ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΤΣΕΧΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΤΣΕΧΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΤΣΕΧΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΤΣΕΧΙΑΣ 2007 Πράγα, Ιούλιος 2008

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 5 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ... 7 2. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ... 8 2.1. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ)... 8 2.2. Πληθωρισμός... 11 2.3. Αγορά εργασίας - Απασχόληση - Ανεργία - Αμοιβές... 12 2.4. Δημόσια οικονομικά... 15 2.5. Επιτόκια... 18 3. ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ... 19 3.1. Ισοζύγιο Πληρωμών... 19 3.2. Εξωτερικό εμπόριο... 20 3.2.1. Σύνθεση εξωτερικού εμπορίου κατά βασικές κατηγορίες προϊόντων... 23 3.2.2. Σύνθεση εξωτερικού εμπορίου κατά μεγάλες ομάδες χωρών... 24 3.2.3. Άμεσες ξένες επενδύσεις... 26 4. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 29 4.1. Θεσμικό πλαίσιο... 29 4.2. Εμπορικές Σχέσεις Ελλάδας - Τσεχίας... 30 4.2.1. Η εξέλιξη του όγκου εμπορίου Ελλάδας - Τσεχίας... 30 4.2.2. Η εξέλιξη των ελληνικών εξαγωγών στην Τσεχία... 31 4.2.3. Η εξέλιξη των ελληνικών εισαγωγών από την Τσεχία... 32 4.2.4. Η εξέλιξη του εμπορικού ισοζυγίου... 32 4.2.5. Κάλυψη των ελληνικών εισαγωγών από εξαγωγές... 33 4.3. Σύνθεση του ελληνο-τσεχικού εμπορίου... 34 4.3.1. Ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία (ανά μονοψήφιο κωδικό SITC)... 34 4.3.2. Ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία (ανά οκταψήφιο κωδικό CSN )... 35 4.3.3. Ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία (ανά μονοψήφιο κωδικό SITC)... 36 4.3.4. Ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία (ανά οκταψήφιο κωδικό CSN)... 37 4.4. Επενδύσεις... 38 5. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΤΣΕΧΙΑΣ... 39 5.1. Προβλήματα ελληνικών εξαγωγών στην Τσεχία... 39 5.2. Προοπτικές αύξησης των ελληνικών εξαγωγών στην Τσεχία... 40 5.2.1. Εφαρμογή μάρκετινγκ... 40 5.2.3. Συλλογικό μάρκετινγκ... 44 5.2.4. Διεύρυνση φάσματος εξαγομένων προϊόντων... 45

3 5.2.5. Επαφή με το Γραφείο μας... 46 5.3. Θεσμικά... 46 5.4. Κανάλια διανομής... 47 5.5. Διερεύνηση αγοράς Απόκτηση επαφών... 48 5.6. Εμπορικές αποστολές συμμετοχή σε Διεθνείς Εκθέσεις... 49 5.7. Επενδύσεις... 51 6. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ... 53 6.1. Ιστοσελίδες... 53 6.1.1. Γενικές πληροφορίες... 53 6.1.2. Μακροοικονομικά μεγέθη και στατιστικά στοιχεία... 53 6.1.3. Άλλα υπουργεία και οργανισμοί στην Τσεχία... 53 6.1.4. Επιχειρηματικές Επαφές Εμπορικές Εκθέσεις... 54

4 ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1: Εξέλιξη του ΑΕΠ της Τσεχίας, σταθερές τιμές (2000), 2001-2007... 8 Πίνακας 2: Εξέλιξη του ΑΕΠ της Τσεχίας, τρέχουσες τιμές, 2000-2006... 8 Πίνακας 3: Εξέλιξη του κατά κεφαλή ΑΕΠ της Τσεχίας, 2001-2007... 10 Πίνακας 4: Σύνθεση του ΑΕΠ της Τσεχίας ανά τομέα δραστηριότητας... 11 Πίνακας 5: Εξέλιξη του πληθωρισμού της Τσεχίας, 2003-2007... 11 Πίνακας 6: Εξέλιξη της ανεργίας στη Τσεχία, 2001-2007... 13 Πίνακας 7: Εξέλιξη των αμοιβών στη Τσεχία, 2001-2007... 14 Πίνακας 8: Εξέλιξη του προϋπολογισμού στη Τσεχία, 2004-2007... 16 Πίνακας 9: Φορολογία... 17 Πίνακας 10: Εξέλιξη των μακροπρόθεσμων επιτοκίων στη Τσεχία, 2002-2007... 18 Πίνακας 11: Εξέλιξη του Ισοζυγίου Πληρωμών της Τσεχίας, 2003-2007... 19 Πίνακας 12: Εξωτερικό εμπόριο της Τσεχίας, 2003-2007... 22 Πίνακας 13: Οι σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι της Τσεχίας, 2006-2007... 24 Πίνακας 14: Εξέλιξη του διμερούς εμπορίου Ελλάδας- Τσεχίας, 2002-2007... 30 Πίνακας 15: Κυριότερες ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία... 35 Πίνακας 16: Κυριότερες ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία... 37

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η ημοκρατία της Τσεχίας υπήρξε μέρος της Τσεχοσλοβακίας από το 1918. Μετά τη «Βελούδινη Επανάσταση» του 1989, αποφασίστηκε, τον Ιούλιο του 1992, η διάλυση της ομοσπονδίας κατά τρόπο συναινετικό, εξέλιξη που έμεινε γνωστή ως «Βελούδινο ιαζύγιο». Η ημοκρατία της Τσεχίας υπάρχει σαν νέο ανεξάρτητο κράτος από την 1 η Ιανουαρίου 1993. Έκτοτε, η Τσεχία έχει διανύσει μια μακρά και επίπονη πορεία για την ενσωμάτωσή της στις δυτικές πολιτικές και οικονομικές δομές. Έγινε μέλος του ΟΗΕ τον Ιανουάριο του 1993, μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης τον Ιούνιο του ίδιου έτους, ενώ από το 1995 τέθηκε σε ισχύ η Συμφωνία Σύνδεσης με την Ε.Ε. Ακολούθησαν η συμμετοχή στον ΟΟΣΑ και η επίσημη αίτηση ένταξης στην Ε.Ε. (23 Ιανουαρίου 1996). Ορόσημο αυτής της πορείας αποτέλεσε η προσχώρησή της ως πλήρους μέλους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την 1 η Μαΐου 2004. Σήμερα, 16 περίπου χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας και την έναρξη των μεταρρυθμίσεων, η Τσεχία έχει πλέον ξεπεράσει την φάση της οικονομίας υπό μετάβαση και λειτουργεί πλήρως στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς. Τα τελευταία χρόνια η τσεχική οικονομία έχει παρουσιάσει σημαντικές προόδους σε όλους τους τομείς. Το ΑΕΠ έχει αυξηθεί με υψηλούς ρυθμούς, η εισροή των ξένων άμεσων επενδύσεων υπήρξε εντυπωσιακή, ενώ οι μεταρρυθμίσεις συνέβαλαν στον ταχύτερο εκσυγχρονισμό και στην προσαρμογή στα ισχύοντα στη διεθνή οικονομία. Η Τσεχία αποτελεί, εξ επόψεως πληθυσμού, μια αγορά αναλόγου μεγέθους με την ελληνική. Με την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε., και μελλοντικά στην ζώνη του Ευρώ, σε συνδυασμό με την σταδιακή άνοδο του εισοδήματος, η τσεχική αγορά θα εξελιχθεί σε μια ακόμα ελκυστικότερη αγορά για τα κοινοτικά και βεβαίως και τα ελληνικά προϊόντα. Εξ άλλου, δεδομένου ότι έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την αγορά της Σλοβακίας, μπορεί να αποτελέσει

6 μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων ταυτόχρονα με την αγορά της τελευταίας. Η χώρα μας δεν έχει ακόμη αξιοποιήσει τις σημαντικές δυνατότητες που προσφέρονται στην τσεχική αγορά, με αποτέλεσμα να διαθέτει ένα πολύ μικρό μερίδιο στις τσεχικές εισαγωγές, που για το 2007 δεν ξεπέρασε το 0,13%. Η κατάσταση επιδέχεται οπωσδήποτε βελτίωση, δεδομένου ότι η Τσεχία υπολείπεται ακόμη του επιπέδου διαβίωσης που έχει επιτευχθεί στη χώρα μας αλλά και, ταυτόχρονα, αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς και έτσι ο αγώνας των επιχειρήσεων για είσοδο και εδραίωση στην αγορά είναι ακόμα σε εξέλιξη. Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι η ταχεία, οργανωμένη και με συγκεκριμένες στοχεύσεις κινητοποίηση από πλευράς των Ελλήνων εξαγωγέων, των συλλογικών και κλαδικών φορέων και των υποστηρικτικών μηχανισμών τους, ώστε να επιτευχθούν, σταδιακά αλλά σταθερά, υψηλότερες επιδόσεις και να αποκτήσουν τα ελληνικά προϊόντα αναγνωρισιμότητα και σταθερή θέση στις προτιμήσεις των Τσέχων καταναλωτών. Φιλοδοξία της παρούσας Έκθεσης είναι να συμβάλλει στην ενημέρωση των ελληνικών επιχειρήσεων και των υποστηρικτικών φορέων και μηχανισμών τους με στόχο την εντονότερη ενεργοποίησή τους στην αγορά της Τσεχίας. Το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Πράγας, θα παραμείνει αρωγός στην προσπάθεια για την είσοδο, δραστηριοποίηση και επέκταση κάθε ελληνικής επιχείρησης στην αγορά της Τσεχίας. Πράγα, Ιούλιος 2008 Συντάκτες: Ανδρέας Δ. Καραϊσκάκης Σύμβουλος Ο.Ε.Υ. Α' Δημήτριος Γ. Ζιώγας Σύμβουλος Ο.Ε.Υ. Β'

7 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Επίσημη Ονομασία: ημοκρατία της Τσεχίας Γεωγραφική θέση: Κεντρική Ευρώπη. Περικλείεται από Γερμανία, Πολωνία, Σλοβακία και Αυστρία. Έκταση: 78.864 τ. χλμ. Πληθυσμός: 10.234.092 (μέσα 2005). Ρυθμός αύξησης: -0,6% Εθνικότητες: Τσέχοι (94,2%), Σλοβάκοι (1,9%), Πολωνοί (0,5%), Γερμανοί (0,4%) Ρόμα (0,1%), Άλλοι (2,9%) Πολιτικό σύστημα: Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική ημοκρατία. Πρόεδρος κ. Vaclav Klaus Πολιτικά κόμματα στο ODS ( ημοκρατικό Κόμμα, Πρόεδρος κ. Mirek Κοινοβούλιο: Topolánek), CSSD (Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, Πρόεδρος κ. κ. Jiři Paroubek), KSČM (Κομουνιστικό Κόμμα, Πρόεδρος κ. Vojtec Filip), KDU (Χριστιανοδημοκρατική Ένωση, Πρόεδρος κ. Jiři Čunek), Zelení (Πράσινοι, Πρόεδρος κ. Martin Bursik) Θρησκεία: Άθρησκοι (52%) Ρωμαιοκαθολικοί (38%), ιαμαρτυρόμενοι (4%), Ορθόδοξοι (2%), άλλοι (4%) Γλώσσα: Τσεχική Σύνθεση Α.Ε.Π. Γεωργία 2,4%, βιομηχανία 38,9%, κατασκευές (2005): 8,4%, εμπόριο 9,2%, λοιπές υπηρεσίες 40,1% Νόμισμα: Τσεχική Κορώνα (Μέση ετήσια ισοτιμία 2007: 1 US$= 20,3 CZK, 1 EUR= 27,7 CZK) Μεγαλύτερες πόλεις: Praha (πρωτεύουσα) 1.348.256, Brno 376.172, Ostrava 316.744, Olomouc 224.613, Plzen 165.259

8 2. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ 2.1. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) Κατά το 2007, το ΑΕΠ της Τσεχίας ανήλθε, σε σταθερές τιμές 2000, σε 2.980 δις Τσεχικές Κορώνες (CZK) έναντι 2.799 δις CZK το 2006, καταγράφοντας θεαματική αύξηση κατά 6,5%, διατηρώντας το αναπτυξιακό κεκτημένο των προηγουμένων ετών και φτάνοντας σε νέο υψηλότερο σημείο ετήσιας αύξησής του μετά το 1996. Εκφρασμένο σε Ευρώ και επίσης σε σταθερές τιμές 2000 1, το ΑΕΠ της Τσεχίας ανήλθε το 2007 σε 67,15 δις, παραμένοντας σταθερό έναντι του προηγουμένου έτους. Πίνακας 1: Εξέλιξη του ΑΕΠ της Τσεχίας, σταθερές τιμές (2000), 2001-2007 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 CZK (δις) 2.243 2.285 2.368 2.474 2.632 2.799 2.980 Μεταβολή (%) 2,5 1,9 3,6 4,2 6,1 6,4 6,5 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας, Κεντρική Τράπεζα Τσεχίας Σε τρέχουσες τιμές, το ΑΕΠ της Τσεχίας ανήλθε το 2007 σε 3.557,7 δις CZK, έναντι 3.204,1 δις CZK το 2006, καταγράφοντας ονομαστική αύξηση 11%. Εκφρασμένο σε Ευρώ, το ΑΕΠ της Τσεχίας ανήλθε σε 128,1 δις (2006: 27,762 CZK / ) αυξημένο σε ονομαστικές τιμές και πάντοτε σε όρους Ευρώ κατά 13,4%. Η διαφορετική σε μέγεθος μεταβολή οφείλεται, στην ελαφρά ανατίμηση της αξίας της Τσεχικής Κορώνας έναντι του Ευρώ 2 κατά το 2007. Πίνακας 2: Εξέλιξη του ΑΕΠ της Τσεχίας, τρέχουσες τιμές, 2001-2007 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 CZK (δις) 2.352 2.464 2.577 2.781 2.970 3.204 3.558 (δις) 69,0 80,0 80,9 87,2 99,7 113,0 111,0 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας, Κεντρική Τράπεζα Τσεχίας Η συνέχιση των εντυπωσιακά υψηλών ρυθμών ανάπτυξης της Τσεχικής οικονομίας, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ένταση της ιδιωτικής ζήτησης η οποία σημείωσε αύξηση κατά 4,9% έναντι του προηγουμένου έτους και συνέβαλε κατά 2,9% στην συνολική ανάπτυξη. Παράλληλα, η εξαγωγικά 1 Βλ. Πίνακα Π-1 του Παραρτήματος 2 Για την εξέλιξη της ισοτιμίας CZK/ EURO βλ. Πίνακα Π-1 του Παραρτήματος

9 προσανατολισμένη βιομηχανία συνέχισε την ανάπτυξή της αποτελώντας την δεύτερη σημαντικότερη συνιστώσα της αύξησης του Α.Ε.Π. με πρώτη την αυτοκινητοβιομηχανία. Η τελευταία αποτελεί, ταυτόχρονα, και την ατμομηχανή της αλματώδους αύξησης των εξαγωγών (+17,8% σε όρους Ευρώ το 2007) οι οποίες συνέβαλαν εξίσου σημαντικά στην αύξηση του ΑΕΠ, τόσο άμεσα, όσο και συμπαρασύροντας ένα μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων που συνδέονται ως υπεργολάβοι και προμηθευτές της 3. Από την πλευρά της ζήτησης, κατά το 2007 καταγράφεται η υψηλότερη αύξηση της τελικής κατανάλωσης της τελευταίας τετραετίας (+4,2%). Η σημαντικότερη από τις συνιστώσες της τελευταίας, η κατανάλωση από πλευράς νοικοκυριών, κατέγραψε επίσης την υψηλότερη αύξηση της τελευταίας τετραετίας (+5,7%) η οποία φαίνεται να αντανακλά την αύξηση της εμπιστοσύνης των νοικοκυριών στην οικονομία και τη διατήρηση θετικών προσδοκιών που οφείλονται τόσο στην οικονομική ανάπτυξη, όσο και στη μείωση της ανεργίας και την αύξηση των πραγματικών αποδοχών των εργαζομένων. Ταυτοχρόνως, η δημόσια κατανάλωση αν και αυξήθηκε συγκριτικά με τα δύο προηγηθέντα έτη, συνεχίζει να παραμένει σε πραγματικούς όρους σε πολύ χαμηλά επίπεδα (+0,9%) κατά την τελευταία τριετία και έτσι, η εγχώρια τελική ζήτηση των νοικοκυριών σε συνδυασμό με τη διατήρηση της αντίστοιχης από το εξωτερικό, ήταν οι σημαντικότεροι παράγοντες που συνέβαλαν, από την πλευρά της ζήτησης, στην σημαντική αύξηση του ΑΕΠ και κατά το προηγούμενο έτος. Η άνοδος του τσεχικού Α.Ε.Π., καίτοι θετικό γεγονός καθ εαυτό, θεωρείται ότι βρίσκεται πάνω από τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας και μεσοπρόθεσμα αναμένεται να μειωθεί σε επίπεδα εγγύτερα του 5%. Για το 2008, το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας προβλέπει τη διατήρηση του ΑΕΠ σε σχετικά χαμηλότερα, καίτοι υψηλά σε σύγκριση με την υπόλοιπη 3 Η ανάπτυξη του κλάδου καθώς και η συμβολή του στην άνοδο του ΑΕΠ και των εξαγωγών, αναμένεται να ενταθεί από τον επόμενο χρόνο, όταν θα προστεθεί και η παραγωγή της τρίτης, κατά σειρά, αυτοκινητοβιομηχανίας (μετά τη Škoda Auto και το consortium TPCA (Toyota- Peugeot- Citroën) στην παραγωγή και τις εξαγωγές της χώρας. Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι εντός του πρώτου εξαμήνου του 2005 ανακοινώθηκε η συμφωνία με την Κορεατική βιομηχανία HANKOOK για δημιουργία εργοστασίου παραγωγής ελαστικών στη Τσεχία, με ύψος επενδυμένου κεφαλαίου 510 εκ. που θα δημιουργήσει 1600 θέσεις εργασίας.

10 Ευρώπη, επίπεδα του +4,9%, από τον σχηματισμό παγίου κεφαλαίου λόγω της διατήρησης της υψηλής εισροής ξένων επενδύσεων και την ταυτόχρονη διατήρηση των ρυθμών αύξησης των εξαγωγών σε υψηλά επίπεδα. Ήδη, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, το ονομαστικό ΑΕΠ της χώρας για το α τρίμηνο του 2008 αυξήθηκε κατά 5,2%. Το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Τσεχίας για το 2007, υπολογιζόμενο σε όρους Ευρώ και τρέχουσες τιμές, αυξήθηκε κατά 13,4% και ανήλθε σε 12.538 έναντι 11.061 για το 2006, το οποίο, σε απόλυτους όρους, αποτελεί το υψηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ μετά την ανεξαρτησία της χώρας. Εντούτοις, το εν λόγω μέγεθος δεν αντανακλά τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας, δεδομένου ότι, αφενός υπολογίζεται σε τρέχουσες τιμές, αφετέρου ενσωματώνει και τις διακυμάνσεις τις ισοτιμίας της Τσεχικής Κορώνας έναντι του Ευρώ, η οποία ανατιμήθηκε κατά το παρελθόν έτος κατά 2%. Για λόγους συγκρισιμότητας μεταξύ διαφορετικών οικονομιών, το κατά κεφαλή εισόδημα μετράται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με βάση τα «Επίπεδα Αγοραστικής ύναμης» (Purchasing Power Standards ή PPS). Με αυτόν τον τρόπο, λαμβάνονται υπόψη οι διαφορές στα επίπεδα τιμών μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. και δίνεται η δυνατότητα συγκρίσεων, τόσο σε απόλυτα μεγέθη, όσο και ως προς τον μέσο όρο. Έτσι, σύμφωνα με τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Τσεχίας, κατά το 2006 (τα αντίστοιχα μεγέθη του έτους 2007 δεν είναι προς το παρόν διαθέσιμα), εκτιμάται στα PPS 18.504, ποσό το οποίο αντιστοιχεί στο 77% περίπου του μέσου όρου της Ε.Ε-25. Πίνακας 3: Εξέλιξη του κατά κεφαλή ΑΕΠ της Τσεχίας, 2001-2007 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Τσεχία, PPS 13.738 14.595 15.390 16.381 17.285 18.504 μ/δ Τσεχία (E.E.25= 100) 65 66 66 70 73 77 μ/δ Ελλάδα, PPS 15.680 16.990 17.760 18.880 19.400 21.100 μ/δ Ελλάδα (E.E.25= 100) 73 77 81 82 82 87 μ/δ Πηγή: EUROSTAT, Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας Τέλος, αναφορικά προς την κατανομή του ΑΕΠ ανά τομέα δραστηριότητας, διαπιστώνεται, μεσοπρόθεσμα, μια σταθεροποίηση της συμμετοχής όλων των

11 τομέων της οικονομικής δραστηριότητας στο συνολικό προϊόν, με μια σταδιακή άνοδο της συμμετοχής του δευτερογενή τομέα (κυρίως αυτού της βιομηχανίας - μεταποίησης, λόγω της εισροής μεγάλων ξένων επενδύσεων στον τομέα αυτό) ταυτόχρονα με μια επίσης μικρή άνοδο της συμμετοχής του εν γένει τομέα των υπηρεσιών. Πίνακας 4: Σύνθεση του ΑΕΠ της Τσεχίας ανά τομέα δραστηριότητας 2002 2003 2004 2005 2006 Αγροτικός Τομέας 2,9 2,7 2,6 2,4 2,2 Βιομηχανία 39,1 37,5 39,6 38,9 39,7 Κατασκευές 8,7 8,9 8,7 8,4 8,6 Εμπόριο 9,2 9,4 9,1 9,2 8,8 Μεταφορές, τηλεπικοινωνίες 8,4 9,0 8,7 8,6 8,2 Ακίνητα και συναφείς υπηρεσίες 10,5 11,0 10,6 10,9 10,5 Άλλα 21,3 21,5 20,7 20,7 22,0 100 100 100 100 100 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας 2.2. Πληθωρισμός Η εξέλιξη του πληθωρισμού στη Τσεχία ακολούθησε, σε γενικές γραμμές, το πρότυπο εξέλιξης των τιμών στις περισσότερες υπό μετάβαση οικονομίες. Ήδη από το 1991, όταν η ενιαία, τότε, Τσεχοσλοβακία, εισήγαγε μεταρρυθμίσεις για τη μετεξέλιξη σε οικονομία της αγοράς, υπήρξε μια περίοδος ύφεσης (1991-1993) λόγω αλλαγής των δομών και προσανατολισμών της οικονομίας. Έτσι, ενώ οι τιμές το 1993 αυξάνονταν κατά 20,8% κατά μέσο όρο, σημείωσαν πτωτική πορεία από το 1994 μέχρι το 1997 και μετά από μια προσωρινή αύξηση το 1998 (+10,7%) άρχισαν πλέον να μειώνονται σταθερά, φθάνοντας στο 0,1% το 2003 και στο +2,5% το 2006. Πίνακας 5: Εξέλιξη του πληθωρισμού της Τσεχίας, 2003-2007 2003 2004 2005 2006 2007 Πληθωρισμός, τέλος περιόδου,% 1,0 2,8 2,2 1,7 5,4 Πληθωρισμός, ετήσιος μ.ο., % 0,1 2,8 1,9 2,5 2,8 Ε.Ε.-15 (-2003), Ε.Ε.-25 (2004-), Ε.Ε.-27(2007-)% 1,9 2,1 2,2 2,2 2,3 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας, EUROSTAT Το 2007 καταγράφεται αύξηση του μέσου επιπέδου τιμών στην Τσεχία, εν συγκρίσει προς το 2006, με την εξέλιξη τους να σημειώνει ανοδική πορεία

12 ιδίως μετά τον Σεπτέμβριο, με αποτέλεσμα το 2007 να κλείσει με σημαντικά υψηλότερο δείκτη τιμών εν συγκρίσει προς το τέλος του προηγούμενου έτους. Ο πληθωρισμός της χώρας παρέμενε σε χαμηλά επίπεδα κατά το πρώτο ήμισυ του έτους, αργότερα όμως επηρεάστηκε σημαντικά από την αυξανόμενη τιμή του πετρελαίου. Έτσι, το μέσο επίπεδο τιμών του περασμένου έτους ανήλθε στο 2,8% έναντι 2,5% το 2006 και ο πληθωρισμός στο τέλος του έτους ανήλθε στο 5,4% σε σύγκριση με το 1,7% το εκέμβριο του 2006. Εξεταζόμενο κατά κατηγορία δαπάνης, το επίπεδο τιμών στη Τσεχία επηρεάστηκε βραχυπρόθεσμα κυρίως από την άνοδο των τιμών που αφορούν στις ανάγκες οίκησης (κατοικία, φυσικό αέριο, ηλεκτρικό, θέρμανση, ύδρευση και αποχέτευση (+8,3%). Επίσης, καταγράφηκε σημαντική άνοδος των τιμών για δαπάνες υγείας (+4,7%), μαζικής εστίασης (+3,4%) και εκπαίδευσης (+3,4%), και τηλεπικοινωνιών (+2,9%). Αντίθετα, συγκρατημένη ήταν η άνοδος των τιμών για τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά (+2,1%), μεταφορές μετακινήσεις (+1,7%) και αλκοολούχα ποτά και καπνό (+1,3%) και ενώ μειώθηκαν οι τιμές των ειδών ένδυσης και υπόδησης (-6,3%) και συντήρησης ακινήτων (-1,5%). 2.3. Αγορά εργασίας - Απασχόληση - Ανεργία - Αμοιβές Η έναρξη των μεταρρυθμίσεων για μετεξέλιξη σε οικονομία της αγοράς, επέφερε, όπως ήταν αναμενόμενο, ανακατατάξεις και στον τομέα της απασχόλησης, με κυριότερο χαρακτηριστικό την αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Έτσι, ενώ το 1993 η καταγεγραμμένη ανεργία 4 ανέρχονταν στο 3,0%, το 2002 ανήλθε σε 9,2% και, χωρίς σημαντικές αλλαγές, στο 9,9% το 2003. Εντούτοις, μετά το 2004 παρουσιάστηκε μεταστροφή της αυξητικής αυτής τάσης 5 και το 2007 καταγράφηκε περαιτέρω μείωση κατά 1,5%, με το ποσοστό ανεργίας να φθάνει, έτσι, το 6,6% κατά μέσο όρο. 4 Πρόκειται για το ποσοστό ανεργίας που καταγράφεται βάσει της μεθοδολογίας των αρμοδίων υπηρεσιών του τσεχικού Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υπηρεσιών 5 Στην μεταστροφή φαίνεται ότι έχει διαδραματίσει ρόλο και η εφαρμογή νέας μεθοδολογίας μέτρησης της ανεργίας, συμβατή με τις απαιτήσεις EUROSTAT από το 2004

13 Πίνακας 6: Εξέλιξη της ανεργίας στη Τσεχία, 2003-2007 2003 2004 2005 2006 2007 Ετήσιος μ.ο. 9,9 9,2 9,0 8,1 6,6 Ε.Ε.-15 (-2003), Ε.Ε.-25 (2004-), Ε.Ε.-27(2007-)% 7,9 9,0 8,9 8,2 7,1 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας, EUROSTAT Ταυτόχρονα, παρατηρείται ότι το ποσοστό ανεργίας στην Τσεχία εμφανίζει αξιοσημείωτη μείωση κατά το 2007, κυμαινόμενο ταυτόχρονα σε επίπεδα πλησίον του μέσου όρου της Ε.Ε., στοιχείο που συνηγορεί υπέρ της δυναμικής εξέλιξης της οικονομίας της χώρας τα τελευταία χρόνια. Η ανεργία παρουσιάζει, εντούτοις, σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των επιμέρους περιοχών της χώρας 6, λόγω των διαφορών στο επίπεδο ανάπτυξης αλλά και των διαφορετικών ρυθμών ανάπτυξής τους. Έτσι, η ανεργία στην Πράγα βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα (κυμαίνεται περί το 2,2%) ενώ σε ορισμένες περιοχές η ανεργία ανέρχεται σε υψηλά επίπεδα (λ.χ. περιφέρεια Ustní Nad Labem: 17,2%, Βόρεια Μοραβία- Σιλεσία: 14,3%). Από το σύνολο των ανέργων, η πλειονότητα είναι άτομα με σχετικά χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και χαμηλή εξειδίκευση. Συγκεκριμένα, το 45,8% είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αλλά χωρίς εξειδίκευση και επαγγελματική κατάρτιση, ενώ από τους λοιπούς το 24,7% είναι απόφοιτοι βασικής εκπαίδευσης και το 24,7% απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με επαγγελματική εξειδίκευση. Από την άλλη πλευρά, το ποσοστό των ανέργων με πανεπιστημιακή μόρφωση κυμαίνεται περίπου στο 4,8%. Εξεταζόμενο από την πλευρά της ζήτησης και συνεπώς της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας εκ μέρους των επιχειρήσεων, φαίνεται ότι αφενός η σταδιακή αύξηση της απασχόλησης και αφετέρου η συγκράτηση της ανεργίας σε συγκριτικώς χαμηλά επίπεδα, οφείλεται στην εισροή ξένων επενδύσεων και την ανάπτυξη της χώρας. 6 Σύμφωνα με τη μεθοδολογία του ILO, η ανεργία βρίσκεται σε χαμηλότερα επίπεδα και ανέρχεται σε μόλις 2,2 % στην περιοχή της πρωτεύουσας, σε 2,7% στην ευρύτερη περιοχή της κεντρικής Βοημίας και φτάνει στο 9,3% στις Β.. επαρχίες της χώρας.

14 Από τις επιμέρους περιοχές της χώρας, η πρωτεύουσα εμφανίζει ταχύτερους ρυθμούς αύξησης της απασχόλησης σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη περιοχή, αλλά και συγκρινόμενη με το σύνολο της χώρας. Σε ότι αφορά την κατανομή ανά τομέα δραστηριότητας, ενδεικτικά αναφέρεται ότι κατά το 2005 καταγράφηκε ελαφρά μείωση της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα (2005: 4,3%, 2004: 4,0%) Ταυτόχρονα, παρατηρείται μικρή αύξησή της στο δευτερογενή τομέα (2005: 39,5%, 2004: 39,2%), λόγω υψηλότερης ζήτησης για εργαζομένους στη βιομηχανία, καθώς και σταθερότητα της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα (2005, 2004: 56,5%). Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι το ποσοστό της συνολικής απασχόλησης επί του ενεργού πληθυσμού (ηλικίες 15-64) είναι υψηλότερο στην Τσεχία (66,1%) από αυτό του μέσου όρου της Ε.Ε.-25 (65,4%) Πίνακας 7: Εξέλιξη των αμοιβών στη Τσεχία, 2001-2007 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Μέσος Ονομαστικός Μισθός, CZK 14.793 15.866 16.917 18.041 19.024 20.207 21.692 Ονομαστική Μεταβολή (%) 8.7 7.3 6.6 6.6 5.4 6.4 7.3 Πραγματική Μεταβολή (%) 3.8 5.4 6.5 3.7 3.5 3.8 4.4 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας Το 2007, ο μέσος μηνιαίος ονομαστικός μισθός στη Τσεχία ανήλθε στις CZK 21.692, αυξανόμενος κατά 7,3% σε ονομαστικούς όρους σε σύγκριση προς το προηγούμενο έτος 7. Ταυτόχρονα, η αύξηση του πληθωρισμού οδήγησε σε μικρή μόνο αύξηση των πραγματικών εισοδημάτων κατά 4,4%, ποσοστό υψηλότερο του προηγούμενου έτους, αλλά σημαντικά χαμηλότερο σε σύγκριση προς τα έτη 2002 και 2003, όταν οι πραγματικές αμοιβές αυξάνονταν κατά +5,4% και +6,5% αντίστοιχα. 7 Είναι σημαντικό να σημειωθεί, εντούτοις, ότι η δομική στατιστική ανάλυση καταδεικνύει ότι τα 2/3 των εργαζομένων λαμβάνουν μισθό κάτω του εθνικού μ.ο.

15 Τέλος, σε ότι αφορά την παραγωγικότητα της εργασίας, παρατηρείται την τελευταία τριετία μια σημαντική αύξηση του σχετικού δείκτη, ο οποίος έφτασε σε ανάλογα υψηλό σημείο το 2007 (+4,6%) ως προς εκείνο του 2006 (+ 4,7%). Ταυτόχρονα η ονομαστική αύξηση των μισθών αρχίζει να αυξάνεται με ρυθμούς συγκρίσιμους με αυτούς της παραγωγικότητας της εργασίας. Εξ άλλου, είναι χαρακτηριστικό ότι η διαφορά του ωριαίου κόστους εργασίας μεταξύ της Τσεχίας και της Γερμανίας είναι ακόμη εξαιρετικά μεγάλη (λ.χ. το 2006 έφθασε να είναι περίπου 5 φορές χαμηλότερο από αυτό της Γερμανίας) γεγονός που δίνει σημαντικό πλεονέκτημα ανταγωνιστικότητας στις εγχώριες εταιρείες. Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης γεγονός ότι οι εργαζόμενοι στην Τσεχία έχουν τις σχετικά υψηλότερες αμοιβές μεταξύ των χωρών Visegrad (Πολωνία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Τσεχία). 2.4. ημόσια οικονομικά Η κατάσταση των δημοσίων οικονομικών στη Τσεχία επιδεινώθηκε τα τελευταία χρόνια, χαρακτηριστικό στοιχείο πολλών οικονομιών σε μετάβαση, δεδομένου ότι απαιτούνταν αυξημένες δαπάνες για δημιουργία νέων δομών, για επενδύσεις, την υγεία, την εκπαίδευση, τις συντάξεις αλλά και χρηματοδότηση του κοινωνικού κράτους. Για το λόγο αυτό, από το 2004 εφαρμόστηκε πρόγραμμα ελέγχου του υπερβολικού ελλείμματος των τελευταίων χρόνων. Στην πρώτη φάση, υιοθετήθηκαν μέτρα με σκοπό την εξάλειψη του ελλείμματος και τη συγκράτηση της αύξησης του δημόσιου χρέους. Για τη δεύτερη φάση, σχεδιάστηκε ένα σύνολο μέτρων με σκοπό την επιτάχυνση της ανάπτυξης. Τα εξεταζόμενα φορολογικά μέτρα είχαν ως σκοπό την προώθηση των επενδυτικών δραστηριοτήτων, της έρευνας και της ανάπτυξης, καθώς και την ενίσχυση των γονέων χαμηλού εισοδήματος ώστε να ενθαρρυνθούν να συμμετάσχουν πιο ενεργά στην αγορά εργασίας. Ταυτόχρονα, μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2005 και την επικράτηση του ημοκρατικού Κόμματος (ODS) επανήλθε εντονότερα η συζήτηση περί εφαρμογής ενιαίου φόρου, όπως και στην περίπτωση της γειτονικής Σλοβακίας.

16 Πίνακας 8: Εξέλιξη του προϋπολογισμού στη Τσεχία, 2004-2007 2004 2005 2006 2007 Έσοδα, CZK δις 1.187,7 1.235,7 1.324,2 1.451,8 Έξοδα, CZK δις 1.270,5 1.342,3 1.409,6 1.507,2 Δημοσιονομικό Ισοζύγιο, CZK δις -82,8-106,6-85,4-55,4 Δημοσιονομικό Ισοζύγιο, % ΑΕΠ (ESA-95) -3,0% -3,6% -2,7% -1,6% Ακαθάριστο Χρέος, CZK δις 855,1 888,6 951,5 1.019,4 Ακαθάριστο Χρέος, % ΑΕΠ 30,7% 29,9% 29,7% 28,7% Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας, Κεντρική Τράπεζα Τσεχίας, EUROSTAT Κατά το 2007, τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού 8 έφτασαν τα CZK 1.451,8 δις, έναντι CZK 1.342,2 δις το 2006, καταγράφοντας αύξηση κατά 9,6%, ρυθμός που υπερβαίνει την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ. Οι δαπάνες του προϋπολογισμού του 2007 ανήλθαν σε CZK 1.507,2 δις, έναντι των CZK 1.409,6 δις και ήταν κατά CZK 97,6 δις υψηλότερες από αυτές του προηγούμενου έτους, καταγράφοντας ονομαστική αύξηση 6,9%. Ο προϋπολογισμός του 2007 έκλεισε τελικά με έλλειμμα 9 1,6% του ΑΕΠ, το οποίο είναι το χαμηλότερο από τα αντίστοιχα μεγέθη της τελευταίας επταετίας και σαφώς εντός του στόχου που είχε τεθεί από το αναθεωρημένο Πρόγραμμα Σύγκλισης (+3,5%). Η μείωση του ελλείμματος οφείλεται, αφενός, στην ανάπτυξη της οικονομίας και τις αυξημένες εισροές εσόδων συνεπεία των σημαντικά βελτιωμένων κερδών των επιχειρήσεων. Το αναθεωρημένο Πρόγραμμα Σύγκλισης προβλέπει έλλειμμα της τάξεως του -2,3% για το 2008 και την περαιτέρω μείωσή του στο -2,6% του ΑΕΠ το 2009 και στο -2,3 % του ΑΕΠ το 2010, ώστε να επιτύχει και το στόχο ελλείμματος κάτω του 3,0% ώστε να σταθεί δυνατή η εισδοχή στην Ευρωζώνη και η υιοθέτηση του Ευρώ, πιθανώς το 2010. 8 Τα μεγέθη του προϋπολογισμού που περιλαμβάνονται στους Πίνακες και το Παράρτημα αναφέρονται στη Γενική Κυβέρνηση, ήτοι στην Κεντρική Κυβέρνηση, τις Τοπικές Κυβερνήσεις (Αυτοδιοίκηση) και τα Ασφαλιστικά Ταμεία 9 Η συγκεκριμένη μέτρηση του ελλείμματος γίνεται με τη μεθοδολογία ESA-95 (=European System of National and Regional Accounts, 1995) η οποία είναι από τα μέσα του 1999 η κοινή μεθοδολογία καταγραφής των Εθνικών Λογαριασμών στο πλαίσιο της Ε.Ε. Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ («Πρωτόκολλο για τη ιαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος») η έννοια του ελλείμματος σημαίνει τον καθαρό δανεισμό της Γενικής Κυβέρνησης, σύμφωνα πάντα με τη μεθοδολογία ESA95. Η έννοια του Χρέους της Γενικής Κυβέρνησης είναι το προσαρμοσμένο ακαθάριστο χρέος της τελευταίας στο τέλος του έτους και σε ονομαστικές αξίες.

17 Πίνακας 9: Φορολογία Είδος Φόρος Φόρος εισοδήματος 21% εταιρειών Φόρος εισοδήματος Προοδευτική φορολόγηση από 12 ως 32% Φόρος προστιθέμενης 19% (αγαθά, υπηρεσίες), 15% (ορισμένα τρόφιμα, φάρμακα), ή αξίας μειωμένος συντελεστής 5% (ορισμένες δαπάνες α ανάγκης, τύπος κ.ά.) Παρακράτηση φόρος επί 0%- 15% μερισμάτων Παρακράτηση φόρου επί 15% τόκων Παρακράτηση φόρου για 25% εισοδήματα από royalties Εισφορές κοινωνικής Εργοδότης: 35% του ακαθάριστου μισθού, Εργαζόμενος: 12,5% ασφάλισης Φόροι κατανάλωσης Στα προϊόντα πετρελαίου, το αλκοόλ και τον καπνό Φορολογία ακίνητης Σύμφωνα με το είδος, την τοποθεσία και το σκοπό χρήσης του περιουσίας ακινήτου Φόροι μεταβιβάσεως 3% της υψηλότερης τρέχουσας εμπορικής αξίας του ακινήτου ή ακινήτων Φόροι κληρονομίας και δωρεών βάσει ανεξάρτητης εκτίμησης Από 1% (0.5% για φόρο κληρονομίας) ως 40% (20% για φόρο κληρονομίας) Αναφορικά προς τη φορολογία, η Τσεχία εφαρμόζει μια σειρά φόρων για τα φυσικά πρόσωπα και τις επιχειρήσεις που, στο μέτρο που τους αναλογεί, έχουν συμβάλει στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων στη χώρα. Σε ο,τι αφορά το συνολικό ακαθάριστο χρέος της Τσεχίας, αυτό ανήλθε το 2007 στις CZK 1.019,4 δις, αντιστοιχώντας στο 28,7% του ΑΕΠ, έναντι CZK 951,5 δις το 2006, που αντιστοιχεί στο 29,7% του ΑΕΠ. Η Τσεχία, έτσι, κατατάσσεται αντικειμενικά, στις χώρες χαμηλού χρέους. Ταυτόχρονα, βάσει των προβλέψεων του Προγράμματος Σύγκλισης, το χρέος μέχρι το 2010 θα αυξάνεται οριακά στην περίπτωση επικράτησης του «απαισιόδοξου» σεναρίου (2008: 30,6%, 2009: 30,9 %, 2010: 31,1%), αλλά πάντα θα βρίσκεται πολύ κάτω του ορίου του 60% του ΑΕΠ που αποτελεί και τον ονομαστικό στόχο της Συνθήκης του Μάαστριχτ για την υιοθέτηση του Ευρώ.

18 2.5. Επιτόκια Η νομισματική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας της Τσεχίας είναι προσανατολισμένη στη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών και, δευτερευόντως, στην υποστήριξη της οικονομικής πολιτικής της εκάστοτε κυβέρνησης με απώτερο στόχο την οικονομική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό, και με στόχο την επίτευξη μακροπρόθεσμων επιτοκίων κάτω του 3%, τα μακροπρόθεσμα επιτόκια 10 της χώρας βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε πτωτική πορεία. Έτσι, το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας, σε συνεργασία με την Κεντρική Τράπεζα της Τσεχίας, εξέδωσε, στο τέλος του 2007, δεκαετή ομόλογα με επιτόκιο της τάξεως του 3,77%, έναντι επιτοκίου 3,78% κατά το προηγούμενο έτος. Πίνακας 10: Εξέλιξη των μακροπρόθεσμων επιτοκίων στη Τσεχία, 2002-2007 Τέλος περιόδου 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Επιτόκιο δεκαετούς ομολόγου (T- bond) 4,94 4,12 4,75 3,51 3,78 3,77 Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Τσεχίας 10 Στο πλαίσιο της Ε.Ε. και με σκοπό τον προσδιορισμό του μακροπρόθεσμου επιτοκίου χρησιμοποιείται το ύψος του επιτοκίου των δεκαετών, συνήθως, ομολόγων (Τ- bonds) του δημοσίου.

19 3. ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 3.1. Ισοζύγιο Πληρωμών Κατά το 2007, παρουσιάστηκε σχετική βελτίωση του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών, στο οποίο καταγράφηκε έλλειμμα ύψους 3,21 δις, το οποίο, καίτοι σε σχέση με το προηγούμενο έτος διατηρεί σαφώς θετικότερη εικόνα, σε σύγκριση προς τα έτη 2001-2004 και εξεταζόμενο μεσοπρόθεσμα, αποτελεί την δεύτερη καλύτερη επίδοση της τελευταίας επταετίας. Το έλλειμμα του 2007, αντιστοιχούσε στο 2,5% του ΑΕΠ, έναντι ελλείμματος 3,1% του ΑΕΠ το 2006. Η ανάσχεση της καθοδικής πορείας οφείλεται, κατά πρώτο λόγο, στην σημαντική αύξηση των εισροών του εμπορικού ισοζυγίου 11 (2007: 4.227,8 εκ., 2006: 2.401,2 εκ.) και δευτερευόντως στις αυξημένες εισροές του ισοζυγίου υπηρεσιών (οι υψηλότερες των τελευταίων πέντε ετών). Από την άλλη πλευρά, διατηρήθηκε το θετικό κεκτημένο του χρηματοοικονομικού ισοζυγίου και του ισοζυγίου κεφαλαίων. Πίνακας 11: Εξέλιξη του Ισοζυγίου Πληρωμών της Τσεχίας, 2003-2007 2003 2004 2005 2006 2007 Α. Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (1+2+3+4) ( εκ.) -5.027,7-4.650,5-1.637,8-3.561,4-3.221,7 % ΑΕΠ -6,2-5,3-1,6-3,1-2,5 1. Αγαθά ( εκ.) -2.183,6-425,5 1.983,6 2.401,2 4.227,8 2. Υπηρεσίες ( εκ.) 416,2 516,6 1.223,8 1.219,1 1.989,8 3. Εισοδήματα ( εκ.) -3.754,3-4.932,3-5.221,6-6.484,3-9.154,2 4. Μεταβιβάσεις ( εκ.) 494,0 190,7 376,4-697,4-285,1 Β. Ισοζύγιο Κεφαλαίων ( εκ.) -2,6-458,2 157,9 300,1 723,1 Γ. Χρημ/κό Ισοζύγιο ( εκ.) 4.922,3 5.628,1 5.179,7 3.957,2 3.826,4 Δ. Τακτοποιητέα στοιχεία ( εκ.) 514,1-312,3-612,9-622,8-736,8 Μεταβολή Συναλλαγματικών Διαθεσίμων 12 (Α+Β+Γ+Δ) ( εκ.) -406,1-207,1-3.086,9-73,1-591,2 Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Τσεχίας 11 Το ισοζύγιο αγαθών του συγκεκριμένου πίνακα διαφέρει από αυτό που ανακοίνωσε η Στατιστική Υπηρεσία της χώρας, χωρίς, εντούτοις, να μεταβάλει κατ ουσία την εικόνα του Ισοζυγίου Πληρωμών της χώρας. 12 (+) μείωση, (-) αύξηση

20 Αναλυτικότερα: Το εμπορικό ισοζύγιο 13 της Τσεχίας καταγράφει, για τρίτη συνεχή χρονιά, πλεόνασμα 4,2 δις (το 2006: 2,4 δις και το 2005: 1,98 εκ.) το οποίο και αποτελεί, τον σημαντικότερο από τους θετικούς παράγοντες της πορείας του συνολικού Ισοζυγίου. Επίσης, παρέμεινε θετικό και το ισοζύγιο υπηρεσιών, με σημαντική αύξηση σε σχέση προς το προηγούμενο έτος (2007: 1,99 δις, 2006: 1,21 δις). Από την άλλη πλευρά, το ισοζύγιο εισοδημάτων κατέγραψε το 2007 έλλειμμα 9,1 δις, σημαντικά μεγαλύτερο από το αντίστοιχο έλλειμμα των 6,48 δις του προηγούμενου έτους, αλλά και το υψηλότερο της τελευταίας πενταετίας, ενώ το ισοζύγιο μεταβιβάσεων παρουσίασε βελτίωση, καταγράφοντας έλλειμμα 285,1 εκ. έναντι ελλείμματος 697,4 εκ., το 2006. Το Ισοζύγιο Κεφαλαίων του 2007 ήταν, για τρίτη κατά σειρά χρονιά κατά την τελευταία πενταετία, πλεονασματικό κατά 723,1 εκ., έναντι 300,1 εκ. το προηγούμενο έτος και 157,9 εκ. το 2005. Η διατήρηση της θετικής καθαρής εισροής κεφαλαίων οφείλεται στη σταθερή ροή άμεσων ξένων επενδύσεων αλλά και άλλου είδους επενδυτικών κεφαλαίων. 3.2. Εξωτερικό εμπόριο Ένα από τα στοιχεία που επηρεάζουν σημαντικά τις εξελίξεις του εξωτερικού εμπορίου της Τσεχίας είναι ο υψηλός βαθμός αλληλεξάρτησης μεταξύ εισαγωγών και εξαγωγών. Έτσι, η αυξημένη ζήτηση για προϊόντα που παράγονται στη Τσεχία, ιδιαίτερα από τις μεγάλες διεθνοποιημένες της επιχειρήσεις, οδηγεί επίσης και σε αύξηση των εισαγωγών, δεδομένου ότι η παραγωγή σχετικά μεγάλου αριθμού εξαγόμενων προϊόντων βασίζεται, σε σημαντικό βαθμό, σε εισαγόμενες πρώτες ύλες και ημικατεργασμένα προϊόντα. 13 Βλέπε ανωτέρω, υποσημείωση 11

21 Η Τσεχία είναι, επίσης, μια ανοικτή οικονομία. Έτσι, ο υψηλός βαθμός διεθνοποίησης και εξωστρέφειάς της, καθιστά εξωτερικά στοιχεία, όπως οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου αλλά και η συναλλαγματική ισοτιμία των μεγάλων διεθνών νομισμάτων ως προς την Τσεχική Κορώνα, ως παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικά (άμεσα και έμμεσα) τις επιδόσεις του εξωτερικού τομέα της τσεχικής οικονομίας. Κατά το 2007, ο όγκος εμπορίου της Τσεχίας ανήλθε σε CZK 4.865 δις έναντι CZK 4.245 δις το 2006, αυξανόμενος κατά 14,6%. Εκφρασμένος σε Ευρώ, ο όγκος εμπορίου ανήλθε το 2007 σε 175,2 δις έναντι 149,7 δις το 2006, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 17,0 %. Ο αυξημένος όγκος εμπορίου της χώρας και για το 2007 οφείλεται στην ταυτόχρονη αύξηση τόσο των εξαγωγών όσο και των εισαγωγών. Έτσι, κατά το 2007, το σύνολο των τσεχικών εξαγωγών ανήλθε σε CZK 2.476 δις έναντι CZK 2.144 δις το 2006, σημειώνοντας αύξηση κατά 15,5%. Μετατρεπόμενες σε Ευρώ, οι τσεχικές εξαγωγές εμφανίζονται αναλόγως αυξημένες, φθάνοντας τα 89,1 δις (αύξηση 17,8% σε όρους Ευρώ). Από την πλευρά των εισαγωγών και λόγω της συνέχισης των αυξημένων παραγγελιών από το εξωτερικό για πολλές επιχειρήσεις της χώρας, η Τσεχία δαπάνησε το 2007 CZK 2.389 δις, έναντι CZK 2.101 δις το 2006. Έτσι, οι συνολικές εισαγωγές της χώρας αυξήθηκαν κατά 13,7%, αντανακλώντας την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας και, εν μέρει, την αυξημένη δραστηριότητα των τσεχικών εξαγωγικών επιχειρήσεων. Εξεταζόμενες σε Ευρώ, οι τσεχικές εισαγωγές ανήλθαν το 2007 σε 86,1 δις έναντι 74,1 δις το 2006, αυξανόμενες σε όρους Ευρώ κατά 16,1%. Το εμπορικό ισοζύγιο της Τσεχίας, μετά από μια δυναμική πολλών ετών όπου ήταν μεν ελλειμματικό αλλά έβαινε συνεχώς βελτιούμενο, κατέγραψε το 2007 πλεόνασμα για τρίτη συνεχή χρονιά, μετά το 2005, όπου το εμπορικό ισοζύγιο ήταν θετικό για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας. Έτσι, κατά το 2007 καταγράφηκε πλεόνασμα ύψους CZK 87 δις (2,4% του ΑΕΠ), έναντι επίσης πλεονάσματος CZK 43 δις (1,3% του ΑΕΠ) το 2006, ενώ υπολογιζόμενο σε

22 Ευρώ, το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου ανήλθε σε 3,0 δις έναντι πλεονάσματος 1,5 δις το 2006. Πίνακας 12: Εξωτερικό εμπόριο της Τσεχίας, 2003-2007 2003 2004 2005 2006 2007 Μεταβολή 2007/06 Όγκος Εμπορίου, CZK δις 2.811 3.471 3.708 4.245 4.865 14,6 % Εξαγωγές, CZK δις 1.370 1.722 1.873 2.144 2.476 15,5 % Εισαγωγές, CZK δις 1.440 1.749 1.834 2.101 2.389 13,7 % Εμπορικό Ισοζύγιο, CZK δις -69-26 39 43 87 ----------- Όγκος Εμπορίου, δις 88,2 108,9 124,5 149,7 175,2 17,0 % Εξαγωγές, δις 43,0 54,0 62,9 75,6 89,1 17,8 % Εισαγωγές, δις 45,2 54,9 61,6 74,1 86,1 16,1 % Εμπορικό Ισοζύγιο, δις -2,2-0,9 1,3 1,5 3,0 ----------- Κάλυψη εισαγωγών από εξαγωγές (%) 95 98 102 102 103 ------------ Εξαγωγές/ ΑΕΠ (%) 53,6 62,3 64,0 66,9 69,5 ----------- Ισοτιμία CZK/ 31,84 31,90 29,78 28,343 27,762-2,0 % Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας Εξεταζόμενο μεσοπρόθεσμα, το εξωτερικό εμπόριο της Τσεχίας παρουσιάζει ταχύτατη ανάπτυξη 14. Συγκεκριμένα, διαπιστώνεται ότι τόσο οι εξαγωγές όσο και οι εισαγωγές μεταξύ 2000-2007 παρουσιάζουν συνεχή αύξηση. Έτσι, οι εξαγωγές της χώρας έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί (2000: 31,5 δις, 2007: 89,3 δις) όπως επίσης και οι εισαγωγές (2000: 34,9 δις, 2007: 86,2 δις). ιαπιστώνεται, επίσης, η εξαιρετικά υψηλή κάλυψη των εισαγωγών από τις εξαγωγές (2000: 95%, 2007: 103%) αλλά και ο χαρακτηριστικά υψηλός και σταθερά αυξανόμενος βαθμός εξωστρέφειας της οικονομίας 15 ο οποίος έφτασε κατά το 2007 στο 69,5% (2003: 53,6%). 14 Βλ. και Πίνακα Π-2 του Παραρτήματος 15 Ως δείκτης εξωστρέφειας χρησιμοποιείται το ποσοστό συμμετοχής των εξαγωγών στο ΑΕΠ.

23 3.2.1. Σύνθεση εξωτερικού εμπορίου κατά βασικές κατηγορίες προϊόντων Εξετάζοντας τη διάρθρωση των εξαγωγών 16 της Τσεχίας κατά βασικές κατηγορίες προϊόντων της ονοματολογίας SITC, διαπιστώνεται ότι στην κορυφή του καταλόγου των εξαγομένων κατηγοριών προϊόντων και για το 2007 βρίσκεται η κατηγορία «Μηχανές, μηχανήματα και υλικό μεταφορών», με εντυπωσιακά υψηλή συμμετοχή στο σύνολο των τσεχικών εξαγωγών (54,1% έναντι 53,1% το 2006). Έπεται η κατηγορία των «Βιομηχανικών προϊόντων» που αντιπροσωπεύει το 20,4% της συνολικής αξίας (20,8 % το 2006), και στη συνέχεια οι κατηγορίες «ιάφορα βιομηχανικά είδη» (10,6% έναντι 11,0% το 2006), και «Χημικά προϊόντα» (5,9%, έναντι 6,0% το 2006), ενώ διαπιστώνεται, επίσης, ότι η κατηγορία των (μη εδώδιμων) «Πρώτων υλών» φαίνεται να συμμετέχει όλο και λιγότερο στις εξαγωγές της χώρας τα τελευταία χρόνια (2000: 3,5%, 2007: 2,6%). Επιπλέον παρατηρείται ότι, για το 2007, το 85,1% των εξαγομένων τσεχικών προϊόντων αφορούν σε προϊόντα βιομηχανικής παραγωγής, απλής ή σύνθετης επεξεργασίας (84,9% το 2006) στοιχείο ενδεικτικό της διάρθρωσης του παραγωγικού δυναμικού της χώρας. Σε ότι αφορά τις βασικές κατηγορίες εισαγομένων 17 προϊόντων, η κατηγορία «Μηχανές, μηχανήματα και υλικό μεταφορών» βρίσκεται στην πρώτη θέση, με μερίδιο 43,0% επί του συνόλου. Έπονται οι κατηγορίες «Βιομηχανικά προϊόντα» (20,9%), «Χημικά προϊόντα και συναφή» (10,4%), «ιάφορα βιομηχανικά είδη» (10,1%) και «Πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου» (8,0%). Από τις κατηγορίες που, προς το παρόν, συγκεντρώνουν το σχετικά μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία (βλ. επόμενο κεφάλαιο), η κατηγορία «Βιομηχανικά προϊόντα» που αποτελούν το 20,9% του συνόλου των τσεχικών εισαγωγών (1 η θέση για τις ελληνικές εξαγωγές), η κατηγορία των τροφίμων (2 η θέση μεταξύ των ελληνικών εξαγωγών του 2007) 16 Βλ. Πίνακα Π-3 του Παραρτήματος. Για περαιτέρω ανάλυση περί των εξαγόμενων προϊόντων από τη Τσεχία, βλ. επίσης τον Πίνακα Π-15 του Παραρτήματος. 17 Βλ. Πίνακα Π-4 του Παραρτήματος. Για περαιτέρω ανάλυση περί των εισαγόμενων στη Τσεχία προϊόντων, βλ. πίνακα Π-14 του Παραρτήματος.

24 αυξάνεται συγκρατημένα έχοντας μάλλον καλύψει το σημαντικότερο μέρος της δυναμικής της, αλλά αφορά όμως μόλις το 4,3% του συνόλου των τσεχικών εισαγωγών, η κατηγορία «Χημικά προϊόντα» (10,4% στις τσεχικές εισαγωγές, 3 η σε σημασία κατηγορία εξαγομένων προϊόντων για την Ελλάδα), η κατηγορία «Ποτά και καπνός» (0,7% των τσεχικών εισαγωγών και 4 η θέση στις ελληνικές εξαγωγές) και αυτή των «Λοιπών βιομηχανικών προϊόντων» (10,1% στο σύνολο των τσεχικών εισαγωγών και 5 η στη σειρά των ελληνικών εξαγωγών) χαρακτηρίζονται επίσης από σχετική σταθερότητα στη συμμετοχή στις συνολικές εισαγωγές της Τσεχίας. Τέλος, διαπιστώνεται ότι, για το έτος 2007, περίπου το 74% των τσεχικών εισαγωγών αφορούν σε προϊόντα βιομηχανικής παραγωγής, από ημικατεργασμένα μέχρι τελικά προϊόντα. 3.2.2. Σύνθεση εξωτερικού εμπορίου κατά μεγάλες ομάδες χωρών Αναφορικά προς τη διάρθρωση του εξωτερικού εμπορίου της Τσεχίας κατά μεγάλες ομάδες χωρών 18, διαπιστώνεται ότι ο μεγάλος όγκος του εξωτερικού εμπορίου διεξάγεται με τις προηγμένες οικονομικά χώρες, δηλαδή με τις χώρες του Ο.Ο.Σ.Α., μεταξύ των οποίων και οι χώρες-μέλη της ΕΕ. Από τις χώρες μέλη της ΕΕ ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τσεχίας είναι η Γερμανία και ακολουθούν η Σλοβακία, η Πολωνία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Αυστρία, και η Ρωσία. Πίνακας 13: Οι σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι της Τσεχίας, 2006-2007 2006 2007 Εισαγωγές, % Εξαγωγές, % Εισαγωγές, % Εξαγωγές, % Χώρες Ε.Ε. 70,0 83,9 70,8 85,2 1. Γερμανία 28,5 31,8 28,1 30,8 2. Σλοβακία 5,4 8,4 5,4 8,8 3. Πολωνία 5,7 5,7 5,8 6,0 4. Γαλλία 4,8 5,6 4,6 5,4 5. Ιταλία 4,7 4,6 4,8 4,9 6. Αυστρία 3,7 5,1 3,8 4,6 18 βλ. Πίνακα Π-5 του Παραρτήματος, για τη χρονική περίοδο 2000-2007

25 7. Λ.Δ. Κίνας 6,1 0,4 7,8 0,6 8. Εν. Βασίλειο 2,6 4,8 2,7 5,0 9. Ολλανδία 4,0 3,6 3,9 3,7 10. Ρωσία 6,0 2,0 4,8 2,3..... 35. Ελλάδα 0,16 (43 η θέση) 0,43 (24 η θέση) 0,14 (43 η θέση) 0,37 (29 η θέση) Σημείωση: Η ιεραρχική κατάταξη στον παραπάνω Πίνακα γίνεται με βάση τον όγκο εμπορίου με κάθε εμπορικό εταίρο για το υπό εξέταση έτος Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας Συνολικά, κατά το 2007, περίπου τα 3/4 του συνολικού όγκου των εξωτερικών εμπορικών συναλλαγών της Τσεχίας (70,8% των εισαγωγών της και 85,2% των εξαγωγών της) διεξάχθηκε με τις χώρες μέλη της Ε.Ε. Η συμμετοχή της Ε.Ε. στο συνολικό εξωτερικό εμπόριο της χώρας ήταν παραδοσιακά ισχυρή και έτσι, κατόπιν της εισδοχής, το 2004 και το 2007, των 12 νέων κρατών - μελών, η Τσεχία σταθεροποίησε περαιτέρω τις εμπορικές της σχέσεις με τα κράτη (πρώην και νέα) της ΕΕ. Η Ελλάδα συμμετείχε με 0,14% στις εισαγωγές της Τσεχίας (43 η προμηθεύτρια χώρα) και με 0,37% στις εξαγωγές της (24 η αγορά για τα τσεχικά προϊόντα). Οι σημαντικότεροι προορισμοί των τσεχικών προϊόντων κατά το 2007 ήταν η Γερμανία, που απορροφούσε το 30,8% των συνολικών εξαγωγών της Τσεχίας, η Σλοβακία, που απορρόφησε το 8,8%, η Πολωνία, που αποτέλεσε προορισμό για το 6,0% των συνολικών εξαγωγών και η Γαλλία, που συμμετείχε στο 5,4% της συνολικής αξίας των τσεχικών εξαγωγών. Από πλευράς των σημαντικότερων προμηθευτριών χωρών, η πρώτη θέση ανήκει στη Γερμανία, η οποία καλύπτει το 28,1% των τσεχικών εισαγωγών, η Κίνα που συμμετείχε με 7,8%, η Πολωνία, από την οποία η Τσεχία έκανε το 5,8% των προμηθειών της και η Σλοβακία, η οποία καλύπτει το 5,4% των τσεχικών εισαγωγών.

26 3.2.3. Άμεσες ξένες επενδύσεις Από το 1998, όταν η Τσεχία θέσπισε κίνητρα για επενδύσεις, ξεκίνησε ένα έντονο κύμα εισροής ξένων άμεσων επενδύσεων (ΞΑΕ), με αποτέλεσμα να έχουν επενδυθεί στην Τσεχία περίπου 62 δις από το 1993 19. Παρά την εμφανή μείωση στις εισροές ΞΑΕ το 2003, η Τσεχία συνεχίζει να θεωρείται ένας από τους καλύτερους επενδυτικούς προορισμούς στην Ευρώπη, όπως φαίνεται από την ανάκαμψη των ΞΑΕ το 2004-5 και την σημαντική αύξησή τους κατά τα έτη 2006 και 2007. Επίσης χαρακτηριστικό για το βάρος της σημασίας που έχουν οι ξένες άμεσες επενδύσεις στην Τσεχία είναι ότι σημαντικό μέρος των εξαγωγών της προέρχονται από θυγατρικές ξένων επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες στη χώρα, των οποίων περίπου τα ¾ των εσόδων προκύπτουν από εξαγωγές, ενώ και ο τραπεζικός της τομέας ελέγχεται κυρίως από ξένα ιδρύματα. Οι μεγαλύτερες επενδύτριες χώρες σήμερα στην Τσεχία 20 είναι η Γερμανία, η Ολλανδία, η Αυστρία, η Γαλλία, οι Η.Π.Α., κ.ά. ενώ οι τομείς που προσέλκυσαν τις μεγαλύτερες επενδύσεις για την ίδια περίοδο ήταν οι η βιομηχανική παραγωγή, οι τράπεζες, και οι μεταφορές-τηλεπικοινωνίες, τα ακίνητα κ.ά. Στην Τσεχία διατηρούν εγκαταστάσεις περίπου 1200 πολυεθνικές επιχειρήσεις, όπως οι ABB, AEG, Boeing, Bang & Olufsen, Bosch, Celestica, Coca- Cola, Continental, Danone, DHL, Eastman, Ford, Honeywell, Matsushita, Nestle, Panasonic, Philips, Philip Morris, Procter & Gamble, Renault, Siemens, Tesco, Tyco,Volkswagen κ.ά. 19 Βλ. Πίνακα Π-6 του Παραρτήματος. 20 Βλ. Πίνακες Π-7 & Π-8 του Παραρτήματος

27 Σημαντική στο πλαίσιο αυτό είναι η επένδυση ύψους 1,5 δις της TPCA (Toyota Peugeot Citroen Automobile) της οποίας ο ετήσιος μέσος όρος παραγωγής θα ανεβάσει τον αριθμό των παραγόμενων στην Τσεχία επιβατικών αυτοκινήτων κατά 300.000 οχήματα (τα 2/3 Peugeot και Citroen και το 1/3 Toyota) και η οποία δημιουργεί 3000 νέες θέσεις εργασίας στο νέο εργοστάσιο του Kolin στην Κεντρική Βοημία. Επιπλέον, εντός του 2006 ανακοινώθηκε συμφωνία με την κορεατική αυτοκινητοβιομηχανία HΥUNDAI για επένδυση της τελευταίας ύψους 1 δις στη δημιουργία εργοστασίου παραγωγής αυτοκινήτων στην Μοραβία- Σιλεσία του οποίου η παραγωγή αναμένεται από το 2008 και υπολογίζεται επίσης στα 300.000 οχήματα. Αμφότερες αποτελούν σαφή απόδειξη της επιτυχούς αφοσίωσης της Τσεχίας στην προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων. Οι λόγοι που οδήγησαν στην μεγάλη προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων στην Τσεχία είναι ποικίλοι. Σημαντικός παράγοντας είναι αναμφισβήτητα η κεντρική γεωγραφική θέση της χώρας. Η Τσεχία σαν αυτοτελής αγορά δεν θεωρείται ιδιαίτερα μεγάλη, βρίσκεται όμως σε κεντρικό γεωγραφικό σημείο στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα να είναι εύκολη η εξυπηρέτηση των αγορών ενός μεγάλου αριθμού χωρών. Ο γεωγραφικός παράγοντας, σε συνδυασμό με την καλή υποδομή μεταφορών, αλλά και μια σειρά από άλλα δεδομένα, όπως η πολιτική και οικονομική σταθερότητα, το υψηλών δεξιοτήτων και σχετικά φθηνό εργατικό και στελεχιακό δυναμικό, η σχετικά αναπτυγμένη γενική οικονομική υποδομή, η πλήρης μετατρεψιμότητα του νομίσματος και η υψηλή πιστοληπτική ικανότητα, οι ιδιωτικοποιήσεις και η γενικότερη προσπάθεια αναδιάρθρωσης και εκσυγχρονισμού της οικονομίας, οι διακρατικές συμφωνίες προστασίας των επενδύσεων κ.ά, συνέβαλαν, ώστε η Τσεχία να καταστεί ένας πολύ ελκυστικός τόπος για τους ξένους επενδυτές. Στους παράγοντες που ευνόησαν τις ξένες επενδύσεις θα πρέπει να προστεθεί ακόμα και το σύστημα κινήτρων που ισχύει, όπως και ο ειδικός οργανισμός για την προώθηση της προσέλκυσης επενδύσεων Czechinvest

28 ο οποίος παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες και έχει στο παρελθόν βραβευθεί από διεθνείς οργανισμούς για τις επιδόσεις του. Σε ότι αφορά τα επενδυτικά κίνητρα στη βιομηχανία, αυτά αφορούν σε παραγωγικές επενδύσεις τουλάχιστον CZK 200 εκ. (8 εκ Ευρώ περίπου) ενώ σε περιοχές με υψηλή ανεργία το απαιτούμενο ποσό περιορίζεται στο ήμισυ. Το σύστημα προβλέπει φοροαπαλλαγές μέχρι 10 έτη, επιδότηση για την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, δυνατότητα απόκτησης φθηνής γης, επιδότηση για μετεκπαίδευση εργαζομένων και άλλα μικρότερης σημασίας ευεργετήματα.

29 4. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α 4.1. Θεσμικό πλαίσιο Από την πλήρη ένταξη της Τσεχίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την 1 η Μαΐου 2004, οποιεσδήποτε προηγούμενες διμερείς συμφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Τσεχίας έχουν πάψει να ισχύουν, στο μέτρο που τα θέματα στα οποία αφορούν ρυθμίζονται από το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Η Τσεχία με την βοήθεια και της Ελλάδος δια μέσου κοινοτικών προγραμμάτων διδυμοποίησης έχει προσαρμόσει το θεσμικό της πλαίσιο σε εκείνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεπώς, από της εισδοχής της στην Ε.Ε. ισχύει και για την Τσεχία ότι ισχύει για την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Πέραν των κοινοτικών ρυθμίσεων, ισχύουν επίσης σε διμερές επίπεδο οι κατωτέρω Συμφωνίες: Αεροπορική Συμφωνία Ελλάδος Τσεχοσλοβακίας, Συμφωνία για την Προώθηση και την Αμοιβαία Προστασία των Επενδύσεων, Σύμβαση Αποφυγής ιπλής Φορολογίας, Συμφωνία για την Συνεργασία και την Αμοιβαία Συνδρομή στον Τελωνειακό Τομέα, Συμφωνία ιεθνών Οδικών Μεταφορών, Συμφωνία Τουριστικής Συνεργασία, Μνημόνιο Τουριστικής Συνεργασίας Ελλάδος Τσεχοσλοβακίας, Συμφωνία Επιστημονικής και Τεχνικής Συνεργασίας Ελλάδος Τσεχοσλοβακίας, Συμφωνία Οικονομικής, Βιομηχανικής και Τεχνολογικής Συνεργασίας, Σύμβαση για την Οικονομική, Επιστημονική και Τεχνολογική Συνεργασία στην Γεωργία, Μνημόνιο Ελληνο-Τσεχικής Συνεργασίας για την Οικονομική Ανασυγκρότηση και Ανάπτυξη της Περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

30 Η συμμετοχή αμφοτέρων των χωρών και σε άλλους διεθνείς οργανισμούς παγκόσμιου χαρακτήρα, με σημαντικότερο όλων τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (W.T.O./ Π.Ο.Ε.) ολοκληρώνει το θεσμικό πλαίσιο. 4.2. Εμπορικές Σχέσεις Ελλάδας - Τσεχίας 4.2.1. Η εξέλιξη του όγκου εμπορίου Ελλάδας - Τσεχίας Σύμφωνα με στοιχεία της τσεχικής Στατιστικής Υπηρεσίας, κατά το 2007, ο όγκος του διμερούς εμπορίου έφτασε τα 454,4 εκ. έναντι 444,9 εκ. το 2006. Μετά την ανάκαμψή του όγκου το 2005 (17,3%) από την πολύ μικρή αύξηση του 2004 (3,2%), η αύξηση κατά το 2006 σημείωσε την μεγαλύτερη τιμή της πενταετίας, φθάνοντας το 35,0%, ενώ σταθεροποίηση παρουσίασε κατά το 2007 (+2,1 %) Σύμφωνα με τη μεσοπρόθεσμη παρακολούθηση του όγκου εμπορίου μεταξύ Ελλάδας και Τσεχίας που αφορά στην εξαετία 2001-2007, αξίζει να σημειωθεί η ραγδαία θετική μεταβολή του ποσοστού αύξησης των ελληνικών εξαγωγών προς την Τσεχία κατά την τριετία 2004-2006 (2004 κατά 15,3%, 2005 κατά 23,1%, 2006 κατά 29,1%), με αποτέλεσμα αυτές να ξεπεράσουν για πρώτη φορά κατά το 2006 το ορόσημο των 100 εκ. (117,1 εκ. ), κατά το 2007 δε, να ξεπεράσουν τα 120 εκ.. Ο όγκος εμπορίου κατά την εξαετία 2001-2007 αυξήθηκε κατά 233 εκ., ενώ το ποσοστό κάλυψης των ελληνικών εισαγωγών (36%) επανήλθε σχεδόν στα επίπεδα του 2004 (35,6%) μετά την αύξησή του στο επίπεδο του 38,0% το 2005. Πίνακας 14: Εξέλιξη του διμερούς εμπορίου Ελλάδας- Τσεχίας, 2001-2006 21 (εκ. ) 2002 2003 2004 2005 % % % 2006 2007 05/04 06/05 07/06 Όγκος εμπορίου 232,1 272,3 281,1 329,6 17,3 444,9 35,0 454,4 2,1 Ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία 160,7 208,4 207,4 238,9 15,2 327,8 37,2 334,0 1,9 Ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία 71,4 63,9 73,7 90,7 23,1 117,1 29,1 120,4 2,8 Ισοζύγιο (Τσεχία) 89,3 144,5 133,7 148,2 210,7 213,6 Κάλυψη ελλην. εισαγωγών από εξαγωγές (%) 44,4 30,7 35,5 38,0 35,7 36,0 Πηγή: Στατιστική Yπηρεσία Τσεχίας 21 Βλ. επίσης Πίνακα Π-9 του Παραρτήματος

31 Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας (ΕΣΥΕ) 22, ο όγκος εμπορίου έχει αυξηθεί μεσοπρόθεσμα, από το 2001 ως το 2007 λιγότερο, ήτοι κατά 149,1 εκ., (65,6%), με αύξηση 15,6% το 2007, ενώ σημειώνεται αύξηση 18,9% για τις ελληνικές εισαγωγές και 6,2% για τις ελληνικές εξαγωγές, από και προς την Τσεχία αντίστοιχα. 23 4.2.2. Η εξέλιξη των ελληνικών εξαγωγών στην Τσεχία 24 Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Τσεχίας, οι ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία, το 2007, αυξήθηκαν κατά 3,3 εκ., από 117,1 εκ. το 2006, σε 120,4 εκ.. Η μείωση που αυτές σημείωσαν το 2002 ήταν σχεδόν αμελητέα, ενώ το 2003 η μείωση διευρύνθηκε και έφτασε τα 7,5 εκ. για να ανακάμψει στη συνέχεια. Μεσοπρόθεσμα, οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν, από το 2001 ως το 2007, κατά 48,7 εκ.. Το 2007, οι ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία σημείωσαν μια μικρή ποσοστιαία αύξηση της τάξης του 2,8% αν και οι απόλυτες τιμές συνέχισαν να είναι πολύ χαμηλές ακολουθώντας την ανοδική τάση που ξεκίνησε το 2004 (+15,3%), μετά τη μείωση που σημειώθηκε το 2003 (-10,5%) 25. Το απόλυτο ύψος των 120,4 εκ. αποτελεί και την υψηλότερη μέχρι σήμερα επίδοση των ελληνικών εξαγωγών στη Τσεχία. Συνολικά, σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία της Τσεχίας, κατά την τελευταία εξαετία, οι ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία αυξήθηκαν κατά 48,7 εκ. ή περίπου 68%, αλλά, το 2007, αντιπροσωπεύουν μόλις το 0,14% περίπου των συνολικών εισαγωγών της Τσεχίας έναντι του αντιστοίχου 0,16% του προηγουμένου έτους. Σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, οι ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία έχουν αυξηθεί, κατά την τελευταία εξαετία, 2001-2007, μόνο κατά 22,7 εκ., ήτοι κατά 34,1% 22 Βλ. Πίνακα Π- 9α του Παραρτήματος 23. Η διαφορά των στοιχείων περί της συνολικής αξίας των ελληνικών εξαγωγών μεταξύ των Στατιστικών Υπηρεσιών της χώρας μας και της Τσεχίας οφείλεται, πιθανόν, σε διαφορετικές μεθοδολογίες. 24 Βλ. Πίνακα 14 παραπάνω και επίσης Πίνακα Π-9 του Παραρτήματος. 25 Εν μέρει, αιτία των σοβαρών διακυμάνσεων που παρατηρούνται στα στατιστικά στοιχεία είναι και η πορεία του Ευρώ στις διεθνείς αγορές