LEGAL INSIGHT Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ, ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΟΔΩΝ, Χρήστος Παρασκευόπουλος- Κόλιας LL.M., M.Sc.

Σχετικά έγγραφα
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ της 12ης Ιουνίου 2003 *

κατ' εφαρμογή του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, με την οποία ζητείται, στο πλαίσιο της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του παραπέμποντος δικαστηρίου

της 10ης Δεκεμβρίου 1968*

της 8ης Ιουνίου 1971<appnote>*<appnote/>

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ της 9ης Δεκεμβρίου 1997 *

δημοσίας τάξεως, δημοσίας ασφαλείας ή δημοσίας υγείας (EE ειδ. έκδ. 05/001,

Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΔΕΣΠΟΖΟΥΣΑΣ ΘΕΣΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ της 29ης Ιουνίου 1995 *

προς την εφαρμογή, στο κοινοτικό δίκαιο, των θεμελιωδών αρχών της ευρωπαϊκής σύμβασης περί των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002

Συλλογή της Νομολογίας του Δικαστηρίου 1993 σελίδα I Σουηδική ειδική έκδοση σελίδα I Φινλανδική ειδική έκδοση σελίδα I 00477

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ της 24ης Νοεμβρίου 1993 *

εναγομένου στην πολιτική δίκη της καταδολίευσης δανειστών (παυλιανή αγωγή)». Το άρθρο

Διοικητικό Οικονομικό Δίκαιο

Κύκλος Κοινωνικής Προστασίας ΠΟΡΙΣΜΑ

δικαστή), δικαστές, Δικαστήριο, της 31ης καθώς και της εταιρίας Winthrop BV, εγκατεστημένης στο Haarlem, η έκδοση

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ της 2ας Φεβρουαρίου 1989 *

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

Άρθρο 1 Πεδίο εφαρμογής 4. Άρθρο 2 Αγωγές παραλείψεως 5. Άρθρο 3 Φορείς νομιμοποιούμενοι προς έγερση αγωγής 5. Άρθρο 4 Ενδοκοινοτικές παραβάσεις 6

THIEFFRY ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

BERTRAND ΚΑΤΑ OTT ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

Πρώτη Διάλεξη. 1) Ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ F. G. JACOBS της 11ης Ιουλίου

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ της 3ης Ιουνίου 1986 *

LEGAL INSIGHT. Γιώργος Ψαράκης ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2015

Stuart, προέδρους τμήματος, Α. Μ. Donner, R. Monaco, J. Mertens de Wilmars (εισηγητή), της 12ης. προς το Δικαστήριο, δικαστηρίου μεταξύ

Οικονομικής Κοινότητος», που υπογράφηκε στην Αθήνα στις 9 Ιουλίου. Εταιρίας Περιορισμένης Ευθύνης R. και V. Haegeman, Βρυξέλλες,

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΟΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ, ιεχοντας υπόψη:

TΕΛΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. AF/CE/EG/el 1

ΟΔΗΓΙΑ 2009/22/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Συνεκδικασθείσες υποθέσεις Τ-228/99 και Τ-233/99

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΑΠΟΔΟΘΕΝΤΟΣ Φ.Π.Α. ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΗ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

15206/14 AΣ/νικ 1 DG D 2C

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ηλίας Α. Στεφάνου Έλενα Α. Καπαρδή Δικηγόροι

Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες η αποχαρακτηρισμένη έκδοση του προαναφερόμενου εγγράφου.

PUBLIC Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. 2. ΤοκράτοςδικαίουείναιμίααπότιςβασικέςαξίεςπάνωστιςοποίεςεδράζεταιηΈνωση.

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ 9 Μαΐου 1985 *

της 31ης Δικαστήριο, Οκτωβρίου 1974 εφαρμογή του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, με την οποία ζητείται, καθώς και

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΓΝΩΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ. της 30ής Απριλίου 2010

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

9663/19 ΣΠΚ/μγ 1 JAI.2

31987L0344. EUR-Lex L EL. Avis juridique important

Η άποψη του Δικαστηρίου

Υπόθεση C-309/99. J. C. J. Wouters κ.λπ. κατά Algemene Raad van die Nederlandse Orde van Advocaten

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

REGINA ΚΑΤΑ THOMPSON κ.λπ. ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ. Έγγραφο καθοδήγησης 1

με αντικείμενο προσφυγή του άρθρου 226 ΕΚ λόγω παραβάσεως, η οποία ασκήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2005,

Ένδικα μέσα και κυρώσεις σε υποθέσεις διακρίσεων: ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...

ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΆΡΘΡΟ 1 ΣΚΟΠΟΣ. (άρθρο 1 και άρθρο 12 της οδηγίας)

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (έκτο τμήμα) της 23ης Νοεμβρίου 1989 *

Δίκαιο Μ.Μ.Ε. Μάθημα 10: Προστασία της προσωπικότητας και τύπος. Επικ. Καθηγητής Παναγιώτης Μαντζούφας Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (έκτο τμήμα) της 13ης Νοεμβρίου 1990 *

Ε.Ε. Παρ. III(I) Αρ. 3168, Κ.Δ.Π. 210/97. Αριθμός 210 Ο ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΝΟΜΟΣ (ΝΟΜΟΣ 207 του 1989)

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3610, 7/6/2002

Σημαντικές αποφάσεις από τη νομολογία των δικαστηρίων της ΕΕ σχετικά με την ανάκτηση κρατικών ενισχύσεων

SN 1316/14 AB/γομ 1 DG D 2A LIMITE EL

14288/16 ΕΜ/μκρ/ΔΛ 1 DGD 1C

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL

8754/17 ΔΠ/μκρ 1 DG D 1 A

Rui Teixeira Neves κατά Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

2. Το Π.Δ. 81/2002 (ΦΕΚ Α 57) περί συγχωνεύσεως των Υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.4229, 5/2/2010

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Κεφάλαιο 4 - Κινητικότητα προϊόντων: Απαγόρευση των ποσοτικών περιορισμών και των τεχνικών εμποδίων

της 30ής Ιουνίου 1966<appnote>*</appnote>

6020/17 ΓΕΧ/νκ 1 DG D 1 A

που έχει ως αντικείμενο αίτηση του Cour de cassation του Βελγίου προς το Δικαστήριο, κατ' εφαρμογή του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, με την οποία το

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ. σύμφωνα με το άρθρο 294 παράγραφος 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Έγγραφο συνόδου B7-****/2013 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. σύμφωνα με το άρθρο 110, παράγραφος 2, του Κανονισμού

Πρόταση νόμου: «Δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις»

GROSOLI ΑΠΟΦΑΣΗ TOY ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

ΝΟΜΟΣ ΥΠ ΑΡΙΘ /12/ Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών κατά την άσκηση αυτοτελούς επαγγελματικής δραστηριότητας

Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων

ΕΝΙΑΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: «ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ» ΜΑΘΗΜΑ: Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΣΤΗΝ ΕΕ

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3629, 9/8/2002

Συνεκδικασθείσες υποθέσεις Τ-24/93, Τ-25/93, Τ-26/93 και Τ-28/93

Θέματα Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης 24ος Διαγωνισμός Εξεταζόμενο μάθημα: Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με την ασφάλιση

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (έκτο τμήμα) της 12ης Μαρτίου 2002 *

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

LIMITE EL ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 13 Νοεμβρίου 2012 (21.11) (OR. en) 16127/12 Διοργανικός φάκελος: 2012/0076 (NLE) SOC 922 NT 30

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) (2008/47/ΕΚ) (4) Η έγκριση αυτή μπορεί να χορηγηθεί προς τρίτη χώρα μόνο

José Pedro Pessoa e Costa κατά Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

Transcript:

LEGAL INSIGHT Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ, ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΟΔΩΝ, ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΜΕΛΙΩΔΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΕΡΙ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ. Χρήστος Παρασκευόπουλος- Κόλιας LL.M., M.Sc. Το παρόν σημείωμα επιχειρεί να προσεγγίσει το ζήτημα της τυχόν αστικής ευθύνης του Δημοσίου λόγω του αποκλεισμού δημοσίων οδών, υπό το πρίσμα δύο πολύ γνωστών και καθοριστικών για την οριοθέτηση του περιεχομένου της θεμελιώδους ελευθερίας κατά το πρωτογενές κοινοτικό δίκαιο περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, αποφάσεων του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ΜΑΡΤΙΟΣ 2016 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο αποκλεισμός κομβικών σημείων των ελληνικών αυτοκινητοδρόμων και άλλων σημείων του εθνικού οδικού δικτύου στο πλαίσιο των αγροτικών κινητοποιήσεων φέρνει στην επικαιρότητα δύο πολύ ενδιαφέρουσες αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (τότε Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων), οι οποίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην οριοθέτηση του περιεχομένου της θεμελιώδους ελευθερίας κατά το πρωτογενές κοινοτικό δίκαιο περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, η παραβίαση της οποίας δυνατόν να γεννήσει αστική ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση, όσων υπέστησαν την οποιαδήποτε περιουσιακή ζημία εκ των αποκλεισμών αυτών. 2. Η ΑΠΟΦΑΣΗ SPANISH STRAWBERRIES Η πρώτη χρονικά απόφαση του ΔΕΕ της 9ης Δεκεμβρίου 1997 στην υπόθεση C-265/95, ευρύτερα γνωστή ως Spanish strawberries case, αφορούσε προσφυγή της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά της Γαλλικής Δημοκρατίας με αίτημα να αναγνωρισθεί ότι η Γαλλική Δημοκρατία, παραλείποντας να λάβει όλα τα αναγκαία και ανάλογα μέτρα προκειμένου να μην εμποδίζεται από ενέργειες ιδιωτών η ελεύθερη κυκλοφορία οπωροκηπευτικών, παρέβη τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την κοινή οργάνωση των αγορών των γεωργικών προϊόντων και από το άρθρο 30 της συνθήκης των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (νυν άρθρο 34 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Η Επιτροπή υποστήριζε ότι, επί δεκαετία και πλέον, της υποβάλλονταν τακτικά καταγγελίες με τις οποίες προσαπτόταν στις γαλλικές αρχές ότι αντιμετώπιζαν με απάθεια τις βίαιες ενέργειες εις βάρος των γεωργικών προϊόντων προελεύσεως άλλων κρατών μελών, στις οποίες προέβαιναν ορισμένοι ιδιώτες και τα κινήματα για την προώθηση των αξιώσεων των Γάλλων γεωργών. Οι ενέργειες αυτές συνίσταντο, μεταξύ άλλων, στην παράνομη παρακράτηση φορτηγών που μεταφέρουν τέτοια προϊόντα στη γαλλική επικράτεια και στην καταστροφή του φορτίου τους, σε βιαιοπραγίες εις βάρος των οδηγών των φορτηγών, σε απειλές εις βάρος των γαλλικών πολυκαταστημάτων που διαθέτουν προς πώληση γεωργικά προϊόντα καταγωγής άλλων κρατών μελών και στην πρόκληση φθοράς στα εν λόγω εμπορεύματα, τα οποία εκτίθενται στις προθήκες των καταστημάτων στη Γαλλία. Το 1994 οι ισπανικές φράουλες, ιδίως, αποτέλεσαν αφορμή για έμπρακτες απειλές του ίδιου είδους εις βάρος των εμπορικών κέντρων και για την καταστροφή εμπορευμάτων και μέσων μεταφοράς, συνέβησαν δε βίαια επεισόδια δύο φορές στο ίδιο σημείο σε διάστημα δύο εβδομάδων, χωρίς οι παριστάμενες δυνάμεις ασφαλείας να επέμβουν για www.yiannatsis.gr σελίδα 1

να προστατεύσουν αποτελεσματικά τα φορτηγά και το φορτίο τους. Η Επιτροπή, κατόπιν επανειλημμένων διαβημάτων ενώπιον των γαλλικών αρχών, έκρινε ότι η Γαλλική Δημοκρατία, παραλείποντας να λάβει όλα τα αναγκαία και ανάλογα μέτρα προκειμένου να μην εμποδίζεται από ενέργειες ιδιωτών η ελεύθερη κυκλοφορία οπωροκηπευτικών, παρέβη τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την κοινή οργάνωση των αγορών των γεωργικών προϊόντων και από το άρθρο 30 της Συνθήκης (νυν άρθρο 34 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης), σε συνδυασμό με το άρθρο 5 της ίδιας συνθήκης. Κατά την Επιτροπή, το γαλλικό Υπουργείο Γεωργίας δήλωσε, παρά ταύτα, το 1995 ότι, μολονότι αποδοκίμαζε και καταδίκαζε τις βίαιες ενέργειες των γεωργών, ουδόλως σκόπευε να τις αντιμετωπίσει με την επέμβαση των δυνάμεων ασφαλείας. Το Δικαστήριο επιχείρησε με την απόφαση του να ερμηνεύσει το άρθρο 30 της Συνθήκης ΕΚ, το οποίο ορίζει ότι οι ποσοτικοί περιορισμοί επί των εισαγωγών, καθώς και όλα τα μέτρα ισοδυνάμου αποτελέσματος, απαγορεύονται μεταξύ των κρατών μελών, καταλήγοντας ότι το άρθρο 30 δεν απαγορεύει μόνον τα κρατικά μέτρα που, αυτά καθαυτά, εισάγουν περιορισμούς στο εμπόριο μεταξύ κρατών μελών, αλλά έχει εφαρμογή και οσάκις ένα κράτος μέλος παραλείπει να λάβει τα απαιτούμενα μέτρα για την αντιμετώπιση εμποδίων στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, τα οποία οφείλονται σε αιτίες μη κρατικής προελεύσεως. Το γεγονός ότι ένα κράτος μέλος παραλείπει να ενεργήσει ή, ενδεχομένως, παραλείπει να λάβει επαρκή μέτρα για την εξάλειψη εμποδίων στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, τα οποία δημιουργούνται συγκεκριμένα από ενέργειες ιδιωτών στο έδαφός του εις βάρος προϊόντων καταγωγής άλλων κρατών μελών, μπορεί να αποτελέσει εξίσου σοβαρό εμπόδιο για το ενδοκοινοτικό εμπόριο με μια θετική ενέργεια. Επομένως, το άρθρο 30 επιβάλλει, κατά το Δικαστήριο, στα κράτη μέλη την υποχρέωση όχι μόνο να μη θεσπίζουν τα ίδια πράξεις ή να μην υιοθετούν συμπεριφορές που μπορεί να αποτελέσουν εμπόδιο στο εμπόριο, αλλά, σε συνδυασμό με το άρθρο 5 της Συνθήκης, τους επιβάλλει επίσης την υποχρέωση να λαμβάνουν κάθε αναγκαίο και πρόσφορο μέτρο για να διασφαλίζουν στο έδαφός τους τον σεβασμό της θεμελιώδους αυτής ελευθερίας. Ενόψει δε των προεκτεθέντων περιστατικών, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι, ενόψει της συχνότητας και της σοβαρότητας των επεισοδίων, είναι πρόδηλο ότι τα μέτρα που έλαβε συναφώς η Γαλλική Κυβέρνηση δεν υπήρξαν επαρκή για τη διασφάλιση της ελευθερίας του ενδοκοινοτικού εμπορίου γεωργικών προϊόντων στην επικράτειά της, διότι τα μέτρα αυτά δεν εμπόδισαν και δεν απέτρεψαν αποτελεσματικώς τους αυτουργούς των εν λόγω παραβάσεων από την τέλεση και την επανάληψή τους. Προχώρησε δε περαιτέρω το Δικαστήριο και προς αντίκρουση του επιχειρήματος της Γαλλικής Κυβέρνησης ότι η κατάσταση των Γάλλων γεωργών ήταν τόσο δύσκολη, ώστε ευλόγως υπήρχαν φόβοι ότι πιο αποφασιστικές επεμβάσεις των αρμοδίων αρχών θα ενείχαν τον κίνδυνο προκλήσεως βιαίων αντιδράσεων των εμπλεκομένων επιχειρηματιών, με συνέπεια ακόμη σοβαρότερες διαταραχές της δημόσιας τάξεως ή και κοινωνικές αναστατώσεις, ορίζοντας ότι ο φόβος για εσωτερικές δυσχέρειες δεν μπορεί να δικαιολογήσει την παράλειψη ενός κράτους μέλους να εφαρμόσει ορθώς το κοινοτικό δίκαιο. Μάλιστα το Δικαστήριο κατέληξε στην αναγνώριση της παραβίασης του πρωτογενούς κοινοτικού δικαίου, μολονότι η Γαλλική Δημοκρατία αποζημίωσε τα θύματα των παραβάσεων, βάσει της εκ του εθνικού της δικαίου αντικειμενικής ευθύνης του Δημοσίου. 3. Η ΑΠΟΦΑΣΗ SCHMIDBERGER Η δεύτερη απόφαση του ΔΕΕ της 12ης Ιουνίου 2003 στην υπόθεση C-112/00, ευρύτερα γνωστή ως Schmidberger case, εκδόθηκε στο πλαίσιο προδικαστικού ερωτήματος του Oberlandesgericht Innsbruck της Αυστρίας ως προς την ερμηνεία των τότε άρθρων 30, 34 και 36 της Συνθήκης ΕΚ, σε συνδυασμό με το άρθρο 5 της Συνθήκης ΕΚ, καθώς και ως προς τις προϋποθέσεις ευθύνης κράτους μέλους για τις ζημίες που προκλήθηκαν σε ιδιώτες από παραβάσεις του κοινοτικού δικαίου. Τα ερωτήματα αυτά ανέκυψαν στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ της Eugen Schmidberger, www.yiannatsis.gr σελίδα 2

Internationale Transporte und Planzüge και της Δημοκρατίας της Αυστρίας σχετικά με την έγκριση που χορηγήθηκε σιωπηρώς από τις αρμόδιες αρχές της Αυστρίας σε μια ένωση πολιτών, που έχει ως κύριο σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος, να διοργανώσει μια συγκέντρωση στον αυτοκινητόδρομο του Brenner, η οποία είχε ως συνέπεια τον πλήρη αποκλεισμό της κυκλοφορίας στον εν λόγω αυτοκινητόδρομο επί 30 περίπου ώρες. Η Schmidberger ήταν μια επιχείρηση διεθνών μεταφορών με έδρα το Rot an der Rot (Γερμανία). Η κύρια δραστηριότητά της συνίστατο στη μεταφορά ξυλείας από τη Γερμανία στην Ιταλία και χάλυβα από την Ιταλία στη Γερμανία. Προς τούτο, τα βαρέα φορτηγά οχήματα της Schmidberger χρησιμοποιούσαν κυρίως τον αυτοκινητόδρομο του Brenner. Η Schmidberger άσκησε αγωγή ενώπιον του Landesgericht Innsbruck (Αυστρία) με την οποία ζητούσε να υποχρεωθεί η Δημοκρατία της Αυστρίας να της καταβάλει αποζημίωση ύψους 140.000 αυστριακών σελινίων (ATS) για τον λόγο ότι εμποδίστηκε η διέλευση πέντε φορτηγών οχημάτων της ενάγουσας από τον αυτοκινητόδρομο του Brenner επί τέσσερις συναπτές ημέρες. Ο αυτοκινητόδρομος αυτός αποτελούσε τη μόνη διαμετακομιστική οδό από την οποία μπορούν να διέλθουν τα οχήματα της ενάγουσας μεταξύ της Γερμανίας και της Ιταλίας. Η μη απαγόρευση της συγκεντρώσεως και η έλλειψη παρεμβάσεως εκ μέρους των αυστριακών αρχών προκειμένου να εμποδίσουν τον αποκλεισμό του οδικού αυτού άξονα αποτέλεσαν, κατά την Schmidberger, εμπόδιο στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων. Το εν λόγω εμπόδιο, το οποίο δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από τα δικαιώματα όσον αφορά την ελευθερία εκφράσεως και την ελευθερία του συνέρχεσθαι των διαδηλωτών, παραβαίνει το κοινοτικό δίκαιο και είναι, κατά συνέπεια, ικανό να στοιχειοθετήσει ευθύνη του οικείου κράτους μέλους. Μάλιστα η Schmidberger όρισε τη ζημία που υπέστη στην ακινητοποίηση των βαρέων φορτηγών οχημάτων της, στα πάγια έξοδα που αφορούν τους οδηγούς των οχημάτων της και στο διαφυγόν κέρδος που προκύπτει από τις μειώσεις της αμοιβής της ενάγουσας που συμφωνήθηκαν με τους πελάτες της λόγω των σημαντικών καθυστερήσεων στη μεταφορά των εμπορευμάτων καθώς και λόγω μη εκτελέσεως έξι δρομολογίων μεταξύ της Γερμανίας και της Ιταλίας. Το Δικαστήριο στηρίχθηκε στην προαναλυθείσα απόφαση Spanish strawberries case, για να επαναλάβει ότι λαμβανομένου υπόψη του θεμελιώδους ρόλου που διαδραματίζει η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων στο σύστημα της Κοινότητας και, ειδικότερα, για την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, η υποχρέωση που υπέχει κάθε κράτος μέλος να διασφαλίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των προϊόντων στο έδαφός του λαμβάνοντας τα αναγκαία και πρόσφορα μέτρα προκειμένου να εμποδίσει κάθε πρόσκομμα που οφείλεται σε πράξεις ιδιωτών επιβάλλεται χωρίς να χρειάζεται να γίνει διάκριση αναλόγως του αν οι πράξεις αυτές επηρεάζουν τις ροές εισαγωγής ή εξαγωγής ή απλώς τη διαμετακόμιση των εμπορευμάτων μέσω ενός κράτους μέλους. Προσέθεσε δε ότι η εν λόγω υποχρέωση των κρατών μελών είναι ακόμη πιο ουσιώδης όταν πρόκειται για οδικό άξονα πρωτεύουσας σημασίας, όπως ο αυτοκινητόδρομος του Brenner, που αποτελεί μία από τις κύριες χερσαίες συγκοινωνιακές οδούς για το εμπόριο μεταξύ της Βόρειας Ευρώπης και του Βορρά της Ιταλίας. Συνεπώς, το γεγονός ότι οι αρμόδιες αρχές κράτους μέλους δεν απαγόρευσαν μια συγκέντρωση πολιτών που είχε ως συνέπεια τον πλήρη αποκλεισμό, επί 30 περίπου ώρες αδιαλείπτως, μιας σημαντικής συγκοινωνιακής οδού, όπως ο αυτοκινητόδρομος του Brenner, είναι ικανό να περιορίσει το ενδοκοινοτικό εμπόριο και πρέπει, κατά συνέπεια, να θεωρηθεί ότι συνιστά μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικό περιορισμό, κατ' αρχήν ασυμβίβαστο με τις υποχρεώσεις εκ του κοινοτικού δικαίου που απορρέουν από τα άρθρα 30 και 34 της Συνθήκης, σε συνδυασμό με το άρθρο 5 αυτής, εκτός όμως αν αυτή η έλλειψη απαγορεύσεως μπορεί να δικαιολογηθεί αντικειμενικώς. Έτσι, το Δικαστήριο δέχθηκε ότι οι αυστριακές αρχές έλαβαν υπόψη σκέψεις που συνδέονταν με τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων των διαδηλωτών όσον αφορά την ελευθερία εκφράσεως και την ελευθερία του συνέρχεσθαι, τα οποία καθιερώνονται και διασφαλίζονται από την ΕΣΔΑ και από το αυστριακό σύνταγμα. Η προστασία των εν λόγω δικαιωμάτων αποτελεί θεμιτό συμφέρον ικανό να δικαιολογήσει, κατ' αρχήν, έναν περιορισμό των υποχρεώσεων που www.yiannatsis.gr σελίδα 3

επιβάλλονται από το κοινοτικό δίκαιο, ακόμη και δυνάμει μιας θεμελιώδους ελευθερίας την οποία εγγυάται η Συνθήκη, όπως η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων. Προέβη δε εν τέλει σε στάθμιση των συγκρουόμενων συμφερόντων για να καταλήξει ότι ο εν θέματι περιορισμός του ενδοκοινοτικού εμπορίου είναι ανάλογος προς τον θεμιτό σκοπό που επιδιώκεται, ήτοι, εν προκειμένω, προς την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, διότι η συγκέντρωση πολιτών έλαβε χώρα κατόπιν αιτήσεως για τη χορήγηση αδείας, υποβληθείσας βάσει του εθνικού δικαίου, και αφότου οι αρμόδιες αρχές αποφάσισαν να μην απαγορεύσουν την εν λόγω συγκέντρωση, η οδική κυκλοφορία εμποδίστηκε σε μόνο μία διαδρομή, σε μόνο μία περίσταση και επί 30 περίπου ώρες, το εμπόδιο στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων που προέκυψε από την εν λόγω συγκέντρωση είχε περιορισμένη σημασία σε σχέση τόσο με τη γεωγραφική έκταση όσο και με την εγγενή σοβαρότητα των διαταραχών που ήσαν επίμαχες στην υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η προαναφερθείσα απόφαση κατά της Γαλλίας, με την εν λόγω συγκέντρωση, πολίτες άσκησαν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους εκφράζοντας δημοσίως μια γνώμη την οποία θεωρούν σημαντική για τη συλλογική ζωή, χωρίς να σκοπεύουν στην παρεμπόδιση της ανταλλαγής εμπορευμάτων συγκεκριμένης φύσεως ή καταγωγής, ενώ τέλος οι αρμόδιες αρχές είχαν λάβει διάφορα συνοδευτικά μέτρα και μέτρα πλαισιώσεως προκειμένου να περιορίσουν κατά το δυνατόν τις διαταραχές της οδικής κυκλοφορίας. Επομένως, κατόπιν των ανωτέρω σκέψεων, δόθηκε η απάντηση από το Δικαστήριο ότι το γεγονός ότι οι αρμόδιες αρχές κράτους μέλους δεν απαγόρευσαν μια συγκέντρωση πολιτών υπό τις ανωτέρω περιστάσεις δεν είναι ασυμβίβαστο με τα άρθρα 30 και 34 της Συνθήκης, σε συνδυασμό με το άρθρο 5 αυτής. 4. Η ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ Προκύπτει, συνοψίζοντας τις ως άνω υποθέσεις, ότι η μη λήψη των πρόσφορων και αναγκαίων μέτρων από κράτος μέλος, για την αποφυγή του αποκλεισμού κομβικών σημείων των αυτοκινητοδρόμων και άλλων σημείων του εθνικού οδικού δικτύου από ιδιώτες μπορεί να συνιστά παραβίαση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, ιδίως όταν πρόκειται για οδικούς άξονες πρωτεύουσας σημασίας, που αποτελούν κύριες χερσαίες συγκοινωνιακές οδούς για το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών της Ένωσης. Θα πρέπει να εξεταστεί βεβαίως το κατά πόσον η παραβίαση της θεμελιώδους αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, δικαιολογείται σύμφωνα με τα κριτήρια που έχει θέσει το Δικαστήριο στην απόφαση «Cassis de Dijon», από τα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως η ελευθερία εκφράσεως και η ελευθερία του συνέρχεσθαι, που διασφαλίζονται από τα άρθρα 10 και 11 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών. Θα πρέπει εν τέλει να εξασφαλίζεται η προσήκουσα ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων αυτών. Με τα κριτήρια πάντως που αναπτύσσει και στις δυο αυτές αποφάσεις το Δικαστήριο, ο αποκλεισμός πολλών κομβικών σημείων των αυτοκινητοδρόμων επί τόσο μακρό χρονικό διάστημα, που επιφέρει σοβαρότατη διατάραξη της οδικής κυκλοφορίας, λαμβάνοντας υπόψη το γεωφυσικό ανάγλυφο της Ελλάδας και την έλλειψη κατά βάση εναλλακτικών, προς το δίκτυο των αυτοκινητοδρόμων, οδών, όπως οι πρόσφατες αγροτικές κινητοποιήσεις, φαίνεται να μην δικαιολογείται από την προστασία της ελευθερίας εκφράσεως και της ελευθερίας του συνέρχεσθαι. Τέλος, το ζήτημα είναι πως η κατά τα ανωτέρω παραβίαση του πρωτογενούς κοινοτικού δικαίου μπορεί να γεννήσει αστική ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση, όσων υπέστησαν την οποιαδήποτε περιουσιακή ζημία εκ των αποκλεισμών αυτών. Οι προϋποθέσεις της αστικής ευθύνης του Δημοσίου ορίζονται στο ελληνικό δίκαιο στο άρθρο 105 Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα. Θα πρέπει, σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, παράνομη πράξη, παράλειψη ή υλική ενέργεια που προέρχεται από όργανο του Δημοσίου κατά την άσκηση δημόσιας εξουσίας, να προκαλεί αιτιωδώς ζημία του ιδιώτη. Η δε παραβίαση του ενωσιακού δικαίου πληροί την προϋπόθεση του παρανόμου, ώστε εφόσον από την παράνομη παράλειψη του Ελληνικού Δημοσίου να λάβει τα αναγκαία μέτρα για την αποφυγή του αποκλεισμού κομβικών σημείων των αυτοκινητοδρόμων, προκλήθηκε περιουσιακή ζημία σε ιδιώτες, αυτοί δικαιούνται να στραφούν κατά του Δημοσίου για την αποκατάστασή της. www.yiannatsis.gr σελίδα 4

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε μαζί μας: ΓΙΑΝΝΑΤΣΗΣ ΚΑΙ ΨΑΡΑΚΗΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ WWW.YIANNATSIS.GR 38, ΚΑΡΝΕΑΔΟΥ, ΚΟΛΩΝΑΚΙ 106 76, ΑΘΗΝΑ ΕΛΛΑΔΑ Τ: (+30) 210 7231076 F: (+30) 210 7231075 www.yiannatsis.gr σελίδα 1