Call for papers Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ιονίων Νήσων Έδρα Κεντρικής Διοίκησης Ιωσήφ Μομφεράτου 27 & Ηλία Μηνιάτη, Τ.Κ. 28100, Αργοστόλι, Κεφαλονιά Tηλ.: 26710 25820 26710 25922 Fax: 26710 25923 e-mail: dioikisi@teiion.gr Συντακτική Επιτροπή Εκδότης-διευθυντής: Καθηγητής Ναπολέων Μαραβέγιας Διευθύντρια Σύνταξης: δρ Βάλια Καϊμάκη Αρχισυνταξία: Ηλίας Νάτσιος Θανάσης Κούτσης Σχεδιασμός & Παραγωγή LTH Advertising Χαλκιδικής 89, Τ.Κ. 11855, Αθήνα Τηλ.: 210 3454114 Fax: 210 3454811 e-mail: info@lth.gr www.lth.gr The open access scientific journal Odysseus calls for the electronic submission of original papers by researchers (including Doctoral candidates) whose interests are concerned with the environmental and cultural sustainability of the Mediterranean region, Topics covered include, but are not limited to: geography, environment, history, tourism, trade, communication, linguistics, etc. Το παρόν υλοποιείται στο πλαίσιο της Πράξης «Ανάδειξη του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων ως Διεθνούς Πόλου Εκπαίδευσης και Καινοτομίας» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο-ΕΚΤ) και από εθνικούς πόρους.
Περιεχόμενα Σημείωμα του εκδότη...5 Υλοποίηση προγραμμάτων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 Επιχειρησιακό πρόγραμμα «Εκπαίδευση και δια βίου μάθηση»...7 Θερινό Σχολείο στη Διοίκηση των Μέσων Ενημέρωσης Χριστίνα Κ. Μπενέκη...17 Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων Διονύσιος Θ. Γ. Κατερέλος...19 Ποιότητα των φυσικών υδάτων και διαχείριση των υγρών αποβλήτων σε ευαίσθητα νησιωτικά οικοσυστήματα Διονύσιος Κουλουγλιώτης, Αδαμαντία Καμπιώτη...33 Αποτίμηση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης του νησιωτικού συμπλέγματος του Ιονίου από αλλόχθονα φυτικά είδη Παύλος Μπουχάγιερ...43 Εγκατάσταση Πρότυπου Βιολογικού Αμπελώνα Ρομπόλας για την Εκπαίδευση Αμπελοκαλλιεργητών και Φοιτητών Γεράκης, Α., Γ. Δαναλάτος, Ε. Κατσαλήρου και Κ. Αδαμίδης...51
Σημείωμα του εκδότη >5 Η πράξη «Ανάδειξη του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων ως Διεθνούς Πόλου Εκπαίδευσης και Καινοτομίας» αποτελεί αναμφίβολα τη σημαντικότερη δράση που έχει κληθεί να διαχειριστεί το ΤΕΙ Ιονίων Νήσων από την ίδρυσή του, αλλά και την ατμομηχανή της ανάπτυξης που γνώρισε τα τελευταία χρόνια. Μέσα από την επιτυχημένη εφαρμογή του, το πρόγραμμα συνέβαλε στην ανάδειξη του Ιδρύματος σε έναν πόλο εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτόμου δράσης με έμφαση στην εξωστρέφεια και τη διεθνοποίηση. Ακόμη, οι δράσεις του συντέλεσαν στην προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και οικονομίας στα τρία νησιά όπου υλοποιείται - την Κεφαλονιά, τη Ζάκυνθο και τη Λευκάδα. Έτσι, μέσα στους είκοσι δύο μήνες εφαρμογής του, το πρόγραμμα έδωσε την ευκαιρία να πραγματοποιηθούν μια σειρά από σημαντικές συνεργασίες με ελληνικά και ξένα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, να αναβαθμιστεί η ερευνητική δραστηριότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού και ιδίως να οικοδομηθεί μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ των Τμημάτων του Ιδρύματος και των τοπικών κοινωνιών, η οποία δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ουσιαστική ανάδειξη και αξιοποίηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των νησιών και την προώθηση καινοτόμων επιχειρηματικών δράσεων. Ο καθοριστικός ρόλος που έχει διαδραματίσει το Πρόγραμμα αυτό στην ανάπτυξη του Ιδρύματός μας, η επιτυχής εφαρμογή του στις τοπικές κοινωνίες αλλά κυρίως η υποχρέωσή μας να διαδώσουμε τα ουσιαστικά αποτελέσματα των επιμέρους δράσεων και των βέλτιστων πρακτικών που αναπτύχθηκαν στον τομέα της διαχείρισης της πολυνησιωτικότητας, ήταν τα στοιχεία εκείνα που μας οδήγησαν στην απόφαση να εκδώσουμε το παρόν ηλεκτρονικό περιοδικό που ονομάζεται «Odysseus Newsletter». Με την έκδοση αυτή φιλοδοξούμε να καταγράψουμε και να παρουσιάσουμε με σαφή και εύληπτο τρόπο την πορεία υλοποίησης του προγράμματος με σκοπό όχι απλά την ενημέρωση για τις επιμέρους δράσεις του, αλλά και την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων όλης της αξιόλογης έρευνας που διενεργήθηκε κατά την υλοποίησή του. Επιπλέον, το παρόν περιοδικό αποτελεί τον προπομπό για την έκδοση του διεθνούς επιστημονικού περιοδικού ανοιχτής πρόσβασης «Οδυσσέας», που ήδη έχει ξεκινήσει τη λειτουργία του και βρίσκεται στο στάδιο της συγκέντρωσης και αξιολόγησης επιστημονικών εργασιών. Η θεματολογία του περιοδικού περιλαμβάνει τις επιστήμες του περιβάλλοντος, τη γλωσσολογία, την ιστορία και άλλες επιστήμες που έχουν ως κοινό παρανομαστή τον πολιτισμό και τη Μεσόγειο. Στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι να δημιουργηθεί ένας πόλος συνάντησης και συζήτησης γύρω από έρευνες σχετικές με τη διαχείριση και την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της Μεσογείου. Τα άρθρα, τα οποία μπορούν να υποβάλλονται στην ελληνική, αγγλική ή γαλλική γλώσσα, επιλέγονται από διεθνή ακαδημαϊκή επιτροπή, στην οποία μετέχουν ακαδημαϊκοί από ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Κύπρου και της Τουρκίας. Ο Πρόεδρος της Δ.Ε. Ναπολέων Μαραβέγιας Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
>7 Υλοποίηση προγραμμάτων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 Επιχειρησιακό πρόγραμμα «Εκπαίδευση και διά βίου μάθηση» Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» (ΕΠΕΔΒΜ) αποτελεί ένα από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ), μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται δράσεις για την εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και για τη σύνδεση εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, τη διά βίου μάθηση και την έρευνα. Το ΤΕΙ Ιονίων Νήσων συμμετέχει στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» με τις εξής Πράξεις: i. Ανάδειξη του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων ως Διεθνούς Πόλου Εκπαίδευσης και Καινοτομίας ii. Δομή Απασχόλησης και Σταδιοδρομίας (ΔΑΣΤΑ) ΤΕΙ Ιονίων Νήσων iii. Γραφείο Διασύνδεσης iv. Πρακτική Άσκηση Φοιτητών ΤΕΙ Ιονίων Νήσων v. Μονάδα Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας (ΜΚΕ) του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων vi. Mονάδα Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων vii. Aνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων viii. Ερευνητικά Προγράμματα «Αρχιμήδης ΙΙΙ» και «Θαλής»
>8 Ανάδειξη του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων ως Διεθνούς Πόλου Εκπαίδευσης και Καινοτομίας Ταυτότητα Πράξης Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: Τίτλος Πράξης: Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση Ανάδειξη του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων ως Διεθνούς Πόλου Εκπαίδευσης και Καινοτομίας Χρονική Διάρκεια: 01/05/2011 30/04/2014 Προϋπολογισμός: 4.318.702,00 Επιστημονικός Υπεύθυνος: Ναπολέων Μαραβέγιας, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Η πράξη είναι δομημένη σε έξι δράσεις, στις οποίες εντάσσονται τριάντα τρεις εξειδικευμένες προτάσεις. Οι γενικές δράσεις είναι οι ακόλουθες: Δράση 1 Διαμόρφωση και οργάνωση ηλεκτρονικών υποδομών για την υποστήριξη της εξ αποστάσεως εκπαιδευτικής διαδικασίας, διοίκησης, επικοινωνίας κ.ο.κ. Δράση 2 Οργάνωση διεπιστημονικών και διατμηματικών προγραμμάτων σπουδών Δράση 3 Δράση 4 Οργάνωση και λειτουργία θερινών προγραμμάτων σπουδών Διάχυση εκπαιδευτικού έργου προς την τοπική κοινωνία Δράση 5 Εκπαιδευτική ενίσχυση του ψηφιακού σχολείου (σύνδεση με Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση) Δράση 6 Θεματικά πεδία έρευνας μελέτες βάσης
Περιγραφή της Πράξης >9 Το πρόγραμμα «Ανάδειξη του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων ως Διεθνούς Πόλου Εκπαίδευσης και Καινοτομίας» αποτελεί μία από τις σημαντικότερες δράσεις του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων. Σκοπός του είναι το ΤΕΙ να καταστεί διεθνής πόλος εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτόμου δράσης και να συμβάλει στην αειφόρο ανάπτυξη των νησιών και στον περιορισμό των μειονεκτημάτων που συνεπάγεται η νησιωτικότητα, μετατρέποντας την ιδιαιτερότητα αυτή σε πλεονέκτημα. Η πράξη προβλέπει μια σειρά από δράσεις για την ενεργό διασύνδεση και διάδραση των τμημάτων του Ιδρύματος με την τοπική κοινωνία και οικονομία και την πραγματοποίηση συνεργασιών με ελληνικά και ξένα AEI, καθώς και ερευνητικά κέντρα. Οι συνεργασίες αυτές αναμένεται ότι θα λειτουργήσουν ως μοχλός οικονομικής ανάπτυξης για την περιοχή και θα αναδείξουν τα Ιόνια Νησιά σε άξονες ελληνικού και διεθνούς ενδιαφέροντος. Πορεία υλοποίησης Το πρόγραμμα άρχισε να υλοποιείται τον Ιούλιο 2011. Ακολουθεί σύντομη περιγραφή της πορείας υλοποίησής του: Το 2011 ξεκίνησε η υλοποίηση της πρότασης Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων με τη διοργάνωση πέντε σεμιναρίων στην Κεφαλονιά. Η δράση αυτή συνεχίστηκε και κατά το 2012, οπότε διοργανώθηκε ο δεύτερος κύκλος διαλέξεων ο οποίος απευθύνθηκε, πέρα από τους φοιτητές του Ιδρύματος, και στους μαθητές των Φιλαρμονικών Σχολών της Κεφαλονιάς και στους εκπαιδευτές τους. Στόχος της συγκεκριμένης πρότασης είναι η απόκτηση ειδικών γνώσεων και η ανάδειξη δεξιοτήτων στη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων μέσα από ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διά βίου κατάρτισης. Τα δύο τελευταία χρόνια πραγματοποιείται η δράση Οργάνωση και Λειτουγία Θερινών Προγραμμάτων Σπουδών. Η δράση αυτή αποτελεί μια σημαντική εκπαιδευτική πρωτοβουλία του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, που στοχεύει στην ουσιαστική αξιοποίηση και προώθηση του επιστημονικού έργου που παράγεται στο Ίδρυμα, τη διεύρυνση των συνεργασιών με ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και κοινωνικούς φορείς, καθώς και την εμβάθυνση των δεσμών του ΤΕΙ με την τοπική κοινωνία των Επτανήσων. Τα θερινά σχολεία προσφέρουν στους εκπαιδευόμενους επιστήμονες και εξειδικευμένους επαγγελματίες την ευκαιρία να πληροφορηθούν για τις τελευταίες εξελίξεις στο πεδίο της ενασχόλησης και της έρευνάς τους και να έλθουν σε επαφή με επιστήμονες και ειδικούς αναγνωρισμένου κύρους από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Το καλοκαίρι του 2011 διοργανωθήκαν,
>10 σε πιλοτικό επίπεδο, τα δύο πρώτα θερινά σχολεία και το καλοκαίρι του 2012 πραγματοποιήθηκαν άλλα οκτώ στα τρία νησιά ως ακολούθως: ΖΑΚΥΝΘΟΣ 18 Ιουλίου - 29 Ιουλίου 2011 Θερινό Σχολείο για τη Διαχείριση του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος με τη συνεργασία των Πανεπιστημίων Πειραιά και Αιγαίου, του Εθνικου Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου, της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας και του Institut Marcel Mauss (Centre National de la Recherche Scientifique & Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales) (Γαλλία). ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ 22 Αυγούστου - 2 Σεπτεμβρίου 2011 Θερινό Σχολείο για τη Διοίκηση των Μέσων Ενημέρωσης με τη συνεργασία του Βρετανικού Πανεπιστημίου «University of Stirling» και του ΠαντείουΠανεπιστημίου. ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ 2-13 Ιουλίου & 20-31 Αυγούστου 2012 Θερινό σχολείο για τη Βιολογική Γεωργία με τη συνεργασία του School of Agriculture, Food and Rural Development του Πανεπιστημίου του Newcastle, του Τμήματος Γεωπονίας και της Κτηνιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας των ΤΕΙ Κρήτης και Μεσολογγίου.
>11 ΛΕΥΚΑΔΑ 4-13 Ιουλίου 2012 Θερινό Σχολείο για την Κοινωνική Οικονομία με τη συνεργασία του Leeds Metropolitan University (Ηνωμένο Βασίλειο): Faculty of Business and Law και του Τμήματος Διοίκησης Μονάδων Υγείας και Πρόνοιας του ΤΕΙ Αθήνας. ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ 30 Ιουλίου - 10 Αυγούστου 2012 Θερινό Σχολείο για τη Βιολογική Αμπελουργία και Οινολογία με τη συνεργασία του Τμήματος Οινολογίας του Πανεπιστημίου του Bordeaux (Γαλλία), του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, του Τμήματος Γεωπονίας του ΑΠΘ, του ΤΕΙ Ηπείρου, του Department of Sciences of the Systems Crops, Forest and Environment του Πανεπιστημίου της Basilicata (Ιταλία) και του Αγροτοβιομηχανικού του Συνεταιρισμού Παραγωγών Ρομπόλας Κεφαλονιάς. ΖΑΚΥΝΘΟΣ 16-27 Ιουλίου 2012 Θερινό Σχολείο Ολοκληρωμένου Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού σε Νησιωτικό Περιβάλλον με τη συνεργασία του Τμήματος Περιβαλλοντικής Βιολογίας, Οικολογίας Βλάστησης και Οικολογίας Τοπίου του Πανεπιστήμιο της Βιέννης (Αυστρία), του Τμήματος Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών Δημόκριτος, του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου και της WWF Hellas.
>12 ΖΑΚΥΝΘΟΣ 30 Ιουλίου - 10 Αυγούστου 2012 Θερινό Σχολείο για τον Βιώσιμο Τουρισμό σε Νησιωτικές Προστατευόμενες Περιοχές με τη συνεργασία του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου. ΚΕΦΑΛΟΝΙA 20-30 Αυγούστου 2012 Θερινό Σχολείο για τη Διοίκηση των Μέσων Ενημέρωσης με τη συνεργασία των Βρετανικών Πανεπιστημίων University of Stirling και King s College, του Γερμανικού Ινστιτούτου Τηλεπικοινωνιών Wissenschaftliches Institut für Kommunikationsdienste και του Παντείου Πανεπιστημίου. ΖΑΚΥΝΘΟΣ 18-29 Αυγούστου 2012 Θερινό Σχολείο για τη Δυναμική και τη Διαχείριση του Μεσογειακού Θαλάσσιου Περιβάλλοντος με υποστήριξη από τα Πανεπιστήμια Algarve (Πορτογαλία), Cardiff (Αγγλία), Lille-1 (Γαλλία) και σε συνεργασία με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, το Τμήμα Επιστημών Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, το Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά και το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Στροφάδων-Ζακύνθου.
>13 ΖΑΚΥΝΘΟΣ 27 Αυγούστου - 7 Σεπτεμβρίου 2012 Θερινό Σχολείο για τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην Ανάδειξη, Προβολή και Διαχείριση Φυσικών και Πολιτιστικών Πόρων για την Τουριστική Ανάπτυξη με τη συνεργασία του Πανεπιστημίου της Limoges (Γαλλία), του Centre Atlantique του PRES (Πόλος Έρευνας και Ανώτατης Εκπαίδευσης, Γαλλία), του Τμήματος Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πειραιά, του Ερευνητικού Εργαστηρίου Πολυμέσων της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και του Τμήματος Πληροφορικής του ΤΕΙ Αθήνας. Ξεκίνησε η υλοποίηση της μελέτης για την αποτίμηση της ποιότητας των φυσικών υδάτων και την απόδοση του βιολογικού καθαρισμού στη Ζάκυνθο. Ολοκληρώθηκε η εθνομουσικολογική μελέτη στο πλαίσιο της πρότασης Ιόνιο Μουσικό Αρχείο, που στοχεύει στη διάσωση του μουσικού πλούτου των Επτανήσων και αφορά στη δημιουργία ενός ενιαίου ψηφιακού αρχείου όπου θα καταγράφεται η ποικιλία και το εύρος της επτανησιακής μουσικής παράδοσης. Ολοκληρώθηκε ο προγραμματισμός δειγματοληψιών και ο καθορισμός της περιοχής μελέτης για την πρόταση Περιβαλλοντικός πλούτος των Ιονίων Νήσων για την ανάπτυξη του οικοτουρισμού βάση δεδομένων, που αποσκοπεί στην καταγραφή των γνωστών φυτών σε Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Λευκάδα και τη συγκέντρωση των στοιχείων σε μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων στο Διαδίκτυο, ώστε να χρησιμοποιηθεί ως εκπαιδευτικό και ερευνητικό εργαλείο, αλλά και ως μέσο ανάδειξης της φυσικής κληρονομιάς των Ιονίων Νήσων. Επίσης, ολοκληρώθηκε και μέρος της επιτόπιας έρευνας. Πραγματοποιήθηκαν στα τρία νησιά σεμινάρια για την αντιμικροβιακή και αντιοξειδωτική δράση των αιθέριων ελαίων των αρωματικών φυτών των Ιονίων Νήσων και την αξιοποίηση τους στη τεχνολογία τροφίμων και φαρμάκων.
>14 Πραγματοποιήθηκαν διαλέξεις και στα τρία νησιά για την αποτίμηση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης του νησιωτικού συμπλέγματος του Ιονίου από αλλόχθονα φυτικά είδη, με σκοπό την ευαισθητοποίηση και την εκπαίδευση της τοπικής κοινωνίας στην αντιμετώπιση του χωροκατακτητικού είδους Αΐλανθος, καθώς και τη μελέτη της υποβάθμισης των ευαίσθητων νησιωτικών οικοσυστημάτων. Ολοκληρώθηκε η υποστηρικτική μελέτη της πρότασης Διαχείριση αποβλήτων αγροτικού και βιομηχανικού τομέα στα Ιόνια Νησιά, που εξετάζει την ανάπτυξη και ενσωμάτωση της καινοτομίας στη διαχείριση των αποβλήτων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων προς την κατεύθυνση της αειφορίας και της προστασίας των ιδιαίτερων νησιωτικών οικοσυστημάτων. Ολοκληρώθηκε η οργάνωση των μαθημάτων για την πρόταση Εκπαιδευτικές δράσεις για την αποτύπωση και διάδοση της παραδοσιακής επτανησιακής διατροφής, η οποία αποσκοπεί στην καταγραφή των τοπικών συνταγών και των προϊόντων που χρησιμοποιούνται σε αυτές, με απώτερο στόχο την ανάδειξη της τοπικής κουζίνας και την ευρύτερη εφαρμογή της στα τοπικά εστιατόρια. Ολοκληρώθηκε η ανάλυση των αναγκών και η προετοιμασία του υλικού για την εκπαιδευτική πλατφόρμα στο πλαίσιο της πρότασης Ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου των Ιονίων Νήσων, που αφορά στην αρχιτεκτονική, τη ζωγραφική και τις εκκλησίες μέσα από την ανάπτυξη ενός προσαρμοστικού συστήματος καταγραφής των αντιπροσωπευτικών έργων. Ξεκίνησε η υλοποίηση της πρότασης Διεύρυνση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για την αειφορία στην α βάθμια και β βάθμια εκπαίδευση, και συγκεκριμένα η προετοιμασία του εκπαιδευτικού προγράμματος και του σχεδιασμού των μαθημάτων. Σκοπός της είναι η οργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων για την ενίσχυση του Ψηφιακού Σχολείου και την υλοποίηση μιας Ψηφιακής Τάξης γύρω από ζητήματα περιβάλλοντος και αειφορίας, προβάλλοντας εισαγωγικά στοιχεία για τον τομέα της βιολογικής καλλιέργειας και της αγροτικής παραγωγής, ιδίως σε μικρά νησιά του Ιονίου Πελάγους. Στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής δράσης Ψηφιακή διαχείριση της παράκτιας και νησιωτικής ορνιθοπανίδας, διοργανώθηκε το 2012 στη Ζάκυνθο επιμορφωτικό σεμινάριο με θέμα «Εκμάθηση τεχνικών πεδίου, μεθόδων συστηματικής παρακολούθησης, χορήγησης πρώτων
>15 βοηθειών και περίθαλψης άγριας ορνιθοπανίδας», το οποίο απευθυνόταν σε προσωπικό φορέων που ασχολούνται με το περιβάλλον και ειδικότερα τις προστατευόμενες περιοχές. Υλοποιήθηκε μέρος της μελέτης Διεύρυνση και προβολή των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των Ιονίων Νήσων, που στοχεύει στη καταγραφή και αναλυτική παρουσίαση των τοπικών παραγωγικών, περιβαλλοντικών, οικονομικών, εκπαιδευτικών και λοιπών πλεονεκτημάτων της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων Νήσων. Ολοκληρώθηκε η έρευνα πεδίου και τα ερωτηματολόγια για την πρόταση Φοιτητική Ζωή σε Πολυνησιωτικό Ίδρυμα, που αποσκοπεί στην εξέταση του ζητήματος της εν γένει παρουσίας και δραστηριοποίησης των φοιτητών του Ιδρύματος στα Ιόνια Νησιά, τόσο στη φοιτητική όσο και στην καθημερινή τους δραστηριότητα. Η έρευνα παρουσιάστηκε σε σχετική ημερίδα και στα τρία νησιά. Ξεκίνησε το ερευνητικό έργο της πρότασης: Οπτικοακουστική Οικολογία: αποτύπωση του φυσικού περιβάλλοντος σε μορφή ψηφιακού μουσείου-σχολείου περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Διοργανώθηκε ειδική παρουσίαση στη Λευκάδα για το ζήτημα της τυποποίησης και ταυτοποίησης των επτανησιακών τυροκομικών προϊόντων, με σκοπό την ενίσχυση της ονομασίας προέλευσης των τοπικών τυροκομικών προϊόντων, τη διά βίου εκπαίδευση όσων ασχολούνται με την παραγωγή των προϊόντων αυτών καθώς και την πραγματοποίηση συνεργασιών επιχειρησιακού τύπου με τοπικούς παραγωγούς και επιχειρηματίες. Ολοκληρώθηκε η έρευνα για την περιγραφή της διεθνούς αγοράς οίνου και τοπικών προϊόντων που προέβλεπε η πρόταση Προώθηση των τοπικών προϊόντων των Ιονίων Νήσων στην εγχώρια και διεθνή αγορά. Η έρευνα αυτή, η οποία παρουσιάστηκε σε σχετική ημερίδα, θα επιτρέψει την ανάδειξη μιας σειράς τοπικών προϊόντων όπως λ.χ. το λάδι, τα τυροκομικά, το μέλι, η σταφίδα, οι οίνοι Ρομπόλα, Βερντέα και Βερτζαμί τόσο σε διεθνές, όσο και σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, μέσω της συγκεκριμένης πρότασης θα επιτευχθεί η χαρτογράφηση των δικτύων εμπορίας και των σύγχρονων ηλεκτρονικών μέσων προώθησης, γεγονός που θα επιτρέψει την αποδοτικότερη αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρονται στους κλάδους αυτούς.
Δράση 01: Θερινό Σχολείο στη Διοίκηση των Μέσων Ενημέρωσης Χριστίνα Κ. Μπενέκη, Επίκουρος Καθηγήτρια, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη, Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων, ΤΕΙ Ιονίων Νήσων >17 Δράση 01: Θερινό Σχολείο στη Διοίκηση των Μέσων Ενημέρωσης Δημοσιογράφοι στα «θρανία» του Web 2.0 Η συζήτηση για την ποιότητα και την ανάπτυξη των σπουδών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να αρχίσει να εξειδικεύεται και να εντάσσεται μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το ευρύτερο σύνολο τέτοιων πρωτοβουλιών και δραστηριοτήτων, σε συνδυασμό με την απαιτούμενη πλέον εξωστρέφεια των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, αποτελούν πλέον αναγκαιότητα για την επιβίωση του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου. Σε αυτό το πλαίσιο, τα Τμήματα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Δημοσίων Σχέσεων & Επικοινωνίας και Τεχνολογίας Ήχου & Μουσικών Οργάνων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, σε συνεργασία με το Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων & Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, τα Βρετανικά Πανεπιστήμια Stirling και King's College (Λονδίνο) και το Γερμανικό Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιών Wissenschaftliches Institut für Kommunikationsdienste, επιχείρησαν τη λειτουργία Θερινού Σχολείου για τη Διοίκηση των Μέσων Ενημέρωσης στην Κεφαλονιά, έδρα των Τμημάτων. Στις διαλέξεις και τις συζητήσεις του 1ου και του 2ου Θερινού Σχολείου (22 Αυγούστου 2 Σεπτεμβρίου 2011 και 20-30 Αυγούστου 2012), η έμφαση δόθηκε στα νέα ψηφιακά μέσα επικοινωνίας και στις συνεργατικές πλατφόρμες του Web 2.0. Παράλληλα, εξετάστηκαν οι δυνατότητες για νέες μορφές εργασίας, δημιουργίας και καινοτομίας στο υπό διαμόρφωση τοπίο των σύγχρονων ΜΜΕ. Απώτερος σκοπός του Θερινού Σχολείου είναι να καταστεί θεσμός επιμόρφωσης και εκπαίδευσης των επαγγελματιών της Επικοινωνίας, ένας χώρος διεθνούς δημιουργικού επιστημονικού διαλόγου πάνω στις ραγδαίες εξελίξεις που συντελούνται στον τομέα. Παράλληλα, η λειτουργία του συντελεί στην επαύξηση της ανταγωνιστικότητας των Τμημάτων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων και στην απόκτηση μιας νέας ταυτότητας εξωστρέφειας, με τη διασφάλιση ενός προγράμματος υψηλού επιπέδου εστιασμένου στην ολοκληρωμένη και διεπιστημονική προσέγγιση και σε συνεργασίες με διακεκριμένα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Οι 25 συμμετέχοντες, δημοσιογράφοι, μεταπτυχιακοί φοιτητές Επικοινωνίας και στελέχη μέσων ενημέρωσης, επί δύο εβδομάδες παρακολούθησαν ένα εντατικό πρόγραμμα διαλέξεων και παρουσιάσεων, διάρκειας 60 ωρών-ανά έτος, με συμμετοχή έντεκα καθηγητών από όλα τα συνεργαζόμενα πανεπιστημιακά τμήματα. Σε αυτές διερευνήθηκαν οι ανακατατάξεις που σημειώνονται σε διεθνές και τοπικό επίπεδο στον τομέα των παραδοσιακών και των ψηφιακών μέσων, τα νέα υβριδικά οργανωσιακά και
>18 Δράση 01: Θερινό Σχολείο στη Διοίκηση των Μέσων Ενημέρωσης επιχειρηματικά μοντέλα, καθώς και ο εντοπισμός ευκαιριών για δυναμική ανάπτυξη. Επιπλέον, κάτω από την ομπρέλα του 1ου Θερινού Σχολείου, στο πολυσύχναστο κατά τους θερινούς μήνες Αργοστόλι διοργανώθηκε και μια σειρά Ανοιχτών Συζητήσεων με στόχο την ουσιαστική συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στο δημόσιο διάλογο για θέματα που σχετίζονται με τα ΜΜΕ. Ομιλητές ήταν γνωστοί δημοσιογράφοι και άνθρωποι της Επικοινωνίας, ειδικά προσκεκλημένοι στην Κεφαλονιά για τις εκδηλώσεις. Οι εισηγήσεις έδωσαν το έναυσμα για συζητήσεις που εστίασαν στον προβληματισμό γύρω από το εξαιρετικά επίκαιρο ζήτημα των Μέσων Ενημέρωσης και των προκλήσεων τις οποίες αντιμετωπίζουν στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα που διαμορφώνεται. Άμεσος επόμενος στόχος είναι η καθιέρωση αυτού του Θερινού Σχολείου, η προαγωγή του ώστε να γίνει τόπος συνάντησης και αλληλεπίδρασης για τα μέσα ενημέρωσης, τις νέες τεχνολογίες και την ψηφιακή κουλτούρα. Η ευκολία με την οποία αποδέχτηκαν την πρόσκληση σημαντικοί επιστήμονες από ελληνικά και ευρωπαϊκά πανεπιστήμια δίνει ένα σημαντικό εφαλτήριο προκειμένου τα επόμενα έτη να πολλαπλασιαστούν οι προσκλήσεις σε άτομα που συνεισφέρουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση των κυρίαρχων τάσεων στα σύγχρονα ΜΜΕ. Κεντρικός στόχος είναι η δημιουργία ενός διαδραστικού και συνεργατικού μαθησιακού περιβάλλοντος, το οποίο θα επιτρέπει στους συμμετέχοντες, με τη συνεργασία και την υποστήριξη των διδασκόντων, να γίνουν συμπαραγωγοί γνώσης, να πειραματιστούν σε νέα μοντέλα επικοινωνίας, δημοσιογραφίας και διαχείρισης περιεχομένου.
Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων Διονύσιος Θ. Γ. Κατερέλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Τεχνολογίας Ήχου & Μουσικών Οργάνων, ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, στο αντικείμενο: Ακουστική Μουσικών Οργάνων >19 Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων 1. Εισαγωγή Η ανάπτυξη προγράμματος εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για την ενίσχυση απομακρυσμένων περιοχών, όπως τα νησιά, που όμως συνδέονται ισχυρά από κοινή πολιτιστική ταυτότητα στα πλαίσια της ανάδειξης της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, αποτελεί ερευνητικό πεδίο βασικής έρευνας στον τομέα της βελτίωσης της παροχής παιδείας και της εμβάπτισης στην πολιτιστική αυτή κληρονομιά, ώστε χρησιμοποιώντας τα μέσα που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία να ωφεληθούν οι τοπικές κοινωνίες.
>20 Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων Τα Ιόνια Νησιά είναι συνδεδεμένα με τις Φιλαρμονικές τους. Από το 1816 που αναφέρεται η πρώτη, βραχύβια, προσπάθεια ίδρυσης Φιλαρμονικής στη Ζάκυνθο, τα μέσα του 19ου αι. όπου σε διάστημα 5 ετών ιδρύονται οι Φιλαρμονικές της Πάλλης (Ληξουρίου), της Κεφαλληνίας (Αργοστολίου) και της Κέρκυρας (Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας) μέχρι σήμερα οι τοπικές κοινωνίες αντιλαμβάνονται τη Φιλαρμονική ως απόλυτα συνυφασμένη με κάθε δραστηριότητα, θρησκευτική, κοινωνική, πολιτιστική εν γένει. Επομένως, μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι οι Φιλαρμονικές αποτελούν βασικό συστατικό της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των Ιονίων. Στοιχεία της Eurostat [1] δείχνουν ότι η απασχόληση στον τομέα του πολιτισμού, σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, με τον τεράστιο πολιτιστικό πλούτο και την διαθέσιμη πολιτιστική κληρονομιά, αγγίζει μόλις και μετά βίας το 1.2% της συνολικής απασχόλησης καταλαμβάνοντας την 27η θέση μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρώπης των 27 συμπεριλαμβανομένων και της Κροατίας, της Τουρκίας, της Ισλανδίας (που είναι πρώτη), της Νορβηγίας (δεύτερη) και της Ελβετίας. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, αν ληφθεί υπόψη ότι η πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδος μπορεί να αποτελέσει το κύριο ανταγωνιστικό τουριστικό προϊόν της. Στην περίπτωση που μας ενδιαφέρει, το τουριστικό προϊόν «Φιλαρμονική Ιονίων» βρίσκεται σε δυναμική ανόδου, η οποία ενισχύεται αν αντιμετωπισθεί ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά των Επτανήσων και υπαχθεί στις νομικά κατοχυρωμένες πολιτικές συντήρησης και ανάδειξης, όπως αυτές ορίζονται στο οικείο νομικό πλαίσιο (νόμος 3028/2002). Ο τομέας των μουσικών οργάνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε αρνητικό ισοζύγιο εξαγωγών εισαγωγών [1] (στοιχεία για το 2009). Είναι ο μόνος τομέας εμπορίου πολιτιστικών αγαθών με αρνητικό ισοζύγιο. Μάλιστα η σύγκριση μεταξύ των ετών 2004 και 2009 δείχνει ότι το ισοζύγιο αυτό αυξήθηκε (μείωση εξαγωγών και αύξηση εισαγωγών). Ιδιαίτερα στην Ελλάδα τα στοιχεία είναι δραματικά: 0.8 εκατομμύρια από εξαγωγές, έναντι 18 εκατομμυρίων για εξαγωγές (2009). Αυτό σημαίνει ότι ένα Τμήμα Ανώτατης Εκπαίδευσης όπως το Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων του Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων, σχεδόν μοναδικό στο αντικείμενο των μουσικών οργάνων στην Ευρώπη (ο τομέας θεραπεύεται και σε άλλα Ιδρύματα του εξωτερικού, αλλά όχι ως αυτόνομος) μπορεί να αποτελέσει τον κινητήριο μοχλό για τη μείωση αυτού του αρνητικού ισοζυγίου τόσο σε Ελληνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
>21 Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων 2. Η Δράση 09 2.1 Γνωστικά Πεδία Στόχος της Δράσης 09 με τίτλο «Συντήρηση και Επισκευή Πνευστών και Κρουστών Μουσικών Οργάνων» του Προγράμματος «Ανάδειξης του Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων σε Διεθνή Πόλο Εκπαίδευσης και Καινοτομίας» είναι η παροχή προς τους μαθητές των Φιλαρμονικών Σχολών των Ιονίων Νήσων αλλά και προς τους φοιτητές του Ιδρύματος και την κοινωνία γενικότερα, εξειδικευμένων γνώσεων πάνω στο γενικό τομέα «Φιλαρμονικές». Για την επίτευξη του σκοπού αυτού συνεργάστηκαν Επιστήμονες και Εμπειροτέχνες από όλο το φάσμα των Επιστημών και των Κλάδων που σχετίζονται με τη «Φιλαρμονική». Τα γενικά πεδία που αναπτύχθηκαν είναι τα ακόλουθα: 1. Μουσικολογία. Η ιστορία των Φιλαρμονικών, η είσοδος και η ανάπτυξή τους στα Επτάνησα, οι αιτίες που ώθησαν τις τοπικές κοινωνίες να αναδείξουν αυτό το ιδιαίτερο πολιτισμικό παράγοντα. 2. Οργανολογία. Τα όργανα της Μπάντας και η ιστορική τους εξέλιξη με έμφαση στις Επτανησιακές Μπάντες. 3. Εκπαίδευση. Η λαϊκή εκπαίδευση με μέσο τη φοίτηση του παιδιού σε μια Φιλαρμονική. 4. Ακουστική. Η αναγνώριση των παραμέτρων, των μεγεθών και των ιδιαιτεροτήτων των μουσικών οργάνων της Μπάντας από την πλευρά της Φυσικής. 5. Συντήρηση. Αναγνώριση των τυχόν προβλημάτων που θα παρουσιάσουν τα όργανα κατά τη λειτουργία τους. Τρόποι πρωτοβάθμιας συντήρησης. 6. Επισκευή. Αναγνώριση της ανάγκης επισκευής των μουσικών οργάνων και μέθοδοι επισκευής πρώτου σταδίου. 7. Πολιτικές ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς ως μοχλού ανάπτυξης.
>22 Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων Ο στόχος του έργου ήταν να διεκπεραιωθεί και στα τρία νησιά έδρες του Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων καθώς και στην Κέρκυρα, μέσω διαδικτυακής διδασκαλίας. Παρότι στο στάδιο αυτό δεν κατέστη εφικτός ο ως άνω στόχος, το υλικό έχει συγκεντρωθεί και θα ικανοποιηθεί όταν αυτό καταστεί δυνατό. Στη δράση συμμετείχαν οι κάτωθι μέλη ΔΕΠ ΕΠ και Επαγγελματίες: Δρ. Διονύσιος Θ. Γ. Κατερέλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Τεχνολογίας Ήχου & Μουσικών Οργάνων, Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων, στο αντικείμενο: Ακουστική Μουσικών Οργάνων Δρ. Νικόλαος Μπούκας, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Τεχνολογίας Ήχου & Μουσικών Οργάνων, Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων, στο αντικείμενο: Μουσικολογία Οργανολογία Δρ. Γεώργιος Παναγιάρης, Καθηγητής Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης, Τ.Ε.Ι. Αθήνας, στο αντικείμενο: Συντήρηση. Δρ. Κωνσταντίνος Καρδάμης, Λέκτορας Τμήματος Μουσικών Σπουδών, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, στο αντικείμενο: Μουσικολογία. Μαρία Μπακάλη, Τεχνολόγος Ήχου & Μουσικών Οργάνων, στο αντικείμενο: Συντήρηση Επισκευή Νικόλαος Διπλάρης, Συντηρητής Μουσικών Οργάνων, στο αντικείμενο: Συντήρηση Επισκευή 2.2 Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Η προτεινόμενη δράση αποτελεί ολοκληρωμένο πρόγραμμα κατάρτισης για την απόκτηση ειδικών γνώσεων και την ανάδειξη δεξιοτήτων. Απευθύνεται προς τους μαθητές των Φιλαρμονικών Σχολών των Ιονίων Νήσων, επειδή ο τόπος αυτός ανάδειξε τις Φιλαρμονικές ως φορέα παροχής παιδείας και πολιτισμού για πάνω από 150 χρόνια. Επιπλέον, απευθύνεται στους φοιτητές του Τμήματος Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων, ως μελλοντικούς επαγγελματίες του χώρου, μοναδικούς κατέχοντες πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο σχετικό αντικείμενο και, επομένως, ως τους μελλοντικούς συνεργάτες των Φιλαρμονικών στα συγκεκριμένα ζητήματα. Κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού του προγράμματος εκπαίδευσης ελήφθησαν υπόψη παράμετροι, οι οποίες δεν υπήρχαν κατά την υποβολή της πρότασης. Αυτές επικεντρώνονται στο χρόνο διεξαγωγής της δράσης. Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε τη διεξαγωγή της δράσης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν οι μαθητές των Φιλαρμονικών Σχολών θα διαθέτουν περισσότερο χρόνο, χωρίς να είναι απασχολημένοι από τις σχολικές τους υποχρεώσεις. Η πρώτη, επομένως, απόφαση κατά τη διαδικασία σχεδιασμού του προγράμματος εκπαίδευσης ήταν η χρονική προσαρμογή των διαλέξεων ώστε να διευκολύνονται οι μαθητές:
Βήμα 1. Οργάνωση διαλέξεων κατά τη διάρκεια αργιών (Σάββατο Κυριακή). Η δεύτερη παράμετρος αφορά τη διαθεσιμότητα των εκπαιδευτών, ιδιαίτερα αυτών που θα πρέπει να μετακινηθούν από τις έδρες τους στο Ληξούρι. Κατόπιν σχετικών διαβουλεύσεων καταρτήθηκε το ακόλουθο πρόγραμμα διαλέξεων: Βήμα 2. Πρόγραμμα Διαλέξεων Διάλεξη 1η Σάββατο 12/ 11/ 2011 >23 Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων Ώρα Γνωστικό αντικείμενο Θέμα 16:30 17:30 Ακουστική Ακουστική Μουσικών Οργάνων 17:30 18:30 Μουσικολογία Περί Φιλαρμονικών και των μουσικών οργάνων που χρησιμοποιούν 18:30 19:30 Οργανολογία Ιστορικά στοιχεία περί των μουσικών οργάνων Διάλεξη 2η Σάββατο 26/ 11/ 2011 Ώρα Γνωστικό αντικείμενο Θέμα 09:00 10:00 Ακουστική Ακουστική Μουσικών Οργάνων 10:00 12:00 Συντήρηση Μουσικών Οργάνων Συντήρηση Ξύλινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 12:00 14:00 Συντήρηση Μουσικών Οργάνων Συντήρηση Χάλκινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 15:00 17:00 Επισκευή Μουσικών Οργάνων Κατασκευή Επισκευή Ξύλινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 17:00 19:00 Επισκευή Μουσικών Οργάνων Κατασκευή Επισκευή Χάλκινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 19:00 21:00 Συντήρηση Επισκευή Μουσικών Οργάνων Κατασκευή Συντήρηση Επισκευή Κρουστών Μουσικών Οργάνων
>24 Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων Διάλεξη 3η Σάββατο 03/ 12/ 2011 Ώρα Γνωστικό αντικείμενο Θέμα 09:00 10:00 Ακουστική Ακουστική Μουσικών Οργάνων 10:00 12:00 Συντήρηση Μουσικών Οργάνων Συντήρηση και Προστασία Ξύλινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 12:00 14:00 Συντήρηση Μουσικών Οργάνων Συντήρηση και Προστασία Χάλκινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 15:00 17:00 Επισκευή Μουσικών Οργάνων Επισκευή Ξύλινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 17:00 19:00 Επισκευή Μουσικών Οργάνων Επισκευή Χάλκινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 19:00 21:00 Συντήρηση Επισκευή Μουσικών Οργάνων Συντήρηση Προστασία Επισκευή Κρουστών Μουσικών Οργάνων Διάλεξη 4η Σάββατο 14/ 01/ 2012 Ώρα Γνωστικό αντικείμενο Θέμα 16:30 17:30 Ακουστική Ακουστική Μουσικών Οργάνων 17:30 19:30 Μουσικολογία Η Μπάντα στα Επτάνησα. Μια Μακρά Ιστορία Διάλεξη 5η Κυριακή 15/ 01/ 2012 Ώρα Γνωστικό αντικείμενο Θέμα 16:30 17:30 Ακουστική Ακουστική Μουσικών Οργάνων 17:30 19:30 Συντήρηση Αρχές Συντήρησης Λαϊκού Πολιτισμού λαμβάνοντας υπόψη το Υλικό και το Άυλο
>25 Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων Το ως άνω πρόγραμμα λειτούργησε για τις πέντε (5) πρώτες διαλέξεις. Κατά τη δεύτερη φάση της δράσης επιτεύχθηκε ο αρχικός σχεδιασμός, ο οποίος προέβλεπε τη διεξαγωγή της δράσης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν οι μαθητές των Φιλαρμονικών Σχολών διαθέτουν περισσότερο χρόνο, χωρίς να είναι απασχολημένοι από τις σχολικές τους υποχρεώσεις. Λόγω της θερινής δραστηριότητας των Φιλαρμονικών, σε συνεργασία με τα άλλα μέλη της Ομάδας Υλοποίησης Έργου και τους Αρχιμουσικούς και τα Διοικητικά Συμβούλια των Φιλαρμονικών της Κεφαλονιάς, αποφασίστηκε η δράση να διεξαχθεί εργάσιμες μέρες της εβδομάδας. Με βάση το παραπάνω ενδεικτικό πρόγραμμα και λαμβάνοντας υπόψη τις ως άνω αναφερθείσες νέες παραμέτρους το πρόγραμμα τροποποιήθηκε εμπλουτιζόμενο στην παρακάτω μορφή: Διάλεξη 1η Παρασκευή 06/ 07/ 2012 Ώρα Γνωστικό αντικείμενο Θέμα 09:00 10:00 Ακουστική Ακουστική Μουσικών Οργάνων 10:00 12:00 Συντήρηση Μουσικών Οργάνων Συντήρηση και Προστασία Ξύλινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 12:00 14:00 Συντήρηση Μουσικών Οργάνων Συντήρηση και Προστασία Χάλκινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων
>26 15:00-17:00 Επισκευή Μουσικών Οργάνων Επισκευή Ξύλινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων 17:00-19:00 19:00-21:00 Επισκευή Μουσικών Οργάνων Συντήρηση Επισκευή Μουσικών Οργάνων Επισκευή Χάλκινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων Συντήρηση Προστασία Επισκευή Κρουστών Μουσικών Οργάνων Διάλεξη 2η Δευτέρα 09/ 07/ 2012 Ώρα Γνωστικό αντικείμενο Θέμα 09:00 10:00 Ακουστική Ακουστική Μουσικών Οργάνων 10:00 12:00 Συντήρηση Μουσικών Οργάνων Συντήρηση Ξύλινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 12:00 14:00 Συντήρηση Μουσικών Οργάνων Συντήρηση Χάλκινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 15:00 17:00 Επισκευή Μουσικών Οργάνων Κατασκευή Επισκευή Ξύλινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 17:00 19:00 Επισκευή Μουσικών Οργάνων Κατασκευή Επισκευή Χάλκινων Πνευστών Μουσικών Οργάνων 19:00 21:00 Συντήρηση Επισκευή Μουσικών Οργάνων Κατασκευή Συντήρηση Επισκευή Κρουστών Μουσικών Οργάνων Διάλεξη 3η Τετάρτη 18/ 07/ 2012 Ώρα Γνωστικό αντικείμενο Θέμα 09:00 10:00 Ακουστική Ακουστική Μουσικών Οργάνων 10:00 12:00 Μουσικολογία Μπάντα στα Επτάνησα. Μια Μακρά Ιστορία
>27 16:30 19:30 Οργανολογία Διάλεξη 4η Τετάρτη 25/ 07/ 2012 Τα χάλκινα πνευστά της μπάντας. Ιστορική πορεία Ώρα Γνωστικό αντικείμενο Θέμα Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων 09:00 10:00 Ακουστική Ακουστική Μουσικών Οργάνων 10:00 12:00 Μουσικολογία Περί Φιλαρμονικών και των μουσικών οργάνων που χρησιμοποιούν 17:30 18:30 Οργανολογία Ιστορικά στοιχεία περί των μουσικών οργάνων Διάλεξη 5η Παρασκευή 27/ 07/ 2012 Ώρα Γνωστικό αντικείμενο Θέμα 09:30 10:30 Ακουστική Ακουστική Μουσικών Οργάνων 10:30 12:30 Συντήρηση Αρχές Συντήρησης Λαϊκού Πολιτισμού λαμβάνοντας υπόψη το Υλικό και το Άυλο 17:30 19:30 Συντήρηση Πολιτιστική κληρονομιά και τοπικές κοινωνίες 2.3 Ψηφιακό Υλικό για περαιτέρω αξιοποίηση Οι διαλέξεις των μαθημάτων είναι όλες σε ψηφιακή μορφή (power point presentations, pdf καθώς και σε video μια από τις διαλέξεις), οι δε σημειώσεις και το γενικό εκπαιδευτικό υλικό σε pdf αρχεία. Τα αρχεία αυτά θα αναρτηθούν σε συγκεκριμένο πεδίο πλατφόρμας ψηφιακής τάξης και η πρόσβαση σε αυτά θα επιτρέπεται με χρήση κωδικού που θα παραχωρεί ο ΥΦ. Η επανάληψη της διαδικασίας ανέδειξε σημεία διαφορετικότητας, τα οποία προέκυψαν λόγω βελτιώσεων στο παρεχόμενο εκπαιδευτικό υλικό. Η ψηφιακή συγκέντρωση και καταγραφή του κατ έτος υλικού αποτελεί πρωτογενές υλικό για τα παραδοτέα των ερευνητικών δράσεων (Γ1 και Γ2).
>28 Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων Προϋποθέσεις ηλεκτρονικής πλατφόρμας Η διαδικασία αποτελεί σύστημα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, στην οποία βασικό ρόλο παίζει η ηλεκτρονική πλατφόρμα ψηφιακής τάξης (digital class). Δεν απαιτούνται ιδιαίτερες προϋποθέσεις από την ηλεκτρονική πλατφόρμα, πέραν της δυνατότητας διαρκούς στήριξης της πρόσβασης στο υλικό των μαθημάτων, με χρήση κωδικού. Επιθυμητή είναι η δυνατότητα τηλεδιάσκεψης για την συμμετοχή στη δράση ενδιαφερομένων από τα άλλα νησιά στα οποία εδρεύει ο ΥΦ καθώς και από την Κέρκυρα. Υλικό που θα ανεβεί στο διαδίκτυο: Το υλικό που θα ανέβει στο διαδίκτυο αποτελείται από: α. Παρουσιάσεις: α1. Ακουστική Μουσικών Οργάνων α2. Διαχείριση Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς α3. Μουσικολογία Οργανολογία α4. Συντήρηση Κρουστών α5. Συντήρηση Πνευστών β. Σημειώσεις: (i) Η Μπάντα στα Επτάνησα - Μια Μακρά Ιστορία (ii) Η Μπάντα στα Επτάνησα II α) Ιστορική Επισκόπηση β) Τα Χάλκινα Πνευστά (iii) Διάλεξη Κρουστά γ. Video: (i) Buffet Clarinet Factory Tour
>29 Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων (ii) How It s Made - Rico Reeds (iii) How It s Made Drum Shells (iv) How It s Made Trumpets (v) In The Factory: Making Besson Instruments (vi) Making Trumpets: Factory Tour (vii) Selmer Paris Saxophone Manufacturing (viii) The Making Of A Buffet Crampon Clarinet 2.4 Οργάνωση Επωφελούμενοι Η δράση οργανώθηκε στην Κεφαλονιά, στο Παράρτημα του Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων στο Ληξούρι, όπου και το Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων. Δόθηκαν δέκα (10) διαλέξεις (5 διαλέξεις επαναλαμβανόμενες) στα πιο πάνω αντικείμενα. Συνολικά παρακολούθησαν τη δράση εκατόν σαράντα (140) άτομα, μέσος όρος παρακολούθησης 24.2 άτομα/διάλεξη με μέσο όρο παρακολούθησης 1.74 διαλέξεις/άτομο. Στο παρακάτω διάγραμμα (εικόνα 1) παρουσιάζεται η κατανομή των ατόμων που παρακολούθησαν τις διαλέξεις ανάλογα με την ιδιότητα με την οποία προσήλθαν. Παρατηρείται ότι η πλειοψηφία, σχεδόν το 50%, των ατόμων που παρακολούθησαν τη δράση είναι μέλη της κύριας κοινωνικής ομάδας στόχου του έργου, δηλαδή είναι Μαθητές των Φιλαρμονικών Σχολών της Κεφαλονιάς. Το αποτέλεσμα κρίνεται ικανοποιητικό αν ληφθούν υπόψη ανασταλτικοί παράγοντες, όπως η απόσταση και η δυσκολία μετακίνησης μεταξύ του Ληξουρίου και των άλλων οικισμών εδρών των Φιλαρμονικών, το ηλικιακό εύρος των Μαθητών (5 18 ετών κατά πλειοψηφία) οι σχολικές δραστηριότητες και απαιτήσεις των Μαθητών καθώς
>30 Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων και το γενικότερο κλίμα απέναντι στο πολιτιστικό προϊόν [1]. Εντυπωσιακή είναι η απόλυτη συμμετοχή των Αρχιμουσικών και των Εκπαιδευτών των Φιλαρμονικών του νησιού. Παρά το ότι σε ποσοστό αποτελούν μόλις το 4% των συμμετεχόντων, προσήλθαν και οι έξι (6) Αρχιμουσικοί και Εκπαιδευτές που δραστηριοποιούνται στις Φιλαρμονικές της Κεφαλονιάς (Δημοτική Φιλαρμονική Σάμης Δημοτική Φιλαρμονική Πυλάρου, Φιλαρμονική Σχολή Κεφαλληνίας, Δημοτική Φιλαρμονική Αργοστολίου, Δημοτική Φιλαρμονική Λειβαθούς και Φιλαρμονική Σχολή Ληξουρίου) Δεύτερη μεγάλη κατηγορία συμμετεχόντων αποτελούν με 34% οι Φοιτητές του Τμήματος Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων του Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων. Ακολουθούν με 11.5% εκπρόσωποι από διάφορους φορείς, όπως την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου Κεφαλονιάς, την Α Βάθμια και τη Β Βάθμια Εκπαίδευση, τοπικά ΜΜΕ, κ.α. Οι φορείς αυτοί ωφελήθηκαν ιδιαίτερα από τις διαλέξεις των προαναφερθέντων πεδίων 1 και 7. Τέλος, στις εκδηλώσεις της δράσης συμμετείχε και ένα μέλος Δ.Σ. Φιλαρμονικής. Κατά τη διάρκεια των διαλέξεων χρησιμοποιήθηκαν και διανεμήθηκαν στους συμμετέχοντες αναλώσιμα υλικά των οποίων η προμήθεια έγινε μέσα από το «Πρόγραμμα Ανάδειξης του Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων σε Διεθνή Πόλο Εκπαίδευσης και Καινοτομίας». Η οργάνωση της δράσης με βάση την προσέλκυση κοινού που παρουσίασε κρίνεται ικανοποιητική τόσο ως προς το πρόγραμμα εκπαίδευσης, όσο και ως προς την κάλυψη των επιμέρους αντικειμένων. Στο αποτέλεσμα αυτό συνετέλεσαν οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί, μέσω του ζήλου και της προθυμίας με την οποία ανέλαβαν το έργο τους. Επιπλέον, η συνεργασία μεταξύ του ΕΥ του έργου και των μελών της Ομάδας Υλοποίησης ήταν σε όλα τα στάδια άψογη και απρόσκοπτη. Αυτό καταδεικνύεται από Κατανομή Συμμετεχόντων 16 6 48 69 Αρχιμουσικοί - Εκπαιδευτές Μαθητές Μέλη Δ.Σ. Φιλαρμονικών Φοιτητές Εκπρόσωποι Φορέων - Ιδιώτες 1 Εικόνα 1. Κατανομή παρακολουθησάντων τις διαλέξεις της δράσης ανά ιδιότητα
>31 Δράση 09: Εκπαιδευτικές διά βίου δράσεις για τη συντήρηση και επισκευή πνευστών και κρουστών μουσικών οργάνων το απτό αποτέλεσμα της ενεργού συμμετοχής στη δράση ατόμων από όλη την Κεφαλονιά, τα οποία δεν εφείσθησαν του χρόνου, του κόπου και των εξόδων ώστε να παρευρεθούν. Ο τελικός στόχος της δράσης, η ανάπτυξη διαδικτυακών μαθημάτων και η δι αυτής μετατροπή της πολυνησιωτικότητας από μειονέκτημα σε πλεονέκτημα βρίσκεται στο τελικό στάδιο, υπολειπομένων μόνον τεχνικών λεπτομερειών. 3. Συμπέρασμα Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά των Ιονίων Νήσων και ιδιαιτέρως το στοιχείο αυτής που περιλαμβάνει τις Φιλαρμονικές, εμφανίζει ιδιαίτερη δυναμική στην τοπική κοινωνία. Επομένως, με την παρουσία του Τμήματος Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων, μέσα από την καθαυτό λειτουργία του, ως μοναδικού στην Ελλάδα στο συγκεκριμένο αντικείμενο και ενός από τα πολύ λίγα της Ευρώπης αλλά και από τη διοργάνωση δράσεων, όπως η προκείμενη, το ιδιαίτερο αυτό κοινό πολιτιστικό προϊόν του πολυνησιωτικού χώρου του Ιονίου, μπορεί να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών. Ιδιαιτέρως δε, η θεραπεία του συγκεκριμένου αντικειμένου (Τεχνολογία Μουσικών Οργάνων) στο Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων το καθιστά όντως Διεθνή Πόλο και στην Εκπαίδευση και στην Καινοτομία. 4. Αναφορές [1] Cultural Statistics, 2011 edition, Eurostat, European Commission
Δράση 21: Ποιότητα των φυσικών υδάτων και διαχείριση των υγρών αποβλήτων σε ευαίσθητα νησιωτικά οικοσυστήματα Διονύσιος Κουλουγλιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής και Αδαμαντία Καμπιώτη, Επιστημονική Συνεργάτης, Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλλοντος & Οικολογίας, ΤΕΙ Ιονίων Νήσων >33 Δράση 21: Ποιότητα των φυσικών υδάτων και διαχείριση των υγρών αποβλήτων σε ευαίσθητα νησιωτικά οικοσυστήματα 1. Εισαγωγή Κύριος στόχος του παρόντος έργου ήταν η εκτίμηση της ποιότητας των φυσικών υδάτων της Ζακύνθου. Δευτερευόντως πραγματοποιήθηκε και μία αρχική καταγραφή και αποτίμηση των διαφόρων μεθόδων διαχείρισης των υγρών αποβλήτων στο νησί και εξετάστηκε η ανάγκη και η πιθανότητα επαναχρησιμοποίησης γκρι νερού προκειμένου να επιτευχθεί χρηστή διαχείριση των υδάτινων πόρων. Το πιο σημαντικό αποτέλεσμα της μελέτης και στο οποίο θα επικεντρωθούμε παρακάτω, είναι η δημιουργία μίας βάσης δεδομένων για πρώτη φορά αναφορικά με την σύσταση και τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των φυσικών υδάτων του νησιού κατά τη διάρκεια ενός ολόκληρου έτους μέσα από συστηματικές δειγματοληψίες σε 14 διαφορετικά σημεία. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε με τη συμβολή μόνιμων μελών εκπαιδευτικού προσωπικού (Δ. Κουλουγλιώτης, Ε. Ηρειώτου), επιστημονικών συνεργατών και ερευνητών (Α. Καμπιώτη, Χ. Τόκη, Α. Παναγοπούλου), προπτυχιακών φοιτητών (Γ. Κονιδάρη, Ε. Μακαριάδου, Α. Κολοκοτσά) και βοηθητικού προσωπικού (Α. Παράσχη, Σ. Ζούγρας). Η Ζάκυνθος αποτελεί το νοτιότερο νησί του Ιόνιου πελάγους με συνολική έκταση 408 Κm2 και συνολικό μήκος ακτογραμμής 123 Κm. Το έδαφος της είναι κατά τα 2/3 ορεινό (ψηλότερες κορυφές Βραχίονας 758 μ και Σκοπός 492 μ) και κατά το 1/3 πεδινό. Παρουσιάζει δε μεγάλη ποικιλία γεωλογικών σχηματισμών και πετρωμάτων. Ο μόνιμος πληθυσμός της ανέρχεται στους 40.650 κατοίκους (απογραφή 2011) αλλά πολλαπλασιάζεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω του τουρισμού. Αυτό το δημογραφικό γεγονός σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά του νησιού επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα και τη διαχείριση των υδάτινων πόρων. 2. Φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των υδάτων Οι θεμελιώδεις γνώσεις των ποιοτικών χαρακτηριστικών του νερού αποτελούν βασική προϋπόθεση για την ορθολογική και ολοκληρωμένη διαχείρισή του. Με βάση τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά προσδιορίζεται ο βαθμός, τα στάδια και οι μέθοδοι επεξεργασίας του όταν αυτό προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση. Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του νερού μπορούν να διακριθούν σε φυσι-
>34 Δράση 21: Ποιότητα των φυσικών υδάτων και διαχείριση των υγρών αποβλήτων σε ευαίσθητα νησιωτικά οικοσυστήματα κοχημικά, βιοχημικά και μικροβιολογικά. Στα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά συμπεριλαμβάνονται η θερμοκρασία, η οξύτητα, η αλκαλικότητα, η αγωγιμότητα, η αλατότητα, η θολότητα, η οσμή, η γεύση, το χρώμα, οι στερεές ουσίες, διάφορα άλατα, η σκληρότητα του νερού. Στη συνέχεια παρουσιάζονται συνοπτικά τα πειραματικά αποτελέσματα όσον αφορά σε αυτά τα χαρακτηριστικά. 2.1 Πειραματικό Μέρος Συλλέχθηκαν δείγματα από διάφορες περιοχές της ανατολικής Ζακύνθου, όπως φαίνεται στον χάρτη του Σχήματος 1. Τα δείγματα προέρχονται από υπόγεια ύδατα και πηγές που χρησιμοποιούνται για ύδρευση και άρδευση στο νησί της Ζακύνθου. Οι μετρήσεις των παραμέτρων ph, αλατότητας, αγωγιμότητας, διαλυμένου οξυγόνου, Ολικών Διαλυμένων Στερεών και θερμοκρασίας, πραγματοποιήθηκαν άμεσα στο σημείο δειγματοληψίας με τη βοήθεια ενός φορητού οργάνου μοντέλο HI9828 της εταιρείας HANNA. Οι δειγματοληψίες ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2012 και επαναλήφθηκαν κάθε μήνα μέχρι και τον Ιούλιο του 2012. Σχήμα 1. Χάρτης με τα σημεία δειγματοληψίας στο νησί της Ζακύνθου. 2.2 Αποτελέσματα Στην συνέχεια παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των μετρήσεων που αφορούν το ph, τη συγκέντρωση του διαλυμένου οξυγόνου, την αγωγιμότητα, τη θερμοκρασία και την αλατότητα που προσδιορίστηκαν στα νερά από τις διάφορες περιοχές της Ζακύνθου (Πίνακας 1).
Η συγκέντρωση του διαλυμένου οξυγόνου στα νερά που μελετήθηκαν ήταν πολύ χαμηλή και κυμάνθηκε από 0.030-5.210 ppm, με μέση συγκέντρωση 2.785 ppm. Το οξυγόνο της ατμόσφαιρας διαλύεται ή διαχέεται φυσικά στο νερό. Ένας άλλος τρόπος εμπλουτισμού των φυσικών νερών σε οξυγόνο είναι η φωτοσυνθετική παραγωγή οξυγόνου από τα ανώτερα υδρόβια φυτά και το φυτοπλαγκτόν. Πίνακας 1: Ελάχιστη, μέγιστη και μέση τιμή μερικών φυσικοχημικών παραμέτρων στα νερά της Ζακύνθου. >35 Δράση 21: Ποιότητα των φυσικών υδάτων και διαχείριση των υγρών αποβλήτων σε ευαίσθητα νησιωτικά οικοσυστήματα Ελάχιστο Μέγιστο Μέσος όρος Διαλυμένο οξυγόνο (ppm) 0,030 5,210 2,785 Θερμοκρασία (oc) 10,9 25,5 16,8 Αγωγιμότητα (μs/cm) 588 3646 963 Ολικά διαλυμένα στερεά (ppm) 294 1823 482 Αλατότητα 0,29 1,94 0,48 ph 6,71 7,10 6,90 Η συγκέντρωση του διαλυμένου οξυγόνου στο νερό αποτελεί αναμφισβήτητο δείκτη της κατάστασης και της βιωσιμότητας του υδάτινου οικοσυστήματος. Όταν τα επίπεδα του διαλυμένου οξυγόνου βρίσκονται κάτω από 3 ppm, προκαλούν στρες στους περισσότερους υδρόβιους οργανισμούς, ενώ επίπεδα κάτω από 2 ή 1 ppm δεν ευνοούν τη ζωή των ψαριών. Επίπεδα 5 ή 6 ppm είναι συνήθως τα χαμηλότερα όρια για την ανάπτυξη και τις δραστηριότητες των υδρόβιων οργανισμών. Όταν στα φυσικά νερά καταλήξουν οργανικές ύλες, το διαλυμένο οξυγόνο καταναλώνεται λόγω της αερόβιας αναπνοής των μικροοργανισμών που τις αποσυνθέτουν. Η θερμοκρασία είναι μία παράμετρος που υπεισέρχεται σε όλες τις φυσικοχημικές και βιοχημικές αντιδράσεις. Η πλέον επιθυμητή διακύμανση της
>36 Δράση 21: Ποιότητα των φυσικών υδάτων και διαχείριση των υγρών αποβλήτων σε ευαίσθητα νησιωτικά οικοσυστήματα θερμοκρασίας του νερού που προορίζεται για πόσιμο είναι μεταξύ 5 και 12 C, ενώ η ανώτατη παραδεκτή θερμοκρασία είναι οι 12 C (ΦΕΚ 53 / 20.02.1986, τεύχος Β ). Η θερμοκρασία που προσδιορίστηκε στα ύδατα που αναλύθηκαν κυμάνθηκε όπως φαίνεται στον Πίνακα 3.1, μεταξύ 10.9 C και 25.5 C, με μέση τιμή 16.8 C. Οι θερμοκρασίες αυτές είναι πολύ υψηλότερες σε σχέση με αυτές που συνήθως προσδιορίζονται στα φυσικά νερά, ενώ στα περισσότερα δείγματα η θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη από την ανώτατη παραδεκτή θερμοκρασία των 12 C. Η ενεργός οξύτητα (ph) του νερού εξαρτάται από τη θερμοκρασία, την αλατότητα, τις συγκεντρώσεις του διοξειδίου του άνθρακα και του οξυγόνου, καθώς και από τη μεταβολική δραστηριότητα των υδρόβιων οργανισμών (φωτοσύνθεση, αναπνοή) και την αποσύνθεση των οργανικών ουσιών. Η ενεργός οξύτητα επηρεάζει πολλές βιολογικές και χημικές αντιδράσεις και πολλές φορές χρησιμεύει σαν δείκτης ρύπανσης. Το σύνολο των βιοχημικών αντιδράσεων πραγματοποιείται σε ουδέτερο ph. Τα φυσικά νερά έχουν τιμές ph που κυμαίνονται μεταξύ 4.0 και 9.0, ενώ τιμές από 6.5 έως 8.5 είναι στις περισσότερες περιπτώσεις οι καταλληλότερες για τους υδρόβιους οργανισμούς. Η ανώτατη παραδεκτή τιμή ph για το πόσιμο νερό είναι 9.5 (ΦΕΚ 53 / 20.02.1986, τεύχος Β ). Το εύρος τιμών του ph που προσδιορίστηκε ήταν μεταξύ 6.71 με 7.10, με μέση τιμή ph 6.90. Οι τιμές αυτές είναι μέσα στο εύρος τιμών που παρουσιάζουν τα φυσικά νερά, και σε κανένα δείγμα δεν παρατηρήθηκε τιμή μεγαλύτερη από 9.5, που είναι η ανώτατη παραδεκτή τιμή ph για το πόσιμο νερό (ΦΕΚ 53 / 20.02.1986, τεύχος Β ). Η ηλεκτρική αγωγιμότητα του νερού αναφέρεται στην ικανότητά του να μεταφέρει ηλεκτρικά φορτία. Οι τιμές της αγωγιμότητας είναι ενδεικτικές για την ποιότητα των φυσικών νερών. Απότομη αύξηση της αγωγιμότητας του νερού ενός φυσικού αποδέκτη αποτελεί ένδειξη ρύπανσης. Συνήθως στα φυσικά γλυκά νερά η αγωγιμότητα κυμαίνεται από 50-1500 μs/cm. Με την αγωγιμότητα συνδέεται και η αλατότητα, η οποία εκφράζεται ως ποσοστό επί τοις χιλίοις (S ). Η αλατότητα είναι η περιεκτικότητα του νερού σε αλάτι (NaCl) και ορίζεται ως η «συνολική ποσότητα των στερεών ουσιών σε γραμμάρια που περιέχονται σε 1 Kg θαλασσινό νερό, όταν όλα τα ανθρακικά (CO32-) έχουν μετατραπεί σε οξείδια, τα βρωμιούχα (Br-) και ιωδιούχα (I-) έχουν αντικατασταθεί από χλωριούχα (Cl-) ιόντα και έχει οξειδωθεί όλη η οργανική ύλη». Οι τιμές της ηλεκτρικής αγωγιμότητας που προσδιορίστηκαν στα δείγματα κυμάνθηκαν από 588 έως 3646 μs/cm, με μέση τιμή 963 μs/cm. Οι τιμές αυτές είναι πολύ υψηλότερες από την ενδεικτική τιμή των 400 μs/cm για το πόσιμο νερό, ενώ σε αρκετά δείγματα παρουσιάστηκαν και τιμές μεγαλύτερες από 2500 μs/cm, που είναι η ανώτατη επιτρεπτή τιμή για την ηλεκτρική αγωγιμότητα στο πόσιμο νερό. Οι τιμές για την αλατότητα των υδάτων κυμάνθηκαν από 0.29-1.34, με μέση τιμή 0.48. Τέλος, στα φυσικά συστατικά του νερού ανήκουν τα ολικά στερεά (ΤS), τα οποία βρίσκονται αιωρούμενα (ΤSS) ή διαλυμένα (ΤDS) στη μάζα του νερού. Οφείλονται κυρίως στην παρουσία ευδιάλυτων ανόργανων αλάτων όπως χλωριούχα, θειικά, νιτρικά, νιτρώδη, αμμωνιακά κλπ. Η τιμή TDS είναι σημαντική για την αξιολόγηση της ποιότητας του πόσιμου νερού. Η ανώτατη παραδεκτή τιμή: 1500 ppm. Οι συγκεντρώσεις των Ολικών Διαλυμένων Στερεών (TDS) στα δείγματα κυμάνθηκαν από 294 εως και 1823 ppm, με μέση συγκέντρωση 482 ppm.