετούνται σε ράφια αλφαβητικά κατά τίτλο για να είναι εύκολος κάθε φορά ο έλεγχός τους πριν από τις παραγγελίες του καινούριου υλικού. Για την αποτελεσµατικότερη και έγκαιρη ενηµέρωση της βιβλιοθήκης σχετικά µε τις νέες εκδόσεις γίνονται ειδικές συµφωνίες µε τους εκδοτικούς οίκους για την αποστολή των καινούργιων εκδόσεων τους στη βιβλιοθήκη δοκιµαστικά. Αυτό προϋποθέτει και τη σύνταξη κανονισµού που θα διέπει τη διαδικασία της δοκιµής υλικού. Κατά την αποστολή των καινούργιων βιβλίων από τους εκδοτικούς οίκους, αυτή συνοδεύεται από µια φόρµα στην οποία αναφέρεται η τιµή του βιβλίου καθώς και οι λόγοι για τους οποίους στάλθηκε στη βιβλιοθήκη. Τα βιβλία που θεωρούνται κατάλληλα για τη βιβλιοθήκη πηγαίνουν στο τµήµα επεξεργασίας υλικού και ξεκινά η διαδικασία αποπληρωµής τους ενώ τα βιβλία που απορρίπτονται επιστρέφονται στον εκδοτικό οίκο. Όσον αφορά στη διαδικασία των παραγγελιών συνολικά, κρατούνται στατιστικά στοιχεία σχετικά µε τη λειτουργία του τµήµατος καθώς και τη διαχείριση των οικονοµικών. Αναλυτικότερα κρατούνται αριθµητικά στοιχεία για: α) βιβλία που αγοράστηκαν, β) βιβλία που δωρίθηκαν στη βιβλιοθήκη, γ) βιβλία που ήλθαν στη βιβλιοθήκη µε ανταλλαγή, δ) αιτήσεις παραγγελιών που ελέγχθηκαν από τους βιβλιοθηκονόµους, ε) παραγγελίες που απεστάλησαν προς τον προµηθευτή, στ) χρήµατα που ξοδεύτηκαν. Σε τακτά χρονικά διαστήµατα (κάθε δύο ή τρεις µήνες) συντάσσεται κατάλογος µε το καινούργιο υλικό της βιβλιοθήκης. Σχετικά µε την παραλαβή επεξεργασία περιοδικών εκτελείται η ακόλουθη διαδικασία. Με την παραλαβή νέου τεύχους περιοδικού από τη βιβλιοθήκη, γίνεται σφράγισµα του τεύχους και στη συνέχεια ακολουθούν οι εξής ενέργειες. 11

Αν το τεύχος είναι δείγµα (sample) από τον εκδότη τότε γίνεται αποστολή του τεύχους στους ενδιαφερόµενους ανάλογα µε το αντικείµενο που καλύπτει, και µε την ένδειξη: «Ενδιαφέρει;». Αν κατά την επιστροφή του δείγµατος από τους ενδιαφερόµενους στη βιβλιοθήκη η απάντηση είναι θετική, το τεύχος στέλνεται στο τµήµα παραγγελιών και ακολουθείται η διαδικασία της παραγγελίας του. Αν η απάντηση είναι αρνητική το τεύχος αποµακρύνεται από τη βιβλιοθήκη. Αν το τεύχος ανήκει σε ήδη υπάρχουσα συνδροµή περιοδικού, τότε γίνεται ενηµέρωση της βάσης δεδοµένων για την παραλαβή του τεύχους καθώς επίσης και έλεγχος στη βάση αν το τεύχος αυτό είναι το αναµενόµενο. Εφ όσον το τεύχος είναι το αναµενόµενο, γίνεται επικόλληση µαγνητικής ταινίας ασφαλείας και αποστολή στο τµήµα αποδελτίωσης. Μετά την επιστροφή από το τµήµα αποδελτίωσης το τεύχος τοποθετείται στο εκθετήριο περιοδικών µέχρι την παραλαβή του επόµενου. Με την παραλαβή του επόµενου τεύχους, γίνεται απόσυρση από το εκθετήριο του τελευταίου τεύχους και τοποθέτηση του στο βιβλιοστάσιο ανάλογα µε την πολιτική της βιβλιοθήκης (αλφαβητικά ή µε τον ταξινοµικό αριθµό). Σε περίπτωση που το τεύχος δεν είναι το αναµενόµενο, γίνεται υπόµνηση στο προµηθευτή για καθυστέρηση τεύχους. Αν το τεύχος δεν ανήκει σε ήδη υπάρχουσα συνδροµή, αποτελεί το πρώτο τεύχος καινούριας συνδροµής. Ταξινόµηση του περιοδικού σύµφωνα µε το εκαδικό ταξινοµικό σύστηµα Dewey. Θεµατική ανάλυση: εξαγωγή των θεµάτων που πραγµατεύεται το περιοδικό σύµφωνα µε τις θεµατικές επικεφαλίδες της Library of Congress και της Εθνικής Βιβλιοθήκη ς Ελλάδος, καθώς και των λέξεων-κλειδιών. Εισαγωγή βιβλιογραφικών στοιχείων περιοδικού στο σύστηµα (καταλογογράφηση), σύµφωνα µε τους Anglo-american Cataloguing Rules (AACR2). 3.4 Τµήµα Πληροφορικής και νέων τεχνολογιών Είναι το τµήµα που φροντίζει την εύρυθµη λειτουργία του αυτοµατοποιηµένου συστήµατος της βιβλιοθήκης (Πρόγραµµα µηχανοργάνωσης Internet Τοπικά ίκτυα κλπ.) 12

4. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ 4.1 Χρήστες της βιβλιοθήκης Οι χρήστες της βιβλιοθήκης ταξινοµούνται σε δυο βασικές κατηγορίες: εσωτερικούς και εξωτερικούς. Στο υλικό της βιβλιοθήκης µπορεί επίσης να υπάρξει πρόσβαση, κατόπιν σχετικής συµφωνίας και από συνεργαζόµενες βιβλιοθήκες και οργανισµούς. Στη συνέχεια εξειδικεύονται οι κατηγορίες χρηστών της βιβλιοθήκης και οι κανονισµοί που διέπουν τη διαδικασία χρήσης της από αυτούς. Εσωτερικοί χρήστες-µέλη Όλα τα ενεργά µέλη της κοινότητας του Πανεπιστηµίου Πειραιά θεωρούνται αυτοδικαίως και µέλη της βιβλιοθήκης. Πιο συγκεκριµένα τα µέλη της βιβλιοθήκης είναι: Μέλη ΕΠ και λοιπές κατηγορίες διδακτικού προσωπικού Επίσηµα εγγεγραµµένοι φοιτητές, προπτυχιακοί, µεταπτυχιακοί, υπότροφοι και οι εξ ανταλλαγών προερχόµενοι ιοικητικό προσωπικό και άλλες κατηγορίες εργαζοµένων στο Πανεπιστήµιο Πειραιά Οµότιµοι καθηγητές Κάθε εσωτερικός χρήστης µπορεί να ζητήσει την έκδοση ταυτότητας µέλους της βιβλιοθήκης προκειµένου να ασκήσει το δικαίωµα δανεισµού. Προς τούτο προσκοµίζει στο τµήµα δανεισµού τα ακόλουθα δικαιολογητικά: α) πρόσφατη φωτογραφία β) φοιτητική ταυτότητα (αν πρόκειται για φοιτητή προπτυχιακό ή µεταπτυχιακό). Για διδακτορικούς φοιτητές απαραίτητη είναι η προσκόµιση σχετικής βεβαίωσης από τη γραµµατεία προέδρου του αντίστοιχου τµήµατος. γ) συµπληρωµένη ειδική αίτηση εγγραφής, την οποία µπορεί να προµηθευτεί από το τµήµα δανεισµού. Μετά την προσκόµιση των παραπάνω δικαιολογητικών, το τµήµα δανεισµού προβαίνει στον έλεγχο των στοιχείων του αιτούντα και στη συνέχεια εγγράφει τον νέο χρήστη στο µηχανογραφικό πρόγραµµα της βιβλιοθήκης. Τέλος προβαίνει στην έκδοση κάρτας-χρήστη (µε barcode) η οποία παραδίδεται στον ενδιαφερόµενο σε χρόνο µίας εβδοµάδας. 13

Πριν από την έναρξη του νέου ακαδηµαϊκού έτους οι υπηρεσίες της βιβλιοθήκης θα αποστέλλουν στις γραµµατείες των τµηµάτων κατάσταση των φοιτητών οι οποίοι έχουν καθυστερήσει σηµαντικά την επιστροφή βιβλίων στη βιβλιοθήκη, ώστε πριν την ανανέωση εγγραφής των, να γίνεται τακτοποίηση όλων των εκπρόθεσµων δανεισµών. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους, τόσο οι προπτυχιακοί όσο και οι µεταπτυχιακοί σπουδαστές οφείλουν να τακτοποιήσουν όλες τις εκκρεµότητες δανεισµού που έχουν προς τη βιβλιοθήκη και µόνο τότε λαµβάνουν από αυτήν σχετική βεβαίωση µε την οποία µπορούν να ολοκληρώσουν τη διαδικασία αποφοίτησής τους από το Πανεπιστήµιο Πειραιώς. Οι µεταπτυχιακοί φοιτητές πρέπει επιπροσθέτως να παραδώσουν αντίγραφο (σε έντυπη και ηλεκτρονική µορφή) της διπλωµατικής ή διδακτορικής τους εργασίας στο γραφείο του προϊσταµένου της βιβλιοθήκης. Αυτό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την χορήγηση του αντίστοιχου διπλώµατος στον φοιτητή. Εξωτερικοί χρήστες Απόφοιτοι του Πανεπιστηµίου Πειραιά Ειδικοί µελετητές σε επιστηµονικά θέµατα Φοιτητές άλλων σχολών Τριτοβάθµιας εκπαίδευσης αλλά και άλλων ιδιωτικών σχολών Μέλη της ευρύτερης εκπαιδευτικής, επιστηµονικής κοινότητας καθώς και εταιρείες και οργανισµοί (όπως εκδοτικοί οργανισµοί, δήµοι, πολιτιστικοί οργανισµοί κτλ.) Η βιβλιοθήκη δέχεται και εξυπηρετεί επίσης οποιονδήποτε έχει ανάγκη κάποιας πληροφορίας που αυτή διαθέτει. Για τους εξωτερικούς χρήστες, σε ειδικές περιπτώσεις, η επιτροπή βιβλιοθήκης θα αποφασίζει για το δικαίωµα περιορισµένου ή υπό όρους δανεισµού. Συνεργαζόµενες Βιβλιοθήκες και Οργανισµοί Όλες οι βιβλιοθήκες της Τριτοβάθµιας εκπαίδευσης Όλες οι οικονοµικές βιβλιοθήκες (Νοµικά πρόσωπα ηµοσίου και Ιδιωτικού Τοµέα) (Ν.Π.. & Ι.Τ.) Άλλες βιβλιοθήκες και Οργανισµοί που θα κρίνονται κατά περίπτωση Το επίπεδο και οι λεπτοµέρειες της συνεργασίας µεταξύ των συνεργαζόµενων µελών θα γίνεται κατόπιν κοινής συµφωνίας, η οποία θα συνυπογράφεται από 14

τον επίσηµο εκπρόσωπο του οργανισµού στον οποίο ανήκει η βιβλιοθήκη και τον προϊστάµενο της βιβλιοθήκης. 4.2 Κανονισµοί λειτουργίας αναγνωστηρίου - βιβλιοστασίου Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστηµίου Πειραιώς λειτουργεί καθηµερινά από ευτέρα έως και Παρασκευή κατά τις ώρες 08.00-20.00 (µε δυνατότητα επέκτασης του ωραρίου αν το επιτρέψουν οι συνθήκες) την επίσηµη εκπαιδευτική περίοδο. Τον υπόλοιπο χρόνο το ωράριο λειτουργίας καθορίζεται από τις εποπτικές αρχές της βιβλιοθήκης. Για την οµαλή λειτουργία του αναγνωστηρίου και βιβλιοστασίου και την εξασφάλιση ενός άνετου και ήσυχου περιβάλλοντος για µελέτη, οι χρήστες υποχρεούνται να ακολουθούν τους εξής στοιχειώδεις κανόνες: Απαγορεύεται η δυνατή οµιλία και ο θόρυβος τόσο στον κυρίως χώρο του αναγνωστηρίου-βιβλιοστασίου όσο και στο χώρο δανεισµού στον προθάλαµο. Απαγορεύεται το κάπνισµα εντός του αναγνωστηρίου-βιβλιοστασίου ή του προθάλαµου. Απαγορεύεται η µεταφορά και κατανάλωση φαγητών ή ποτών (καφέδες, αναψυκτικά κλπ) µέσα στο αναγνωστήριο-βιβλιοστάσιο και τον προθάλαµο. Απαγορεύεται η χρήση κινητών τηλεφώνων στο χώρο του αναγνωστηρίουβιβλιοστασίου Κάθε χρήστης επιτρέπεται να χρησιµοποιεί µία µόνο θέση, την οποία δεν πρέπει να εγκαταλείπει για διάστηµα µεγαλύτερο από µισή ώρα εάν θέλει να τη διατηρήσει. Οι χρήστες είναι υποχρεωµένοι να προσέχουν τα περιοδικά και τα βιβλία και να τα επιστρέφουν στην κατάσταση στην οποία τα παρέλαβαν αλλιώς είναι υποχρεωµένοι να αντικαταστήσουν το κατεστραµµένο ή χαµένο υλικό. Τα τεύχη των περιοδικών και τα βιβλία µετά τη χρήση πρέπει να παραδίδονται ή να τοποθετούνται στα ειδικά τροχήλατα για να διενεργηθεί η λειτουργία της ταξιθέτησης από τους βιβλιοθηκονόµους. Κατά την είσοδό τους στο αναγνωστήριο οι χρήστες αφήνουν τα προσωπικά τους αντικείµενα (τσάντες κλπ) στα ειδικά ντουλάπια που υπάρχουν στην είσοδο. 15

4.3 Κανονισµοί δανεισµού Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστηµίου λειτουργεί ως δανειστική για τους χρήστες-µέλη της. Η διαδικασία δανεισµού εξαρτάται από τον τύπο του υλικού καθώς και την ιδιότητα του χρήστη (Προπτυχιακός φοιτητής-μεταπτυχιακός Φοιτητής-Μέλος ΕΠ). Αναλυτικά οι διαδικασίες έχουν ως εξής : Βιβλία Οι χρήστες µπορούν να δανείζονται βιβλία για χρήση εκτός βιβλιοθήκης µε την ακόλουθη διαδικασία: ικαίωµα δανεισµού έχουν οι εσωτερικοί χρήστες που αναφέρονται στην παράγραφο 4.1 και αποδέχονται όλους τους όρους του παρόντος κανονισµού. Οι χρήστες πρέπει να προµηθευτούν από τον χώρο δανεισµού έναν κωδικό χρήσης της βιβλιοθήκης που τους παρέχεται από το αυτοµατοποιηµένο σύστηµα µετά από την εισαγωγή των προσωπικών τους στοιχείων. Ο αριθµός αυτός ενεργοποιεί το λογαριασµό δανεισµού τους στη βιβλιοθήκη και απενεργοποιείται µε τη διαγραφή τους από µέλη-χρήστες. Ο αριθµός αυτός είναι µοναδικός και προσωπικός για τον κάθε χρήστη. Για να τελεστεί η διαδικασία δανεισµού πρέπει ο χρήστης να έχει µαζί του την ταυτότητα µέλους που αναγράφει τον κωδικό χρήσης του στη βιβλιοθήκη. Ο χρήστης αρχικά πρέπει να εντοπίσει το βιβλίο που τον ενδιαφέρει µε τη χρήση του τερµατικού που βρίσκεται στο χώρο δανεισµού (προθάλαµος). Έπειτα ο χρήστης αναλαµβάνει να εντοπίσει το βιβλίο µόνος του στο βιβλιοστάσιο, και να απευθυνθεί στο χώρο δανεισµού για τη χρέωση του βιβλίου(ων) στο αυτοµατοποιηµένο σύστηµα της βιβλιοθήκης και να γίνει απενεργοποίηση της µαγνητικής ταινίας ασφαλείας του βιβλίου. Οι εξωτερικοί χρήστες της βιβλιοθήκης έχουν τη δυνατότητα χρήσης βιβλίων µόνο µέσα στο χώρο της βιβλιοθήκης. Τα δικαιώµατα των χρηστών όσον αφορά στο χρόνο δανεισµού έχουν ως εξής: Προπτυχιακοί Φοιτητές: Επιτρέπεται ο δανεισµός µέχρι 3 βιβλίων για χρονικό διάστηµα µιας εβδοµάδας, µε δικαίωµα ανανέωσης µιας ακόµη εβδοµάδας εάν στο µεταξύ δεν ζητηθούν από άλλους χρήστες. Μεταπτυχιακοί φοιτητές: Επιτρέπεται ο δανεισµός µέχρι 5 βιβλίων για χρονικό διάστηµα 15 ηµερών, µε δικαίωµα ανανέωσης για 15 ακόµη ηµέρες εάν στο µεταξύ δεν ζητηθούν από άλλους χρήστες. 16

Μέλη ΕΠ: Επιτρέπεται ο δανεισµός µέχρι 10 βιβλίων για χρονικό διάστηµα τριών µηνών, µε δικαίωµα ανανέωσης εάν στο µεταξύ δεν ζητηθούν από άλλους χρήστες. Οι χρήστες υποχρεούνται να επιστρέφουν τα βιβλία στις προκαθορισµένες ηµεροµηνίες και στην κατάσταση στην οποία τα παρέλαβαν. Σε αντίθετη περίπτωση θα υπάρχουν κυρώσεις ως εξής: Στην περίπτωση καταστροφής ή απώλειας ο χρήστης υποχρεούται να αντικαταστήσει το κατεστραµµένο υλικό. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, αντικαθίσταται µε αντίστοιχης αξίας παρόµοιο υλικό. Σε περίπτωση καθυστέρησης επιστροφής του υλικού η βιβλιοθήκη έχει υποχρέωση να ειδοποιήσει το χρήστη να το επιστρέψει το συντοµότερο δυνατό. Για κάθε µέρα καθυστέρησης επιστροφής δανεισµένου υλικού επιβάλλεται στους χρήστες πρόστιµο το ύψος του οποίου θα καθορίζεται από την επιτροπή βιβλιοθήκης. Όταν οι χρήστες καθυστερούν κατ επανάληψη την επιστροφή του υλικού χάνουν τη δυνατότητα δανεισµού όλο το ακαδηµαϊκό εξάµηνο. Σηµειώνουµε ότι οποιασδήποτε µορφής υλικό βγαίνει εκτός βιβλιοθήκης εντοπίζεται από το αντικλεπτικό σύστηµα ασφαλείας, γι' αυτό είναι απαραίτητο να τηρούνται σωστά οι διαδικασίες δανεισµού. Περιοδικά Τα περιοδικά διατίθενται για χρήση µόνο µέσα στη βιβλιοθήκη τόσο στα µέλη όσο και τους εξωτερικούς χρήστες της βιβλιοθήκης. Ο χρήστης πρέπει να εντοπίσει το περιοδικό που τον ενδιαφέρει είτε από το αναγνωστήριο, όπου υπάρχουν ειδικές προθήκες µε όλους τους τίτλους µε τα τρέχοντα τεύχη (τελευταίο έτος), είτε από το βιβλιοστάσιο, όπου υπάρχουν τα παλαιότερα τεύχη των περιοδικών βιβλιοδετηµένα ή µη. Στη συνέχεια µπορεί να χρησιµοποιήσει το περιοδικό στο χώρο της βιβλιοθήκης κατά τις ώρες λειτουργίας της. Πληροφοριακό Υλικό Όλα τα έντυπα που χαρακτηρίζονται πληροφοριακά (λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, εφηµερίδα της κυβερνήσεως κλπ), χειρόγραφα και άλλο πολύτιµο αρχειακό υλικό, υλικό του Ευρωπαϊκού Κέντρου Τεκµηρίωσης δεν δανείζεται, για εξωτερική χρήση. 17

4.3 Κανονισµοί διαδανεισµού ικαίωµα χρήσης της υπηρεσίας αυτής έχουν: Τα µέλη ΕΠ, Το ιοικητικό Προσωπικό, οι υποψήφιοι διδάκτορες και οι µεταπτυχιακοί φοιτητές. Στα πλαίσια συνεργασίας µεταξύ ακαδηµαϊκών βιβλιοθηκών, παρέχεται η δυνατότητα δανεισµού υλικού και σε συγκεκριµένες κατηγορίες εξωτερικών χρηστών µε την προσκόµιση των απαραίτητων δικαιολογητικών (ο χρήστης θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του ειδικό έντυπο, υπογεγραµµένο από την προϊσταµένη αρχή της βιβλιοθήκης του τµήµατός του). Οι χρήστες που ενδιαφέρονται να χρησιµοποιήσουν την υπηρεσία διαδανεισµού συµπληρώνουν τα στοιχεία τους καθώς και πλήρη βιβλιογραφικά στοιχεία του άρθρου σε ειδικό έντυπο παραγγελίας. Αν υπάρχει δυνατότητα πραγµατοποίησης της παραγγελίας ο ενδιαφερόµενος προκαταβάλλει το κόστος στη βιβλιοθήκη και παραλαµβάνει ταχυδροµικώς τα φωτοαντίγραφα στη διεύθυνσή του ή µέσω της βιβλιοθήκης, σε διάστηµα δέκα εργάσιµων ηµερών από την ηµέρα συµπλήρωσης της αίτησης. 5. ΣΥΛΛΟΓΗ ΥΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ 5.1 Περιεχόµενο των συλλογών Η συλλογή της βιβλιοθήκης αντανακλά την ιστορία του Πανεπιστηµίου Πειραιά και καλύπτει θεµατικά όλα τα γνωστικά αντικείµενα τα οποία πραγµατεύονται τα τµήµατα του Ιδρύµατος. Οι κύριες θεµατικές κατηγορίες που καλύπτονται είναι: Ασφάλιση και Αναλογιστικά Μαθηµατικά ιοίκηση Επιχειρήσεων Ναυτιλία Οικονοµικά Πληροφορική και νέες τεχνολογίες Στατιστική Τεχνολογία Τράπεζες και Τραπεζικές εργασίες Φυσικές Επιστήµες και Μαθηµατικά Χρηµατοοικονοµική Σε µικρότερη έκταση, υπάρχει επίσης κάλυψη και των επόµενων γενικού ενδιαφέροντος κατηγοριών: 18

ίκαιο και πολιτική Ιστορία Κοινωνικές επιστήµες Λογοτεχνία Οδηγοί γενικά Φιλοσοφία, και συλλογή βιβλίων σύντοµης αναφοράς (Reference Books), (Εγκυκλοπαίδειες, Λεξικά, Βιβλιογραφίες κλπ.) Το υλικό της βιβλιοθήκης αποτελείται µορφικά από: Έντυπο υλικό Βιβλία Περιοδικά Εφηµερίδες Οπτικοακουστικό υλικό Video CD-ROMs, DVD/CD-ROMs Films Συλλογή Κέντρου Ευρωπαϊκής Τεκµηρίωσης Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστηµίου Πειραιά συλλέγει εκδόσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ειδικό χώρο του βιβλιοστασίου (εφηµερίδες, µονογραφίες, περιοδικές εκδόσεις, οπτικοακουστικό υλικό) και τις διαθέτει σε κάθε ενδιαφερόµενο σύµφωνα µε την πολιτική του δανεισµού που ακολουθείται. 5.2 Πολιτική κατάρτισης και ανάπτυξης της συλλογής Τα κριτήρια της βιβλιοθήκης για την κατάρτιση της συλλογής της είναι κατά αξιολογική σειρά τα ακόλουθα: Η ποιότητα του περιεχοµένου Η πολύπλευρη αντιπροσωπευτική και εκσυγχρονισµένη κάλυψη των επιλεγµένων θεµατικών κατηγοριών της βιβλιοθήκης Η πληρότητα της συλλογής 19

Η ύπαρξη βασικής και στοιχειώδους βιβλιογραφίας όλων των κατηγοριών της γνώσης Η στρατηγική ανάπτυξης της συλλογής που ακολουθεί η βιβλιοθήκη συνίσταται στα ακόλουθα: Να καλύπτονται εξαντλητικά οι ελληνικές εκδόσεις που καλύπτουν τα ειδικά θέµατα ενδιαφέροντος της Πανεπιστηµιακής κοινότητας ( ιοίκηση, Οικονοµία, Ναυτιλία, κλπ.) Να καλύπτονται αντιπροσωπευτικά όλες οι επιστηµονικές περιοχές που άπτονται των πεδίων των τµηµάτων που λειτουργούν στο Πανεπιστήµιο Πειραιά, καθώς επίσης και οι πιο σύγχρονες τάσεις που βασίζονται στην εξέλιξη της τεχνολογίας. Να εµπλουτίζεται έγκαιρα η συλλογή µε στόχο να καλύπτει όχι µόνο τις τρέχουσες ανάγκες αλλά και να συµβάλλει στη δηµιουργία νέων αναζητήσεων και να διαµορφώνει πλαίσιο νέων προοπτικών. Γίνεται διαρκής προσπάθεια, η βιβλιοθήκη να εµπλουτίζεται συνεχώς µε νέο υλικό (βιβλία, περιοδικά, κλπ). Προτάσεις παραγγελιών δικαιούνται να κάνουν το διδακτικό προσωπικό της σχολής και το προσωπικό της βιβλιοθήκης. Προτάσεις για παραγγελίες δικαιούνται επίσης να κάνουν οι οµότιµοι καθηγητές, καθώς επίσης και οι φοιτητές µετά από συνεννόηση µε µέλος ΕΠ του Πανεπιστηµίου Πειραιώς. Οι παραγγελίες συγκεντρώνονται από το αρµόδιο τµήµα της βιβλιοθήκης, ελέγχονται, καταγράφονται συστηµατικά σε καταλόγους και γνωστοποιούνται στην Επιτροπή της βιβλιοθήκης η οποία και έχει την ευθύνη της τελικής έγκρισης. Η βιβλιοθήκη µπορεί να πραγµατοποιεί µετά από σχετική έγκριση της επιτροπής βιβλιοθήκης ανταλλαγές µε συνεργαζόµενες σχετικές βιβλιοθήκες της Ελλάδος ή του εξωτερικού. Ανταλλάσσει εκδόσεις της σχολής, πολλαπλά τεύχη περιοδικών και πολλαπλά αντίτυπα. ωρεές γίνονται αποδεκτές εφόσον το περιεχόµενο τους εµπλουτίζει τη συλλογή και ανταποκρίνεται στο σκοπό της βιβλιοθήκης. Η διαδικασία αποδοχής των δωρεών είναι η ακόλουθη: Για περιορισµένο αριθµό βιβλίων αποφασίζει ο προϊστάµενος της βιβλιοθήκης Για µεγάλες δωρεές, ο προϊστάµενος και η επιτροπή της βιβλιοθήκης εξετάζουν το θέµα και εισηγούνται αναλόγως στην Σύγκλητο, η οποία αποφασίζει για την αποδοχή και τους όρους της. 20

6. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ 6.1 Βιβλιογραφική επεξεργασία υλικού Τα βιβλία και το οπτικοακουστικό υλικό καταχωρούνται στα αντίστοιχα βιβλία εισαγωγής και τους δίνεται αύξων αριθµός εισαγωγής. Στη συνέχεια, καταλογογραφούνται σύµφωνα µε τους Anglo American Cataloguing Rules (AACR2) (αγγλοαµερικάνικους κανόνες καταλογογράφησης), στο µηχανογραφικό σύστηµα της βιβλιοθήκης, ταξινοµούνται µε βάση το δεκαδικό σύστηµα Dewey και ευρετηριάζονται θεµατικά µε βάση τον Κατάλογο των ελληνικών θεµατικών επικεφαλίδων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας, τις θεµατικές επικεφαλίδες της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου (Library of Congress Subject Headings) και τις νέες θεµατικές επικεφαλίδες που δηµιουργεί η βιβλιοθήκη. Στη συνέχεια τα βιβλία εκτίθενται προς ενηµέρωση των χρηστών σε προβεβληµένη θέση µε την ένδειξη ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ και µετά ταξιθετούνται στα ράφια. Τα περιοδικά καταγράφονται στο cardex, και στη συνέχεια εισάγονται στο µηχανογραφικό σύστηµα της βιβλιοθήκης για να ακολουθήσει η εργασία της αποδελτίωσης. Τα τελευταία τους τεύχη εκτίθενται αλφαβητικά σε ειδικά εκθετήρια. Τα υπόλοιπα τεύχη της τρέχουσας χρονιάς βρίσκονται και αυτά στο εκθετήριο, κάτω από το ράφι που βρίσκεται το τελευταίο τεύχος. Τα παλαιότερα τοποθετούνται στα ράφια µε αλφαβητική σειρά κατά τίτλο και χρονολογική σειρά µέσα στον ίδιο τίτλο. Η αναζήτηση υλικού, πληροφορίες, κλπ. από τους χρήστες γίνεται µέσω του µηχανογραφηµένου καταλόγου στον οποίο έχει άµεση πρόσβαση µέσο συγκεκριµένου τερµατικού P.C. ή απευθείας από τη συλλογή ελεύθερης πρόσβασης ή µε τη βοήθεια του προσωπικού της βιβλιοθήκης. Οι χρήστες έχουν την δυνατότητα πρόσβασης στον κατάλογο της βιβλιοθήκης και µέσω διαδικτύου (WEB OPAC) (WEB On-line Public Access Catalogue) 6.2 Συντήρηση υλικού Το ειδικό δέσιµο και η ποικίλη µορφή τους σε συνδυασµό µε τη συχνή και ειδική χρήση από τους χρήστες της βιβλιοθήκης, αποτελούν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία απαιτούν µια ιδιαίτερη φροντίδα και µεγαλύτερη προσοχή για τη διατήρηση και για τον τρόπο της συντήρησης των βιβλίων. Στην προσπάθεια αυτή οφείλουν να συµβάλλουν τόσο οι χρήστες όσο και το προσωπικό της βιβλιοθήκης. Η βιβλιοθήκη για το σκοπό αυτό υποχρεούται να εκδίδει και να εφοδιάζει τους χρήστες µε οδηγούς για τη σωστή χρήση και µεταχείριση του υλικού της βιβλιοθήκης. Οι χρήστες οφείλουν να σέβονται και να 21

τηρούν τις οδηγίες. Τα βιβλία που παρουσιάζουν φθορές αποσύρονται και βιβλιοδετούνται ή συντηρούνται. Στη βιβλιοδεσία πρέπει να επιδιώκεται πάντα να διατηρείται το βιβλίο όσο είναι δυνατόν στην αρχική του µορφή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον οφείλει να δείχνει η βιβλιοθήκη για τη συντήρηση της ειδικής συλλογής. 6.3 Απόσυρση υλικού Η βιβλιοθήκη υποχρεούται σε ορισµένα χρονικά διαστήµατα (όχι λιγότερο από τρία και όχι περισσότερο από επτά έτη) να συγκεντρώνει και να αποσύρει από τη συλλογή της βιβλιοθήκης το υλικό εκείνο που θεωρείται άχρηστο και έξω από κάθε ενδιαφέρον, όπως έντυπο και µη έντυπο υλικό το οποίο εισήλθε και καταχωρήθηκε στη συλλογή χωρίς ιδιαίτερη προσοχή, υλικό που υπάρχει για κάποιους λόγους σε πολλά αντίτυπα και δεν είναι ανταλλάξιµο, υλικό το οποίο δεν έχει πλέον ενδιαφέρον για τους χρήστες της βιβλιοθήκης, υλικό τελείως κατεστραµµένο και µη συντηρήσιµο κ.λ.π. Για τη διαδικασία της απόσυρσης καταρτίζεται από τη βιβλιοθήκη κατάλογος µε σχετική αιτιολόγηση για το καθένα ξεχωριστά, ενηµερώνεται η Επιτροπή της βιβλιοθήκης, η οποία και αποφασίζει τι τελικά αποσύρεται και που διατίθεται και τι καταστρέφεται. 7. ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Οι κυριότερες υπηρεσίες που προσφέρει η βιβλιοθήκη στους χρήστες της είναι: Πρόσβαση στον on-line κατάλογο της βιβλιοθήκης, καθώς και σε καταλόγους άλλων βιβλιοθηκών, σε βάσεις δεδοµένων και πηγές πληροφορίας µέσο του Internet. Φωτοτυπίες. Τα φωτοτυπικά µηχανήµατα λειτουργούν µε µαγνητικές κάρτες τις οποίες οι χρήστες µπορούν να προµηθεύονται από την βιβλιοθήκη. Παραγγελία άρθρων µέσω του δικτύου Ειδικών Επιστηµονικών Βιβλιοθηκών ΕΡΜΗΣ (διαδανεισµός) Χρήση οπτικοακουστικού υλικού Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστηµίου διαθέτει µία συλλογή από εφαρµογές σε CD-ROM η οποία διαρκώς εµπλουτίζεται. Οι εφαρµογές αυτές είναι διαθέσιµες σε όλους τους χρήστες αποκλειστικά για χρήση εντός της βιβλιοθήκης σε ειδικά διαµορφωµένο υπολογιστή. Για να µπορεί να χρησιµοποιήσει ο χρήστης την παραπάνω εφαρµογή πρέπει να συµπληρώσει ειδικό έντυπο µε τα προσωπικά του στοιχεία και να προσκοµίσει την φοιτητική ή αστυνοµική του ταυτότητα. Ο µέγιστος χρόνος χρήσης της εφαρµογής είναι µία ώρα για κάθε χρήστη. 22

Χρήση στο χώρο του βιβλιοστασίου, συστήµατος µε βίντεο και τηλεόραση, για την προβολή βιντεοταινιών. Περιοδική έκδοση εντύπων µε νέα και δραστηριότητες της βιβλιοθήκης (news letters). Περιοδική έκδοση ενηµερωτικών δελτίων µε το νεοαποκτηθέν υλικό (βιβλία, οπτικοακουστικό υλικό κτλ.). Έκδοση ενηµερωτικών εντύπων µε οδηγίες χρήσης της βιβλιοθήκης. Έκδοση καταλόγων και διευθύνσεων βιβλιοθηκών - εκδοτικών οίκων - βιβλιοπωλείων. Εκπαίδευση των χρηστών από το προσωπικό της βιβλιοθήκης µε διενέργεια σεµιναρίων σχετικά µε το τρόπο αναζήτησης και αξιοποίησης των πηγών πληροφόρησης του τεχνολογικού εξοπλισµού. υνατότητα χρήσης σηµαντικού αριθµού υπηρεσιών της βιβλιοθήκης µέσω του Internet. Αξιολόγηση των προσφερόµενων υπηρεσιών Η βιβλιοθήκη προκειµένου να είναι σε θέση να παρακολουθεί την ποιότητα των υπηρεσιών, να σχεδιάζει και να προγραµµατίζει την περαιτέρω ανάπτυξη της, καθιερώνει και εφαρµόζει µεθόδους αξιολόγησης όπως: Τήρηση στατιστικών στοιχείων από την κίνηση των χρηστών της βιβλιοθήκης ιακίνηση ερωτηµατολογίων στους χρήστες της βιβλιοθήκης Συγκριτικές µελέτες σε σχέση µε τις απαιτήσεις των χρηστών και τις προσφερόµενες υπηρεσίες, σε σχέση µε τις δαπάνες της βιβλιοθήκης κλπ. Τα παραπάνω στοιχεία συγκεντρώνονται, ελέγχονται και αξιολογούνται από τους υπευθύνους της βιβλιοθήκης και µια φορά το χρόνο, συντάσσεται από τον Προϊστάµενο της βιβλιοθήκης µια γενική έκθεση πεπραγµένων και αξιολόγησης των υπηρεσιών. 8. ΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΧΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ Για την αποτελεσµατικότερη λειτουργία της βιβλιοθήκης συγκροτείται σχετική επιτροπή της οποίας ο ρόλος είναι συµβουλευτικός και εποπτικός. Η επιτροπή βιβλιοθήκης συµβάλει στη διασύνδεση της βιβλιοθήκης µε το εκπαιδευτικό προσωπικό και τους σπουδαστές και προωθεί τα προβλήµατα της βιβλιοθήκης στα όργανα λήψης αποφάσεων. Η σύνθεσή της είναι η ακόλουθη: ένας εκπρόσωπος του διδακτικού προσωπικού από κάθε τµήµα του Πανεπιστηµίου, δύο (2) φοιτητές, ένας προπτυχιακός και ένας 23

µεταπτυχιακός, και ο υπεύθυνος του προγράµµατος εκσυγχρονισµού της βιβλιοθήκης στα πλαίσια του ΕΠΕΑΕΚ (όσο διαρκεί το πρόγραµµα). Στην επιτροπή συµµετέχει ο προϊστάµενος της βιβλιοθήκης ως εισηγητής και όποτε κρίνεται απαραίτητο, συµµετέχουν χωρίς δικαίωµα ψήφου και άλλα µέλη του προσωπικού της βιβλιοθήκης. Η επιτροπή βιβλιοθήκης και ο πρόεδρός της ορίζεται από τη Σύγκλητο και η θητεία της είναι τριετής. ικαίωµα ψήφου έχουν όλα τα µέλη της. Η βιβλιοθήκη εξαρτάται διοικητικά από τη Σύγκλητο, στην οποία αναφέρεται µέσω του προϊσταµένου της και του προέδρου της επιτροπής βιβλιοθήκης. Οι διοικητικές µονάδες της βιβλιοθήκης (τµήµατα - γραφεία) και όλο το προσωπικό της, αναφέρονται στον προϊστάµενο της. Οι αρµόδιοι των τµηµάτων και των γραφείων της βιβλιοθήκης, καθώς και όλο το προσωπικό, εργάζονται υπεύθυνα σε σχέση µε το αντικείµενο τους και συµµετέχουν όλοι το ίδιο υπεύθυνα σε κοινές εργασίες. Για το συντονισµό των τµηµάτων και την οµαλή και ικανοποιητική λειτουργία της βιβλιοθήκης, ο προϊστάµενός της, πέραν της καθηµερινής συνεργασίας που έχει µε το προσωπικό, καλεί µια φορά τον µήνα συναντήσεις συνεργασίας µε όλο το προσωπικό. Οι αρµόδιοι των τµηµάτων και των γραφείων παρουσιάζουν κάθε τρεις µήνες στην προγραµµατισµένη µηνιαία συνάντηση απολογιστικά και αξιολογικά στοιχεία της λειτουργίας της βιβλιοθήκης. Ο προϊστάµενος ενηµερώνει την επιτροπή της βιβλιοθήκης σε κάθε συνεδρίαση, σχετικά µε την πορεία των εργασιών και συντάσσει και παρουσιάζει προς την επιτροπή και στη συνέχεια προς τη Σύγκλητο, τον ετήσιο οικονοµικό και διοικητικό απολογισµό και τον προγραµµατισµό. Επίσης συµµετέχει στα όργανα διοίκησης κάθε φορά που υπάρχει θέµα της βιβλιοθήκης στην ηµερήσια διάταξη. 9. ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ Η βιβλιοθήκη σε συνεργασία µε την επιτροπή της βιβλιοθήκης µπορεί να εισηγηθεί (το πολύ µια φορά ανά ακαδηµαϊκό έτος) στη Σύγκλητο την αναθεώρηση του κανονισµού µετά από διατυπωµένες προτάσεις και δικαιολογηµένα αιτήµατα της Ακαδηµαϊκής κοινότητας και του προσωπικού της βιβλιοθήκης του Πανεπιστηµίου Πειραιά. 24