Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας «Πολιτείες ντυμένες στα λευκά» ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2012
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 18
Περιεχόμενα ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 4 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 4 ΣΤΟΧΟΙ-ΣΚΕΠΤΙΚΟ 4 Γνώσεις για τον κόσμο και στάσεις, αξίες, πεποιθήσεις 5 Γνώσεις για τη γλώσσα 5 Γραμματισμοί 5 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 6 1 η Δραστηριότητα 6 2 η Δραστηριότητα 9 3 η Δραστηριότητα 11 4 η Δραστηριότητα 14 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 17 Σελίδα 3 από 18
Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Τίτλος «Πολιτείες ντυμένες στα λευκά» Δημιουργός Αναστάσιος Ξανθόπουλος Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Διδακτική ενότητα Γ Δημοτικού, τ. Β, σσ. 7-18 & ΤΕ τ. Α σσ. 56-64 Τάξη Γ Δημοτικού. Χρονική διάρκεια Θα απαιτηθούν 2 διδακτικές ώρες με διακοπές Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Περιλαμβάνονται δραστηριότητες που σχετίζονται με τις θεματικές περιοχές που θίγονται στο συγκεκριμένο κεφάλαιο του βιβλίου και δίνουν αφορμή για περαιτέρω επεξεργασία, όπως η παραγωγή ραδιοφωνικής μετάδοσης, η κατασκευή πρωτοσέλιδου εφημερίδας, η ανάγνωση και κατανόηση αφηγηματικών και ειδησεογραφικών κειμένων. Γ. ΣΤΟΧΟΙ-ΣΚΕΠΤΙΚΟ Οι δραστηριότητες και οι ασκήσεις στοχεύουν στη γνωριμία με ορισμένες πτυχές της πραγματικότητας και του κόσμου, με την καλλιέργεια του προφορικού και του γραπτού λόγου, καθώς και με την εξοικείωση με ορισμένες πτυχές των νέων γραμματισμών που εκπορεύονται από τη χρήση των ΤΠΕ. Πιο αναλυτικά: Σελίδα 4 από 18
Γνώσεις για τον κόσμο και στάσεις, αξίες, πεποιθήσεις Επιχειρείται οι μαθητές: να γνωρίσουν πώς εργάζονται οι δημοσιογράφοι στις εφημερίδες και στο ραδιόφωνο να αποκτήσουν γνώσεις γύρω από τον τρόπο παραγωγής των ραδιοφωνικών εκπομπών να γνωρίσουν πώς κατασκευάζεται το πρωτοσέλιδο των εφημερίδων να μάθουν πώς ο καιρός επηρεάζει την καθημερινότητα των ανθρώπων να γνωρίσουν τι προβλήματα και κινδύνους προκαλεί το χιόνι και ο χειμώνας. Γνώσεις για τη γλώσσα Επιχειρείται οι μαθητές: να ασκηθούν στην κατανόηση αφηγηματικών και ειδησεογραφικών κειμένων να ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου να εξοικειωθούν με την παραγωγή πολυτροπικών κειμένων (συνδυασμός λόγου-εικόνας) να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο. Γραμματισμοί Επιχειρείται οι μαθητές: να ασκηθούν στην αναζήτηση μέσω ηλεκτρονικής μηχανής αναζήτησης να εξοικειωθούν με τη χρήση του κειμενογράφου να γνωρίσουν βασικές λειτουργίες γύρω από εφαρμογές επεξεργασίας εικόνων να εξοικειωθούν με τις βασικές λειτουργίες εκπαιδευτικών λογισμικών να εξοικειωθούν στοιχειωδώς με το λογιστικό φύλλο να μάθουν πώς γίνεται η αποστολή ηλεκτρονικών μηνυμάτων να μπορούν να χρησιμοποιήσουν προγράμματα ζωγραφικής να μπορούν να χρησιμοποιούν τον εκτυπωτή. Σελίδα 5 από 18
Δ. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 1 η Δραστηριότητα Σσ. 15 και 16, ΒΜ τ. Β, άσκ. 2, στην υποενότητα «Τόσο χιόνι δεν ξανάγινε!» 1. Υποθέτουμε ότι οι μαθητές μας είναι χωρισμένοι σε 4 ομάδες των πέντε και έχουν τουλάχιστον έναν υπολογιστή κατά ομάδα στη διάθεσή τους. Πριν περάσουμε στην άσκηση 2, που αναλύει την υπερδομή του κειμενικού είδους της είδησης, ασχολούμαστε για λίγο με την πηγή του κειμένου. Ρωτάμε να μας πουν αν γνωρίζουν πού δημοσιεύτηκε η παραπάνω είδηση. Πού το βρήκαν; Πώς καταλαβαίνουν τη φράση «ηλεκτρονική εφημερίδα»; Σε τι διαφέρει από την ψηφιακή; Τι σημαίνει «διασκευασμένο κείμενο» και τι το «www.inskyros.gr»; Ζητάμε να το πληκτρολογήσουν στον φυλλομετρητή τους. Τι παρατηρούν (η ιστοσελίδα είναι Σελίδα 6 από 18
ενεργή); Ρωτάμε να μας πουν τι πρέπει να κάνουμε, αν θέλουμε να βρούμε κείμενο που υπάρχει στο σχολικό βιβλίο. Αναμένουμε να μας απαντήσουν: «Να το αναζητήσουμε με βάση τον τίτλο του ή κάποια λέξη, π.χ. χιόνι». Εδώ οι ομάδες αναλαμβάνουν διαφορετικές εργασίες στη μηχανή αναζήτησης Google. 2. Η Α ομάδα αναλαμβάνει να κάνει αναζήτηση με βάση τη λέξη χιόνι. Η Β ομάδα κάνει αναζήτηση με βάση όλο τον τίτλο εκτός εισαγωγικών. Η Γ ομάδα κάνει αναζήτηση με βάση όλο τον τίτλο εντός εισαγωγικών και η Δ ομάδα κάνει αναζήτηση μόνο στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα που μας ενδιαφέρει πληκτρολογώντας: χιόνι:site:inskyros.gr. 3. Καλούνται οι ομάδες να συγκρίνουν τα αποτελέσματα. Οι ομάδες Α και Β έχουν μακράν τα περισσότερα αποτελέσματα ενώ η Γ πολύ λιγότερα και η Δ μόνο τέσσερα. Ζητούμε τα παιδιά να προσέξουν ότι στις ομάδες Β και Γ τα αποτελέσματα παραπέμπουν κατά βάση στο κείμενο του σχολικού βιβλίου και όχι σε αυτό της ιστοσελίδας. Τι να δείχνει αυτό (το κείμενο του σχολικού βιβλίου είναι πιο γνωστό); Ρωτάμε τι ήταν αυτό που κάνει τα αποτελέσματα να αλλάζουν από ομάδα σε ομάδα; Συζητούμε για τη σημασία να γνωρίζουμε πώς να ψάχνουμε και πού να ψάχνουμε (οικονομία χρόνου και κόπου, εστίαση σε αυτό που μας ενδιαφέρει, αποφυγή του «ψηφιακού νέφους»). Επισημαίνουμε τι σημαίνουν τα εισαγωγικά στις μηχανές αναζήτησης και τι ο ιδιαίτερος τρόπος που αναζήτησε το κείμενο η ομάδα Δ (εστιάζει τα αποτελέσματά της μόνο στην ιστοσελίδα που μας παραπέμπει το σχολικό βιβλίο). Ζητούμε οι μαθητές να ελέγξουν τα αποτελέσματα. Καταλήγουμε ότι, όταν ξέρουμε σε ποιον ιστότοπο να ψάξουμε, όπως στην περίπτωση μας, η επιλογή της ομάδας Δ είναι η ενδεδειγμένη. Ωστόσο, βρήκαμε το κείμενο που ψάχναμε (όχι); Τι να σημαίνει αυτό; Συζητούμε, για να καταλήξουμε σε δύο ενδεχόμενα: ή το κείμενο δεν υπάρχει πια στο Διαδίκτυο ή απλά δεν το βρήκαμε. Άλλωστε, το κείμενο είναι διασκευασμένο και μπορεί να διαφέρει ριζικά από το αρχικό. 4. Τώρα επιστρέφουμε στην άσκηση 2. Τους ζητάμε να ανοίξουν ένα ψηφιακό αρχείο (.pdf) του κειμένου, στο οποίο θα δουν την παρακάτω εικόνα: Σελίδα 7 από 18
Ο δάσκαλος με τη βοήθεια της τελευταίας έκδοσης της εφαρμογής «Αdode reader X» (ακόμη είναι στα αγγλικά), που επιτρέπει την εισαγωγή σχολίων και υπογραμμίσεων, έχει ήδη δημιουργήσει 5 διαφορετικά σχέδια σχολίων, ένα για κάθε ερώτηση της άσκησης, και ζητά από τις ομάδες να εργαστούν ως εξής: - Να κάνουν κλικ πάνω σε ένα σχέδιο. Θα δουν να αναδύεται ένα παράθυρο με γραμμένη με κεφαλαία γράμματα μια από τις ερωτήσεις της άσκ. 2. Κάνουν κλικ πάνω στο συννεφάκι του παραθύρου και επιλέγουν από το μενού «Reply», ο δάσκαλος δείχνει το πώς, αν είναι απαραίτητο, την πρώτη φορά. Στο πλαίσιο που εμφανίζεται τους καλεί να γράψουν την απάντηση που νομίζουν σωστή και να κλείσουν το παράθυρο (αποθηκεύεται αυτόματα). Έπειτα τους ζητά να επιλέξουν από το μενού της εφαρμογής το κουμπί της υπογράμμισης και να υπογραμμίσουν στο κείμενο το σημείο που τους βοήθησε να απαντήσουν την ερώτηση. Δείχνει πώς αλλάζουμε χρώμα υπογράμμισης, ώστε κάθε σχέδιο-σχόλιο να αντιστοιχεί σε ίδιο χρώμα υπογράμμισης. Στο τέλος κάθε ομάδα θα έχει ένα κείμενο περίπου ίδιο με το προηγούμενο. Με αυτόν τον τρόπο ελπίζουμε να εντυπώσουν καλύτερα τα στοιχεία της υπερδομής της είδησης. 5. Στη συνέχεια οι ομάδες συγκρίνουν τις απαντήσεις τους και διορθώνουν τα τυχόν ορθογραφικά και συντακτικά λάθη τους, προβάλλοντας στον προτζέκτορα ή τον διαδραστικό πίνακα την εργασία τους. Σελίδα 8 από 18
6. Ο δάσκαλος μπορεί να δείξει πώς έκανε τα σχέδια των σχολίων (εισαγωγή σχολίου) και να ζητήσει να κάνουν ανάλογα και οι μαθητές (υπάρχουν αρκετές επιλογές) συνοδεύοντάς τα με κάποια ερώτηση σχετική με το κείμενο. Οι ερωτήσεις, ακολούθως, μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας μεταξύ των ομάδων. 7. Τέλος, οι ομάδες μπορούν να εκτυπώσουν και να αναρτήσουν τα κείμενά τους στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης, επιλέγοντας έναν κατά το δυνατόν πιο οικολογικό τρόπο εκτύπωσης (χαμηλή ποιότητα). Συζητούμε λίγο για αυτού του είδους την «οικονομία» με τους μαθητές μας. 2η Δραστηριότητα Σσ. 15 & 16, ΒΜ τ. Β, άσκ. 4, στην υποενότητα «Τόσο χιόνι δεν ξανάγινε!» 1. Με αφορμή την παραπάνω αρκετά απαιτητική άσκηση κατανόησης κειμένου αλλά και μετασχηματισμού ενός γραπτού κειμένου σε προφορικό με αποδέκτες ακροατές ραδιοφώνου καλούμε τους μαθητές να σκεφτούν πώς θα μεταδώσουν (δίαυλος) στους ακροατές το γραπτό κείμενο που παρήγαγαν. (Υποθέτουμε ότι έχουν ολοκληρώσει τον γραπτό μετασχηματισμό και έχουν κάνει όλες τις τυχόν διορθώσεις (υπερδομής, γραμματικές κ.ά.), πριν προχωρήσουμε στην δραστηριότητα που ακολουθεί)αναμένουμε να απαντήσουν ότι θα διαβάσουν το κείμενο στον ραδιοφωνικό σταθμό. Ρωτάμε αν αυτό είναι ίδιο με το να έδιναν στους ακροατές γραπτά το κείμενο. Κάνουμε μια συζήτηση για τις διαφορές γραπτού και προφορικού λόγου (προφορά, επιτονισμός, ένταση, ύφος, παύσεις, «γλιστρήματα», επανάληψη του εεε, τυχαίες διακοπές (π.χ. φταρνίσματα), εξωτερικοί ήχοι, κ.ά.) και πώς αυτά επηρεάζουν την επικοινωνία. Αναμένουμε, λοιπόν, να αντιληφθούν οι μαθητές ότι δεν αρκεί να γράψουν το κείμενο, για να το αναμεταδώσουν από το ραδιόφωνο. Πρέπει να το απαγγείλουν, για να το ακούσουν και να το διορθώσουν, προκειμένου Σελίδα 9 από 18
να ολοκληρώσουν την εργασία τους. Τους εξηγούμε ότι συχνά οι ειδήσεις δεν αναμεταδίδονται «ζωντανά» αλλά είναι αποτέλεσμα πολλών προσπαθειών και αυτό που ακούμε είναι συχνότατα μια ηχογραφημένη εκδοχή ενός γραπτού κομματιού που μπορεί να διαβάστηκε πολλές φορές, πριν το ακούσουν οι ακροατές. Ζητούμε, επομένως, κάθε ομάδα να καταγράψει το κείμενό της, για να αντιληφθεί καλύτερα το πώς θα ακουστεί από τους ακροατές. 2. Οι ομάδες μπορούν να χρησιμοποιήσουν είτε το ίδιο πρόγραμμα καταγραφής και επεξεργασίας ήχου (ηχογράφηση των Windows, Garage της Apple, audacity, κινητό τηλέφωνο, η συσκευή mp 3/4) είτε που το προτείνουμε διαφορετικό η καθεμιά, ώστε στο τέλος της δραστηριότητας να αξιολογήσουμε τα υπέρ και τα κατά της κάθε εφαρμογής βλέποντας πώς διεκπεραιώνονται ίδιες εργασίες από διαφορετικά προγράμματα. 3. Είναι απαραίτητο να εξοικειώσουμε πρώτα τους μαθητές με τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουν δίνοντάς τους χρόνο να γνωρίσουν κυρίως πώς ξεκινά η εγγραφή, πώς σταματά και πώς γίνεται η αποθήκευση. 4. Στη συνέχεια η κάθε ομάδα καταγράφει και αποθηκεύει το κείμενό της τόσες φορές όσα και τα μέλη της, δηλαδή κάθε μέλος ηχογραφείται υποχρεωτικά μια φορά. Επειδή κατά την εγγραφή δεν μπορούν να δουλεύουν οι ομάδες ταυτόχρονα σε μια τάξη, προτείνεται κάθε ομάδα να δουλεύει εκ περιτροπής μόνη της και οι άλλες να παρακολουθούν σιωπηρά την όλη διαδικασία. Έπειτα, αποφασίζεται με ψηφοφορία από όλη την τάξη ποιο μέλος κάθε ομάδας διάβασε καλύτερα το κείμενο και έτσι με την ολοκλήρωση των εγγραφών καταλήγουμε να έχουμε τις τέσσερις καλύτερες, τις οποίες και ξανακούμε. Από αυτές μπορούμε να επιλέξουμε τώρα εκείνη που ανταποκρίνεται καλύτερα στο περιεχόμενο του κειμένου που μετασχηματίσαμε για ραδιοφωνική μετάδοση. 5. Συζητούμε για τις δυνατότητες των εφαρμογών (ή της εφαρμογής) που χρησιμοποιήσαμε. Αναλύουμε θέματα όπως: πώς γίνεται ο διαμοιρασμός του αρχείου, αν η εφαρμογή επιτρέπει εκτός από την καταγραφή και την επεξεργασία του αρχείου, σε ποια συσκευή ακούγεται καλύτερα ο ήχος (π.χ. τηλέφωνο ή υπολογιστής), κ.ά. Σελίδα 10 από 18
6. Τελειώνουμε δείχνοντας στα παιδιά (α) πώς το αρχείο μπορεί να αναρτηθεί στη σχολική ιστοσελίδα και (β) πώς μπορούμε να το αποστείλουμε ως συνημμένο αρχείο στην ηλεκτρονική διεύθυνση του δασκάλου μας. Η κάθε ομάδα στέλνει στον δάσκαλο ένα ηχητικό αρχείο. 3 η Δραστηριότητα Σσ. 56 του ΤΕ τ. Α, άσκ. 1 στην υποενότητα «Η πόλη χάθηκε στο χιόνι». 1. Οι ομάδες (4 των πέντε ατόμων) θα εργαστούν κάνοντας χρήση ενός κειμενογράφου (Word), ενός λογιστικού φύλλου (Excel) και του λογισμικού Hotpotatoes, προκειμένου να συμπληρώσουν ηλεκτρονικά την παραπάνω άσκηση και στη συνέχεια, που είναι και το πιο απαιτητικό σκέλος, να μάθουν οι ίδιοι οι μαθητές να φτιάχνουν παρόμοιες ασκήσεις (φόρμες) συμπλήρωσης με διάφορες εφαρμογές. Πριν γίνει αυτό, ο δάσκαλος θα πρέπει να έχει προετοιμάσει για συμπλήρωση την άσκηση με τέσσερις διαφορετικούς τρόπους (Word, Excel, Hotpotatoes), μία για κάθε ομάδα, κάνοντας χρήση των προαναφερθεισών εφαρμογών, ώστε να τις καθοδηγήσει στο πώς θα φτιάξουν και θα αποθηκεύσουν τη δική τους άσκηση. 2. Η Α ομάδα θα πρέπει να συμπληρώσει την άσκηση σε αρχείο Word. Ο δάσκαλος έχει ετοιμάσει την άσκηση σε ένα δίστηλο πίνακα (2 x 6), όπου στην πρώτη στήλη έχει προσθέσει μέσω του Προγραμματιστή αναπτυσσόμενη λίστα (drop down menu) με εφτά επιλογές (0-6) και προεπιλογή το 0. Ζητά από την ομάδα να συμπληρώσει την άσκηση κάνοντας κλικ στο «0». Εμφανίζεται το μενού με την προτροπή Σελίδα 11 από 18
«Επιλέξτε ένα στοιχείο» και τους αριθμούς 0 έως 6 να ακολουθούν. Οι μαθητές κάνουν κλικ στον αριθμό που θεωρούν ότι αντιστοιχεί στη χρονική σειρά του εκάστοτε γεγονότος. 0 Γεγονός 0 Γεγονός Μετά τη συμπλήρωση της αρίθμησης ο δάσκαλος προτρέπει τους μαθητές να επιλέξουν (αριστερό κλικ) την πρώτη στήλη και από το μενού Εργαλεία πίνακα να επιλέξουν Ταξινόμηση> Αύξουσα. Τι παρατηρούν (τα γεγονότα τοποθετήθηκαν αυτόματα από το 1 έως το 6); Μπορούν τώρα πιο εύκολα να αντιληφθούν και να ελέγξουν τη χρονική διαδοχή των γεγονότων. Στη συνέχεια προχωρούμε στη δεύτερη φάση της άσκησης, όπου η ομάδα θα πρέπει να ξαναφτιάξει την άσκηση με τα εργαλεία που χρησιμοποίησε ο δάσκαλος. Τα βήματα χοντρικά είναι να ανοίξει ένα αρχείο Word, να εισαγάγει πίνακα, να αντιγράψει στη μια στήλη τα γεγονότα, όπως δίνονται στην άσκηση 1, και στην άλλη, που είναι και το δυσκολότερο, να προσθέσει μέσω του μενού Προγραμματιστής> Στοιχεία ελέγχου> Αναπτυσσόμενη λίστα> Ιδιότητες, λίστα με εφτά επιλογές (0-6) και προεπιλογή το 0. Ο δάσκαλος πρέπει να δείξει πώς γίνεται το τελευταίο και οι μαθητές να το επαναλάβουν έξι φορές, όσες και τα γεγονότα. Ζητούμε από τους μαθητές να επιχειρήσουν να κάνουν αντιγραφή της λίστας. Τι παρατηρούν (δεν γίνεται); Άρα αναγκαστικά θα πρέπει για κάθε γεγονός να κάνουν δίπλα εισαγωγή της ίδιας λίστας με μη αυτόματο τρόπο. Τους ζητάμε να αποθηκεύσουν το αρχείο. 3. Η Β ομάδα θα συμπληρώσει την άσκηση σε αρχείο Excel. Ο δάσκαλος έχει ετοιμάσει την άσκηση σε δύο στήλες με ακριβώς ίδιο τρόπο με την Α ομάδα (εδώ η διαδρομή είναι μενού Δεδομένα > Επικύρωση δεδομένων > Λίστα). Ζητά να κάνουν κλικ οι μαθητές στα κελιά της πρώτης στήλης και από τη λίστα που αναπτύσσεται να επιλέξουν τον κατάλληλο αριθμό. Τους ζητά να παρατηρήσουν ότι κάποια κελιά μετά την επιλογή γίνονται πράσινα και κάποια κόκκινα. Εξηγεί ότι τα πράσινα δείχνουν σωστή επιλογή και τα κόκκινα λανθασμένη. Οι μαθητές συμπληρώνουν την άσκηση. Σελίδα 12 από 18
2 Γεγονός 1 Γεγονός Μετά τη συμπλήρωση της αρίθμησης ο δάσκαλος προτρέπει τους μαθητές να επιλέξουν (αριστερό κλικ) την πρώτη στήλη και από το μενού Δεδομένα να επιλέξουν Ταξινόμηση> Αύξουσα. Τι παρατηρούν (τα γεγονότα τοποθετήθηκαν αυτόματα από το 1 έως το 6); Μπορούν τώρα πιο εύκολα να αντιληφθούν και να ελέγξουν τη χρονική διαδοχή των γεγονότων. Στη συνέχεια προχωρούμε στη δεύτερη φάση της άσκησης, όπου η ομάδα θα πρέπει να ξαναφτιάξει την άσκηση με τα εργαλεία που χρησιμοποίησε ο δάσκαλος. Τα βήματα χοντρικά είναι να ανοίξει ένα αρχείο Excel, να εισαγάγει σε μια στήλη τους αριθμούς 1 έως 6 και να δημιουργήσει αναπτυσσόμενη λίστα μέσω της διαδρομής Δεδομένα > Επικύρωση δεδομένων > Λίστα και να αντιγράψει στη διπλανή στήλη τα γεγονότα. Ο δάσκαλος πρέπει να δείξει πώς γίνεται η εισαγωγή της λίστας και οι μαθητές να το επαναλάβουν έξι φορές, όσες και τα γεγονότα. Ωστόσο, τονίζουμε στους μαθητές ότι δεν χρειάζεται, όπως αναγκαστικά έκανε η Α ομάδα στο Word, να φτιάχνουμε την λίστα κάθε φορά, αφού μπορούμε πολύ εύκολα να την αντιγράψουμε (επιλογή κελιού, μαύρο σταυρουδάκι και σύρσιμο κάτω). Έπειτα τους δείχνουμε πώς χρωματίζονται τα κελιά ανάλογα με την επιλογή αριθμού μέσω του μενού Κεντρική > Μορφοποίηση υπό όρους > Ίσο με ή Δημιουργία κανόνα. Ζητάμε να αποθηκεύσουν το αρχείο. 4. Η Γ ομάδα θα κάνει μια παραλλαγή της άσκησης της Β στο Excel. Πιο συγκεκριμένα, ο δάσκαλος θα δώσει την άσκηση σε δύο στήλες, όπου όμως οι αριθμοί 1 έως 6 θα έχουν ήδη τοποθετηθεί στη σειρά, ενώ τα γεγονότα θα πρέπει να αντιστοιχιστούν με τον σωστό αριθμό, αφού επιλεγούν από τη σχετική αναπτυσσόμενη λίστα στη δεύτερη στήλη. Επιλέγουμε τώρα, δηλαδή, τo κείμενο που πρέπει να μπει δίπλα από τον αριθμό και όχι τον αριθμό δίπλα από το κείμενο, όπως ζητά η άσκηση του βιβλίου. Κατά τα άλλα εργαζόμαστε όπως η ομάδα Β. 5. Η Δ ομάδα θα εργαστεί με το λογισμικό Hotpotatoes. Ο δάσκαλος θα δώσει για συμπλήρωση μια άσκηση αντιστοίχισης όπου δίπλα από κάθε γεγονός θα πρέπει οι Σελίδα 13 από 18
μαθητές να σύρουν τον σωστό αριθμό. Τους δείχνει το κουμπί ελέγχου και το μήνυμα που εμφανίζεται μετά τον έλεγχο και τους δείχνει το χρονόμετρο. Η ομάδα μετά τη συμπλήρωση δημιουργεί την άσκηση. Αντιγράφει τα γεγονότα στην πρώτη στήλη και τους έξι αριθμούς που θα μετακινούνται στη δεύτερη, ακολούθως προσθέτει τίτλο, οδηγίες, το λεκτικό μήνυμα για το σωστό και το λάθος, το κουμπί ελέγχου και το χρονόμετρο. Αποθηκεύει την άσκηση. Προσέχει ότι το αρχείο που αποθήκευσε δεν είναι όπως αυτό που τους έδωσε ο δάσκαλος να συμπληρώσουν. Ο δάσκαλος τους ζητά να αποθηκεύσουν το αρχείο ως «Σελίδα web» και να ανοίξουν το αρχείο που δημιουργήθηκε. Τι παρατηρούν (ανοίγει μέσω του φυλλομετρήτη τους); Συζητούν για τη διαφορά των δύο αρχείων και τους λόγους που συμβαίνει αυτό (στο ένα κάνουμε επεξεργασία στο άλλο μόνο συμπληρώνουμε). 6. Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής των ασκήσεων, αυτές διαμοιράζονται μεταξύ των ομάδων και συμπληρώνονται. Η κάθε ομάδα δείχνει μέσω του προτζέκτορα ή του διαδραστικού πίνακα τον τρόπο που εργάστηκε. Ακολουθεί μια συζήτηση για τα υπέρ και κατά της κάθε εφαρμογής. 7. Ο δάσκαλος ζητά να εκτυπώσει κάθε ομάδα την εργασία της και να την αναρτήσει στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης. Παράλληλα, μπορεί να αναρτήσει την άσκηση του Hot potatoes στη σχολική ιστοσελίδα, όπως και τα άλλα αρχεία. 4η Δραστηριότητα Σσ. 64, ΤΕ, τ. Α άσκ. 5 «Η εφημερίδα της τάξης μου» Σελίδα 14 από 18
1. Διοργανώνουμε ένα διαγωνισμό μεταξύ των ομάδων μας (4 ομάδες των πέντε ατόμων), προκειμένου να επιλέξουμε το καλύτερο πρωτοσέλιδο για την εφημερίδα της τάξης. Οι ομάδες θα κατασκευάσουν το ζητούμενο πολυτροπικό κείμενο ενημερωτικού χαρακτήρα και έπειτα θα το βαθμολογήσουν, για να επιλέξουν το καλύτερο. Οι μαθητές θα δώσουν ως ομάδα ένα βαθμό από το 1 έως το 10 σε όλα τα εξώφυλλα πλην του δικού τους με βάση, κυρίως, αν περιλαμβάνονται τα χαρακτηριστικά της υπερδομής αυτού του κειμενικού είδους όπως αναγράφονται στην άσκηση 5 αλλά και άλλα κειμενικά, γραμματικά και αισθητικά στοιχεία. 2. Πριν ξεκινήσουμε την εργασία, συμφωνούμε με τις ομάδες να επιλέξουμε ένα κοινό θέμα για το πρωτοσέλιδο σχετικό με τον χειμώνα και το χιόνι, που είναι και τα βασικά αντικείμενα της θεματικής ενότητας. Ενδεικτικά, προτείνουμε ένα θέμα για τα Χριστούγεννα ή τις Απόκριες, άλλο για την κακοκαιρία ή το χειμωνιάτικο τοπίο και ένα άλλο, ειδικά αν ο τόπος κατοικίας των παιδιών είναι κοντά σε κάποιο χειμερινό Σελίδα 15 από 18
τουριστικό προορισμό, για τον χειμερινό τουρισμό και τα σχετικά αθλήματα (σκι). Συμφωνούμε το κείμενο του κεντρικού άρθρου να μην ξεπερνά τις 150 λέξεις. 3. Μετά την επιλογή του θέματος, επισημαίνουμε ότι εκτός από κείμενο θα πρέπει να υπάρχουν και φωτογραφίες με λεζάντες. Κάθε ομάδα μπορεί είτε να φτιάξει η ίδια κάποια εικόνα σε ένα πρόγραμμα ζωγραφικής (π.χ. Ζωγραφική των Windows, Τuxpaint, RΝΑ), είτε να αναζητήσει σχετικά αρχεία (σκι + φωτο) σε κάποια μηχανή αναζήτησης (Google) ή και τα δύο. 4. Συμφωνούμε να χρησιμοποιήσουμε το Word, για να κατασκευάσουμε το πρωτοσέλιδο. Ζητάμε να παρατηρήσουν τα παιδιά ξανά το πρωτοσέλιδο της άσκησης 5 και να παρατηρήσουν ότι αποτελείται από διάφορα τμήματα που εξηγούνται στο αριθμημένο διπλανό πλαίσιο. Γίνεται αντιληπτό ότι κάθε πρωτοσέλιδο θα πρέπει να περιλαμβάνει υποχρεωτικά τα τμήματα αυτά. Ωστόσο, κάθε ομάδα είναι ελεύθερη να αλλάξει τη σειρά, τη θέση, το μέγεθος, το χρώμα ή την κατεύθυνση του κειμένου και άλλα μορφολογικά στοιχεία. 5. Αναμένουμε να μη γνωρίζουν οι μαθητές πώς να τοποθετούν σε αρχείο προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (ΠΕΚ) πλαίσια κειμένου, φωτογραφίες και λεζάντες, ώστε να φτιάξουν ένα πρωτοσέλιδο εκ του μηδενός, δηλαδή από λευκή σελίδα. Δείχνουμε πώς γίνονται τα παραπάνω, απλώς για να καταλάβουν ότι είναι μια σχετικά περίπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία και να παρακινηθούν να ασχοληθούν αργότερα. Ρωτάμε αν γνωρίζουν κάποιον πιο εύκολο τρόπο ή αν θα ήταν πιο απλά τα πράγματα, αν είχαμε σε ψηφιακή μορφή την εφημερίδα της άσκησης 5 και απλά προσθέταμε τα δικά μας στοιχεία ή αλλάζαμε αυτά που θέλαμε. Ζητάμε από τις ομάδες να επιλέξουν από το κεντρικό μενού του Word> Δημιουργία και να μελετήσουν το παράθυρο που αναδύθηκε. Συζητούμε και προεπισκοπούμε διάφορα έγγραφα, ώστε να αντιληφθούν τα παιδιά ότι εδώ υπάρχει μια έτοιμη συλλογή με έγγραφα ταξινομημένη θεματικά. Ζητάμε να εντοπίσουν το πρότυπο εγγράφου (πρωτοσέλιδο εφημερίδας ή εφημερίδα) που μας ενδιαφέρει στην αριστερή στήλη. Δεν υπάρχει. Ζητάμε να σκεφτούν αν πράγματι δεν υπάρχει ή αν μπορεί να υπάρχει σε έναν κατάλογο με άλλο όνομα και, αν ναι, πώς θα το αναζητήσουμε. Αναμένουμε να παρατηρήσουν το πλαίσιο αναζήτησης στο πάνω μέρος του παραθύρου. Ζητάμε Σελίδα 16 από 18
να πληκτρολογήσουν «εφημερίδα». Τι τους επιστρέφει (πρότυπο σχολικής εφημερίδας); Ζητάμε να κάνουν λήψη του αρχείου κάνοντας κλικ στο σχετικό κουμπί δεξιά. Στη συνέχεια οι ομάδες πρέπει να διαβάσουν τις οδηγίες που δίνει το ίδιο το πρότυπο για την κατασκευή ενός πρωτοσέλιδου και να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφορές με το δικό τους της άσκησης 5. Επισημαίνουμε ότι δεν θα ασχοληθούμε με τη δεύτερη σελίδα του εγγράφου (δεύτερη σελίδα εφημερίδας), γιατί εδώ μας ενδιαφέρει μόνο το πρωτοσέλιδο, και τη διαγράφουμε. 6. Οι ομάδες μπορούν στη συνέχεια να προχωρήσουν στη σύνταξη του πρωτοσέλιδου διαγράφοντας και εισάγοντας κείμενα και φωτογραφίες μέσα στα ήδη υφιστάμενα πλαίσια ή να προσθέσουν δικά τους. Επισημαίνουμε ότι μπορούν, για να τραβήξουν την προσοχή, να χρησιμοποιήσουν διάφορα χρώματα στο φόντο, στη γραμματοσειρά, διάφορα μεγέθη και είδη γραμματοσειράς, κατεύθυνση κειμένου κτλ. (βλ. Wordart). 7. Όταν οι ομάδες ολοκληρώσουν τα πρωτοσέλιδα, τα ανταλλάσσουν μεταξύ τους, χωρίς να γίνει προηγουμένως καμία διόρθωση στην ολομέλεια, και τα βαθμολογούν όπως συμφωνήθηκε. Ο αντιπρόσωπος κάθε ομάδας παρουσιάζει το πρωτοσέλιδο, δέχεται τις παρατηρήσεις ή διορθώσεις των άλλων ομάδων και του ανακοινώνεται η βαθμολογία από τους αντιπροσώπους των άλλων ομάδων με σύντομη αιτιολόγηση (τι άρεσε και τι δεν άρεσε). Στο τέλος αναδεικνύεται το καλύτερο πρωτοσέλιδο και ακολουθεί η τελική διόρθωση των πρωτοσέλιδων από τις ομάδες σύμφωνα με την ετεροαξιολόγηση που προηγήθηκε. 8. Εκτυπώνουμε όλα τα πρωτοσέλιδα και τα αναρτούμε στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης. Ε. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Οι δραστηριότητες που αναφέρονται παραπάνω εμπλουτίζουν το μάθημα με στοιχεία που περιέχονται σε πόρους που προέρχονται από ΤΠΕ, χωρίς να ξεφεύγουν από τη λογική και τη σειρά που έχει το σχολικό εγχειρίδιο. Ο αριθμός των δραστηριοτήτων είναι μεγάλος σε σχέση με τον διαθέσιμο διδακτικό χρόνο. Γι αυτό ο διδάσκων Σελίδα 17 από 18
επιλέγει όποια (ή όποιες) δραστηριότητα θεωρεί περισσότερο χρήσιμη για τους μαθητές της τάξης. Οι δραστηριότητες δεν έχουν όλες τον ίδιο βαθμό δυσκολίας. Ο διδάσκων μπορεί να παραλείψει όσες ενέργειες των δραστηριοτήτων αυτών κρίνει ιδιαιτέρα απαιτητικές ή να τις αναθέσει σε μαθητές που το επίπεδο εξοικείωσής τους με τις ΤΠΕ τους επιτρέπει να ασχοληθούν με ευχέρεια με αυτές Αν υπάρχει διαδραστικός πίνακας στην τάξη, οι προτεινόμενες δραστηριότητες είναι καλό να γίνουν στην ολομέλεια με τη συμμετοχή κάποιου μαθητή. Σελίδα 18 από 18