ISSN 1986-4221 www.cut.ac.cy τεύχος 3 Νοέμβριος 2011 Η Αντιπρύτανης του ΤΕΠΑΚ Τούλα Ονουφρίου μέλος της Συμβουλευτικής Ομάδας Εμπειρογνωμόνων για το Φυσικό Αέριο Η Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγήτρια Τούλα Ονουφρίου διορίστηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο ως μέλος της Συμβουλευτικής Ομάδας Εμπειρογνωμόνων για το Φυσικό Αέριο. Συντονιστής της ομάδας έχει οριστεί ο Υφυπουργός παρά τω Προέδρω Δρ Τίτος Χριστοφίδης. Άλλα μέλη είναι ο Καθηγητής Πάνος Παπαναστασίου και οι κύριοι Μάικλ Χατζητοφή, Τέο Κοντού και Μάρτιν Χάσετ. Η Καθηγήτρια Ονουφρίου απέκτησε το διδακτορικό της στις υπεράκτιες κατασκευές πετρελαίου με υποτροφία από το Imperial College London. Πέραν από την πολύχρονη ακαδημαϊκή εμπειρία της στο διεθνή χώρο έχει εργαστεί επί σειρά ετών στην υπεράκτια βιομηχανία πετρελαίου με βάση το Λονδίνο ως Ανώτερος Σύμβουλος και Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης της εταιρίας Brown & Root, που είναι μια από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρίες θαλάσσιων κατασκευών και υποδομών. Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων θα ενεργεί ως συμβουλευτικό σώμα προς την Κυβέρνηση και τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας όσον αφορά το στρατηγικό σχεδιασμό και διαχείριση των υδρογονανθράκων, θέματα έρευνας, ανάπτυξης υποδομής, παραγωγής και εμπορικής εκμετάλλευσης. Στις τρεις αυτονομημένες Σχολές Εξελέγησαν οι πρώτοι Κοσμήτορες ε την εκλογή των πρώτων Μ Κοσμητόρων των τριών αυτονομημένων Σχολών συνεχίστηκαν οι διαδικασίες αυτονόμησης του Πανεπιστημίου. Σε ειδικές εκλογικές συνελεύσεις που πραγματοποιήθηκαν στις 21 Νοεμβρίου 2011, έχουν εκλεγεί ως επικεφαλείς των Σχολών οι ακόλουθοι: Σχολή Γεωτεχνικών Επιστημών και Διαχείρισης Περιβάλλοντος Καθηγητής Βασίλης Γκέκας Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Καθηγητής Ανδρέας Σαββίδης Αν. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μαρία Κραμβιά - Καπαρδή Σχολή Μηχανικής και Τεχνολογίας Αναπληρωτής Καθηγητής Κρίστης Χρυσοστόμου ε ιδιαίτερη ικανοποίηση η πανεπιστημιακή κοινότητα του Μ ΤΕΠΑΚ πληροφορήθηκε τα έως τώρα αποτελέσματα της πρώτης σειράς αξιολόγησης των ερευνητικών προτάσεων που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της Πρόσκλησης 2011 της Δέσμης Προγραμμάτων για Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία 2009-2010 του Ιδρύματος Οι Κοσμήτορες των Σχολών συμμετέχουν ως μέλη στη Σύγκλητο και προεδρεύουν των Συμβουλίων των Σχολών. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έθεσε η Διοικούσα Επιτροπή του Πανεπιστημίου, εντός του 2011 θα ολοκληρωθούν οι αρχαιρεσίες για την εκλογή εκπροσώπων των Τμημάτων στα Συμβούλια Σχολών, εκπροσώπων των μελών ΔΕΠ στη Σύγκλητο και εκπρόσωπου του διοικητικού προσωπικού στο Συμβούλιο του Πανεπιστημίου. Σημαντικές επιτυχίες ΤΕΠΑΚ στην Έρευνα Εξασφαλίστηκε χρηματοδότηση προγραμμάτων ύψους πέραν των 2εκ. από το ΙΠΕ Προώθησης Έρευνας (ΙΠΕ). Μεγάλος αριθμός ερευνητικών προτάσεων για προγράμματα που έχουν ως συντονιστές ακαδημαϊκούς του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου έτυχαν θετικής αξιολόγησης και έχουν επιλεγεί για χρηματοδότηση από το ΙΠΕ με συνολικό προϋπολογισμό γύρω στα 2,1 εκατομμύρια ευρώ. Συνέχεια στη σελ. 2
Χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων από ΙΠΕ: Μέχρι στιγμής το 40% των επιλεχθεισών προτάσεων παγκυπρίως προήλθαν από το ΤΕΠΑΚ Συνέχεια από σελ. 1 Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι ερευνητικές προτάσεις που έχουν επιλεγεί και έχουν ως ανάδοχο φορέα το ΤΕΠΑΚ αποτελούν το 40% του συνόλου των επιλεχθέντων προτάσεων από όλη την Κύπρο, 9 σε σύνολο 22 προτάσεων. Πολύ ψηλές βαθμολογίες αξιολόγησης Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλεί επίσης το γεγονός ότι στα πλείστα Προγράμματα οι ερευνητικές προτάσεις του ΤΕΠΑΚ κατατάχθηκαν πρώτες στον πίνακα αποτελεσμάτων του ΙΠΕ εξασφαλίζοντας βαθμολογίες αξιολόγησης που ξεπερνούν το 9,5/10. Σε ορισμένες δε περιπτώσεις, η επιτυχία στις επιμέρους Δράσεις των Προγραμμάτων υπήρξε απόλυτη αφού οι επιτυχημένες Προτάσεις στους τομείς Τρόφιμα και Βιοτεχνολογία, Κοινωνική και Οικονομική Αειφορία και Αστικό και Δομημένο Περιβάλλον προήλθαν αποκλειστικά από το ΤΕΠΑΚ. Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν από το ΙΠΕ αφορούν στα προγράμματα "Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών", "Αειφόρος Ανάπτυξη", "Υγεία και Βιολογικές Επιστήμες", "Έρευνα για Επιχειρήσεις", "Καινοτομία", "Νέα Υποδομή" και "Διεθνής Συνεργασία". Η ακαδημαϊκή κοινότητα του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου παρουσιάζει έντονη ερευνητική δραστηριότητα και σημειώνει σημαντικές επιτυχίες. Παρά τα μόλις 4 χρόνια λειτουργίας του, το Πανεπιστήμιο καταφέρνει να εξασφαλίζει για κάθε ευρώ που του παραχωρείται από τον κρατικό προϋπολογισμό για σκοπούς έρευνας, 5 ευρώ από εξωτερικές πηγές χρηματοδότησης. Οι έως τώρα επιτυχίες και διακρίσεις δημιουργούν την αισιοδοξία ότι και στο μέλλον το ΤΕΠΑΚ θα βρίσκεται στην πρωτοπορία της προσπάθειας για ανάπτυξη της ακαδημαϊκής έρευνας στην Κύπρο, εκπληρώνοντας τους σκοπούς του ως ένα αξιόλογο δημόσιο πανεπιστήμιο. Την ερευνητική δραστηριότητα της ακαδημαϊκής κοινότητας υποστηρίζει σε διοικητικό επίπεδο ο Τομέας Έρευνας της Υπηρεσία Έρευνας, Διεθνών και Δημοσίων Σχέσεων. Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται συνοπτικά τα βασικά στοιχεία των επιλεχθεισών προτάσεων που ανακοινώθηκαν μέχρι στιγμής. Άξονας Πρόγραμμα Συνολικός Αριθμός Επιλεχθεισών Προτάσεων από ΙΠΕ Αριθμός Επιλεχθεισών Προτάσεων ΤΕΠΑΚ Προϋπολογισμός ( ) Ακαδημαϊκός Συντονιστής Έργου Τμήμα Υγεία και Βιολογικές Επιστήμες 10 2 339,744 Κωνσταντίνος Βαρώτσης Χριστάκης Παπαχριστοφόρου ΕΤΠ ΓΕΒΕΤ Ι Διόφαντος Χατζημιτσής (2) Αειφόρος Ανάπτυξη 8 5 742,785 Χριστάκης Παπαχριστοφόρου Έλια Ταντελέ ΓΕΒΕΤ Κωνσταντίνος Μακρής CII ΙV Νέα Υποδομή 4 2 999,887 Διόφαντος Χατζημιτσής Χαράλαμπος Πουλλής ΠΟΛΥΓΡΑΤ ΣΥΝΟΛΟ 22 9 2,082,416 2
Υπεγράφη σημαντική συμφωνία συνεργασίας μεταξύ του Τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών και του Ινστιτούτου Πληροφορικής (Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας Ελλάδας) ε μια νέα σημαντική συμφωνία συνεργασίας προχώρησε πρόσφατα το Τμήμα Πολυ- Σ μέσων και Γραφικών Τεχνών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου. Συγκεκριμένα, το Τμήμα συνομολόγησε επίσημη συμφωνία ερευνητικής και εκπαιδευτικής διεπιστημονικής συνεργασίας με το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΠ-ΙΤΕ) Ελλάδος. Εργαστήριο του Τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών Το κείμενο της συμφωνίας που τέθηκε σε εφαρμογή στις 21 Οκτωβρίου 2011 φέρει τις υπογραφές του συντονιστή του Τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών Αναπληρωτή Καθηγητή Παναγιώτη Ζαφείρη και του Διευθυντή του ΙΠ-ΙΤΕ Καθηγητή Κωνσταντίνου Στεφανίδη. Η συνεργασία αποσκοπεί στην ανάπτυξη και ε- δραίωση κοινών ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων, στην ενδυνάμωση των εμπλεκόμενων φορέων μέσα από ανταλλαγή και αξιοποίηση επιστημονικών δεδομένων, εμπειριών, τεχνογνωσίας, τεχνολογιών και εξοπλισμού. Η υλοποίηση των προνοιών της συμφωνίας θα πραγματοποιηθεί μέσα από κοινές ερευνητικές και αναπτυξιακές δράσεις, ανταλλαγές ακαδημαϊκού, ερευνητικού και επιστημονικού προσωπικού, ανταλλαγές φοιτητών, εκπαιδευτικές διοργανώσεις, σεμινάρια και συνέδρια. Το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΠ-ΙΤΕ) Ελλάδος Το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο άρτια οργανωμένα, εξοπλισμένα και στελεχωμένα ερευνητικά κέντρα στην Ελλάδα. Το Ινστιτούτο Πληροφορικής (ΙΠ), ένα από τα επτά ερευνητικά Ινστιτούτα του ΙΤΕ, διεξάγει βασική και εφαρμοσμένη έρευνα και διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη της Κοινωνίας της Πληροφορίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Περισσότερες πληροφορίες για τις δραστηριότητες του Ινστιτούτου δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα www.ics.forth.gr. Το Τμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών Το Τμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών λειτουργεί στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών και Επικοινωνίας και προσφέρει προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στα Πολυμέσα και Γραφικές Τέχνες και μεταπτυχιακό στα Διαδραστικά Πολυμέσα. Το Τμήμα δραστηριοποιείται διδακτικά και ερευνητικά σε ποικίλους τομείς μεταξύ των οποίων η αλληλεπίδραση ανθρώπου υπολογιστή, η κοινωνική πληροφορική και οι διαδικτυακές κοινότητες, ο σχεδιασμός ευχρηστίας και προσβασιμότητας, οι εφαρμογές αναζήτησης πληροφορίας και η ψηφιοποίηση βιβλιοθηκών. Περισσότερες πληροφορίες για τις δραστηριότητες του Τμήματος συμπεριλαμβανομένων και των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών που προσφέρει δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα www.cut.ac.cy/mga. Παρουσιάσεις ερευνητικών προγραμμάτων του ΙΤΕ 3
Στο ΤΕΠΑΚ η έδρα της Διεθνούς Διαφάνειας Κύπρου Συνέδρια, Σεμινάρια & Εκδηλώσεις το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και Σ συγκεκριμένα στο Τμήμα Διοίκησης Ξενοδοχείων και Τουρισμού, θα στεγάζονται τα γραφεία Κύπρου της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Διεθνής Διαφάνεια» (Transparency International). Η διεθνής Οργάνωση, που έχει ως στόχο την καταπολέμηση της διαφθοράς, ιδρύθηκε το 1993 από ενεργούς πολίτες διαφόρων χωρών, λειτουργεί σε πέραν των εκατό κρατών και έχει ως κεντρική της έδρα το Βερολίνο. Στην Κύπρο η Οργάνωση διενήργησε πέρσι μεγάλης κλίμακας έρευνα γνώμης τα αποτελέσματα της οποίας προκάλεσαν το έντονο ενδιαφέρον τόσο των θεσμικών φορέων όσο και των ΜΜΕ και του κοινού. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη και δεύτερη ανάλογη έρευνα που θα ολοκληρωθεί πολύ σύντομα. Πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Διεθνούς Διαφάνειας (Κύπρου) είναι η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του ΤΕΠΑΚ Μαρία Κραμβιά-Καπαρδή. Περισσότερες πληροφορίες για τους στόχους και τις δραστηριότητες της Οργάνωσης δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα www.transparencycyprus.org. Εδώ www.cut.ac.cy/events μπορείτε να δείτε το πρόγραμμα για όλες τις διοργανώσεις Νέα γήπεδα futsal στο Αθλητικό Κέντρο ΓΣΟ Κτήριο «Τάσσος Παπαδόπουλος» Μπήκαν οι υπογραφές και ξεκίνησαν οι εργασίες να από τα σημαντικότερα κατασκευαστικά Έ έργα της πρώτης φάσης ανάπτυξης του Πανεπιστημίου μπήκε αυτές τις μέρες στην τελική ευθεία αποπεράτωσης. Πρόκειται για το κτήριο «Τάσσος Παπαδόπουλος» που περιβάλλεται από τις οδούς Ανεξαρτησίας, Θέμιδος και Ιφηγενείας στο κέντρο της Λεμεσού. Μπορείτε τώρα να απολαμβάνετε με φίλους το αγαπημένο σας άθλημα, στο Αθλητικό Κέντρο ΓΣΟ, στην παραλιακή λεωφόρο της Λεμεσού. Το Κέντρο λειτουργεί υπό την ευθύνη του Γραφείου Αθλητισμού του ΤΕΠΑΚ. Οι εγκαταστάσεις προσφέρονται για χρήση τόσο από τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας όσο και από το ευρύ κοινό. Οι εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν γήπεδα futsal, καλαθόσφαιρας και αντισφαίρισης με δωρεάν χώρο στάθμευσης. Κρατήσεις στο 25 002200 μετά τις 14.00 το απόγευμα. Για τον κατάλογο χρεώσεων επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.cut.ac.cy/studies/sport/fees Οι εργασίες ανακαίνισης και αναδιαρρύθμισης του κτηρίου (πρώην στοά Κότσαπα) έχουν ήδη αρχίσει και αναμένονται να ολοκληρωθούν τον Φεβρουάριο του 2013. Το κτήριο, συνολικού εμβαδού 2700τμ, θα στεγάσει αμφιθέατρα και άλλες αίθουσες διδασκαλίας του ΤΕΠΑΚ συνολικής χωρητικότητας πέραν των 900 θέσεων. Επίσης θα στεγάσει το πανεπιστημιακό βιβλιοπωλείο, το κέντρο εξυπηρέτησης και πληροφόρησης και αίθουσες παρουσιάσεων και φοιτητικών δραστηριοτήτων. Μελετητές του έργου είναι το το Αρχιτεκτονικό Γραφείο YIANNOS ANASTASIOU ARCHITECTS & DESIGNERS, εργολάβος η κοινοπραξία CY- BARCO - VERT ET BLANC J.V ενώ το γενικό συντονισμό ανέλαβε η Υπηρεσία Διαχείρισης Περιουσίας του Πανεπιστημίου. Προς τιμήν του τέως Προέδρου Το ΤΕΠΑΚ ιδρύθηκε και λειτούργησε κατά την Προεδρία του αείμνηστου Τάσσου Παπαδόπουλου ο οποίος παρέδωσε την πρυτανική άλυσο στον πρώτο πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής κατά την Τελετή Έναρξης τον Σεπτέμβριο Το συμβόλαιο εργολαβίας υπογράφτηκε στις 14 Οκτωβρίου 2011 από τον Δρ. Ζήνων Αχιλλίδη, Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Διαχείρισης Περιουσίας (ΤΕΠΑΚ) και εκπροσώπους της κοινοπραξίας. του 2007. Ο αείμνηστος τέως Πρόεδρος στήριξε με θέρμη το Πανεπιστήμιο στα πρώτα του βήματα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι σε αρκετές περιπτώσεις παρενέβη αποφασιστικά για να ξεπεραστούν ζητήματα συντονισμού μεταξύ πολλών Υπουργείων και κρατικών Τμημάτων έτσι ώστε το Πανεπιστήμιο να είναι έτοιμο να υποδεχθεί τους πρώτους του φοιτητές το 2007. Το 2009 μετά από πρόσκληση του ΤΕΠΑΚ επισκέφτηκαν το Πανεπιστήμιο μέλη της οικογένειας του τέως Προέδρου και έτυχαν ενημέρωσης για την απόφαση του ΤΕΠΑΚ όπως αποδοθεί το όνομα του στο κτήριο που θα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις του στον παραδοσιακό πυρήνα της πόλης. 4
Το ΤΕΠΑΚ μεταμορφώνει το ιστορικό κέντρο Διαμόρφωση Πολιτικής για Κυπριακές Βιβλιοθήκες Συμμετοχή του ΤΕΠΑΚ σε ανώτατο επίπεδο Βιβλιοθήκη «Βασίλης Μιχαηλίδης» 100 χρόνια ζωής συμπληρώνει το κτήριο των παλαιών δικαστηρίων Άμεση και θετική υπήρξε η ανταπόκριση του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου στο κάλεσμα της Πολιτείας για συμβολή στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για τις Βιβλιοθήκες που λειτουργούν στην Κύπρο. Η εμπλοκή του ΤΕΠΑΚ στην προσπάθεια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού έλαβε ήδη συγκεκριμένη μορφή μέσα από τη συμμετοχή τόσο του Προέδρου της Διοικούσας Επιτροπής όσο και του Προϊστάμενου Βιβλιοθήκης στην ad hoc επιτροπή που έχει συσταθεί με πρωτοβουλία του Υπουργείου. Ο Καθηγητής Νικόλας Παπαμιχαήλ, Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής, και ο κ. Μάριος Ζέρβας, Προϊστάμενος Βιβλιοθήκης, σε συνεργασία με άλλους πανεπιστημιακούς και εκπροσώπους αρμόδιων φορέων επεξεργάζονται ήδη σειρά εισηγήσεων που θα αποτελέσουν τη βάση για την λήψη σχετικών αποφάσεων. Στόχος του Υπουργείου είναι η καθιέρωση μιας ενιαίας πολιτικής που θα περιλάβει όλες τις κατηγορίες Βιβλιοθηκών που λειτουργούν στην Κύπρο, στα πεδία του συλλογικού καταλόγου κυπριακών βιβλιοθηκών, του δικτύου διαδανισμού, της διαχείρισης των δημοτικών, σχολικών και κρατικών Βιβλιοθηκών, της συνεργατικής καταλογογράφησης και της διαχείρισης συμβάσεων σε εθνικό επίπεδο. να από τα πρώτα δημόσια κτήρια Έ που παραχωρήθηκαν στο Πανεπιστήμιο από την Πολιτεία είναι αυτό που μετά από εκτεταμένη αναπαλαίωση και ανακαίνιση στεγάζει σήμερα τη Βιβλιοθήκη του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου. Φέτος το κτήριο συμπληρώνει 100 χρόνια παρουσίας στο ιστορικό κέντρο της Λεμεσού, επί της οδού Νικόλαου Ξιούτα. Πρόκειται για αποικιακών χαρακτηριστικών οικοδόμημα σε σχέδιο του βρετανού μηχανικού W. Williams το οποίο διεκπεραίωσαν οι Κύπριοι εργολάβοι Γεώργιος Ευθυβούλου και Νεόφυτος Λανίτης. Με την αποπεράτωση των έργων το 1911 το κτήριο αποτέλεσε το αποικιακό δικαστικό μέγαρο. Μετά την Ανεξαρτησία, το κτήριο φιλοξένησε δημόσιες υπηρεσίες και τμήματα του επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού. Για δεκαετίες το προαύλιο του κτηρίου αποτελούσε χώρο συνεύρεσης δικηγόρων, πολιτευτών και άλλων πολιτών όπου συζητούνταν θέματα επικαιρότητας και εκφράζονταν απόψεις για τα τεκταινόμενα στο δημόσιο βίο. Δημιουργική επανένταξη παλαιού κτηρίου στα νέα κοινωνικά και πολιτισμικά δρώμενα της πόλης Με την παραχώρηση του στο ΤΕΠΑΚ το 2006, το κτήριο υπέστη εκτεταμένη αντισεισμική αναβάθμιση και πλήρη εσωτερική ανακαίνιση. Διατηρήθηκε όμως τόσο η εξωτερική όψη και τα εσωτερικά γλυπτικά χαρακτηριστικά ενώ εφαρμόστηκαν σύγχρονα τεχνολογικά και λειτουργικά στοιχεία. Κάθε φθινόπωρο το κτήριο φιλοξενεί σειρά εκδηλώσεων και παρουσιάσεων υπό τον τίτλο «24 Ώρες Βιβλιοθήκη» Σύμφωνα με τον Αρχιτέκτονα του έργου Λάζαρο Λαζάρου (Lazarou & Michael, Partners Architects) το όλο έργο αποτελεί επιτυχημένο παράδειγμα ορθολογιστικής ανάπτυξης και επανένταξης ενός παλαιού κτηρίου στα νέα κοινωνικά και πολιτισμικά δρώμενα της πόλης. 5