Έρευνα-επιλογή: Μαρτίνα Λόος Μετάφραση-επιµέλεια: Βασιλική Καντζάρα ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ Εισαγωγή Το παρόν κείµενο περιλαµβάνει ορισµένα µόνο ονόµατα γνωστών µαθηµατικών από την ιστορία της επιστήµης. Η έρευνα έγινε στο διαδίκτυο και σκοπεύει να δώσει παραδείγµατα, θετικά παραδείγµατα. Γι αυτό και δεν συµπεριλάβαµε όλες τις πληροφορίες και τα ονόµατα που βρήκαµε, που σε.ορισµένες περιπτώσεις ξεπερνούσαν τις τέσσερις σελίδες µε γνωστά ονόµατα µαθηµατικών. Σ αυτό όπως και σε άλλα κείµενα µε παραδείγµατα από άλλες επιστήµες, κάναµε µια επιλογή, µε στόχο να δώσουµε αυτό που είπαµε παραπάνω ένα θετικό παράδειγµα. Σε όλες τις περιπτώσεις σηµειώνουµε τις πηγές, για να µπορεί ο/η εκπαιδευτικός να ανατρέξει σε πληροφορίες, να τις ελέγξει και να σχεδιάσει πιθανόν έναν µάθηµα µε αντικείµενο την ιστορία σε επίπεδο και προσώπων. Γυναίκες µαθηµατικοί: από την ιστορία Η Θεανώ απεικονιζόµενη ως φοιτήτρια του Πυθαγόρα (www.rpi.edu) Η Θεανώ µε ένα παιδί της (www.artelio.org) Θεανώ 600 π.χ. Ελλάδα Μαθηµατικός Η Θεανώ σπούδασε µε τον Πυθαγόρα, που αργότερα έγινε σύζυγός της. Μαζί ίδρυσαν την πρώτη σχολή, όπου γυναίκες και άνδρες ήταν ίσοι. Μετά τον θάνατο του Πυθαγόρα ήταν διευθύντρια της σχολής. Η Θεανώ είναι µια άγνωστη πρόδροµος των σύγχρονων µαθηµατικών. Αυτή ανακάλυψε το µαθηµατικό κανόνα, που λέγεται, χρυσή γεωµετρία. 1
http://ww.bios.niu.edu/wis/index.htm http://formoru.com/theano.htm http://en.wikipedia.org/wiki/theano Υπατία της Αλεξανδρείας 370 415 µ.χ. Αίγυπτος - Μαθηµατικός, αστρονόµος, φιλόσοφος Η Υπατία ήταν αιγυπτιακής καταγωγής, εξελληνισµένη και πολύ γνωστή δασκάλα, που έζησε στην Αλεξάνδρεια, στο ελληνικό τµήµα της Αιγύπτου. Έγραψε µεταξύ άλλων σχόλια για τα έργα του ιοφάντη, του Απολλώνειου και του Πτολεµαίου. Οι ιδέες της βασίστηκαν στον Πλάτωνα και τον Πλωτίνο. Η Υπατία πιθανώς εφηύρε την πρώτη µορφή µηχανισµού των αντικυθηρών (ή αστεροσκοπίου) και το πρώτο υδρόµετρο. ολοφονήθηκε από οµάδα χριστιανών. Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/hypatia_of_alexandria 2
http://en.wikipedia.org/wiki/ada_lovelace Άντα Λάβλας (Ada Lovelace) Αυγούστα Άντα Κίνγκ, ούκισα του Λάβλας (Countess of Lovelace) 1815 1852 µ.χ. Μεγάλη Βρετανία Μαθηµατικός, ερευνήτρια, πρόδροµος των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Η ευγενής µητέρα της Άντας ασχολήθηκε µε τα µαθηµατικά και δίδαξε την κόρη της από πολύ µικρή ηλικία. Αργότερα η Μαίρη Σόµερβιλ, µια επιστήµονας έγινε η δασκάλα της και αυτή σύστησε την Άντα µε τον Τζάρλς Μπάµπαγκ, που ανάπτυξε αριθµητικές µηχανές. Η Άντα έγραψε το πρώτο πρόγραµµα και θεωρείται πρόδροµος των σύγχρονων ηλεκτρονικών υπολογιστών. Γι αυτό ένα σχετικό µε υπολοτιστές πρόγραµµα σήµερα φέρει το όνοµα «Άντα» www.astra.ua.edu/4000ws/4000ws.html http://en.wikipedia.org/wiki/ada_lovelace 3
http://en.wikipedia.org/wiki/emily_noether Έµιλι Νούθερ 1882 1935 Γερµανία Μαθηµατικός Η Έµιλι ήταν µια από τις πρώτες γυναίκες, που έγραψαν διδακτορική διατριβή στα µαθηµατικά. Εργάστηκε ως λέκτορας στα µαθηµατικά στη Γερµανία και αργότερα καθηγήτρια σε πανεπιστήµιο των ΗΠΑ. Εξήγησε µια θεωρία του Αϊνστάϊν και αργότερα ασχολήθηκε µε την άλγεβρα. Το 1915 ανάπτυξε ένα µαθηµατικό κανόνα, που φέρει το όνοµά της µέχρι σήµερα. Η Έµιλι δηµοσίευσε σαράντα (40) άρθρα. Ο Αϊνστάϊν στον επικήδειο λόγο του εξύµνησε τη συµβολή της στην επιστήµη. www.astra.ua.edu/4000ws/400ws.html www.bios.niu.edu/wis/index.html 4
Μαρία Γκαετάνα Αγκνέσι (Maria Gaetana Agnesi) 1718 1799 Ιταλία - Μαθηµατικός Η Μαρία ήταν ένα παιδί θαύµα, γιατί όταν ήταν εννέα µόλις ετών µπορούσε να γράψει, να διαβάσει και να µιλήσει 7 γλώσσες και ήταν γνωστή σαν «µαντείο των 7 γλωσσών». Αργότερα έγινε µια πολύ εξαίρετη µαθηµατικός και µια λύση που πρότεινε αναγράφεται στα µαθηµατικά βιβλία µέχρι σήµερα. Ο Πάπας, ο Μπενεντικτίνος ΧΙV, την διόρισε ως πρόεδρο του µαθηµατικού τµήµατος στο Πανεπιστήµιο της Μπολόνια. www.astra.ua.edu/4000ws/400ws.html www.bios.niu.edu/wis/index.html 5
Έµιλι ντου Σιατελέτ (Émilie du Châtelet) 1706 1749 Γαλλία Μαθηµατικός, επιστήµονας και συγγραφέας Η Έµιλι µιλούσε 5 γλώσσες, όταν ήταν δώδεκα χρονών και της άρεσε η ιππασία, η γυµναστική και η ξιφοµαχία. Επίσης σπούδασε µαθηµατικά και λογοτεχνία όταν ήταν νέα. Αργότερα έκανε έρευνα για το φωτιά και το φως. Το 1737 έγραψε ένα κείµενο για ένα φαινόµενο, που είναι γνωστό σήµερα ως υπέρυθρη ακτινοβολία. Η Έµιλι µετέφρασε το πολύ γνωστό βιβλίο του Νιούτον (Principia Mathematica) και πρόσθεσε δικά της σχόλια και νέες ιδέες αναφορικά µε τη συντήρηση της ενέργειας. Μέχρι σήµερα χρησιµοποιούµε αυτή τη γαλλική µετάφραση, που έκανε η Έµίλι. Η Εµίλι ήταν πολλά χρόνια η σύντροφος του Βολτέρ (Voltair). Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/emilie_du_chalete 6
Μαρί Σοφί Τζερµαίν (Marie Sophie Germain) 1776 1831 Γαλλία-µαθηµατικός, επιστήµονας Η Μαρί ήθελε να γίνει µαθηµατικός, όταν ήταν µόλις 13 ετών. εν είχε την υποστήριξη των γονιών της και γι αυτό έµαθε µαθηµατικά µόνη της. Μιλούσε λατινικά και ελληνικά. Έγινε µια εξαιρετική µαθηµατικός, που ανάπτυξε µερικούς πρώτους αριθµούς (prime numbers) και µια νέα θεωρία της ελαστικότητας. Χωρίς αυτή την θεωρία σύγχρονες κατασκευές δεν θα ήταν δυνατόν να πραγµατοποιηθούν, όπως για παράδειγµα ο πύργος του Άϊφελ στο Παρίσι. Οι σύγχρονοι της της έδωσαν το όνοµα «η Υπατία» του 18 αιώνα». www.bios.niu.edu/wis/index.html www.astra.ua.edu/4000ws/4000ws/html 7
www.astra.ua.edu/4000ws/4000ws.html Σοφία Κοβαλέσκαγια (Sofia Kovalevskaya) 1850 1891 Ρωσσία - µαθηµατικός Η Σοφία ήταν αυτοδίδακτη στα µαθηµατικά και καταγόταν από τη Μόσχα. Ταξίδεψε πολύ και εν συνεχεία σπούδασε µε γνωστούς µαθητµατικούς της εποχής της. Η συνεισφορά της στα µαθηµατικά υπήρξε σηµαντική, όπως για παράδειγµα στη θεωρία των διαφορικών εξισώσεων. Ανακηρύχθηκε διδάκτωρ στη Γερµανία και υπήρξε η πρώτη γυναίκα Καθηγήτρια Πανεπιστηµίου και µέλος της Ακαδηµίας των Επιστηµών στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας. http://en.wikipedia.org/wiki/kovalesvskaya http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/history/mathematicians/kovalevskaya.html 8
Γκρέις Χόππερ (Grace Hopper) 1906 1992 ΗΠΑ. Μαθηµατικός, φυσικός, ερευνήτρια ηλεκτρονικών υπολογιστών, αξιωµατικός του ναυτικού. Η ναύαρχος Γκρέις Χόπερ ανακηρύχθηκε διδάκτωρ στα µαθηµατικά το 1934 και το 1941 έγινε Καθηγήτρια σε πανεπιστήµιο στο γνωστικό αυτό αντικείµενο. Ανέπτυξε δυο από τους πρώτους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τον MARK II και MARK III (Calculators). Αργότερα ανέπτυξε τις γλώσσες προγραµµατισµού COBOL και FORTRAN. Το 1996, ένα από τα πλοία του ναυτικού των ΗΠΑ πήρε το όνοµά της και λέγεται Χόππερ, µια τιµητική διάκριση για την επιστηµονική και κοινωνική συνεισφορά της. Πηγή: http://en.wikipedia.org/grace_hopper *** 9