1. Η ΕΤΑΙΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ Η ηµόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισµού A.E. («ΕΗ» ή «η Εταιρία»), ιδρύθηκε το 1950 στην Ελλάδα, άνευ συγκεκριµένου χρόνου λειτουργίας, ως µία επιχείρηση παραγωγής, µεταφοράς και διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη την Ελλάδα. Το 1999, το Ελληνικό Κράτος έθεσε σε εφαρµογή τον νόµο 2773/1999 («νόµος απελευθέρωσης») ο οποίος προέβλεπε, µεταξύ άλλων διατάξεων, την µετατροπή της ΕΗ σε ανώνυµη εταιρία. Βάσει του Π.. 333/2000 (καταστατικό της Εταιρίας) η ΕΗ µετατράπηκε σε ανώνυµη εταιρία την 1 η Ιανουαρίου 2001. Η πρώτη της εταιρική χρήση ως ανώνυµη εταιρία ήταν η εικοσιτετράµηνη περίoδος από 1 η Ιανουαρίου 2001 έως και 31 η εκεµβρίου 2002. Από το εκέµβριο 2001, οι µετοχές της Εταιρίας είναι εισηγµένες στο Χρηµατιστήριο Αθηνών. Η έδρα της ΕΗ βρίσκεται στην οδό Χαλκοκονδύλη 30, 104-32, Αθήνα, Ελλάδα. Ως µία ολοκληρωµένη ηλεκτρική εταιρία, η ΕΗ, παράγει ηλεκτρική ενέργεια από τους ιδιόκτητους σταθµούς παραγωγής της, µεταφέρει ηλεκτρική ενέργεια µέσω του δικτύου µεταφοράς της υψηλής τάσης και διανέµει ηλεκτρική ενέργεια προς τους πελάτες της µέσω του δικτύου διανοµής της. Ο λιγνίτης που αναλώνεται στους λιγνιτικούς ατµοηλεκτρικούς σταθµούς παραγωγής της Εταιρίας εξορύσσεται στα ιδιόκτητα λιγνιτωρυχεία της. Βάσει του άρθρου 14, της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 96/92 (καθώς και τις διατάξεις του Ν.2773/1999 οι οποίες ενσωµάτωσαν την ανωτέρω Ευρωπαϊκή Οδηγία στο εθνικό δίκαιο), η ΕΗ ως µία καθετοποιηµένη ηλεκτρική εταιρεία, υποχρεούται να τηρεί, στην εσωτερική λογιστική της, χωριστούς λογαριασµούς για τις δραστηριότητες Παραγωγής, Μεταφοράς και ιανοµής, και, όπου χρειάζεται, σε ενοποιηµένη βάση, για τις άλλες δραστηριότητες εκτός του τοµέα της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως ακριβώς θα έπραττε εάν οι εν λόγω δραστηριότητες ασκούνταν από διαφορετικές επιχειρήσεις, προκειµένου να αποφεύγονται οι διακρίσεις, οι διασταυρούµενες επιχορηγήσεις και οι στρεβλώσεις του ανταγωνισµού. Σε παράρτηµα των λογαριασµών της, περιλαµβάνει ισολογισµό και λογαριασµό αποτελεσµάτων χρήσεως για κάθε δραστηριότητα. Επίσης, οφείλει, σε παράρτηµα των ετήσιων λογαριασµών της, να διευκρινίζει τους κανόνες κατανοµής του ενεργητικού και παθητικού και των δαπανών και εσόδων τους οποίους εφαρµόζει για την κατάρτιση των χωριστών λογαριασµών που αναφέρονται ανωτέρω. Οι κανόνες αυτοί µπορούν να τροποποιούνται µόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Τυχόν τροποποιήσεις πρέπει να επισηµαίνονται στο παράρτηµα και να αιτιολογούνται δεόντως. Όπως προκύπτει από τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 96/92, λογιστικός διαχωρισµός είναι ο διαχωρισµός των οικονοµικών καταστάσεων (ισολογισµός και κατάσταση αποτελεσµάτων) µιας ολοκληρωµένης ηλεκτρικής επιχείρησης σε επιµέρους οικονοµικές καταστάσεις, έτσι ώστε να απεικονίζουν την περιουσιακή δοµή, τις απαιτήσεις και τις υποχρεώσεις συγκεκριµένων δραστηριοτήτων, όπως θα συντάσσονταν εάν αυτές λειτουργούσαν ως ανεξάρτητες επιχειρήσεις. Στις σηµειώσεις 2 έως και 6 παρουσιάζεται η µεθοδολογία λογιστικού διαχωρισµού που εφαρµόσθηκε επί του Ισολογισµού της ΕΗ Α.Ε. της 31 η εκεµβρίου 2003 και της Κατάστασης Αποτελεσµάτων Προ Φόρων της χρήσης που έληξε την 31 η εκεµβρίου 2003. Η µεθοδολογία αυτή αναπτύχθηκε από τη ΕΗ Α.Ε. σύµφωνα µε τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 96/92, του Ν.2773/1999 και τις κατευθύνσεις 1 της Ρυθµιστικής Αρχής Ενέργειας («ΡΑΕ»). 1 Σχετική Αλληλογραφία: Απάντηση της ΡΑΕ σε Πρόταση Επιστολή της ΕΗ Α.Ε. από 15.11.2001 (Αθήνα, 2 Ιανουαρίου 2002) Έγκριση Ετησίου Κόστους Συστήµατος και Χρεώσεων Χρήσης Συστήµατος και Πρόταση για τη Χρέωση του Λογαριασµού Προσαυξήσεων για το έτος 2002 (Αθήνα, 13 Φεβρουαρίου 2002) Συνέχεια διαδικασίας ακρόασης της ΕΗ Α.Ε. επί λογιστικού διαχωρισµού Παρατηρήσεις επί της υποβολής αποτελεσµάτων λογιστικού διαχωρισµού ΕΗ Α.Ε. για το έτος 2001 Αθήνα, 8 Μαϊου 2002) Απόφαση ΡΑΕ 14/04/03 Ετήσιο κόστος και Χρεώσεις Χρήσης του Συστήµατος για το έτος 2003 (Αθήνα, 25 Ιουλίου 2003) 1
2. ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ Ο λογιστικός διαχωρισµός πραγµατοποιείται µέσα από τις ακόλουθες φάσεις: 1. Καθορισµός των δραστηριοτήτων, στις οποίες θα πρέπει να διασπασθεί ο ισολογισµός και η κατάσταση αποτελεσµάτων της Εταιρίας. 2. Σύνταξη διαχωρισµένων ισοζυγίων. 3. ηµιουργία διαχωρισµένων ισολογισµών των δραστηριοτήτων. 4. ηµιουργία εσωτερικών εσόδων και δαπανών δραστηριοτήτων. 3. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Οι δραστηριότητες βάσει των οποίων πραγµατοποιείται ο διαχωρισµός είναι οι ακόλουθες: Ορυχεία. Παραγωγή (περιλαµβάνει τις δραστηριότητες παραγωγής διασυνδεδεµένου συστήµατος, Κρήτης, Ρόδου και µη διασυνδεδεµένων νησιών). Μεταφορά. ιανοµή (περιλαµβάνει τις δραστηριότητες διανοµής διασυνδεδεµένου συστήµατος, Κρήτης, Ρόδου και µη διασυνδεδεµένων νησιών). Επισηµαίνεται ότι τα κονδύλια που αφορούν τις ιοικητικές Υπηρεσίες της ΕΗ επιµερίζονται στις ανωτέρω τέσσερις δραστηριότητες. 4. ΣΥΝΤΑΞΗ ΙΑΧΩΡΙΣΜΕΝΩΝ ΙΣΟΖΥΓΙΩΝ Η εφαρµογή της διαδικασίας ξεκινά µε την ανάλυση και επεξεργασία στοιχείων από τα µηχανογραφικά συστήµατα και υποσυστήµατα της Εταιρίας. Το ισοζύγιο της Γενικής Λογιστικής και Αναλυτικής Λογιστικής, µέσω της κωδικοποίησης ανά Κέντρο Κόστους, παρέχουν την δυνατότητα εντοπισµού και συλλογής στοιχείων τα οποία άµεσα αποδίδονται στις δραστηριότητες και σύνταξης ισοζυγίων ανά δραστηριότητα. Τα ισοζύγια αυτά περιλαµβάνουν τα υπόλοιπα όλων των λογαριασµών ισολογισµού και αποτελεσµάτων ανά δραστηριότητα. Ποσά που εµφανίζονται στο ισοζύγιο των ιοικητικών Υπηρεσιών (περιλαµβάνουν τις κεντρικές οικονοµικές υπηρεσίες στις οποίες πραγµατοποιείται σηµαντικός αριθµός λογιστικών εγγραφών) και εµφανώς αφορούν τις δραστηριότητες (π.χ. σηµαντικά υπόλοιπα προµηθευτών και εργολάβων, φόρων κλπ.) συσχετίζονται και αποδίδονται στις δραστηριότητες µέσω πληροφοριών που εξάγονται από περιφερειακά υποσυστήµατα (υποσύστηµα δικαιούχων, παγίων, κατασκευών κλπ.). 2
Όσα από τα υπόλοιπα αυτά δεν έχουν άµεσα ή έµµεσα συσχετισθεί και αποδοθεί µε συγκεκριµένες δραστηριότητες συγκεντρώνονται προκειµένου να επιµεριστούν σε αυτές, βάσει κλειδιών επιµερισµού ανά λογαριασµό (στο χαµηλότερο επίπεδο λογαριασµού όπου πραγµατοποιούνται λογιστικές εγγραφές). Τα κλειδιά που χρησιµοποιούνται για αυτό τον επιµερισµό είναι τα ακόλουθα: Μισθοδοσία: αντανακλά το ύψος µισθοδοσίας της δραστηριότητας ως προς τη συνολική µισθοδοσία της Εταιρίας. Εφαρµόζεται για τον επιµερισµό υπολοίπων λογαριασµών που συνδέονται είτε µε την µισθοδοσία ή γενικότερα µε θέµατα προσωπικού (π.χ. διάφορες απαιτήσεις και υποχρεώσεις µισθοδοσίας, φόροι και τέλη µισθωτών, ασφαλιστικοί οργανισµοί, δάνεια προσωπικού κλπ.). Το κλειδί αυτό προσδιορίζεται όχι βάσει της µισθοδοσίας των εγγεγραµµένων υπαλλήλων σε κάθε δραστηριότητα, αλλά, βάσει της µισθοδοσίας των υπαλλήλων που πραγµατικά απασχολήθηκαν στη δραστηριότητα αυτή (κατανεµηµένη µισθοδοσία). Αναλώσεις υλικών: αντανακλά το ύψος αναλώσεων υλικών της κάθε δραστηριότητας ως προς τις συνολικές αναλώσεις. Εφαρµόζεται για τον επιµερισµό υπολοίπων λογαριασµών που συνδέονται µε το κύκλωµα των προµηθειών και αναλώσεων υλικών (π.χ. παραγγελίες εξωτερικού, απαιτήσεις από φόρους προµηθειών, αγορές υπό παραλαβή, προµηθευτές κλπ.). Αναπόσβεστα πάγια: αντανακλά το ύψος των αναπόσβεστων ενσώµατων παγίων της κάθε δραστηριότητας ως προς το σύνολο των αναπόσβεστων παγίων. Εφαρµόζεται για τον επιµερισµό υπολοίπων λογαριασµών που συνδέονται µε το κύκλωµα των παγίων (π.χ. διάφορες απαιτήσεις από έργα, προκαταβολές έργων, επιχορηγήσεις, δικαιούχοι εργολαβικών, φόροι εργολάβων κλπ.). Σύνολο οργανικών δαπανών: αντανακλά το συνολικό ύψος των οργανικών δαπανών της κάθε δραστηριότητας ως προς τις συνολικές οργανικές δαπάνες. Εφαρµόζεται για τον επιµερισµό υπολοίπων λογαριασµών γενικής φύσεως. Παράλληλα, επισκοπούνται τα ισοζύγια προκειµένου να εντοπιστούν υπόλοιπα λογαριασµών τα οποία χρήζουν ανακατάταξης µεταξύ δραστηριοτήτων και υπόλοιπα λογαριασµών χρηµατοοικονοµικής φύσης τα οποία εν συνεχεία συγκεντρώνονται αυτόνοµα προκειµένου να επιµεριστούν στις δραστηριότητες οµαδοποιηµένα µε ενιαίο τρόπο. Τα συγκεντρωµένα υπόλοιπα χρηµατοοικονοµικής φύσης του ισολογισµού χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες. Η πρώτη αφορά γενικά υπόλοιπα χρηµατοοικονοµικής φύσης τα οποία επιµερίζονται σε όλες τις δραστηριότητες και τις ιοικητικές Υπηρεσίες βάσει της καθαρής λογιστικής αξίας κάθε δραστηριότητας και των ιοικητικών Υπηρεσιών, όπως αυτή εµφανίζεται κατά την 31 η εκεµβρίου 2003. Το ποσό αυτό διαφορετικά εκφράζεται και ως το ποσό του αναπόσβεστου ενεργητικού της κάθε δραστηριότητας και των ιοικητικών Υπηρεσιών από το οποίο αφαιρούνται οι επιχορηγήσεις, οι προβλέψεις και οι βραχυπρόθεσµες (πλην δανειακών) υποχρεώσεις. Στη συνέχεια όλα τα υπόλοιπα λογαριασµών ισολογισµού και αποτελεσµάτων τα οποία έχουν παραµείνει στις ιοικητικές Υπηρεσίες (π.χ. πάγια, αποθέµατα, διαθέσιµα κλπ.) µερίζονται βάσει του αντίστοιχου υπόλοιπου της κάθε δραστηριότητας σε επίπεδο στοιχείου ισολογισµού και κατάστασης αποτελεσµάτων. Tα καθαρά χρηµατοοικονοµικά έξοδα (χρεωστικοί και πιστωτικοί τόκοι, συναλλαγµατικές διαφορές, κλπ) επιµερίζονται στις δραστηριότητες βάσει της αναλογίας εξωτερικού δανεισµού της κάθε δραστηριότητας στο σύνολο του εξωτερικού δανεισµού της Εταιρίας στο τέλος της προηγούµενης χρήσης. 3
Τα ίδια κεφάλαια, όσον αφορά το αρχικό τους υπόλοιπο µεταφέρονται στις δραστηριότητες, όπως είναι ήδη κατανεµηµένα από τον Ισολογισµό της προηγούµενης χρήσης. Ακολουθεί η διάθεση των κερδών χρήσης (επιµερίζεται στις κερδοφόρες µόνο δραστηριότητες αναλογικά µε τα κέρδη της κάθε δραστηριότητας, όπως αυτά προκύπτουν µετά τον προσδιορισµό της εσωτερικής τιµολόγησης (Σηµείωση 6)), προκειµένου να προσδιοριστούν τα Ίδια Κεφάλαια τέλους χρήσης. Τα ποσά τα οποία αποµένουν για το κλείσιµο του Ισολογισµού κάθε µιας από τις δραστηριότητες αντιπροσωπεύουν το µέρος των Ξένων Κεφαλαίων που αποδίδεται σε κάθε µια από αυτές. Το σύνολο αυτών των ποσών ισούται µε το σύνολο των Ξένων Κεφαλαίων της Εταιρίας. Τα απασχολούµενα κεφάλαια (κεφαλαιακή παραχώρηση) που προσδιορίστηκαν µετά από όλους τους ανωτέρω χειρισµούς για την κάθε δραστηριότητα έχουν ως εξής: ραστηριότητα Ποσό Ορυχεία 785.386.573 Παραγωγή 3.871.756.916 Μεταφορά 1.184.102.406 ιανοµή 1.289.198.060 7.130.443.955 5. ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΙΑΧΩΡΙΣΜΕΝΩΝ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Κατά την ολοκλήρωση των ανωτέρω φάσεων συντάσσεται ισολογισµός ανά δραστηριότητα. Η κεφαλαιακή παραχώρηση κάθε δραστηριότητας αντιπροσωπεύει τα κεφάλαια που της έχουν διατεθεί από την Εταιρία ως σύνολο για την επίτευξη των επιχειρηµατικών στόχων της. Το σύνολο των κεφαλαιακών παραχωρήσεων κάθε δραστηριότητας ισούται µε το σύνολο των Ιδίων και Ξένων ( ανειακών) Κεφαλαίων της Εταιρίας. 6. ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΣΟ ΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΝΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Οι σηµαντικότερες υπηρεσίες και προϊόντα που ανταλλάσσονται εσωτερικά στη ΕΗ µεταξύ δραστηριοτήτων είναι οι ακόλουθες: ραστηριότητα που Προϊόν/ υπηρεσία παρέχει/ πωλεί λαµβάνει/ αγοράζει Λιγνίτης Ορυχεία Παραγωγή Ηλεκτρική ενέργεια Παραγωγή ιανοµή Ηλεκτρική ενέργεια για αυτοκατανάλωση ιανοµή Ορυχεία Παραγωγή Μεταφορά Οι εσωτερικές πωλήσεις ηλεκτρικής ενέργειας για αυτοκατανάλωση υπολογίστηκαν βάσει των καταµετρηµένων ή/ και τεκµαρτών καταναλώσεων ηλεκτρικής ενέργειας της κάθε δραστηριότητας. Οι αυτοκαταναλώσεις των Ορυχείων έχουν ως εξής: Έτος Ορυχεία Κατανάλωση σε MWh 956.000 Τιµή (Ευρώ ανά MWh) (*) 44.18 Έσοδο (Ευρώ) 42.236.080 (*) Πηγή: ιαχρονική Εξέλιξη Βασικών Μεγεθών, ΕΗ 4
Το ανωτέρω ποσό αντιµετωπίστηκε ως εσωτερική τιµολόγηση από τη δραστηριότητα ιανοµής στη δραστηριότητα Ορυχείων. Οι αυτοκαταναλώσεις της Παραγωγής και της Μεταφοράς έχουν ως εξής: Τάση Κατανάλωση Τιµή (*) Ευρώ (σε MWh) (Ευρώ ανά MWh) Υψηλή τάση 89.552,49 43.42 3.888.369 Μέση τάση 125.583,50 62.78 7.884.132 Χαµηλή τάση 23.344,00 81.65 1.906.038 13.678.539 (*) Πηγή: ιαχρονική Εξέλιξη Βασικών Μεγεθών, ΕΗ Στη συνέχεια, το ανωτέρω ποσό επιµερίζεται στις δραστηριότητες Παραγωγής και Μεταφοράς βάσει της αναλογίας µισθοδοσίας των δύο δραστηριοτήτων ως εξής: Παραγωγή Μεταφορά Σύνολο Μισθοδοσία 359.960.272 67.985.424 427.945.696 Ποσοστό 84,11% 15,89% 100% Ποσό αυτοκατανάλωσης (σε Ευρώ) 11.505.019 2.173.520 13.678.539 Στο ποσό αυτοκαταναλώσεων ηλεκτρικής ενέργειας της δραστηριότητας Παραγωγής, προστίθεται ποσό Ευρώ 21.306.094 που αφορά σε αυτοκαταναλώσεις των αντλητικών υδροηλεκτρικών σταθµών (807.049 MWh επί Ευρώ 26.4 ανά MWh) µε αποτέλεσµα οι συνολικές αυτοκαταναλώσεις που εσωτερικά τιµολογούνται από τη δραστηριότητα ιανοµής στη δραστηριότητα Παραγωγής να ανέρχονται σε Ευρώ 32.811.113. Οι εσωτερικές πωλήσεις λιγνίτη (από την δραστηριότητα Ορυχείων προς τη δραστηριότητα Παραγωγής) και ηλεκτρικής ενέργειας (από την δραστηριότητα Παραγωγής προς τη δραστηριότητα ιανοµής) έχουν ποσοτικοποιηθεί βάσει του ακόλουθου συστήµατος εσωτερικών τιµολογήσεων: 1. Υπολογίζεται η επιθυµητή απόδοση επί των απασχολούµενων, στις ανωτέρω δραστηριότητες, κεφαλαίων (ιδίων και ξένων) της προηγούµενης χρήσης. Οι επιθυµητοί βαθµοί απόδοσης (προ φόρων) για τις δραστηριότητες Ορυχείων και Παραγωγής είναι 11%. 2. Η επιθυµητή απόδοση προστίθεται στις δαπάνες κάθε δραστηριότητας (στις οποίες δεν συνυπολογίζονται τα έκτακτα και ανόργανα αποτελέσµατα και τα έσοδα κεφαλαίων) µειωµένες κατά τα λοιπά οργανικά έσοδα. 3. Από το ποσό που προκύπτει αφαιρούνται τα χρηµατοοικονοµικά έξοδα προκειµένου να προσδιοριστούν τα συνολικά επιθυµητά έσοδα από εσωτερική πώληση λιγνίτη (από την δραστηριότητα Ορυχείων προς τη δραστηριότητα Παραγωγής) και ηλεκτρικής ενέργειας (από την δραστηριότητα Παραγωγής προς τη δραστηριότητα ιανοµής). 5
Οι ανωτέρω υπολογισµοί έχουν ως εξής: Ορυχεία Παραγωγή Απασχολούµενα κεφάλαια (κεφαλαιακή παραχώρηση) προηγούµενης χρήσης 845.663.500 3.923.967.789 Επιθυµητή απόδοση 11% επί απασχολουµένων κεφαλαίων 93.022.985 431.636.456 Ίδιες δαπάνες δραστηριότητας (συµπεριλαµβανοµένων των χρηµ/κών εξόδων και αφαιρουµένων των εσόδων από τρίτους και των λοιπών εσόδων) 615.174.371 2.536.551.473 Μείον: Χρηµατοοικονοµικά έξοδα (5.177.962) (121.201.709) 703.019.394 2.846.986.220 Σηµειώνεται ότι για σκοπούς σύνταξης του διαχωρισµένου ισολογισµού, θεωρείται ότι όλες οι συναλλαγές µεταξύ δραστηριοτήτων εξοφλούνται «τοις µετρητοίς» και για τον λόγο αυτό δεν δηµιουργούνται λογαριασµοί απαιτήσεων και υποχρεώσεων µεταξύ των δραστηριοτήτων στους ισολογισµούς τους. Αθήνα, 31 Αυγούστου 2004 Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΟΥ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Ο ΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Ι.. ΠΑΛΑΙΟΚΡΑΣΣΑΣ ΣΤ. ΝΕΖΗΣ Α Τ Α 084031 Α Τ Ξ 305492 Ο ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟ ΟΣΗΣ Ο ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Ι. ΚΟΚΚΑΛΗΣ ΕΛ. ΕΞΑΚΟΥΣΤΙ ΗΣ Α Τ M 166459 Α Τ Τ 157094 6