ΕΝΙΑΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ Πανεπιστήμιο Κρήτης, Λεωφόρος Κνωσού, 714 09 Ηράκλειο, Κρήτη Πρόεδρος: Χ.Κουρουνιώτης, τηλ. 2810 393 828, fax. 2810 393 881, e-mail chrisk@math.uoc.gr Γραμματέας: Χ.Σωτηρίου, τηλ. 2810 391 667, e-mail sotiriou@csd.uoc.gr AΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΕΝΙΑΙΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ Το Πανεπιστήμιο Κρήτης (Π.Κ.) ταλανίζεται εδώ και έξι μήνες από μια ιστορία εξόφθαλμων αδικιών και παραλογισμών εις βάρος πολλών καθηγητών του, για υπηρεσίες που προσέφεραν αφιλοκερδώς στο Πανεπιστήμιο πέραν των διδακτικών και ερευνητικών καθηκόντων τους. Εν τω μεταξύ, είναι ήδη γνωστό από δηλώσεις Πρυτάνεων άλλων ΑΕΙ και από την σχετική ανακοίνωση της 50ής Συνόδου Πρυτάνεων, ότι όλες οι προϋποθέσεις για ανάλογες ιστορίες υπάρχουν και σε κάθε άλλο ελληνικό πανεπιστήμιο. Η πιο πρόσφατη πράξη της συγκεκριμένης υπόθεσης συνοψίζεται στη λιτή αλλά περιεκτική σχετική ανακοίνωση της Πρυτανείας του Π.Κ. Η Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Κρήτης πληροφορήθηκε σήμερα 3-3-06 ότι υπηρεσίες του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών προχώρησαν σε καταλογισμούς μεγάλων ποσών σε 16 νυν και πρώην καθηγητές του Πανεπιστημίου Κρήτης, μέλη κατά καιρούς της Επιτροπής Ερευνών, για δαπάνες που έγιναν προς το συμφέρον του Ιδρύματος και εντός των σκοπών του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (Ε.Λ.Κ.Ε.), και χωρίς να δημιουργηθεί κανένα απολύτως έλλειμμα. Τα ποσά τα οποία καλούνται να επιστρέψουν στο Πανεπιστήμιο αντιστοιχούν (α) σε μισθούς συμβασιούχων υπαλλήλων, οι οποίοι έχουν στο μεταξύ νομιμοποιηθεί, διότι κάλυπταν πάγιες και διαρκείς ανάγκες του Πανεπιστημίου Κρήτης και (β) στη δαπάνη για συμπληρωματική ασφάλιση υγείας όλου του προσωπικού, που έγινε για να αντιμετωπιστούν σοβαρές ελλείψεις στην κάλυψη που προσφέρει το Ελληνικό Δημόσιο στους εργαζομένους στο Πανεπιστήμιο. Με δεδομένο ότι οι αποφάσεις στις οποίες συμμετείχαν οι συνάδελφοι είχαν πάντα όχι μόνο τη σύμφωνη γνώμη της Συγκλήτου, αλλά ακολουθούσαν τις αποφάσεις της, το Πανεπιστήμιο θα υποστηρίξει τους άδικα διωκόμενους καθηγητές και με κάθε νόμιμο μέσο. Η επόμενη πράξη θα διαδραματιστεί στο Ελεγκτικό Συνέδριο, στο οποίο ήδη προσφεύγουν οι εγκαλούμενοι συνάδελφοι. Καθώς οι καταλογισμοί στηρίζονται αποκλειστικά σε μια παράλογα στενή ερμηνεία ως προς το ποιες δαπάνες του Ε.Λ.Κ.Ε. είναι σύννομες (ενώ το πόρισμα διευκρινίζει ότι δεν υπάρχουν ατασθαλίες ή υπόνοιες ατασθαλιών), το Ελεγκτικό Συνέδριο καλείται, και μάλιστα για πρώτη φορά, να ερμηνεύσει την κοινή Υπουργική Απόφαση που διέπει τον Ε.Λ.Κ.Ε. (ΚΑ 679/22-8-96, ΦΕΚ Β αρ. 826)
προκειμένου να αιτιολογήσει την απόφασή του. Έτσι η συλλογιστική της επικείμενης απόφασης θα αποτελέσει νομολογία για όλα τα Πανεπιστήμια της χώρας. Για να γίνουν σαφείς οι παραλογισμοί της ιστορίας, πρέπει να συνοψίσουμε τα βασικά επεισόδια. Μετά από διαχειριστικό έλεγχο (για την περίοδο 2001-2004) του Ε.Λ.Κ.Ε. του Πανεπιστημίου Κρήτης, δύο επιθεωρήτριες της Διεύθυνσης Επιθεώρησης Δ.Δ.Ν.Π. και Δ.Ε.Κ.Ο. του Υπουργείου Οικονομικών διαβιβάζουν στις 8-9-2005 στο Π.Κ. με αποδέκτες 24 νυν και πρώην μέλη ΔΕΠ του, προσκλήσεις καταβολής σε λογαριασμό του Π.Κ. υπέρογκων ποσών εντός 48 ωρών: είναι τα ποσά που έκριναν ότι διετέθησαν «εκτός σκοπού» του Ε.Λ.Κ.Ε., αυξημένα κατά περίπου 40% (για υποτιθέμενη ζημία του Π.Κ. κατά το διάστημα που μεσολάβησε). Οι προσκλήσεις συντάχτηκαν και επιδόθηκαν κατά παράβαση στοιχειωδών νομικών κανόνων χωρίς προηγούμενη ενημέρωση των εγκαλουμένων για τα στοιχεία των υποθέσεών τους. Τελικά, μετά από νομικές ενέργειες, ανεστάλη η άμεση ισχύς των αρχικών καταλογισμών και ακολουθήθηκε σύννομη διαδικασία. Μόλις έγινε γνωστό το περιεχόμενο των προσκλήσεων, ένα ισχυρό κύμα συμπαράστασης εκδηλώθηκε με ανακοινώσεις Γενικών Συνελεύσεων Τμημάτων, Συλλόγων Διδασκόντων του Π.Κ., και Μεταπτυχιακών Φοιτητών, το οποίο συγκεφαλαίωσε ένα ομόφωνο Ψήφισμα της Συγκλήτου του Π.Κ. στις 22-9-2005. Το Ψήφισμα τελείωνε ως εξής: Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Κρήτης καταδικάζει ομόφωνα την εύκολη προσωποποίηση του καταλογισμού ευθυνών για αποφάσεις συλλογικών οργάνων. Εκφράζει την αμέριστη συμπαράσταση και εμπιστοσύνη της στους καθηγητές που υπηρέτησαν και υπηρετούν με αφοσίωση το Πανεπιστήμιο και θεωρεί νομικά και ηθικά αστήρικτη την αποστολή των ανωτέρω προσκλήσεων. Ζητά από τις Πρυτανικές αρχές να διερευνήσουν κάθε νόμιμο τρόπο ώστε να καλυφθούν από το Πανεπιστήμιο Κρήτης οι τυχόν δικαστικές δαπάνες συναδέλφων. Ζητά από την Πολιτεία να προχωρήσει άμεσα τόσο στην ανάκληση των καταλογισμών όσο και στη νομοθετική ρύθμιση του θέματος που αφορά άλλωστε όλα τα ελληνικά ΑΕΙ, ώστε να επανέλθουν στο Πανεπιστήμιο προϋποθέσεις ομαλής λειτουργίας. Το θέμα θα αναδειχθεί και σε ένα από τα κύρια προβλήματα που απασχόλησαν την 50ή Σύνοδο Πρυτάνεων των Ελληνικών Πανεπιστημίων. Στην ομόφωνη 1η ανακοίνωσή της, αφού τονίζει τη μεγάλη σημασία των Ε.Λ.Κ.Ε. για την πρόοδο της έρευνας και για την ανάπτυξη των ΑΕΙ, η Σύνοδος έρχεται στο θέμα, αποφαίνεται ότι οι ελεγκτές υιοθέτησαν μια ερμηνεία της Νομοθεσίας η οποία αντιβαίνει στις κοινές πρακτικές όλων των ΑΕΙ, και καταλήγει: Λόγω της σοβαρότητας του θέματος η Σύνοδος των Πρυτάνεων και Προέδρων Διοικουσών Επιτροπών των Ελληνικών Πανεπιστημίων απευθύνεται στον Πρωθυπουργό και στους αρμόδιους Υπουργούς
Οικονομίας και Οικονομικών και Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, τονίζοντας ότι ενέργειες όπως η παραπάνω υποσκάπτουν εκ βάθρων το ρόλο των ΕΛΚΕ και αποτελούν ανοιχτή απειλή για την λειτουργία όλων των ΑΕΙ. Η Σύνοδος συμμερίζεται την ομόφωνη απόφαση της Συγκλήτου 218/22.09.2005 του Πανεπιστημίου Κρήτης για το θέμα των συγκεκριμένων καταλογισμών και καλεί τους αρμόδιους Υπουργούς να προχωρήσουν σε σαφείς νομικές διευκρινήσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις για το πλαίσιο λειτουργίας των ΕΛΚΕ προς αποφυγή παρόμοιων συμβάντων και να προβούν αμέσως σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες ώστε να αρθεί η κατάφωρη αυτή αδικία. Η Σύνοδος δηλώνει την αντίθεσή της σε τέτοια συμβάντα, που παραβιάζουν και την ελάχιστη μορφή αυτοδιοίκησης που διαθέτουν ακόμη τα Πανεπιστήμια. Για αναγνώστες εκτός Π.Κ. πρέπει να προσθέσουμε μερικές ουσιώδεις διευκρινίσεις: (α) Η επίμαχοι συμβασιούχοι υπάλληλοι κάλυψαν κυρίως τις ανάγκες λειτουργίας της Βιβλιοθήκης, του Υπολογιστικού Κέντρου, και του Κέντρου Επικοινωνιών και Δικτύων, καθώς και τις ανάγκες φύλαξης κτηρίων και εργαστηρίων σε επίπεδα ελάχιστης ασφάλειας. Προσέφεραν δηλαδή υπηρεσίες που είναι απαραίτητες για τη στήριξη της έρευνας, αλλά αφορούν όλο το πανεπιστήμιο και όχι κάποιο επιμέρους ερευνητικό πρόγραμμα, και κάθε επιμερισμός τους θα ήταν παράλογος και οικονομικά ασύμφορος. Κατά κοινή ομολογία, οι αντίστοιχες οργανικές θέσεις έπρεπε να είχαν προ πολλού προκυρηχθεί από τα Υπουργεία Οικονομίας και Παιδείας. Είναι φανερό ότι η πολιτική διαχείρισης των πόρων του Ε.Λ.Κ.Ε. από το Π.Κ. εξοικονόμησε πόρους που κανονικά έπρεπε να είχαν διατεθεί από τα παραπάνω υπουργεία. (β) Η ομαδική συμπληρωματική ασφάλιση υγείας διήρκησε 2 χρόνια και κάλυψε (σημαντικές εκείνη την εποχή) ελλείψεις και περιορισμούς στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των εργαζομένων στο Π.Κ. Καθώς τα εξωνοσοκομειακά νοσήλια βάρυναν τότε άμεσα τον Τακτικό Προϋπολογισμό, με το συμβόλαιο ομαδικής ασφάλισης έγινε εξοικονόμηση πόρων του Υπουργείου Οικονομικών. (γ) Όλες οι καταλογιζόμενες δαπάνες εκταμιεύθηκαν από την πάγια ποσοστιαία κατακράτηση που κάνει ο Ε.Λ.Κ.Ε. όταν αναλαμβάνει την οικονομική διαχείριση ερευνητικών προγραμμάτων και αναπτυξιακών έργων. Όλα πρακτικά τα προγράμματα αυτά τα φέρνουν ερευνητές του Π.Κ., επιτυγχάνοντας σε ανταγωνιστικές (κατά κανόνα διεθνείς) προκυρήξεις αντίστοιχων κατηγοριών. Έτσι οι καταλογιζόμενες δαπάνες καλύφθηκαν από τα χρήματα που έφεραν στο Π.Κ. οι ερευνητές του, ενώ τα Υπουργεία Οικονομικών και Παιδείας εξοικονόμησαν (ως μη όφειλαν) τους αντίστοιχους πόρους. Ο προσεκτικός αναγνώστης θα έχει ήδη διακρίνει μερικούς πασιφανείς παραλογισμούς στην όλη υπόθεση.
Παραλογισμός 1ος: Οι πράξεις των εγκαλουμένων υποτίθεται ότι ζημίωσαν το Π.Κ. (στο οποίο και καλούνται να καταβάλουν τα καταλογιζόμενα ποσά), αλλά η ίδια η Πανεπιστημιακή Κοινότητα της Κρήτης και Πανελλαδικά, με τα πιο υπεύθυνα όργανά της, θεωρεί ομόφωνα την υπόθεση ηθικά και νομικά αστήρικτη και κατάφωρα άδικη. Ποιος τελικά γνωρίζει καλύτερα και νοιάζεται πραγματικά για το τι οφελεί την έρευνα στο Π.Κ., οι επιθεωρητές του Υπουργείου Οικονομικών ή οι ερευνητές του; Παραλογισμός 2ος: Οι περισσότεροι από τους εγκαλούμενους είναι και σήμερα μέλη της Επιτροπής Ερευνών, καθώς οι γενικές συνελεύσεις των Τμημάτων επέμεναν να επιβεβαιώσουν την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό τους. Είναι δυνατόν οι ερευνητές να επιμένουν να εκλέγουν εκπροσώπους που ζημίωσαν το πανεπιστήμιο και την έρευνά τους; Παραλογισμός 3ος: Το Υπουργείο Οικονομικών, αφού ήδη όπως δείξαμε εξοικονόμησε ένα μέρος του ευνόητου χρέους του προς το Π.Κ. χάρις στα χρήματα που έφεραν στο Ίδρυμα οι ερευνητές του, έρχεται τώρα να κάνει περαιτέρω οικονομίες με ένα εκπληκτικής σύλληψης εφιάλτη: να ξαναπληρώσουν στον Ε.Λ.Κ.Ε. οι αντιπρόσωποι των ερευνητών αυτών, δηλαδή τα μέλη της τότε Επιτροπής Ερευνών, από την προσωπική τους περιουσία! Παραλογισμός 4ος: Εφ όσον οι αποφάσεις για όλες τις αμφισβητούμενες δαπάνες του Ε.Λ.Κ.Ε. πρωτοπάρθηκαν ή, τουλάχιστον εγκρίθηκαν (πριν εφαρμοστούν) από την Σύγκλητο, γιατί τα καθ όλα επώνυμα μέλη της Συγκλήτου (που δεν είναι βέβαια κάποια Γενική Συνέλευση Συλλόγου, αλλά σώμα εκλεγμένων μελών της Πανεπιστημιακής Κοινότητας) δεν κρίθηκαν συνυπεύθυνα; Μήπως από το φόβο της (εύλογης εν προκειμένω) κοινωνικής αντίδρασης που θα προκαλούσε αυτό, οπότε έχουμε μια «υποκριτική» δικαιοσύνη που απλώς τιμωρεί τους «αδύναμους κρίκους»; Ή μήπως μάλλον επειδή τότε θα έλαμπε γυμνό και ορατό σε όλους το ουσιαστικό περιεχόμενο των συγκεκριμένων καταλογισμών, που δεν είναι άλλο από την εκβιαστική αφαίρεση «και της ελάχιστης μορφής αυτοδιοίκησης που διαθέτουν ακόμα τα Πανεπιστήμια» (ανακοίνωση της 50ής Συνόδου Πρυτάνεων). Ο χώρος και η στιγμή δεν προσφέρονται για βαθύτερη ανάλυση του πώς φθάσαμε στα παραπάνω. Εδώ απλώς θα τονίσουμε την από την πρώτη στιγμή υπεύθυνη (απέναντι στους φοιτητές και το κοινωνικό σύνολο) στάση της ακαδημαϊκής κοινότητας του Π.Κ., η οποία αντέδρασε όχι αναστέλλοντας την εκπαιδευτική λειτουργία του Ιδρύματος (όπως φυσιολογικά μας υπαγόρευε η αίσθηση της κατάφωρης αδικίας), αλλά στοιχηματίζοντας στη λογική και την καλή πίστη προς την Πολιτεία. Η κοινότητα του Π.Κ. τοποθετήθηκε απέναντι στο θέμα με σπάνια σύμπνοια και απόλυτη καθαρότητα, ενημέρωσε τις διοικήσεις των άλλων ΑΕΙ, και έκανε τεκμηριωμένα διαβήματα προς τον Πρωθυπουργό και τις ηγεσίες των αρμόδιων υπουργείων.
Το ότι τελικά 16 από τους 24 καταλογισμούς προχώρησαν και οι συνάδελφοι αναγκάζονται να προσφύγουν στο Ελεγκτικό Συνέδριο, δείχνει πιθανότατα ότι η στάση μας παρεξηγήθηκε ως «ήπια» και πρέπει να αναθεωρηθεί. Στο ίδιο συμπέρασμα μας οδηγούν δυστυχώς και άλλες, πολύ πρόσφατες, απελπιστικά ασυνάρτητες και επί της ουσίας νομικά αστήρικτες, προσπάθειες ενός τοπικού οικονομικού επιθεωρητή, ο οποίος με το δέλεαρ ότι θα προσφέρει «μέγα θέμα», προσπαθεί ουσιαστικά να χρησιμοποιήσει τα τοπικά Μ.Μ.Ε. ώστε να τον συνδράμουν για να δημιουργήσει την επίφαση μιας «νέας υπόθεσης καταλογισμών». Το μόνο νομικά βάσιμο στις ενέργειές του είναι η ασυδοσία με την οποία ενεργεί, που του την διασφαλίζει ένας, αντισυνταγματικός κατ ουσία, νόμος που νομοθέτησε η κυβέρνηση της γερμανικής κατοχής, ο οποίος δίνει πρακτικά μόνο στους ανωτέρους του στο Υπουργείο Οικονομικών τη δυνατότητα να τον περιορίσουν. Επιβάλλεται να υπενθυμίσουμε ότι το όλο θέμα των καταλογισμών ξεκίνησε κάποτε από τον ίδιο επιθεωρητή, αλλά κάποια στιγμή το Υπουργείο Οικονομικών του αφαίρεσε την αρμοδιότητα στο συγκεκριμένο θέμα και ανέθεσε τελικά τον έλεγχο σε επιθεωρήτριες εξ Αθηνών. Με βάση τα παραπάνω ο Ενιαίος Σύλλογος Καθηγητών του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ηράκλειο, προτείνει στη Σύγκλητο του Π.Κ., ως εκφραστή της ακαδημαϊκής του κοινότητας, τα ακόλουθα: Να αποφασίσει αμέσως, ως μια ελάχιστη προειδοποίηση, την πλήρη αναστολή όλων των εκπαιδευτικών και διοικητικών λειτουργιών του Π.Κ. την ημέρα της συζήτησης της προσφυγής των 16 συναδέλφων στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Η απόφαση να δημοσιοποιηθεί και να κοινοποιηθεί στον Πρωθυπουργό και στους Υπουργούς Οικονομικών και Παιδείας, καθώς και στον Πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Να θέσει την Υπουργό Παιδείας προ των ευθυνών της για την καθυστέρηση στην σύνταξη της διευκρινιστικής εγκυκλίου για τις αρμοδιότητες του Ε.Λ.Κ.Ε., ενώ έχουν παρέλθει ήδη 5 μήνες από την αρχική της δέσμευση στην 50ή Σύνοδο Πρυτάνεων. Να ευαισθητοποιηθεί απέναντι στην έκδηλη πλέον προσπάθεια να στηθεί ένα αυθαίρετο σκηνικό «νέων καταλογισμών» και να εντείνει τις ενέργειες προς το Υπουργείο Οικονομικών για να αποτραπεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αν διαφανεί αδράνεια ή απροθυμία του Υπουργείου, κάτι πιθανό λόγω της ευθυνοφοβίας ή αδιαφορίας των παραγόντων του, να προχωρήσουμε αμέσως σε μια συντονισμένη εκστρατεία, μαζί με όλους τους τοπικούς παράγοντες και φίλους του Π.Κ., ώστε να ανατραπούν οι απαράδεκτες πλέον συνθήκες που στερούν τους καθηγητές και από την ελάχιστη κρίσιμη βάση που χρειάζονται, ως άνθρωποι που σέβονται τον εαυτό τους, για να συνεχίσουν να εργάζονται δημιουργικά για το πανεπιστήμιο.
Πρέπει δυστυχώς να κρούσουμε τον κώδωνα κινδύνου. Με τους περιγραφέντες καταλογισμούς η ραχοκοκαλιά του Π.Κ., το ερευνητικό και διδακτικό προσωπικό του, δέχτηκε ένα παράλογο, κατάφωρα άδικο πισώπλατο χτύπημα. Εξηγήσαμε πώς προσπάθησε και κατάφερε μέχρι τώρα να αντιδράσει υπεύθυνα και να διατηρήσει ως προτεραιότητες την εύρρυθμη λειτουργία και την πρόοδο του Πανεπιστημίου. Αλλά με άλλο ένα τέτοιο χτύπημα οι προτεραιότητες μοιραία θα αλλάξουν. Και ενδέχεται, αν η πολιτεία δεν δείξει επιτέλους υπεύθυνη στάση, το Π.Κ. να μπει σε περιπέτειες που θα το ρίξουν χρόνια πίσω, ιδιαίτερα αν μες στην περιπέτεια χαθεί και η ευρύτερη σύμπνοια των καθηγητών του. Οι πολιτικοί παράγοντες και οι κοινωνικοί φορείς πρέπει, και ευελπιστούμε ότι θα το κάνουν ενεργά, να του συμπαρασταθούν στη δύσκολη αυτή συγκυρία. Και τα ΜΜΕ πρέπει να διαλέξουν έμπρακτα, με την ποιότητα της ενημέρωσής τους, ποιο πανεπιστήμιο προτιμούν: ένα μαραμένο ίδρυμα, μέσα στο οποίο αργά ή γρήγορα θα συμβούν μικρά ή μεγάλα πραγματικά σκάνδαλα, ή ένα ζωντανό και δημιουργικό εκπαιδευτικό-ερευνητικό ίδρυμα που θα τους τροφοδοτεί με επιτυχίες, αλλά και με τις αναπόφευκτες και εύλογες αντιθέσεις που ενυπάρχουν σε κάθε αναπτυσσόμενο πανεπιστήμιο. Το Δ.Σ. του Συλλόγου. 3 Απριλίου 2006