Σκιαγράφηση Θεραπεία:

Θεραπεία: Οι χρήστες κάνναβης αποτελούν μία από τις νεαρότερες ομάδες χρηστών υπό θεραπεία, με μέσο όρο ηλικίας τα 25 έτη. Στους χρήστες που ξεκινούν θεραπεία για πρώτη φορά, η κάνναβη δηλώνεται ως κύρια ουσία κατάχρησης από ποσοστό 76% των ατόμων ηλικίας 15 19 ετών και 86% των ατόμων κάτω των 15 ετών. Η αναλογία ανδρών/ γυναικών είναι η υψηλότερη μεταξύ του συνόλου των χρηστών υπό θεραπεία (αντιστοιχούν περίπου πέντε άνδρες προς μία γυναίκα). Συνολικά, περίπου οι μισοί από τους χρήστες που δηλώνουν την κάνναβη ως κύρια ουσία κατάχρησης κάνουν καθημερινή χρήση, περίπου 21% κάνει χρήση 2 6 φορές την εβδομάδα, 13% κάνει χρήση κάνναβης μία φορά την εβδομάδα ή και σπανιότερα, ενώ ποσοστό 17% είναι περιστασιακοί χρήστες, ορισμένοι εκ των οποίων δεν έχουν κάνει χρήση κάνναβης κατά το μήνα που προηγείται της έναρξης θεραπείας. Τα εν λόγω ποσοστά διαφοροποιούνται σημαντικά από χώρα σε χώρα. Στην Ουγγαρία, για παράδειγμα, όπου οι περισσότεροι χρήστες κάνναβης παραπέμπονται στη θεραπεία από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης, η πλειονότητα των χρηστών υπό θεραπεία είναι περιστασιακοί χρήστες ή δεν έχουν κάνει χρήση κάνναβης κατά το μήνα που προηγείται της έναρξης θεραπείας. Στην Κύπρο, σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της πρόσφατης έρευνας γενικού πληθυσµού (ΑΣΚ, 2012), κατά το 2012, η κάνναβη παρέμεινε η δημοφιλέστερη παράνομη ουσία χρήσης, ενώ παρατηρήθηκε σημαντική άνοδος στα αιτήματα θεραπείας. Συγκεκριμένα, η κάνναβη εξακολουθεί από το 2004 να αποτελεί την κύρια ουσία λόγω της οποίας τα άτομα ξεκινούν θεραπεία. Συγκεκριμένα, κατά το 2011, πέντε στους δέκα χρήστες ανέφεραν την κάνναβη ως την κύρια ουσία χρήσης. Όσον αφορά την τάση για δοκιµή κάνναβης αυτή είναι εντονότερη στις ηλικίες 18-24 ετών. Κατά το 2012, παρατηρήθηκε μείωση της χρήσης στο γενικό πληθυσμό. Τέλος, σε σχέση με τη γενική κατάσταση στην Ευρώπη, η Κύπρος συγκαταλέγεται στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά πρόσφατης χρήσης (κατά το τελευταίο έτος) κάνναβης (2,2%). ΗΡΩΙΝΗ: ενδείξεις μείωσης Μετά τη δεκαετία του 70 η χρήση ηρωίνης, ιδίως υπό ενέσιμη μορφή, αποτελεί την πηγή πολλών προβλημάτων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά στην Ευρώπη. Δεδομένων των βλαβερών επιπτώσεων που συνδέονται με την ηρωίνη, θάνατοι από υπερβολική δόση, εξάπλωση των ιών HIV και ηπατίτιδας Γ μεταξύ των χρηστών ενέσιμων ναρκωτικών και τη συνδεόμενη εγκληματικότητα, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή πολιτική για τα ναρκωτικά επικεντρώνεται κυρίως στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που συνδέονται με την ηρωίνη. Και ενώ τα προβλήματα αυτά εξακολουθούν και σήμερα να υφίστανται, αν και με μικρότερη ή ελάχιστη σε ορισμένες περιπτώσεις ένταση, παρατηρούμε τον αντίκτυπο των αποτελεσματικών πολιτικών και τη μακροπρόθεσμη μείωση της χρήσης του εν λόγω ναρκωτικού, ιδίως σε ενέσιμη μορφή. Φαίνεται ολοένα και πιο καθαρά ότι βαδίζουμε σήμερα μάλλον προς μια νέα εποχή στην οποία η ηρωίνη θα παίζει λιγότερο κεντρικό ρόλο στο πρόβλημα των ναρκωτικών εντός της Ευρώπης. Σημειώνεται ότι οι σχετικές αναλύσεις πρέπει να διενεργούνται με προσοχή, διότι είναι δύσκολη η πρόβλεψη των μελλοντικών τάσεων. Επιπλέον, η μακροπρόθεσμη και χρόνια φύση των προβλημάτων που συνδέονται με την ηρωίνη υποδηλώνει ότι πολλοί από τους σημερινούς χρήστες θα συνεχίσουν να χρήζουν βοήθειας για πολλά ακόμη χρόνια. Ωστόσο, οι δείκτες παρακολούθησης υποδεικνύουν μείωση της συνολικής χρήσης και, το πλέον σημαντικό, μείωση του αριθμού νέων χρηστών. Σε ολόκληρη την Ευρώπη ο αριθμός νέων αιτήσεων θεραπείας έχει μειωθεί, ενώ αυξήθηκε η μέση ηλικία των ατόμων που ξεκινούν θεραπεία για προβλήματα σχετιζόμενα με την ηρωίνη. Οι δείκτες παρακολούθησης της αγοράς υποδεικνύουν ότι η ηρωίνη έχει καταστεί λιγότερο διαθέσιμη στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, ενώ σε ορισμένες χώρες έχει αντικατασταθεί με άλλες ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των συνθετικών οπιοειδών, όπως η φεντανύλη και η βουπρενορφίνη. Η αγορά της ηρωίνης κατέρρευσε πριν από σχεδόν μια δεκαετία σε ορισμένες χώρες της Βόρειας Ευρώπης και έκτοτε δεν αποκαταστάθηκε πλήρως. Πρόσφατα αναφέρθηκαν μικρής διάρκειας κλυδωνισμοί της αγοράς, αποτέλεσμα ίσως των επιτυχημένων προσπαθειών απαγόρευσης. Στην Κύπρο, η ηρωίνη αποτελεί την κύρια αιτία θανάτων από παράνομες ουσίες. Κατά το 2012, σημειώθηκε μείωση όσον αφορά στα αιτήματα θεραπείας. Κοκαΐνη: Ενδείξεις μείωσης της χρήσης και του κύρους της Η ευρέως διαδεδομένη χρήση κοκαΐνης μπορεί να περιορίζεται σε ορισμένες χώρες του Νότου και της Δύσης, βάσει όμως των γενικών στατιστικών στοιχείων το συγκεκριμένο ναρκωτικό παραμένει το δημοφιλέστερο παράνομο διεγερτικό στην Ευρώπη. Σήμερα, ωστόσο, μετά από μια δεκαετία αυξανόμενης δημοτικότητας, τα πλέον πρόσφατα δεδομένα καταγράφουν πτωτική τάση. Ο τρόπος που αντιλαμβάνονται οι πολίτες την κοκαΐνη ενδέχεται να αλλάζει, καθώς ορισμένες μελέτες αναφέρουν ότι η κοκαΐνη πιθανόν χάνει το προφίλ που διέθετε ως ουσία υψηλού κύρους. Στο σημείο αυτό κρίνονται σημαντικοί ορισμένοι παράγοντες. Ως ένας πιθανός παράγοντας έχει αναφερθεί η ποιότητα, γεγονός που υποδηλώνει ότι η χαμηλή καθαρότητα της κοκαΐνης μπορεί να αναγκάζει ορισμένους χρήστες να επιλέξουν άλλα διεγερτικά. Είναι επίσης πιθανόν ότι οι υποψήφιοι χρήστες γνωρίζουν πλέον καλύτερα τις αρνητικές συνέπειες που επιφέρει η κατανάλωση κοκαΐνης. Πρόσφατη επισκόπηση του ΕΚΠΝΤ σχετικά με τις συνέπειες της χρήσης κοκαΐνης στην υγεία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στις διαθέσιμες πηγές δεδομένων υποτιμώνται πιθανόν τα σχετικά με την υγεία προβλήματα. Τα δεδομένα που υπήρχαν ωστόσο σχετικά με περιστατικά στο τμήμα επειγόντων περιστατικών υποδεικνύουν ότι από τα τέλη της δεκαετίας του 90 είχε τριπλασιαστεί ο αριθμός έκτακτων εισαγωγών που σχετίζονταν με την κοκαΐνη, όμως τα περιστατικά φαίνεται ότι κορυφώθηκαν γύρω στο 2008. Τα διαθέσιμα δεδομένα για θανάτους σχετιζόμενους με την κοκαΐνη επίσης παρουσιάζουν κορύφωση το 2008. Η ίδια τάση καταγράφεται στα δεδομένα έναρξης θεραπείας, όπου ο αριθμός ατόμων που ξεκίνησαν για πρώτη φορά στη ζωή τους θεραπεία για προβλήματα σχετιζόμενα με την κοκαΐνη αυξήθηκε έως το 2008, μειώθηκε όμως στη συνέχεια. Παρόμοια είναι η εικόνα που παρουσιάζουν τα δεδομένα σχετικά με την προσφορά. Σε σχέση με τη γενική κατάσταση στην Ευρώπη, όπως φαίνεται στον πιο κάτω πίνακα η Κύπρος συγκαταλέγεται στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά πρόσφατης χρήσης (κατά το τελευταίο έτος) κοκαΐνης (0,3%). 2 3

ΝΕΕΣ ΟΥΣΙΕΣ: εμφάνιση μιας νέας ουσίας ανά εβδομάδα Όσον αφορά στις νέες ουσίες, αποτελούν τη μεγαλύτερη πρόκληση των τελευταίων ετών στην Ευρώπη, με άγνωστες τις συνέπειες στην υγεία. Το 2012 οι αναφορές νέων ψυχοδραστικών ουσιών συνεχίζονται με ρυθμό μίας ουσίας περίπου ανά εβδομάδα. Στην Ευρώπη υπάρχουν περίπου 700 διαδικτυακά καταστήματα. Το διαδίκτυο μείωσε τους περιορισμούς που επιβάλλει ο χρόνος και ο τόπος δίνοντας τη δυνατότητα σε νέα πρότυπα και τάσεις χρήσης ναρκωτικών να διασχίζουν με ταχύτητα τα γεωγραφικά σύνορα. Πολυάριθμες αποδείξεις για το συμπέρασμα αυτό παρουσιάστηκαν στο δεύτερο διεθνές φόρουμ για τις νέες ψυχοδραστικές ουσίες, που διοργανώθηκε φέτος από το ΕΚΠΝΤ και το Αμερικανικό Εθνικό Υδρυμα για την Κατάχρηση Ναρκωτικών. Παρόμοια νόμιμα διεγερτικά κυκλοφορούν σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ιαπωνία, σε μέρη της Νοτιοανατολικής Ασίας και σε Ευρωπαϊκές χώρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, έναν εξελιγμένο μηχανισμό έγκαιρης προειδοποίησης και αξιολόγησης κινδύνων για την αντιμετώπιση της εμφάνισης των ΑΛΚΟΟΛ Κατά το 2011, το ΕΚΤΕΠΝ ξεκίνησε τη συστηματική παρακολούθηση δεικτών για το αλκοόλ, με σκοπό τη συλλογή αξιόπιστων στοιχείων και τον εμπλουτισμό των επιστημονικών δεδομένων για το αλκοόλ. Τα κύρια αποτελέσματα ανά δείκτη αναφέρονται παρακάτω, ενώ η πρώτη ετήσια έκθεση για το αλκοόλ, θα δημοσιευθεί περί τις αρχές Μαρτίου 2013. Α. Αίτηση Θεραπείας Κατά το 2011, αιτήθηκαν θεραπείας λόγω κατάχρησης αλκοόλ 213 άτομα. Τα κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά των ατόμων που βρέθηκαν στα θεραπευτικά κέντρα ήταν τα εξής: 7 στα 10 άτομα ήταν άνδρες. Η διάμεσος ηλικία των ατόμων ήταν τα 46 έτη (min: 19, max: 84), γεγονός που τους εντάσσει κυρίως στην κατηγορία των χρηστών μέσης και τρίτης ηλικίας (>=40). Οι περισσότεροι ήταν Κύπριοι (183), ενώ οι υπόλοιποι από άλλες Ευρωπαϊκές (21) και μη (9) χώρες. Στους μισούς περίπου, αναφέρθηκε η πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ως το ανώτερο εκπαιδευτικό επίπεδο, ενώ μόνο 1 στους 4 ανέφερε σταθερή απασχόληση. Β. Συνέπειες από την προβληματική χρήση αλκοόλ Β.1 Παραβατικότητα Από τα στοιχεία που δόθηκαν στο ΕΚΤΕΠΝ από το γραφείο Ανάλυσης και Στατιστικής της Aστυνομίας, για τα έτη 2009-2011, κατά μέσο όρο το 5% των οδηγών νέων ψυχοδραστικών ουσιών. Ο εν λόγω μηχανισμός επανεξετάζεται επί του παρόντος και αναμένεται να σχεδιαστεί νέο νομικό πλαίσιο. Τα μέτρα που θα ληφθούν στο συγκεκριμένο τομέα θα αποδειχθούν αποτελεσματικότερα εφόσον υπάρχει συντονισμός μεταξύ των χωρών και παρέχεται σαφής προστιθέμενη αξία από κάποιον μηχανισμό σε επίπεδο Ε.Ε. Οι συνθετικοί αγωνιστές των υποδοχέων κανναβοειδών και οι καθινόνες συνεχίζουν να είναι οι επικρατέστερες ουσίες, όμως αυξανόμενες είναι οι αναφορές ουσιών που προέρχονται από λιγότερο γνωστές χημικές κατηγορίες. Μέχρι σήμερα, οι νέες ουσίες μιμούνται κατά κύριο λόγο τις επιδράσεις της κάνναβης ή διεγερτικών ουσιών όπως το έκστασι ή η κοκαΐνη. Η δε συσκευασία τους υποδηλώνει ότι κύριος στόχος τους είναι η αγορά των ναρκωτικών που χρησιμοποιούνται σε χώρους διασκέδασης. Ωστόσο, υπάρχουν αναφορές από ορισμένες χώρες σχετικά με προβληματικούς χρήστες ναρκωτικών οι οποίοι επιλέγουν πλέον την ενέσιμη χρήση μεφεδρόνης και MDPV. Παραπομπή: ΕΚΠΝΤ (2012). Ετήσια Έκθεση: Η κατάσταση του προβλήματος των ναρκωτικών στην Ευρώπη. καταγγέλλεται λόγω υπέρβασης του ανώτατου ορίου οινοπνεύματος. Το προφίλ των παραβατών είναι, νέοι και μεσήλικες άνδρες μέχρι 39 ετών. Λαμβάνοντας υπόψη και τα δεδομένα του δείκτη αίτησης θεραπείας για το έτος 2011, παρατηρείται μια χρονική ακολουθία στην εξελικτική πορεία των προβληματικών χρηστών αλκοόλ. Πιο συγκεκριμένα φαίνεται ότι τα νεαρά άτομα (<= 25 39 ετών) πιο συχνά εμπλέκονται σε παραβατικές συμπεριφορές, ενώ, φαίνεται να προσεγγίζουν το σύστημα θεραπείας, κυρίως μετά τα 40. Β.2 Εκτίμηση θανάτων που προκλήθηκαν από συνθήκες που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ Έχει υπολογιστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ότι στον ευρωπαϊκό χώρο, το ποσοστό των χαμένων ετών ζωής από πρώιμη θνησιμότητα ή ανικανότητα εξαιτίας του αλκοόλ ανέρχεται στο 9,2%. Οι εκτιμήσεις αυτές ανάγουν το αλκοόλ ως έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου στην Ευρώπη. - Τροχαία Δυστυχήματα με κύρια αιτία το Αλκοόλ Σε ό,τι αφορά όλα τα θύματα των τροχαίων (οδηγούς, συνεπιβάτες και πεζούς) κατά τα τελευταία δύο χρόνια, αναφέρονται κατά μέσο όρο γύρω στους 25 θανάτους. Από το 2010 και μετά, σχεδόν διπλασιάστηκαν (από 10 το 2009 σε 19 το 2011) τα θανατηφόρα δυστυχήματα ανάμεσα στους οδηγούς (μόνο). - Άλλες Αιτίες Θανάτων (βάσει ICD-10): Έμμεσα & Άμεσα σχετιζόμενες με το αλκοόλ, όπως έχουν καθοριστεί από τον WHO Στην Κύπρο, έχουν καταγραφεί επίσημα από το 2004-2010: 309 θάνατοι λόγω αλκοολικής ηπατοπάθειας, 61 θάνατοι λόγω δηλητηρίασης, έμμεσα σχετιζόμενης με το αλκοόλ 79 θάνατοι λόγω πράξεων σωματικής βίας που σχετίζονται έμμεσα με τη χρήση αλκοόλ Β.3 Σωματικά Συμπτώματα Αλκοολική Ηπατοπάθεια Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα της EURO- STAT (2010), η Κύπρος βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά εσωτερικής νοσηλείας λόγω αλκοολικής ηπατοπάθειας. Διαχρονικά όμως, από το 2007 και μετά καταγράφεται μια σχετική άνοδος των περιστατικών που έτυχαν εσωτερικής νοσηλείας λόγω αλκοολικής ηπατοπάθειας. Από το 2002-2007, αναφέρονταν περίπου 8 περιστατικά το χρόνο, ενώ από το 2008 και μετά αναφέρονται περίπου 25 περιστατικά το χρόνο. Οξεία & Χρόνια Παγκρεατίτιδα H Κύπρος, βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά εσωτερικής νοσηλείας λόγω οξείας και χρόνιας αλκοολικής παγκρεατίτιδας. Από το 2007 και μετά, παρουσιάζει περίπου 200-240 νοσηλείες το χρόνο λόγω αλκοολικής παγκρεατίτιδας. Γ. Δείκτης Επικράτησης της χρήσης αλκοόλ στο μαθητικό πληθυσμό Όσον αφορά στο μαθητικό πληθυσμό, σύμφωνα με την έρευνα ESPAD, βρέθηκε πως διαχρονικά παρατηρείται αύξηση στην κατανάλωση αλκοόλ ανάμεσα στους μαθητές στην Κύπρο, ειδικά στην υπέρμετρη κατανάλωση του. Επίσης, φάνηκε ότι οι μαθητές έχουν πιο εύκολη πρόσβαση σε αλκοολούχα ποτά σε σύγκριση με μαθητές άλλων χωρών. Δ. Δείκτης Επικράτησης της χρήσης αλκοόλ στο γενικό πληθυσμό Βάσει των στοιχείων της πιο πρόσφατης παγκύπριας επιδημιολογικής έρευνας γενικού πληθυσμού (ΑΣΚ, 2012) και σε σύγκριση με τα αποτελέσματα προηγούμενων σειρών της έρευνας, παρατηρούνται τα ακόλουθα: Κατά το 2012 παρατηρήθηκε αύξηση της χρήσης αλκοόλ στις καθορισμένες χρονικές περιόδους (χρήση σε όλη τη ζωή, πρόσφατη χρήση, τρέχουσα χρήση). Εκτιμήθηκε ότι περίπου το 10% του πληθυσμού έχει μεθύσει τους τελευταίους 12 μήνες. Παράλληλα όμως, παρατηρείται μείωση του ποσοστού μέθης, σε σύγκριση με προηγούμενα χρόνια (περίπου κατά 10 εκατοστιαίες μονάδες). Επίσης, βρέθηκε ότι η τάση για πρώτη μέθη είναι εντονότερη στις ηλικίες 15-22 ετών. Κατά το 2012, εκτιμήθηκε πως περίπου 20% καταναλώνει 6 ή περισσότερα αλκοολούχα ποτά σε μια μόνο περίσταση, ποσοστό μικρότερο από το αντίστοιχο του 2009 (30%), ενώ ανάμεσα στους νέους 15-24 ετών, η συχνότητα αυτή είναι 1 στους 4. Κατά το 2012 παρατηρήθηκε μείωση του ποσοστού των ατόμων που είχαν οδηγήσει αφού προηγουμένως είχαν καταναλώσει 3-6 ποτήρια αλκοόλ (κατά 10 εκατοστιαίες μονάδες). Φάνηκε επίσης, ότι όσο πιο μεγάλα ηλικιακά ήταν τα άτομα, τόσο μικρότερο ήταν το ποσοστό αυτών που προχωρούσε σε αυτή τη συμπεριφορά, (δηλαδή στην κατανάλωση 3-6 ποτηριών πριν την οδήγηση). Όσον αφορά στις αντιλήψεις των Κυπρίων, για το αλκοόλ και τις πολιτικές που το συνοδεύουν, βρέθηκε πως σε γενικές γραμμές, είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν περιοριστικές πολιτικές που έχουν να κάνουν με πιο αυστηρά μέτρα τροχαίας. Παράλληλα, βρέθηκε να είναι πιο φιλελεύθεροι σε ό,τι αφορά την πώληση και διαφήμιση του αλκοόλ ενώ τάσσονται υπέρ της χαλαρής φορολογικής πολιτικής για το αλκοόλ. Τέλος, χρησιμοποιώντας το εργαλείο της Σύντομης Ανίχνευσης Εξάρτησης από το αλκοόλ (Rapid Alcohol Problem Screen RAPS ), εκτιμήθηκε ότι περίπου το 3% του πληθυσμού είναι εξαρτημένο στο αλκοόλ. Μαρία Σαββίδου, Λειτουργός ΕΚΤΕΠΝ Διεύρυνση και αναβάθμιση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών του Αντιναρκωτικού Συμβουλίου Κύπρου ΑΣΚ Η διεύρυνση και αναβάθμιση των νέων υπηρεσιών του ΑΣΚ αποσκοπεί στην αύξηση της προσβασιμότητας στη θεραπεία, στην ενίσχυση των διαδικασιών και µηχανισµών των βέλτιστων πρακτικών και στην προαγωγή της ηλεκτρονικής επικοινωνίας. Αναπροσαρμογή της ιστοσελίδας του ΑΣΚ Η αναπροσαρμογή της ιστοσελίδας του ΑΣΚ (www.ask.org.cy) αποσκοπεί στην πιο άμεση επικοινωνία με τον επισκέπτη, καθώς και στη διευκόλυνση της αναζήτησης και της πρόσβασης σε έγκυρη κα εμπεριστατωμένη πληροφόρηση. Δημιουργία της Ιστοσελίδας http://www.asknow.org.cy Η δημιουργία της νέας ηλεκτρονικής υπηρεσίας του ΑΣΚ, asknow αποσκοπεί στην ενίσχυση της ανώνυμης, χωρίς προσκόμματα επικοινωνίας των ατόμων με εξάρτηση και των οικογενειών τους με τις δομές θεραπείας και το ΑΣΚ. Στη νέα αυτή ιστοσελίδα ο επισκέπτης ενημερώνεται συνολικά για τη θεραπεία και τη διαθεσιμότητα της στην Κύπρο και επικοινωνεί ανώνυμα με ειδικό, ο οποίος απαντά στις ερωτήσεις του. Με αυτό τον τρόπο ενισχύονται τα κίνητρα του ατόμου να αναζητήσει βοήθεια, να ξεκινήσει θεραπεία και να παραμείνει στο θεραπευτικό πρόγραμμα μέχρι την πλήρη αποκατάσταση. Ηλεκτρονικό αρχείο διαχείρισης της θεραπευτικής πορείας. Στόχος του ειδικού αυτού λογισμικού είναι η συμβολή στην ενοποίηση των υπηρεσιών φροντίδας, στην παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο των παρεχόμενων υπηρεσιών και της σχετικής ανάλωσης πόρων, προκειμένου να ενημερώνεται με τρόπο εμπεριστατωμένο η πολιτική απόφαση. *Η ιστοσελίδα του ΑΣΚ παρουσιάζεται στη στήλη «Πηγές στο Διαδίκτυο» στη σελίδα 6. 4 5

Πηγές στο Διαδίκτυο ASKNOW http://www.asknow.org.cy/ Το Αντιναρκωτικό Συμβούλιο έχει δημιουργήσει μία νέα διαδικτυακή υπηρεσία, την ιστοσελίδα asknow η οποία όπως το όνομα υποδηλώνει, πρόκειται για ιστοχώρο όπου επιδιώκεται οι άμεσες ερωτήσεις (ask-now) για την ουσιοεξάρτηση να καταλήγουν σε γνώσεις (as-know). Στόχος της υπηρεσίας είναι να διευρύνει και να βελτιώσει την πρόσβαση όλων, όσων οι ζωές επηρεάζονται άμεσα η έμμεσα από τα ναρκωτικά και τις εξαρτήσεις γενικότερα, στην κατάλληλη αντιμετώπιση του προβλήματος και ενδεχομένως σε περαιτέρω θεραπεία. Ανάμεσα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ιστοσελίδας είναι ο διαδραστικός χάρτης κάτω αριστερά στην οικοσελίδα,http://www.asknow.org.cy/?page_ id=4362. Με την βοήθεια του χάρτη μπορούν να εντοπιστούν εύκολα τα κέντρα πρόληψης, σωματικής αποτοξίνωσης, ψυχολογικής απεξάρτησης, υποκατάστασης και μείωσης της βλάβης ανά το Παγκύπριο. Πατώντας πάνω σε ένα κέντρο στον χάρτη, βλέπουμε το όνομα, την διεύθυνση και τα τηλέφωνα επικοινωνίας του κέντρου που επιλέξαμε. Το οριζόντιο μενού πάνω από τον χάρτη μας προσφέρει καλύτερη ορατότητα για κάθε επαρχία. Ακόμα ένα σημαντικό ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ιστοσελίδας είναι η φόρμα ερώτησης «ρώτησε ένα ειδικό», όπου μπορεί ο ενδιαφερόμενος να αναγράψει τη συγκεκριμένη ερώτηση του και να λάβει απάντηση από γιατρό ή άλλο ειδικό εντός 24 ωρών. Όπως είναι επόμενο, το χαρακτηριστικό αυτό καθιστά την ιστοσελίδα πολύ διαδραστική και άμεση, εφόσον άτομα με πολύ διαφορετικές ανάγκες - από εκείνους που κάνουν αρχικές σκέψεις να ζητήσουν βοήθεια, μέχρι μέλη οικογένειας, φίλους κλπ - μπορούν να πάρουν δωρεάν καθοδήγηση, για κάθε φύσης πρόβλημα που αφορά στις εξαρτήσεις. Η γενική διαρρύθμιση του ιστοχώρου είναι ευχάριστη και εύχρηστη, με νεανική διάθεση και έμφαση στην απλότητα της πληροφόρησης. Στην αρχική σελίδα προσφέρεται οριζόντιο μενού με επιλογές όπως «πρόληψη»,«θεραπεία», «ευρωπαϊκή πολιτική», «faq»,«ρώτησε ένα ειδικό». Στην ίδια σελίδα προσφέρονται ειδικές θεματικές: «τι περιλαμβάνει η θεραπεία», «3 βήματα προς την αποκατάσταση», «faq» και «προσωπικές ιστορίες» (επιλέγοντας για παράδειγμα, τις προσωπικές ιστορίες, οδηγείται κανείς σε ποικιλία αφηγήσεων από άτομα που ανακαλούν τη δική τους θεραπευτική και μεταθεραπευτική πορεία). Τέλος, κάτω αριστερά στην αρχική σελίδα δίνεται η επιλογή εγγραφής στο μηνιαίο δελτίο του Αντιναρκωτικού Συμβουλίου, καθώς και κατάλογος των συνεργατών και χορηγών της ιστοσελίδας. Το asknow σίγουρα θα αποτελέσει πολύτιμη συνδρομή στην περαιτέρω δικτύωση, οργάνωση και συντονισμό των διαθέσιμων υπηρεσιών, καθώς και μία επιπλέον πηγή στήριξης για τους χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών και τις οικογένειες τους. DEUTSCHE HAUPTSTELLE FÜR SUCHTFRAGEN http://www.dhs.de/ Η Γερμανική ιστοσελίδα της Κεντρικής Υπηρεσίας για Ζητήματα Εξαρτήσεων (DHS) στηρίζεται, όπως και η ίδια η υπηρεσία αυτή, από το Υπουργείο Υγείας της Γερμανίας. Η εν λόγω υπηρεσία είναι ενδιαφέρουσα, γιατί αποτελεί χώρο διασύνδεσης και συντονισμού όλων των υπηρεσιών με αντικείμενο τις εξαρτήσεις στην Γερμανία συμπεριλαμβανόμενων των υπηρεσιών για τα ναρκωτικά, το ποτό, τον καπνό, τον τζόγο και άλλες εθιστικές συμπεριφορές. Παράλληλα όμως με τον ρόλο κεντρικού συντονιστή, η DHS διαθέτει και κλινική, όπου τα ενδιαφερόμενα άτομα μπορούν να αξιολογηθούν από ειδικούς και να λάβουν κατάλληλη παραπομπή σε αρμόδιους συνεργάτες της DHS. Η γκάμα των επαγγελματικών συνδέσμων της υπηρεσίας συμπεριλαμβάνει 1,400 συμβουλευτικά κέντρα, 160 εξειδικευμένες κλινικές, 7,500 ομάδες αυτοβοήθειας, κέντρα ημέρας, νυχτερινά καταφύγια κ.ά.. Οι συνεργάτες της μετρούν πέραν των 10,000 κοινωνικών λειτουργών, εκπαιδευτικών, ψυχολόγων και ιατρών, καθώς και 20,000 εθελοντές. Στην αρχική σελίδα βρίσκουμε οριζόντιο και κάθετο μενού, με χαρακτηριστικές επιλογές τα κύρια δεδομένα για τις εξαρτήσεις στη χώρα «Daten/Fakten» http://www. dhs.de/datenfakten.html όπου βρίσκονται στοιχεία για όλες τις κατηγορίες εξάρτησης, από το αλκοόλ μέχρι και τις διατροφικές διαταραχές. Τα στοιχεία παραδίνονται σε απλή και ευανάγνωστη μορφή πίνακα. Πιο κάτω στο ίδιο μενού βρίσκουμε άλλες χρήσιμες πληροφορίες, όπως περιγραφές της συμπεριφοράς που συνδέεται με τις εξαρτήσεις (π.χ. οι τρόποι κατανάλωσης της ηρωίνης, http://www.dhs.de/suchtstoffe-verhalten/illegaledrogen/heroin.html). Γενικά το υλικό που θα βρούμε στον ιστότοπο είναι πλούσιο και άμεσης χρηστικότητας. Για παράδειγμα, αν ενδιαφερόμαστε για το φαινόμενο της κατανάλωσης αλκοόλ σε νέους, στο http://www.dhs.de/fileadmin/user_ upload/pdf/factsheets/100318_factsheet_alkohol_ und_jugendliche.pdf μας παρέχεται πολυσέλιδο σχετικό factsheet. Τα factsheets είναι ειδικά σχεδιασμένα για τους πληθυσμούς στους οποίους απευθύνονται: π.χ. στην σελίδα http://www.dhs.de/fileadmin/user_upload/pdf/ Projekt_Gl%C3%BCcksspiel/Arbeitshilfen/Arbeitspapier_ Gluecksspielsucht_Griechisch.pdf βρίσκουμε factsheet που απευθύνεται σε Έλληνες μετανάστες, στην Ελληνική. Η ιστοσελίδα είναι φυσικά κυρίως στην Γερμανική, όμως υπάρχουν και αρκετά χρήσιμα στοιχεία στην Αγγλική. Υπάρχει δυνατότητα εγγραφής στο μηνιαίο δελτίο της υπηρεσίας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (http:// www.dhs.de/anmeldung-newsletter.html). Μέσω της ιστοσελίδας της, η DHS φαίνεται να παρέχει ουσιαστική πληροφόρηση και στήριξη, τόσο οργανωτικά, αλλά και κλινικά / συμβουλευτικά στα άτομα που πάσχουν από εξαρτήσεις και στους ειδικούς που ασχολούνται με αυτές. INSTITUTE FOR ALCOHOL STUDIES http://www.ias.org.uk/ Το Ινστιτούτο για Μελέτες της Αλκοόλης έχει έδρα την Αγγλία, και στόχος του αποτελεί η προώθηση πολιτικής για το αλκοόλ η οποία εστιάζει στη μείωση της βλάβης από την κατανάλωση της ουσίας. Γενικότερος στόχος είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού για θέματα αλκοόλης και η προώθηση επιστημονικά ανεξάρτητης και τεκμηριωμένης πολιτικής. Η ιστοσελίδα του ινστιτούτου είναι απλά διαρρυθμισμένη, με οριζόντιο μενού με διάφορες επιλογές. Για παράδειγμα στην επιλογή «resources» βρίσκουμε άφθονες πληροφορίες που απευθύνονται σε δημοσιογράφους, πολιτικούς, διαφημιστές και άλλους ενδιαφερόμενους, για διάφορες πτυχές της κατανάλωσης της αλκοόλης, όπως factsheets. Για παράδειγμα, στη διεύθυνση http://www.ias. org.uk/resources/factsheets/advertising.pdf, εντοπίζουμε επιστημονικό factsheet για τη διαφήμιση της αλκοόλης και την επίδραση της σε πληθυσμιακές ομάδες όπως τα παιδιά. Στην διεύθυνση http://www.ias.org.uk/resources/factsheets/crime_disorder.pdf, βρίσκουμε άλλες πληροφορίες για το αλκοόλ και την εγκληματικότητα. Όλες οι πληροφορίες είναι πλήρως επιστημονικές και τεκμηριωμένες και ενημερώνονται συχνά από το ινστιτούτο. Επίσης, στην σελίδα http://www.ias.org.uk/search. html αξίζει να αναφέρουμε ένα χρήσιμο επιστημονικό εργαλείο για τον ερευνητή, το «alcohol data map», Το εργαλείο αυτό πραγματικά αξίζει λίγη περισσότερη μελέτη από τον επισκέπτη του ιστότοπου, εφόσον δίνει δεδομένα από διάφορες έρευνες όπως British Social Attitudes Survey, Scottish Home Survey κλπ, για όλα τα έτη που διεξήχθησαν. Είναι φυσικό ένα τέτοιο εργαλείο να αποδειχθεί ανεκτίμητης αξίας για την εκπόνηση μελετών, αλλά και τον σχεδιασμό στρατηγικής για την αλκοόλη. Εκτός αυτών, ο ιστότοπος παρέχει και μελέτες, έρευνες και αναφορές από το ίδιο το ινστιτούτο, καθώς και νέα από τον χώρο της αλκοόλης. Συνεπώς, συστήνεται ανεπιφύλακτα για τους ειδικούς κάθε τομέα που ενδιαφέρονται να εντοπίσουν βάσιμες και τεκμηριωμένες πληροφορίες για το αλκοόλ. Βύρωνας Γκέιστ, Λειτουργός ΕΚΤΕΠΝ Βέλτιστες Διεθνείς Πρακτικές «Αποτελεσματικότητα διαδικτυακού προγράμματος αυτοβοήθειας για την κατάχρηση αλκοόλ» (Effectiveness of an online self-help programme for alcohol abuse) Τύπος προγράμματος: Θεραπεία Ομάδα στόχος: ενήλικες Γενικός στόχος: η εξακρίβωση της αποτελεσματικότητας του διαδικτυακού προγράμματος αυτοβοήθειας. Γενικές πληροφορίες και μεθοδολογία: Εκτός από τον καπνό, τη συχνότερα χρησιμοποιούμενη ψυχοδραστική ουσία στην Ολλανδία αποτελεί το αλκοόλ. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι περισσότερο από το 10% του ολλανδικού πληθυσμού ηλικίας άνω των 16 ετών, είναι προβληματικοί καταναλωτές αλκοόλ. Η πλειοψηφία των προβληματικών αυτών καταναλωτών δεν έρχεται σε επαφή με προγράμματα ή υπηρεσίες απεξάρτησης από το αλκοόλ. Η δημιουργία και εφαρμογή του εν λόγω προγράμματος στοχεύει στη βοήθεια αυτής της υποομάδας. H προσφορά βοήθειας για προβλήματα με το αλκοόλ μέσω του διαδικτύου αποτελεί ελκυστική επιλογή για τους ανθρώπους που εκτιμούν την προστασία της ιδιωτικής τους ζωής και δεν θέλουν να επικοινωνήσουν με υπηρεσίες υγείας. Έτσι, είναι πιο πρόθυμοι να συμμετέχουν σε διαδικτυακές ομάδες αυτοβοήθειας. Η συμμετοχή στο πρόγραμμα αυξάνει την πιθανότητα ελάττωσης της κατσνάλωσης αλκοόλ, επειδή το δομημένο αυτό πρόγραμμα βασίζεται σε αρχές αποτελεσματικής παρέμβασης. Η διαδικτυακή παρέμβαση «Πίνοντας λιγότερο» βασίζεται σε γνωσιο-συμπεριφοριστικές αρχές οι οποίες δημιουργήθηκαν ειδικά για αυτή την ομάδα. Πληροφορίες, οδηγίες και ερωτηματολόγια μεταφέρθηκαν στους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα, επίσης μέσω του διαδικτύου. Διαφημίσεις και κλήσεις μέσω του διαδικτύου προσέλκυσαν 335 πιθανούς συμμετέχοντες και 268 είχαν συμπεριληφθεί τυχαία είτε στην ομάδα «διαδικτυακής παρέμβασης» ή στην ομάδα «παροχής πληροφοριών μόνο». Το Ολλανδικής καταγωγής πρόγραμμα είναι καταχωρημένο στη βάση βέλτιστων πρακτικών του ΕΚΠΝΤ και έτυχε αξιολόγησης του αποτελέσματος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, οι συμμετέχοντες της «διαδικτυακής παρέμβασης» καταναλώνουν σημαντικά λιγότερο αλκοόλ μετά από έξι μήνες, αλλά και μετά από δώδεκα μήνες, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, δηλαδή την ομάδα που συμμετείχε μόνο σε πρόγραμμα παροχής πληροφοριών. Οι συμμετέχοντες του προγράμματος «διαδικτυακής παρέμβασης» περιόρισαν σημαντικά τον μέγιστο αριθμό 6 7

των μονάδων αλκοόλ που συνιστάται στις κατευθυντήριες γραμμές για λογική κατανάλωση αλκοόλ. Αυτό το αποτέλεσμα ήταν έγκυρο μετά από έξι, αλλά επίσης μετά από δώδεκα μήνες, αν και η διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων μειώθηκε μετά από δώδεκα μήνες. (Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε: http://www.emcdda.europa.eu) «Ενημερωτική εκστρατεία σχετικά με την ηπατίτιδα Γ για χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών» (Educational campaign on hepatitis C for drug users). Τύπος προγράμματος: Μείωση της βλάβης Ομάδα στόχος: ενήλικες Γενικός στόχος: η διεύρηνση της γνώσης και η κινητοποίηση έναρξης θεραπευτικής αγωγής της Ηπατίτιδας Γ, ανάμεσα στους χρήστες. Γενικές πληροφορίες και μεθοδολογία: Ο αριθμός των ατόμων, θετικών στην Ηπατίτιδα Γ στην Ολλανδία είναι άγνωστος, αλλά εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 15 000 και 60 000, με εκτιμώμενο επιπολασμό μεταξύ των χρηστών ναρκωτικών από περίπου 10 000. Η Ηπατίτιδα Γ αποτελεί μια χρόνια και προοδευτικά εξελισσόμενη νόσο με σοβαρούς μακροπρόθεσμους κινδύνους. Η ενδοφλέβια χρήση παράνομων ουσιών αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την εξάπλωση των ιών που μεταδίδονται με το αίμα. Εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές, η διάδοση πληροφοριών και η εκπαίδευση αυτής της ομάδας-στόχου και των επαγγελματιών είναι σημαντική, προκειμένου να κινητοποιηθούν, να συμμετέχουν σε μια συνεδρία συμβουλευτικής και τελικά να ακολουθήσουν θεραπεία για την Ηπατίτιδα Γ. Η ενημέρωση τόσο των χρηστών ουσιών εξάρτησης όσο και των επαγγελματιών υγείας α) για τους κίνδυνους της Ηπατίτιδας Γ για την υγεία, β) για τα πλεονεκτήματα της έγκαιρης διάγνωσης της, καθώς και γ) για τις θεραπευτικές επιλογές, θα παρακινήσει τους χρήστες για συμμετοχή σε αυτή τη θεραπεία. Για το σκοπό, αυτό διεξάχθηκε μια πιλοτική μελέτη σε δύο πόλεις της Ολλανδίας. Για την εφαρμογή της παρέμβασης χρησιμοποιήθηκαν α) ένας φάκελος με υλικό με τίτλο «Ηπατίτιδα Γ: Αξιολόγησε την κατάσταση σου» και ένας φάκελος με ένα φυλλάδιο με τίτλο «Δίψα για ζωή: ζώντας με ηπατίτιδα Γ». Εκτός αυτού, εφαρμόστηκε ένα διαδραστικό παιχνίδι γνώσεων ή κουίζ («ρωσική ρουλέτα»), και επίσης οι επαγγελματίες υγείας έτυχαν εκπαίδευσης στην παροχή συμβουλευτικής για την Ηπατίτιδα Γ. Το Ολλανδικής καταγωγής πρόγραμμα είναι καταχωρημένο στη βάση βέλτιστων πρακτικών του ΕΚΠΝΤ και έτυχε αξιολόγησης της διαδικασίας. Το πρόγραμμα προσέλκυσε 213 χρήστες ναρκωτικών. Παρ όλα αυτά, ο ρυθμός διάδοσης του φακέλου και του φυλλαδίου θεωρείται χαμηλός (14% και 22% των συμμετεχόντων είχαν ακούσει για το φάκελο και το φυλλάδιο οδηγιών χρήσης, αντίστοιχα). Το επίπεδο των γνώσεων σχετικά με την Ηπατίτιδα Γ ήταν ήδη αρκετά υψηλό πριν από την έναρξη της εκστρατείας. Ταυτόχρονα, δεν είναι ξεκάθαρο αν η εφαρμογή της εν λόγω εκστρατείας είχε αυξήσει σημαντικά αυτές τις γνώσεις ή αν η αύξηση αυτή οφείλεται σε άλλους παράγοντες. Από τους 213 χρήστες ναρκωτικών, οι οποίοι συμμετείχαν σε μια συνεδρία συμβουλευτικής, οι 186 προχώρησαν σε εργαστηριακές αναλύσεις και 57 από αυτούς διαγνώστηκαν θετικοί στην ηπατίτιδα Γ. Συγκεκριμένα, από τους χρήστες οι οποίοι ανάφεραν ενδοφλέβια χρήση έστω και μια φορά στην ζωή, το 73% είχε μολυνθεί με ηπατίτιδα Γ ενώ 49 από αυτούς είχαν ενεργό λοίμωξη. Δεκατρείς από αυτούς ξεκίνησαν υποστηριζόμενη εντατική θεραπεία. Λόγω διαφορετικών αντενδείξεων (π.χ. ιατρικών, βαριάς χρήσης αλκοόλ, έλλειψη ασφάλισης υγείας, συχνά drop-outs) δεν ελήφθησαν υπόψη για θεραπεία όλα τα μολυσμένα άτομα. Στο παιχνίδι γνώσεων (quiz) συμμετείχαν 180 χρήστες ναρκωτικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι, περισσότεροι από τους συμμετέχοντες του παιχνιδιού αυτού συμμετείχαν στην συνεδρία συμβουλευτικής (σε σύγκριση με μησυμμετέχοντες). Παράλληλα, από τα άτομα που συμμετείχαν στη ομάδα ελέγχου, μόνο τρεις ασθενείς εξέφρασαν το ενδιαφέρον τους για συμμετοχή σε συνεδρία συμβουλευτικής και τελικά κανένα από αυτά δεν την πραγματοποίησε. (Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε: http://www.emcdda.europa.eu) Νατάσα Σαββοπούλου, Λειτουργός ΕΚΤΕΠΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ 1. CNAPA Λουξεμβούργο, 30 Ιανουαρίου 2013: πραγματοποιήθηκε συνάντηση εργασίας μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών της Επιτροπής για συντονισμό των πακέτων εργασίας της Κοινής Δράσης για το Αλκοόλ. Εκτός από τα τρία παράλληλα πακέτα του Γενικού Συντονισμού, της αξιολόγησης και της διάχυσης, τα τρία κύρια πακέτα εργασίας είναι τα εξής: (α) εναρμόνιση της συλλογής πληροφοριών για πρότυπα χρήσης και αρνητικές συνέπειες που σχετίζονται με το αλκοόλ, (β) την δημιουργία κατευθυντήριων γραμμών για κατανάλωση χαμηλού κινδύνου (low-risk drinking) και καθορισμός ενιαίου ορισμού για την τυποποιημένη δόση ποτού (standard drink) και (γ) την ανταλλαγή καλών πρακτικών για τη χρήση πληροφοριών για μείωση των αρνητικών συνεπειών σε σχέση με το αλκοόλ. Στη συνάντηση έγιναν παρουσιάσεις για το γενικό συντονισμό της Κοινής Δράσης από την Πορτογαλία, τα τρία ξεχωριστά πακέτα εργασίας και των απαιτήσεων που θα έχει κάθε χώρα που θα επιλέξει να συμμετέχει και παρουσίαση του πλάνου εργασιών και χρονοδιαγραμμάτων. Ακολούθησε συζήτηση για τα επόμενα βήματα μέχρι την υποβολή της αίτησης. Το ΑΣΚ θα συμμετέχει και στα τρία πακέτα εργασίας ως συνεργάτης (collaborator). Μέσα από τη συνεργασία αυτή το ΑΣΚ θα συμβάλει στις διάφορες εργασίες όπου και όταν κρίνεται απαραίτητο μέσα από αποστολή πληροφοριών ή και εμπειρογνωμοσύνης και διάχυσης των αποτελεσμάτων σε τοπικό επίπεδο. 2. Eyes on Ages Conference Άμστερνταμ, 30 Μαΐου 2013 Το Ολλανδικό Ινστιτούτο Πολιτικής για το Αλκοόλ έχει αναλάβει τη διεξαγωγή έρευνας «Eyes on Ages» για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που αφορά στη συλλογή πληροφοριών για το όριο ηλικίας κατανάλωσης αλκοόλ στην Ευρώπη, τις διαδικασίες ελέγχου συμμόρφωσης με τη νομοθεσία σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και την παροχή ανασκόπησης στρατηγικών καλής πρακτικής των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών για την εφαρμογή ελέγχου του ορίου κατανάλωσης και του σερβιρίσματος αλκοόλ. Τα αποτελέσματα της έρευνας και το οποίο θα παρουσιαστούν στο συνέδριο που διοργανώνεται στις 30 Μαΐου στο Άμστερνταμ και θα είναι ανοικτό για όλους τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών της ΕΕ. Την παρουσίαση των αποτελεσμάτων θα ακολουθήσει παρουσίαση της κουλτούρας κατανάλωσης και του αλκοόλ στο Άμστερνταμ και επί τόπου επισκέψεις σε μπαρ και υπεραγορές με επιθεωρητές για παρακολούθηση των μεθόδων ελέγχου που εφαρμόζονται. Σκιαγράφηση 2013 ΟΜΑΔΑ ΠΟΜΠΙΝΤΟΥ Developing tools to reach regular and irregular migrants Εκπαιδευτικό σεμινάριο για επαγγελματίες που χαράζουν πολιτική - Ουγγαρία 9-11 Μαΐου Η Ομάδα Πομπιντού διοργανώνει εκπαιδευτικό σεμινάριο για ανάπτυξη εργαλείων με στόχο την αύξηση της προσβασιμότητας στην θεραπεία για τους μετανάστες, την παροχή γνώσης και δεξιοτήτων για περαιτέρω ανάπτυξη διαπολιτισμικών υπηρεσιών για άτομα από διάφορες κουλτούρες, και την ανάπτυξη συγκεκριμένων εργαλείων (εγχειρίδια, δίκτυα) που μπορούν να παρέχουν στήριξη ως προς την προσβασιμότητα των μεταναστών στις διάφορες υπηρεσίες. Το εκπαιδευτικό σεμινάριο αποτελείται από δύο μέρη: το πρώτο μέρος θα εστιάσει στην αξιολόγηση αναγκών (9-11 Μαΐου) και το δεύτερο μ έ ρ ο ς σ τ ην α ν ά π τ υ ξ η δ ε ξ ι ο τ ή τ ω ν ( 1 6-20 Σ ε π τ ε μ β ρ ί ο υ ). ΑΣΚ- Λευκωσία, 27-28 Μαρτίου 2013: θα πραγματοποιηθεί διήμερη επίσκεψη από τους Τυνήσιους συνεργάτες που συμμετέχουν στο Μεσογειακό Δίκτυο της Ομάδας Πομπιντού. Ο κύριος στόχος της συνάντησης είναι η παρουσίαση των αρμοδιοτήτων, της δομής και της δράσης του ΑΣΚ, και της ανάπτυξης συνεργασίας και εδραίωση των Δικτύων Πρόληψης και Θεραπείας, για περαιτέρω ανάπτυξη του ανάλογου οργανισμού στην Τυνησία. Περαιτέρω, θα γίνει παρουσίαση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά σχετικά με την δομή, διαδικασία παρακολούθησης του φαινομένου, τη δικτύωση και ανάπτυξη συνεργασίας με άλλους οργανισμούς και τους τρόπους διάχυσης και προώθησης των αποτελεσμάτων. Επιπρόσθετα, θα παρουσιαστούν οι δράσεις της Υπηρεσίας Καταπολέμησης των Ναρκωτικών και θα πραγματοποιήθουν επισκέψεις στις Δομές Θεραπείας και συναντήσεις με τους συντονιστές Προγραμμάτων Πρόληψης. Λήδα Χριστοδούλου, Λειτουργός ΑΣΚ Διαθεσιμότητα νόμιμων ψυχοτρόπων ουσιών στο διαδίκτυο Το ΕΚΠΝΤ παρακολουθεί τη διαθεσιμότητα «νόμιμων ψυχοτρόπων» στο διαδίκτυο μέσω τακτικών στοχευμένων διαδικτυακών ερευνών αποτύπωσης. Η πιο πρόσφατη έρευνα αποτύπωσης έγινε τον Ιανουάριο του 2012, σε 20 από τις 23 επίσημες γλώσσες της Ε.Ε, καθώς και στα νορβηγικά, τα ρωσικά και τα ουκρανικά. Ο αριθμός των ηλεκτρονικών καταστημάτων τα οποία κάνουν παραδόσεις ψυχοτρόπων ουσιών ή προϊόντων που πιθανόν να περιέχουν ψυχοτρόπες ουσίες, σε τουλάχιστον ένα κράτος μέλος της Ε.Ε συνεχίζει να ακολουθεί ανοδική πορεία. Στην έρευνα αποτύπωσης του Ιανουαρίου 2012, εντοπίστηκαν 693 ηλεκτρονικά καταστήματα, αριθμός αυξημένος σε σύγκριση με τα 314 τον Ιανουάριο 2011 και τα 170 τον Ιανουάριο 2010. Τρία φυτικά προϊόντα (το κράτομ, η σάλβια και τα παραισθησιογόνα μανιτάρια) είναι και πάλι τα πιο διαδεδομένα «νόμιμα ψυχοτρόπα» που προσφέρουν τα ηλεκτρονικά καταστήματα, ενώ ακολουθούν άλλες συνθετικές ουσίες, η διαθεσιμότητα των οποίων αυξήθηκε από το 2011. Στην έρευνα αποτύπωσης του 2012 8 9

διαπιστώθηκε αξιοσημείωτη αύξηση της διαθεσιμότητας διαφόρων συνθετικών παραγώγων καθινόνης, γεγονός το οποίο μπορεί να υποδηλώνει ότι τα ηλεκτρονικά καταστήματα συνεχίζουν να αναζητούν υποκατάστατο της μεφεδρόνης. Η μεφεδρόνη αυτή καθαυτή συνέχισε να είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο και μάλιστα η διαθεσιμότητά της μοιάζει να έχει ανακάμψει έπειτα από μια κατακόρυφη μείωση μεταξύ Μαρτίου 2010 και Ιουλίου 2011, δεδομένου ότι πλέον εφαρμόζονται μέτρα ελέγχου για την ουσία, σε μεγάλο αριθμό κρατών μελών της Ε.Ε. Προϊόντα τύπου «Spice» εντοπίστηκαν σε 21 ηλεκτρονικά καταστήματα το 2012, γεγονός που αντιπροσωπεύει σημαντική μείωση έναντι των 55 ηλεκτρονικών καταστημάτων που διέθεταν τα προϊόντα αυτά κατά το 2009. Το διαδίκτυο είναι μια παγκόσμια αγορά και τα ηλεκτρονικά καταστήματα που πωλούν νέες ουσίες φαίνεται να εδρεύουν σε διάφορες χώρες. Παρόλα αυτά, η συμπεριφορά έναντι των καταναλωτών και οι προτιμήσεις δεν έχουν αναγκαστικά παγκόσμιο χαρακτήρα, καθώς πολλές σειρές προϊόντων φαίνεται να απευθύνονται σε συγκεκριμένες γεωγραφικές αγορές. Το προϊόν Kronic, για παράδειγμα, πωλείται σχεδόν αποκλειστικά από ηλεκτρονικά καταστήματα που εδρεύουν στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Τα στοιχεία αυτά δίνουν μεν κάποιες ενδείξεις για την προσφορά «νόμιμων ψυχοτρόπων» στο διαδίκτυο, αλλά δεν είναι διαθέσιμο κανένα στοιχείο για τις πραγματικές πωλήσεις. Για να εκτιμηθεί το επίπεδο χρήσης νέων ψυχοτρόπων ουσιών στην Ευρώπη, είτε αυτές αγοράζονται μέσω διαδικτύου είτε με άλλα μέσα, πρέπει να εξεταστούν τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με την επικράτηση της χρήσης. Οι δέκα νέες ψυχοτρόπες ουσίες ή «νόμιμα ψυχοτρόπα» που διατίθενται συνήθως προς πώληση στα ηλεκτρονικά καταστήματα που εντοπίστηκαν στην έρευνα του ΕΚΠΝΤ για το 2011 και το 2012, είναι: Κ ρ ά το μ ( φ υ τ ι κό ) Σ ά λ β ι α ( φ υ τ ι κό ) Παραισθησιογόνα μανιτάρια (φυτικό) Μεθοξεταμίνη (αρυλκυκλοεξυλαμίνη) MDAI (αμινοϊνδάνιο) 6-APB (βενζοφουράνιο) MDPV (παράγωγο καθινόνης) 4-MEC (παράγωγο καθινόνης) Methiopropamine (θειοφένιο) 5-IAI (αμινοϊνδάνιο) Αριθμός ηλεκτρονικών καταστημάτων στα οποία διατίθενται οι ουσίες (Ιανουάριο 2012) 179 134 95 68 65 54 44 43 39 38 Αριθμός ηλεκτρονικών καταστημάτων στα οποία διατίθενται οι ουσίες (Ιανουάριο 2011) 92 72 44 14 45 35 25 11 5 38 Επικράτηση Τα στοιχεία για την επικράτηση των νέων ψυχοτρόπων ουσιών είναι ελάχιστα και συνήθως πάσχουν από μεθοδολογικούς περιορισμούς, όπως η ανυπαρξία κοινών ορισμών και η χρήση αυτοεπιλεγμένων ή μη αντιπροσωπευτικών δειγμάτων. Το 2011 διεξήχθησαν, για πρώτη φορά, εθνικές μελέτες σε αντιπροσωπευτικά δείγματα με στόχο να διερευνηθεί η επικράτηση των «νόμιμων ψυχοτρόπων» και των νέων ψυχοτρόπων ουσιών στο γενικό πληθυσμό (Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία) και στον μαθητικό πληθυσμό (Ισπανία). Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι τα επίπεδα επικράτησης είναι γενικά χαμηλά, δεν αποκλείεται όμως η ταχεία αύξηση της χρήσης σε ορισμένες υποομάδες του πληθυσμού. Σύμφωνα με πανευρωπαϊκή έρευνα των στάσεων των νέων που διεξήχθη επίσης το 2011, με συνεντεύξεις με περισσότερους από 12 000 νέους (ηλικίας 15 24 ετών), 5 % των νεαρών Ευρωπαίων έχουν κάνει χρήση «νόμιμων ψυχοτρόπων» τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, ενώ οι μισές χώρες περίπου αναφέρουν ποσοστά μεταξύ 3% και 5%. Τα υψηλότερα εκτιμώμενα ποσοστά αναφέρονται στην Ιρλανδία (16%) και ακολουθούν η Λετονία, η Πολωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο (όλες με ποσοστά σχεδόν 10%). Στην Ισπανία, η εθνική έρευνα για τη χρήση ναρκωτικών στον μαθητικό πληθυσμό του 2010, με τη συμμετοχή μαθητών ηλικίας 14 18 ετών, περιείχε για πρώτη φορά ερώτηση για τις νέες ουσίες. Μελετήθηκαν εννέα ουσίες: κεταμίνη, Spice, πιπεραζίνες, μεφεδρόνη, nexus (2C-B), μεθαμφεταμίνη, παραισθησιογόνα μανιτάρια, «προϊόντα χημικής έρευνας» και «νόμιμα ψυχοτρόπα». Συνολικά, ποσοστό 3,5% των μαθητών ανέφεραν χρήση μίας ή περισσοτέρων από τις ουσίες αυτές τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους (2,5% κατά το τελευταίο έτος). Μέτρα αντιμετώπισης Σε ολόκληρη την Ευρώπη αρχίζουν να αναπτύσσονται μέτρα για τη μείωση τόσο της ζήτησης όσο και της προσφοράς νέων ψυχοτρόπων ουσιών. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες με στόχο τη βελτίωση και την επιτάχυνση των νομικών μέτρων που λαμβάνουν για την αντιμετώπιση των νέων ψυχοτρόπων ουσιών, τα προϊόντα που τις περιέχουν και τα καταστήματα που τις εμπορεύονται. Το 2011 το πρώτο διεθνές διεπιστημονικό φόρουμ για τα νέα ναρκωτικά υπογράμμισε την ανάγκη ενίσχυσης των μέτρων για τη μείωση της ζήτησης των νέων ψυχοτρόπων ουσιών, καθώς και των προγραμμάτων πρόληψης, μείωσης των επιβλαβών συνεπειών και θεραπείας. Παρόλα αυτά, η διαθεσιμότητα ενός ευρέος φάσματος ενώσεων με ποικίλα στοιχεία και ποικίλες ιδιότητες καθιστά σύνθετο εγχείρημα τη μετάδοση σαφών μηνυμάτων πρόληψης ή μείωσης των επιβλαβών συνεπειών. Μέτρα αντιμετώπισης σε διάφορες χώρες: Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η διαδικτυακή υπηρεσία Talk to Frank παρέχει πληροφορίες για τα «νόμιμα ψυχοτρόπα», βοήθεια για την αντιμετώπιση επειγόντων περιστατικών, καθώς και πληροφορίες για τις υπηρεσίες απεξάρτησης. Στην Ιρλανδία, από το 2010 κυκλοφορεί ενημερωτικό υλικό για την πρόληψη της χρήσης νέων ουσιών και τη μείωση των επιβλαβών συνεπειών. Στην Πολωνία, από το 2008, το Εθνικό Γραφείο Πρόληψης Ναρκωτικών ανέπτυξε και υλοποιεί τρεις εκστρατείες πρόληψης: μια εκστρατεία στο διαδίκτυο που ενημερώνει για τις πιθανές συνέπειες και τους κινδύνους από τη χρήση «νόμιμων ψυχοτρόπων», συναντήσεις γονέων με εκπροσώπους σχολικών ιδρυμάτων με σκοπό την παροχή πληροφόρησης για τις νέες ψυχοδραστικές ουσίες με τη διαμεσολάβηση σχολικών συμβούλων ή εκπαιδευτικών, καθώς και ένα πρόγραμμα καθολικής πρόληψης που απευθύνεται σε μαθητές ηλικίας 15 18 ετών και το οποίο υλοποιείται από εκπαιδευτικούς και σχολικούς συμβούλους. Είναι ανάγκη να γίνουν καλύτερα κατανοητές οι πιθανές οξείες και χρόνιες συνέπειες της χρήσης νέων ουσιών στην υγεία. Απαιτείται μεν ιατρική περίθαλψη των περιστατικών οξείας τοξίκωσης, όμως απαιτείται επίσης ειδική εκπαίδευση για την ιατρική αντιμετώπιση ατόμων που εκδηλώνουν προβλήματα υγείας σε χώρους διασκέδασης και οδηγίες για το πότε πρέπει να ειδοποιούνται οι υπηρεσίες πρώτων βοηθειών. Λαμβάνοντας υπόψη τις ομοιότητες των νέων ψυχοτρόπων ουσιών με τις αμφεταμίνες και το MDMA, είναι πιθανόν ότι στρατηγικές αντιμετώπισης παρόμοιες με αυτές που εφαρμόζονται και για αυτές τις πιο γνωστές ουσίες θα έχουν ευεργετικά αποτελέσματα και για τους χρήστες κάποιων από τις νέες ψυχοτρόπες ουσίες. Έλενα Δημοσθένους, Λειτουργός ΕΚΤΕΠΝ Παραπομπή: ΕΚΠΝΤ (2012). Ετήσια Έκθεση: Η κατάσταση του προβλήματος των ναρκωτικών στην Ευρώπη. Πρόταση για Επέκταση της Θεραπείας Υποκατάστασης σε Παγκύπρια Βάση Η παροχή υπηρεσιών υποκατάστασης σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου, ώστε οι υπηρεσίες αυτές να είναι προσιτές και προσβάσιμες σε αυτούς που τις χρειάζονται, αποτέλεσε το βασικό σκοπό της πρότασης αυτής, έτσι που οι περιοχές της Κύπρου που βρίσκονται μακριά από τη Λευκωσία και τη Λεμεσό όπου λειτούργει η «Γέφυρα» και το «Σωσίβιο» αντίστοιχα, να μπορούν να επωφεληθούν από την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών υποκατάστασης στο χώρο των Γενικών Νοσοκομείων. Στόχος είναι η άμεση υποστήριξη των χρηστών που διαμένουν στις επαρχίες Λάρνακας, Αμμοχώστου και Πάφου και η ένταξη τους σε θεραπεία ώστε να βελτιωθεί η γενική τους κατάσταση και να περιοριστούν οι κίνδυνοι και τα προβλήματα που συνδέονται με τη χρήση ουσιών. Ως αποτέλεσμα της πρότασης αυτής τον Οκτώβριο του 2012 διαμορφώθηκαν τρεις Μονάδες υποκατάστασης που στεγάζονται στα Νοσοκομεία της Ελεύθερης Αμμοχώστου, Λάρνακας και Πάφου, οι οποίες συμπλεγματοποιήθηκαν ως εξής: το Πρόγραμμα Υποκατάστασης «Σωσίβιο» με την Πάφο και η Μονάδα Υποκατάστασης «Γέφυρα» με τη Λάρνακα και την Αμμόχωστο. Συγκεκριμένα, η πρώτη επαφή του θεραπευομένου γίνεται στο βασικό Κέντρο Υποκατάστασης στη Λευκωσία (Γέφυρα) ή στη Λεμεσό (Σωσίβιο), όπου γίνεται η αξιολόγηση της καταλληλότητας του ατόμου για ένταξη σε πρόγραμμα υποκαταστάτων, η διαμόρφωση του θεραπευτικού πλάνου και η συνδιαμόρφωση και δέσμευση σε «θεραπευτικό συμβόλαιο». Υπεύθυνοι ψυχίατροι για τους θεραπευομένους θεωρούνται οι ψυχίατροι που εργάζονται στα δύο βασικά Κέντρα χορήγησης Υποκατάστατων. Οι θεραπευόμενοι πρέπει να παρακολουθούν το θεραπευτικό πρόγραμμα στα δύο βασικά Κέντρα Υποκατάστασης για 3-4 εβδομάδες ή όσο χρειαστεί, από όπου θα ξεκινήσει και η χορήγηση της ουσίας, μέχρι να σταθεροποιηθούν ιατρικά και ψυχολογικά και μέχρι να ληφθεί η απόφαση για λήψη της ουσίας από τον τόπο διαμονής τους. Μετά την απόφαση αυτή αρχίζουν να λαμβάνουν τη Θεραπεία με το Υποκατάστατο Suboxone από το Νοσοκομείο κοντά στον τόπο διαμονής τους, διατηρούν την επαφή με το Βασικό Κέντρο και δεσμεύονται να το επισκέπτονται σε συμφωνημένες συναντήσεις προκειμένου να επαναξιολογείται η κατάσταση της υγείας τους και η πορεία τους στο πρόγραμμα και να συζητούνται προβλήματα που έχουν προκύψει και που δεν είναι δυνατόν να επιλυθούν στο περιφερειακό Νοσοκομείο. Παράλληλα και σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική θεραπεία, οι θεραπευόμενοι έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν τις ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες των Μηκυβερνητικών Δομών Απεξάρτησης που εφαρμόζουν θεραπευτικά προγράμματα σε εξωτερική βάση και βρίσκονται στις πιο πάνω επαρχίες. Για την εφαρμογή της πρότασης έχουν υλοποιηθεί κατά το 2012: Η εθελοντική συμμετοχή των γιατρών στο πρόγραμμα. Η εκπαίδευση των ιατρών και των νοσηλευτών που θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Η διασφάλιση και επιδιόρθωση των χώρων στα Νοσοκομεία όπου πραγματοποιείται το Πρόγραμμα. Η προμήθεια του υποκατάστατου suboxone στα τρία Κέντρα - Νοσοκομεία από τις Φαρμακευτικές Υπηρεσίες. Η ενίσχυση των καναλιών συνεργασίας των ΥΨΥ με τις Μη - κυβερνητικές Δομές που παρέχουν ψυχολογική στήριξη προς τους θεραπευόμενους, μέσω της διαμόρφωσης ενός πρωτοκόλλου συνεργασίας. Εύα Συμεωνίδου, Λειτουργός ΑΣΚ Πηγή: ΕΚΠΝΤ, 2012. 10 11

Ανα-γνώσεις «Αλκοόλ: Επιστημονικά δεδομένα για τη χρήση και την κατάχρηση της αλκοόλης, το σύνδρομο εξάρτησης και τη θεραπεία», Γρηγόρης Α. Ποταμιανός,Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα, 2005. Μετάφραση από: «EU drug markets report: a strategic analysis», EMCDDA, 2013. Η έκθεση του ΕΚΠΝΤ και της Ευρωπόλ, αποτελεί την πρώτη περιεκτική επισκόπηση των παράνομων αγορών ναρκωτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Καλύπτει θέματα όπως η παραγωγή, η αγορά, η εμπορία, το οργανωμένο έγκλημα καθώς και πολιτικές αντιμετώπισης. Επίσης μέσα από την έκθεση γίνεται μια ανασκόπηση των αγορών ηρωίνης, κοκαΐνης, κάνναβης, αμφεταμίνης, μεθαμφεταμίνης, έκστασι και νέων ψυχοτρόπων ουσιών. Η έκδοση αποτελεί ένα βασικό εργαλείο αναφοράς για τους επαγγελματίες στον τομέα επιβολής του νόμου, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, την ακαδημαϊκή κοινότητα και το ευρύ κοινό. Συνδυάζει τη στρατηγική και λειτουργική κατανόηση της Ευρωπόλ όσων αφορά τις τάσεις και τις εξελίξεις στον τομέα του οργανωμένου εγκλήματος με τη συνεχή παρακολούθηση και ανάλυση, από το ΕΚΠΝΤ, του φαινομένου των ναρκωτικών στην Ευρώπη και πέρα από αυτήν. Χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών από εφήβους μαθητές: Νεότερα στοιχεία από την έρευνα ESPAD στην Ελλάδα και σε άλλες 34 χώρες, Κίτσος Γ., Κοκκέβη Α., Φωτίου Α., Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 2009. Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει τα ευρήματα της τελευταίας πανελλήνιας έρευνας του ΕΠΙΨΥ (2007) για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών από τους έφηβους μαθητές της χώρας μας, ηλικίας 13-18 ετών. Παρουσιάζονται αναλυτικά στοιχεία για το κάπνισμα, τη χρήση οινοπνευματωδών και τη χρήση παράνομων ουσιών ( ναρκωτικών ) από τους μαθητές. Περιγράφεται η διαχρονική πορεία της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών στην Ελλάδα και παρατίθενται συγκριτικά στοιχεία για τη χρήση από δεκαεξάχρονους μαθητές στη χώρα μας σε σχέση με την αντίστοιχη κατάσταση στις 34 άλλες χώρες του πανευρωπαϊκού προγράμματος ΕSPAD. Το βιβλίο προσφέρει επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία για ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών. Αποτελεί οδηγό στον τομέα της πρόληψης και της έγκαιρης παρέμβασης για επαγγελματίες της υγείας, εκπαιδευτικούς, πολιτικούς, γονείς καθώς και το ευρύτερο ενδιαφερόμενο κοινό. Οδήγηση υπό την επήρεια ναρκωτικών, αλκοόλ και φαρμάκων στην Ευρώπη: ευρήματα του προγράμματος DRUID Μετάφραση από: «Driving Under the Influence of Drugs, Alcohol and Medicines in Europe findings from the DRUID project», EMCDDA, 2012. Η παρούσα θεματική εργασία παρουσιάζει τα βασικά πορίσματα του ερευνητικού προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την οδήγηση υπό την επήρεια ναρκωτικών, αλκοόλ και φαρμάκων, που είναι γνωστή ως το πρόγραμμα «DRUID». Το πρόγραμμα ασχολήθηκε με διάφορες πειραματικές μελέτες, επιδημιολογικές μελέτες, θέματα επιβολής νόμου, ταξινόμησης φαρμάκων, την αποκατάσταση του οδηγού, την αφαίρεση άδειας οδήγησης, καθώς και τη διάχυσης πληροφοριών και κατευθυντήριες γραμμές. Πάνω από 5 χρόνια εργασίας σε 18 χώρες, το έργο έχει παράξει περίπου 50 εκθέσεις, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην πολιτική για την οδική ασφάλεια. Το θεματικό έγγραφο αποσκοπεί, επομένως, να συνοψίσει τα ευρήματα ενός από τα μεγαλύτερα ερευνητικά προγράμματα που πραγματοποιήθηκε ποτέ στην Ε.Ε για τα ναρκωτικά και την οδήγηση. Το αλκοόλ είναι μια ιδιόμορφη ουσία, η χρήση της οποίας φαίνεται να συμβάλλει στην υγεία, η δε κατάχρησή της να σχετίζεται με σωρεία προσωπικών, κοινωνικών, ιατρικών και οικονομικών προβλημάτων. Οι προσπάθειες για την κατανόηση του συνδρόμου εξάρτησης από το αλκοόλ, τα προβλήματα που σχετίζονται με την κατάχρηση της αλκοόλης και οι τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου του αλκοολισμού έχουν εντατικοποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες εξαιτίας του συνεχώς αυξανόμενου αριθμού πολιτών, σε παγκόσμια κλίμακα, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν προβληματικοί πότες. Στην Ελλάδα, τόσο η έρευνα και η πληροφόρηση γύρω από θέματα κατανάλωσης και κατάχρησης της αλκοόλης, όσο και οι προσφερόμενες υπηρεσίες υγείας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των πολιτών που σχετίζονται με την υπερβολική κατανάλωση του αλκοόλ, είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Η παρούσα εργασία δεν στοχεύει στο να δαιμονοποιήσει την κατανάλωση της αλκοόλης, αλλά να πληροφορήσει, τόσο τον ενδιαφερόμενο πολίτη, όσο και τον επιστήμονα, για τα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με τη χρήση και την κατάχρηση του αλκοόλ, ευελπιστώντας να συμβάλει στην πενιχρή ελληνική βιβλιογραφία γύρω από αυτό το θέμα. Στόχος του βιβλίου είναι να παρουσιάσει στον αναγνώστη μερικά από την πληθώρα των επιστημονικών δεδομένων, κυρίως από τη διεθνή βιβλιογραφία, που αφορούν στην κατανάλωση και την κατάχρηση της αλκοόλης. Αναφορά γίνεται στο σύνδρομο εξάρτησης από το αλκοόλ ως εναλλακτικής έννοιας του όρου αλκοολισμός και στους προβληματισμούς γύρω από την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των θεραπευτικών προτάσεων των τελευταίων 30 χρόνων για την αντιμετώπιση του συνδρόμου εξάρτησης από το αλκοόλ. Οι παράγοντες που οδηγούν στην εξάρτηση από το αλκοόλ και στα πιθανά προβλήματα που απορρέουν από την κατάχρηση της αλκοόλης συμπληρώνουν την περιγραφή ενός κοινωνικού φαινομένου που ενδιαφέρει, έμμεσα ή άμεσα, τον πολίτη, προβληματίζει τον επιστήμονα και ανησυχεί τους κρατούντες, αφού από τη μία εισπράττουν φόρους από την κατανάλωση του αλκοόλ και από την άλλη καλούνται να αντιμετωπίσουν την τεράστια γκάμα των προβλημάτων που σχετίζονται με την κατάχρηση της αλκοόλης. Έλενα Δημοσθένους, Λειτουργός ΕΚΤΕΠΝ. Οι περιλήψεις των βιβλίων που περιλαμβάνονται στη στήλη Ανα-γνώσεις, αποτελούν μετάφραση ή αυτούσια μεταφορά των κειμένων που περιλαμβάνονται στο πίσω μέρος των εκδόσεων. Το 2012 αποτέλεσε το έτος αξιολόγησης της Εθνικής Στρατηγικής για τα Ναρκωτικά 2009-2012 καθώς και εκπόνησης της νέας Εθνικής Στρατηγικής 2013-2020. Με τη Στρατηγική 2013-2020, επιχειρείται μια νέα οπτική στα κυπριακά πράγματα, αφού για πρώτη φορά εντάσσεται σε αυτήν, η επιβλαβής χρήση του αλκοόλ. Πρόκειται για μια νέα τάση στο επίπεδο της ΕΕ, όπου στις Εθνικές Στρατηγικές συμπεριλαμβάνονται παρεμβάσεις που αφορούν τόσο τις παράνομες όσο και τις νόμιμες εξαρτησιογόνες ουσίες Τα ψηλά ποσοστά που βλέπουμε να επικρατούν στη χρήση νόμιμων ουσιών σε ότι αφορά τα παιδιά, τους νέους και τους ενήλικες, αναδεικνύουν τη σημασία χάραξης σφαιρικών και περιεκτικών πολιτικών σε ότι αφορά τις εξαρτησιογόνες ουσίες, νόμιμες και παράνομες. Επιπρόσθετα, αρκετές επιστημονικές έρευνες υποστηρίζουν ότι η αποτελεσματικότητα της θεραπείας αυξάνεται όταν αυτή εμπερικλείει όλες τις εξαρτησιογόνες ουσίες, νόμιμες και παράνομες, και ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κάθε ατόμου ξεχωριστά. Στην παρούσα Στρατηγική για την αντιμετώπιση της εξάρτησης από παράνομες ουσίες και την επιβλαβή χρήση αλκοόλ, τόσο οι στόχοι όσο και οι επί μέρους δράσεις, απομακρύνονται από τη μέχρι σήμερα ουσιοκεντρική προσέγγιση, αγγίζοντας όλο το φάσμα συμπεριφορών ΑΣΚ - Εθνική Στρατηγική για την Αντιμετώπιση της Εξάρτησης από Παράνομες Ουσίες και την Επιβλαβή Χρήση του Αλκοόλ 2013-2020 υψηλού κινδύνου και προσδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στις ευάλωτες ομάδες των συνανθρώπων μας. Στην Εθνική Στρατηγική 2013-2020 εκφράζεται η αποδοχή του προβλήματος και του ουσιοεξαρτημένου ατόμου, και εδραιώνει το θέμα ως ζήτημα δημόσιας υγείας. Επίσης, αποτυπώνεται με σαφήνεια και το βάρος της ευθύνης που αναλογεί στην Πολιτεία, στους πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς, στους επαγγελματίες, στους εθελοντές, στους πολίτες, στους γονιούς, στους δασκάλους. Το πρώτο Σχέδιο Δράσης 2013-2016 διαμορφώθηκε έχοντας ως βάση την παρούσα κατάσταση και τις ανάγκες που προκύπτουν από αυτή, καθώς και τις δυνατότητες, σε επίπεδο οικονομικών και ανθρωπίνων πόρων, για υλοποίηση από τις υφιστάμενες υπηρεσίες. Οι δράσεις που έχουν ενσωματωθεί σε αυτό: είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και αποτελεσματικές ως προς το κόστος τους στοχεύουν σε ρεαλιστικά και όσο το δυνατόν, μετρήσιμα αποτελέσματα έχουν καθορισμένα χρονικά περιθώρια είναι ευθυγραμμισμένες με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική, ως προς τη φιλοσοφία τους έχουν προστιθέμενη αξία. 12 13