ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 Επιτροπή Αναφορών ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Αναφορά 1116/2001, του Siegfried Missalla, γερμανικής ιθαγένειας, σχετικά με τη φορολόγηση από τη φινλανδική κυβέρνηση των συντάξεων που καταβάλλονται σε εργαζόμενους στη Φινλανδία που εν συνεχεία μετέβησαν σε άλλο κράτος μέλος 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων διαμαρτύρεται για τον φόρο ύψους 35% που επιβάλλεται από τη φινλανδική κυβέρνηση σε συντάξεις που καταβάλλονται σε πολίτες (οποιασδήποτε ιθαγένειας) οι οποίοι, αφού εργάστηκαν στη Φινλανδία, μετέβησαν σε άλλο κράτος μέλος στο οποίο είναι πλέον μόνιμοι κάτοικοι. Ισχυρίζεται ότι αυτό είναι άδικο και ότι υπονομεύει την ελευθερία του ατόμου να επιλέγει τον τόπο διαμονής του εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ζητεί τη θέσπιση κοινοτικών κανόνων. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 14 Μαΐου Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192, παράγραφος 4, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 22 Ιουνίου Πραγματικά περιστατικά Ο αναφέρων καταγγέλλει ότι η ισχύουσα φινλανδική φορολογική νομοθεσία, σύμφωνα με την οποία το εισόδημα φινλανδικής προέλευσης που σχετίζεται με απασχόληση, το οποίο λαμβάνεται από άτομα που διαμένουν σε άλλα κράτη μέλη, υπόκειται σε τελική παρακράτηση φόρου με ενιαίο συντελεστή 35% (εφόσον σύμφωνα με την ισχύουσα φορολογική σύμβαση για την αποφυγή διπλής φορολογίας το εισόδημα εξακολουθούσε να είναι φορολογητέο στη Φινλανδία) ενώ το εισόδημα που λαμβάνεται από κατοίκους φορολογείται με προοδευτικό συντελεστή, συνιστά διαφορά ως προ τη μεταχείριση μεταξύ των δύο κατηγοριών φορολογουμένων, κάτι που συνιστά διάκριση και επομένως αντιβαίνει CM\ doc PE REV

2 στο κοινοτικό δίκαιο. Ανάλυση Ο ισχυρισμός του αναφέροντος είναι βάσιμος. Σχετικά με εισοδήματα που συνδέονται με την απασχόληση (συμπεριλαμβανόμενων των συντάξεων), οι Φινλανδοί που κατοικούν σε άλλες χώρες φορολογούνται στη Φινλανδία με πάγιο συντελεστή, ενώ όσοι κατοικούν στη Φινλανδία υπόκεινται σε προοδευτική φορολόγηση. Ως αποτέλεσμα, οι μη κάτοικοι υπόκεινται σε υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση από ό,τι οι κάτοικοι σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, στις οποίες το συνδυασμένο αποτέλεσμα των κρατικών εσόδων και του δημοτικού τέλους στο ατομικό εισόδημα ενός κατοίκου που προέρχεται από απασχόληση είναι χαμηλότερο από 35%. Επιπλέον, σε καμία περίπτωση οι μη κάτοικοι δεν δύνανται να επωφεληθούν από μειώσεις και επιδόματα που χορηγούνται συνήθως σε φορολογούμενους κατοίκους βάσει του ακαθάριστου εισοδήματός τους από απασχόληση λαμβανομένης υπόψη της προσωπικής και οικογενειακής τους κατάστασης ή, διαφορετικά, να ζητήσουν ατομική φορολογική αξιολόγηση σύμφωνα με τους κανόνες που ισχύουν για τους κατοίκους. Κάτοικοι και μη κάτοικοι, συνεπώς, χαίρουν διαφορετικής μεταχείρισης. Εφόσον η εφαρμογή της εν λόγω εθνικής νομοθεσίας έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση στο ατομικό εισόδημα ενός μη κατοίκου, συνιστά εμπόδιο στο δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας και εγκατάστασης στην επικράτεια των κρατών μελών, όπως ορίζεται από τα άρθρα 18 και 39 της Συνθήκης ΕΚ και την οδηγία 90/365/ΕΟΚ. Η λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση των μη κατοίκων ενδέχεται να αποτρέψει δικαιούχους εισοδήματος με προέλευση τη Φινλανδία, όπως οι συνταξιούχοι που ζουν στη Φινλανδία, να μετεγκατασταθούν σε άλλο κράτος μέλος και, συνεπώς, να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που δημιουργούνται για αυτούς από τις εν λόγω κοινοτικές νομοθετικές διατάξεις. Δεν συνεπάγονται όλες οι διαφορές στη μεταχείριση διακρίσεις που απαγορεύονται από τη Συνθήκη ΕΚ. Αποτελεί πάγια νομολογία ότι διακρίσεις ανακύπτουν μόνο μέσω της εφαρμογής διαφορετικών κανόνων για συγκρίσιμες καταστάσεις ή του ίδιου κανόνα σε διαφορετικές καταστάσεις 1. Σε φορολογικά ζητήματα συχνά εικάζεται ότι ένας μη κάτοικος είναι σε διαφορετική κατάσταση από έναν κάτοικο. Για φορολογικούς λόγους, η μόνιμη κατοικία είναι συνδετικός παράγοντας βάσει του οποίου η διεθνής φορολογική νομοθεσία απονέμει συνήθως εξουσίες φορολόγησης μεταξύ των κυρίαρχων κρατών. Ωστόσο, όπως επισήμανε το Δικαστήριο στην υπόθεση «avoir fiscal» 2, η αποδοχή αυτής της πρότασης ως γενικού κανόνα στερεί κάθε νόημα από τις ελευθερίες της Συνθήκης. Αντίθετα, είναι απαραίτητο να εξεταστεί εάν και σε τι έκταση μια διαφορά στη μεταχείριση καθίσταται ενδεδειγμένη ή αιτιολογημένη λόγω της διαφοράς της μόνιμης κατοικίας. Η διάκριση μεταξύ κατοίκου και μη κατοίκου πρέπει να έχει νόημα στο σύστημα φορολόγησης. Το γεγονός ότι οι κάτοικοι φορολογούνται συνήθως επί των συνολικών εσόδων, ενώ οι μη κάτοικοι φορολογούνται επί εισοδημάτων που αποκτώνται τοπικά, αντιστοιχεί στη φορολογική δικαιοδοσία των εν λόγω κρατών και στο γεγονός ότι το κράτος διαμονής είναι το καταλληλότερο να αποτιμήσει την ικανότητα συνεισφοράς του 1 Υπόθεση C-279/93 Finanzamt Köln-Altstadt κατά Roland Schumacker [1995] Συλλογή I-00225, παράγραφος Υπόθεση C-270/83 Επιτροπή κατά Γαλλίας («avoir fiscal») [1986] Συλλογή 273, παράγραφος 18. PE REV 2/5 CM\ doc

3 φορολογούμενου. Οι καταστάσεις κατοίκων και μη κατοίκων σε ένα δεδομένο κράτος δεν είναι γενικά συγκρίσιμες εφόσον υπάρχουν αντικειμενικές διαφορές μεταξύ των δύο από την άποψη της πηγής εισοδήματος και της ικανότητάς τους να καταβάλλουν φόρο ή της δυνατότητας συνεκτίμησης των προσωπικών ή οικογενειακών συνθηκών. Ωστόσο, όπου οι δύο κατηγορίες φορολογουμένων δεν είναι σε αντικειμενικά διαφορετικές καταστάσεις, η διαφορά στη μεταχείριση τους, όπως η επιβολή υψηλότερης φορολογικής επιβάρυνσης στους μη κατοίκους από ό,τι στους κατοίκους, αποτελεί έμμεση διάκριση η οποία απαγορεύεται από τη Συνθήκη ΕΚ. Η διάκριση μεταξύ της μεταχείρισης κατοίκων και μη κατοίκων σύμφωνα με τις εν λόγω διατάξεις του φινλανδικού νόμου για τη φορολογία δεν βασίζεται σε αντικειμενικές διαφορές στις αντίστοιχες καταστάσεις αυτών των δύο κατηγοριών φορολογουμένων. Ως εκ τούτου, οι διαφορές στη μεταχείρισή τους αποτελούν έμμεση διάκριση λόγω ιθαγένειας και οι περιορισμοί που επιβάλλει συνεπώς η φινλανδική νομοθεσία για την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας που προβλέπεται στη Συνθήκη ΕΚ δεν φαίνεται να είναι δικαιολογημένοι ούτε από υπερισχύοντες λόγους δημόσιου συμφέροντος. Αυτή η αναφορά αφορά ουσιαστικά τους φινλανδικούς κανόνες φορολογίας σε σχέση με τους οποίους η Επιτροπή είχε ήδη το 2001 κινήσει διαδικασία επί παραβάσει (αριθμός αναφοράς 2000/4995) σύμφωνα με το άρθρο 226 ΕΚ κατά της Φινλανδίας. Στην αιτιολογημένη γνώμη της που εξέδωσε τον Δεκέμβριο του 2004, η Επιτροπή θεώρησε ότι η Φινλανδία απέτυχε να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της σύμφωνα με το άρθρο 39 της Συνθήκης ΕΚ και την οδηγία 90/365/ΕΟΚ καθώς και το άρθρο 28 της Συμφωνίας ΕΟΧ, αντιμετωπίζοντας διαφορετικά το εισόδημα φινλανδικής προέλευσης από απασχόληση (συμπεριλαμβανόμενων των συντάξεων) το οποίο αποκτάται από μη κατοίκους σε σχέση με το εισόδημα που αποκτάται από κατοίκους. Η φινλανδική κυβέρνηση έχει έκτοτε εξηγήσει ότι βρίσκεται σε διαδικασία προετοιμασίας μεταρρύθμισης του συστήματος παρακράτησης φόρου, ότι η κυβερνητική πρόταση προς τούτο θα υποβληθεί στο Κοινοβούλιο όχι αργότερα από τον Μάιο του 2005 και ότι οι νέοι κανόνες αναμένονται να τεθούν σε ισχύ στις αρχές του Προσφάτως επίσης, το Φινλανδικό Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο παρέπεμψε ζητήματα σχετικά με τη συμβατότητα της σχετικής νομοθεσίας προς τις προαναφερθείσες διατάξεις της κοινοτικής νομοθεσίας για προδικαστική απόφαση σύμφωνα με το άρθρο 234 ΕΚ στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (υπόθεση C-520/04 Turpeinen). Συμπέρασμα Ο ισχυρισμός του αναφέροντος είναι δικαιολογημένος. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει όσον αφορά τους εν λόγω φινλανδικούς εθνικούς φορολογικούς κανόνες το 2001 και, πρόσφατα, απηύθυνε αιτιολογημένη γνώμη για το εν λόγω ζήτημα στη φινλανδική κυβέρνηση. Η συμβατότητα με την κοινοτική νομοθεσία των ίδιων αυτών εθνικών κανόνων αποτελεί επί του παρόντος αντικείμενο υπόθεσης που εκκρεμεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να προωθεί τη διαδικασία επί παραβάσει για το ζήτημα εάν και εφόσον συνεχίσει να αποτελεί το ενδεδειγμένο μέσο. Πρόταση: η εξέταση της αναφοράς δεν θα πρέπει να περατωθεί έως ότου η εθνική νομοθεσία τροποποιηθεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας. CM\ doc 3/5 PE REV

4 4. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 26 Σεπτεμβρίου Όπως επεξηγήθηκε στην προηγούμενη ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την εν λόγω αναφορά, η Επιτροπή το 2001 κίνησε διαδικασία επί παραβάσει (αριθμός αναφοράς 2000/4995) σύμφωνα με το άρθρο 226 της Συνθήκης ΕΚ κατά της Φινλανδίας όσον αφορά τις σχετικές διατάξεις του φινλανδικού νόμου για τη φορολογία. Αιτιολογημένη γνώμη εστάλη στις 22 Δεκεμβρίου Επίσης, το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Φινλανδίας, ζήτησε την παραπομπή για έκδοση προδικαστικής απόφασης σύμφωνα με το άρθρο 234 της Συνθήκης ΕΚ στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων σχετικά με τη συμβατότητα της σχετικής φινλανδικής νομοθεσίας με το άρθρο 39 της Συνθήκης ΕΚ και τις διατάξεις της οδηγίας 90/365/ΕΟΚ, καθώς και με το άρθρο 28 της Συμφωνίας ΕΟΧ (υπόθεση C-520/04 Turpeinen). Με απόφαση της 9ης Νοεμβρίου 2006 το Δικαστήριο απάντησε στο ερώτημα του φινλανδικού δικαστηρίου ως εξής: «Το άρθρο 18 ΕΚ έχει την έννοια ότι απαγορεύει εθνική κανονιστική ρύθμιση σύμφωνα με την οποία ο φόρος εισοδήματος που επιβάλλεται στη σύνταξη γήρατος η οποία καταβάλλεται από οργανισμό του οικείου κράτους μέλους σε πρόσωπο το οποίο κατοικεί εντός άλλου κράτους μέλους υπερβαίνει, σε ορισμένες περιπτώσεις, τον φόρο ο οποίος θα οφειλόταν αν το πρόσωπο αυτό κατοικούσε εντός του πρώτου αυτού κράτους μέλους, εφόσον η εν λόγω σύνταξη συνιστά το σύνολο ή σχεδόν το σύνολο των εισοδημάτων του εν λόγω προσώπου». Μέχρι τότε, οι φινλανδικές αρχές είχαν ήδη τροποποιήσει τη φινλανδική νομοθεσία, με έναρξη ισχύος την 1η Ιανουαρίου Το νέο σύστημα φορολόγησης του εισοδήματος φινλανδικής προέλευσης που λαμβάνουν μη κάτοικοι προβαίνει σε διάκριση μεταξύ των συνταξιούχων μη κατοίκων και των άλλων μη κατοίκων. Συνταξιούχοι που δεν είναι κάτοικοι φορολογούνται σύμφωνα με ένα σύστημα που αντιστοιχεί σε αυτό που ισχύει για τους κατοίκους (δηλαδή, φορολόγηση με προοδευτικό συντελεστή και χορήγηση παρόμοιων μειώσεων λόγω του ότι λαμβάνεται υπόψη η προσωπική και οικογενειακή τους κατάσταση). Η φορολογική μεταχείριση των μη κατοίκων που δεν είναι συνταξιούχοι εξαρτάται από το εάν λαμβάνουν το σύνολο ή σχεδόν το σύνολο του εισοδήματός τους σε παγκόσμιο επίπεδο από τη Φινλανδία. Σε όσους λαμβάνουν το σύνολο ή σχεδόν το σύνολο του εισοδήματός τους σε παγκόσμιο επίπεδο από τη Φινλανδία προσφέρεται η εναλλακτική λύση να επιλέξουν μεταξύ της φορολογίας με προοδευτικό συντελεστή και της παρακράτησης φόρου στην πηγή. Σε περίπτωση που επιλέξουν φορολόγηση με προοδευτικό συντελεστή τούς χορηγούνται επίσης μειώσεις παρόμοιες με αυτές που χορηγούνται στους κατοίκους (λαμβάνεται υπόψη η προσωπική και οικογενειακή τους κατάσταση). Τέλος, στους μη κατοίκους που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του συστήματος παρακράτησης φόρου χορηγείται μια (θεωρητική) μείωση, από το εισόδημά τους που υπόκειται σε παρακράτηση φόρου, που μοιάζει αρκετά με τη μείωση που διατίθεται σε ορισμένους σπουδαστές και ασκούμενους που δεν είναι κάτοικοι. Οι αλλαγές που περιγράφηκαν ανωτέρω κατέστησαν τη φινλανδική νομοθεσία συμβατή με το κοινοτικό δίκαιο. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή τερμάτισε την προαναφερθείσα διαδικασία επί PE REV 4/5 CM\ doc

5 παραβάσει. CM\ doc 5/5 PE REV