ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ ΠΑ 1.3.4: «ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΑΤΟΣ»

2012 ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΑ ΑΡΧΗ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΕΡΓΟ: «ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ» ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ ΠΑ 1.3.4: «ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΑΤΟΣ» Έκδοση 1.0 ΑΘΗΝΑ, 27/07/2012 TREK CONSULTING ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Κ.Καραμανλή 59, 151 25 Μαρούσι Τηλ: 210-61.79.414, fax: 210-61.79.288 e-mail: info@trek.gr, url: www.trek.gr

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 4 1.2 ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ... 5 2.1 ΓΕΝΙΚΑ... 7 2.2 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ... 8 2.2.1 ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟΧΩΝ... 9 2.2.2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ... 10 2.3 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ... 12 2.3.1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ... 14 2.4 ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ... 15 2.5 ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ... 16 2.6 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ... 18 2.7 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ... 19 2.8 ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ... 20 2.9 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ... 22 2.10 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ... 25 2.11 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ... 28 Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 2

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 3

1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παρόν παραδοτέο με τίτλο «Μεθοδολογία Ανάπτυξης Ολοκληρωμένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος» υποβάλλεται από την εταιρεία TREK Consulting Ανώνυμη Εταιρεία Σύμβουλοι Επιχειρήσεων στο πλαίσιο του έργου: «ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ» (αρ. διακήρυξης 2100.00.002.4/6562 / 14-11-2011) και σύμφωνα με την από 28/05/2012 ισχύουσα σύμβαση. Το παραδοτέο αποτελεί προϊόν της Ενότητας Εργασίας 1: «Διάγνωση Αναγκών και Σύνθεση Αποτελεσμάτων» και ειδικότερα της Φάσης 1.3: «Ανάπτυξη Εκπαιδευτικού Περιεχομένου για τους υπό Μελέτη Κλάδους» και ακολουθεί την εξής βασική δομή: Κεφάλαιο 1: «Εισαγωγή-Επιτελική Σύνοψη» όπου πραγματοποιείται συνοπτική παρουσίαση του παραδοτέου, των βασικών αποτελεσμάτων και των διαγνωστικών συμπερασμάτων αυτού. Κεφάλαιο 2: «Ενέργειες σχεδιασμού ολοκληρωμένου εκπαιδευτικού προγράμματος» όπου αναφέρονται αναλυτικά όλα τα στάδια ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου εκπαιδευτικού προγράμματος. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 4

1.2 ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ Το παρόν παραδοτέο αποτελεί την ολοκλήρωση των μελετών που αφορούν τον τρόπο σχεδιασμού οργάνωσης και υλοποίησης ενός ολοκληρωμένου εκπαιδευτικού προγράμματος. Έχουν προηγηθεί οι μελέτες 1: 1.3.1 :Μεθοδολογία Σχεδιασμού Προγραμμάτων e-learning 1.3.2 :Προδιαγραφές και εργαλεία σχεδιασμού εκπαιδευτικού υλικού (έντυπου και ηλεκτρονικού) και 1.3.3 :Εργαλεία αξιολόγησης εκπαιδευτικού προγράμματος Με το παρόν παραδοτέο που έχει τίτλο: «Μεθοδολογία Ανάπτυξης Ολοκληρωμένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος», αξιοποιώντας το υλικό των προηγουμένων παραδοτέων δημιουργείται η «πρότυπη» μεθοδολογία με την οποία πλέον η ΟΚΕ θα μπορεί τόσο στο πλαίσιο του παρόντος έργου και στο μέλλον να οργανώνει ολοκληρωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα. Η μεθοδολογία αυτή θα βρει εφαρμογή στα δέκα ολοκληρωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα που θα αναπτυχθούν κατά τη διάρκεια του παρόντος έργου. Τα προγράμματα αυτά θα αποτελέσουν το case study της μεθοδολογίας και το πιθανότερο είναι με την ολοκλήρωση του σχεδιασμού και της υλοποίησης αυτών των προγραμμάτων να χρειαστεί μια επόμενη έκδοση της μεθοδολογίας, στην οποία να συμπεριληφθεί και η εμπειρία που θα αποκτηθεί κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου. Ως εκ τούτου η μεθοδολογία θα καθίσταται δυναμική και διαρκώς βελτιούμενη. Με το παρόν παραδοτέο συνδέονται οι προηγούμενες μελέτες και χρησιμοποιώντας στοιχεία από αυτές δημιουργείται η επιτομή για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου εκπαιδευτικού προγράμματος. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 5

2 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 6

2.1 ΓΕΝΙΚΑ Η Μεθοδολογία Ανάπτυξης Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Κατάρτισης, είναι η μελέτη εφαρμογής βάσει της οποίας θα εκπονηθούν στη συνέχεια τα 10 Ολοκληρωμένα Προγράμματα. Σκοπός της μελέτης αυτής είναι η καταγραφή των μεθοδολογιών, των τρόπων και των εργαλείων που θα χρησιμοποιηθούν για την ανάλυση των στοιχείων που αποτελούν ένα Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Κατάρτισης. Παράλληλα η μελέτη αυτή θα μπορεί πλέον στο μέλλον, να αποτελεί έναν ασφαλή οδηγό δημιουργίας νέων ολοκληρωμένων προγραμμάτων κατάρτισης από τους υπεύθυνους της ΟΚΕ ή από συνεργάτες της. Με τον τρόπο αυτό η ΟΚΕ θα αποκτήσει διαδικασίες σχεδιασμού και δημιουργίας ολοκληρωμένων προγραμμάτων κατάρτισης που σταδιακά, θα ενταχθούν στο πρότυπο ποιότητας της ΟΚΕ ώστε να είναι μέρος της διαδικασίας λειτουργίας και ποιοτικού ελέγχου του έργου της. Αναλύονται στη συνέχεια όλα τα στοιχεία της Μεθοδολογίας Ανάπτυξης Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Κατάρτισης. Φυσικά, η μελέτη θεωρεί ως δεδομένο την ύπαρξη μελέτης για τις εκπαιδευτικές ανάγκες της ομάδας στόχου η οποία θα αποτελέσει ένα εκ των αξιολογικών αξόνων της πρωτογενούς έρευνας που θα πραγματοποιηθεί. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 7

2.2 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Με την ολοκλήρωση της «Αποτύπωσης της Υφιστάμενης Κατάστασης» και της διατύπωσης των «Εκπαιδευτικών Αναγκών» που θα προκύψουν από τις μελέτες και τις έρευνες που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη, θα υπάρχουν στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, τα στοιχεία εκείνα που χρειάζονται, για να σχεδιαστεί το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος και στη συνέχεια η υλοποίηση και η αξιολόγησή του. Το ζητούμενο αποτέλεσμα της μάθησης έχει σχέση με τον προσδιορισμό των γνώσεων και των ικανοτήτων που θα πρέπει να αποκτήσουν οι εκπαιδευόμενοι κατά τη διάρκεια της κατάρτισης, δηλαδή με τον προσδιορισμό του τι ακριβώς θα είναι ικανοί να κάνουν στο τέλος της κατάρτισης. Με τη διαπίστωση των εκπαιδευτικών αναγκών υπάρχει το υλικό για την διατύπωση του σκοπού και των εκπαιδευτικών και στόχων. Ο ακριβής εντοπισμός των εκπαιδευτικών στόχων αποτελεί το θεμέλιο λίθο της αποτελεσματικότητας κάθε εκπαιδευτικής δραστηριότητας, αφού γνωρίζοντας εκ των προτέρων πού θέλεις να φθάσεις, μπορείς να σχεδιάσεις αποτελεσματικότερα και να έχεις μεγαλύτερες πιθανότητες να φθάσεις εκεί. Αυτό που συνήθως συμβαίνει στη διατύπωση των εκπαιδευτικών στόχων όταν διατυπώνονται σωστά, είναι να εξυπηρετούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την παραγωγή του εκπαιδευτικού περιεχομένου και όχι ως συνήθως συμβαίνει (που είναι το αντίθετο), το περιεχόμενο να εξυπηρετεί τους εκπαιδευτικούς στόχους. Σκοπός ενός προγράμματος είναι μια γενική δήλωση των επιδιώξεων του προγράμματος, που αφορούν, είτε το σύνολό του, είτε ένα μέρος του. Εκπαιδευτικός στόχος ενός προγράμματος είναι η ειδικότερη δήλωση του αποτελέσματος που αναμένεται να έχει επιτύχει ο εκπαιδευόμενος μετά τη λήξη του προγράμματος. Η διατύπωση των στόχων σκοπό έχουν να χρησιμεύσουν για το σχεδιασμό του εκπαιδευτικού προγράμματος και συγκεκριμένα για να καθοδηγήσουν: τους εκπαιδευτές στη συγκεκριμενοποίηση του περιεχομένου της μάθησης που θα διδάξουν στους εκπαιδευόμενους Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 8

στη λήψη της απόφασης για την εκπαιδευτική μεθοδολογία υλοποίησης του προγράμματος, στην υιοθέτηση κριτηρίων για την αξιολόγηση των εκπαιδευομένων και του εκπαιδευτικού προγράμματος μετά τη λήξη του. Οι μελέτες 1.3.1, 1.3.2 και 1.3.3 που έχουν προηγηθεί, περιέχουν όλα τα στοιχεία που χρειάζεται οιοσδήποτε υπεύθυνος σχεδιασμού ολοκληρωμένων προγραμμάτων (που μαζί με τα αποτελέσματα της διάγνωσης των εκπαιδευτικών αναγκών, δηλαδή του επιπέδου στο οποίο βρίσκεται η ομάδα στόχος) γι τη διατύπωση των εκπαιδευτικών στόχων του προγράμματος. 2.2.1 ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟΧΩΝ Ο σκοπός της εκπαίδευσης είναι μια γενικόλογη δήλωση για τις επιδιώξεις του προγράμματος. Ο σκοπός της εκπαίδευσης εκφράζει τη «στρατηγική απόφαση» για την οποία υλοποιείται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Η διατύπωση του σκοπού της εκπαίδευσης χρειάζεται γιατί: 1. Δίνει την εικόνα των επιδιώξεων του προγράμματος. 2. Αποτελεί την αρχή για την ανάπτυξη του σχεδιασμού της κατάρτισης. 3. Παρέχει πληροφορίες από τις οποίες θα αναπτυχθούν οι εκπαιδευτικοί στόχοι. 4. Καθοδηγεί τη συνολική λειτουργία του προγράμματος. 5. Εκφράζει με ποιον τρόπο θα καλυφθούν οι εκπαιδευτικές ανάγκες που εντοπίσθηκαν από την ανάλυση των εκπαιδευτικών αναγκών. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι εκφράζουν τα συγκεκριμένα αποτελέσματα (σε επίπεδο γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων) που θα έχουν να επιδείξουν οι εκπαιδευόμενοι με τη λήξη της εκπαιδευτικής δραστηριότητας. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι χρειάζονται γιατί: 1. Αναλύουν το σκοπό (στρατηγική απόφαση) σε επιμέρους συγκεκριμένες ενέργειες που θα πρέπει να γίνουν (επιχειρησιακές αποφάσεις) για την επίτευξή του. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 9

2. Παρέχουν ένα χρήσιμο οδηγό, για την επιλογή και τη δημιουργία του εκπαιδευτικού περιεχομένου. 3. Προσδιορίζουν με ακρίβεια τα επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα με όρους γνωσιακούς, δεξιοτήτων και συμπεριφοράς. 4. Παρέχουν ένα σχέδιο για τον εκπαιδευτή το οποίο μπορεί να τον καθοδηγήσει στην πορεία της εκπαιδευτικής του δραστηριότητας. 5. Σχετίζονται με την ορατή απόδοση των εκπαιδευομένων, η οποία είναι μετρήσιμη, επιτρέποντας στον εκπαιδευτή να αντιληφθεί το μέτρο της επιτυχίας του προγράμματος. 6. Επιτρέπουν στον εκπαιδευτή (e-tutor, στην περίπτωση του e-learning) να δώσει υπεύθυνο απολογισμό των αποτελεσμάτων της εργασίας του σε αυτούς που του αναθέτουν την εκπαίδευση. 7. Παρέχουν πληροφορίες στους εκπαιδευομένους σχετικά με το τι απαιτείται από αυτούς και σε ποιο σημείο του εκπαιδευτικού προγράμματος βρίσκονται. 8. Αποτελούν περιληπτική δήλωση του είδους και της μορφής του προγράμματος που απευθύνεται σε αυτούς που χρηματοδότησαν το πρόγραμμα. 9. Παρέχουν τη βάση για τον σχεδιασμό της αξιολόγησης. 10. Προσδιορίζουν κάθε στιγμή το σημείο που βρίσκονται οι εκπαιδευόμενοι και το πού θα φτάσουν. 11. Αποτελούν ένα χρήσιμο μέσο επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτών, μεταξύ εκπαιδευτών και εκπαιδευομένων και μεταξύ εκπαιδευτών και υπευθύνων υλοποίησης του προγράμματος. 2.2.2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ Η βάση για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών στόχων, που έχουν τεθεί, είναι στο να εξεταστεί αν διευκολύνουν στην ίδια την αξιολόγηση του προγράμματος. Εάν οι στόχοι δεν διευκολύνουν τον σχεδιασμό της αξιολόγησης, τότε θα πρέπει να επαναδιατυπωθούν. Για να θεωρηθεί η δήλωση ενός στόχου ολοκληρωμένη, θα πρέπει να πληροί τρεις συνθήκες: να δηλώνει το αποτέλεσμα της εκπαίδευσης, Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 10

να αναφέρει τη συνθήκη επιτυχίας και να περιγράφει το κριτήριο επιτυχίας του αποτελέσματος. Επιπλέον, η δήλωση ενός στόχου, θα πρέπει να αναφέρεται στον συγκεκριμένο τομέα μάθησης στον οποίο ανήκει, δηλαδή στον γνωσιακό, στον ψυχοκινητικό, στον συναισθηματικό ή ακόμη και σε συνδυασμό αυτών. Πολλές φορές υποτιμάται η διατύπωση των εκπαιδευτικών στόχων γιατί στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα το υλικό καθορίζει τους στόχους και την αξιολόγηση η την πιστοποίηση ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Δηλαδή: η διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών διαπιστώνει το επίπεδο στο οποίο βρίσκεται η ομάδα στόχος. τίθεται ο σκοπός της εκπαίδευσης για την ομάδα στόχο, δηλαδή παίρνεται η στρατηγική απόφαση για το που θέλουμε να φτάσουμε την ομάδα στόχο μέσω της εκπαίδευσης η της κατάρτισης. τίθενται οι στόχοι της εκπαίδευσης, δηλαδή αναλύονται οι τρόποι που θα πετύχουμε το σκοπό που έχει τεθεί. Οπότε μέσω των στόχων: επιλέγουμε το υλικό επιλέγουμε τη μεθοδολογία επιλέγουμε τη διαδικασία αξιολόγησης η πιστοποίησης των εκπαιδευομένων Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 11

2.3 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Η διαδικασία ανάπτυξης του εκπαιδευτικού υλικού έχει ήδη αναφερθεί διεξοδικά στο παραδοτέο 1.3.3 με τίτλο «Προδιαγραφές και Εργαλεία Σχεδίασης Εκπαιδευτικού Υλικού Έντυπου και Ηλεκτρονικού». Στο παρών παραδοτέο, θα αναφέρουμε τα σημαντικότερα σημεία που αφορούν τη διαδικασία παραγωγής του εκπαιδευτικού υλικού αφού και αυτή είναι μέρος του σχεδιασμού ενός ολοκληρωμένου εκπαιδευτικού προγράμματος η προγράμματος κατάρτισης. Η ανάπτυξη του εκπαιδευτικού υλικού είναι ίσως το σημαντικότερο από τα σημεία σχεδιασμού ενός ολοκληρωμένου προγράμματος κατάρτισης και μάλιστα εξ αποστάσεως. Είναι γνωστό, από τις «αρχές» του μοντέλου της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ότι στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, το υλικό είναι αυτό που «διδάσκει», οπότε γίνεται κατανοητή η σπουδαιότητα που έχει ο σχεδιασμός και η υλοποίησή του. Με την ολοκλήρωση της διατύπωσης των εκπαιδευτικών στόχων και γνωρίζοντας τις εκπαιδευτικές ανάγκες της ομάδας στόχου (δηλαδή το επίπεδο εκκίνησης της ομάδας στόχου), το επόμενο βήμα είναι ο σχεδιασμός του εκπαιδευτικού υλικού. Το υλικό του οποίου η ανάπτυξη θα σχεδιαστεί στη φάση αυτή θα πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες που έχουν τεθεί από τους εκπαιδευτικούς στόχους, σε επίπεδο γνώσεων, ικανοτήτων και στάσεων. Το εκπαιδευτικό υλικό θα αποτελείται από την έντυπη και την ηλεκτρονική μορφή του. Το εκπαιδευτικό υλικό κάθε προγράμματος, θα διαρθρώνεται σε βασικές ενότητες/αρθρώματα (modules) τα οποία θα καλύπτουν ειδικά τις ανάγκες όπως αυτές έχουν προκύψει από τη διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών. Συγκεκριμένα για κάθε εκπαιδευτική ενότητα θα πρέπει ο υπεύθυνος σχεδιασμού του εκπαιδευτικού υλικού η ο υπεύθυνος εκπαίδευσης: Να παρουσιάσει και αναπτύξει το περιεχόμενο της εκπαίδευσης η της κατάρτισης. Να τεκμηριώσει και να συσχετίσει το περιεχόμενο με τους εκπαιδευτικούς στόχους που έχουν τεθεί. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 12

Να προσδιορίσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα σε επίπεδο γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων σε συνάρτηση με τον σκοπό της εκπαίδευσης Να παραθέτει το σκοπό και τους στόχους του κάθε κεφαλαίου και της κάθε ενότητας Να παραθέσει το σχετικό εκπαιδευτικό υλικό (έντυπο ή/και ηλεκτρονικό) ή/και την ενδεικτική βιβλιογραφία, Να προσδιορίσει τη χρονική διάρκεια σε ώρες συμβατικής κατάρτισης και ελάχιστες απαιτούμενες ώρες ατομικής μελέτης και ενασχόλησης στην πλατφόρμα εξ αποστάσεως ηλεκτρονικής εκπαίδευσης. Να παραθέσει τις πηγές από τις οποίες έχει αντλήσει το εκπαιδευτικό υλικό Να παραθέτει στο τέλος κάθε ενότητας τις απαραίτητες ασκήσεις αξιολόγησης και αυτοαξιολόγησης Να παραθέτει τις απαιτούμενες, κατά τον συγγραφέα του υλικού, εργασίες που θα πρέπει να εκπονήσουν οι καταρτιζόμενοι Να παραθέτει απαραίτητα Links του διαδικτύου στα οποία οι καταρτιζόμενοι αλλά και ο εκπαιδευτής θα μπορούν να αντλήσουν υλικό και πληροφορία σχετική με το αντικείμενο της κατάρτισης Να παραθέτει λογισμικά ή εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διάρκεια της κατάρτισης ως εποπτικά εργαλεία ή μέσα. Στη συνέχεια αναφέρονται βασικές προδιαγραφές που θα πρέπει να πληροί η ανάπτυξη του εκπαιδευτικού υλικού. Γενικά το εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει: Να ξεκινά από κάποιο γνωστό στους εκπαιδευόμενους θέμα και μετά να ακολουθεί κάποιο άγνωστο. Η νέα γνώση αποκτάται πιο εύκολα όταν στηρίζεται σε υπάρχουσα γνώση. Να ξεκινά από συγκεκριμένες έννοιες γνωστές στους εκπαιδευμένους και θα προχωρά στην παράθεση αφηρημένων εννοιών. Να ξεκινά από την παράθεση πραγμάτων ή στοιχείων που εύκολα μπορούν να παρατηρηθούν και στη συνέχεια θα προχωρά στη δημιουργία αιτιακών διασυνδέσεων. Να ξεκινά από τα απλά θέματα και θα προχωρά σε πιο σύνθετα. Να ξεκινά από τη συνολική εικόνα ενός θέματος και στη συνέχεια θα επικεντρώνεσαι σε κάποιο σημείο του. Είναι πάντοτε πιο εύκολο να κατανοήσεις ένα θέμα, όταν το θέμα αυτό ενταχθεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Να ακολουθεί μια χρονολογική σειρά παράθεσης εννοιών, στοιχείων ή γεγονότων. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 13

Παράλληλα το ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει να είναι σχεδιασμένο για να εξυπηρετήσει την παροχή κατάρτισης, μέσω της πλατφόρμας της εξ αποστάσεως ηλεκτρονικής εκπαίδευσης της ΟΚΕ. Το ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει να ανταποκρίνεται στα διεθνή πρότυπα σχεδιασμού και παραγωγής ηλεκτρονικό εκπαιδευτικού υλικού και να ανταποκρίνεται στις αρχές εκπαίδευσης ενηλίκων. Το εκπαιδευτικό υλικό πρέπει να είναι δομηθεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αξιοποιεί τα επικοινωνιακά εργαλεία και τα εργαλεία συνεργατικής μάθησης που διαθέτει το περιβάλλον της πλατφόρμας της ΟΚΕ 2.3.1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Η επιλογή, ο σχεδιασμός και η δημιουργία του έντυπου ή του ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού υλικού, χρειάζεται να αξιολογηθεί ώστε να διαπιστωθεί, αν αυτό είναι συμβατό με τις ανάγκες των στόχων του προγράμματος. Γενικά η αξιολόγηση θα πρέπει να βασίζεται στις αρχές που ακολουθούν: 1. Το εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει να: περιέχει επεξηγηματικά σχόλια στα δύσκολα σημεία, παρέχει ευκαιρίες στους εκπαιδευόμενους για πρακτική άσκηση, περιέχει τρόπους ελέγχου για τον βαθμό κατανόησης του περιεχομένου. 2. Το εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει να: είναι συμβατό με τις αρχές μάθησης ενηλίκων, είναι σύμφωνο με τις αρχές αντίληψης των πληροφοριών (λεκτικών ή μη λεκτικών), 3. Το εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει να: προσαρμόζεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων, όπως αυτά προκύπτουν από τα αποτελέσματα της ανάλυσης της υφιστάμενης κατάστασης και της διάγνωσης των εκπαιδευτικών αναγκών και τους εκπαιδευτικούς στόχους που έχουν τεθεί, και είναι συμβατό με την εκπαιδευτική στρατηγική που έχει αρχικά σχεδιαστεί. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 14

2.4 ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ Για κάθε εκπαιδευτικό πρόγραμμα θα υπάρχει, μια αναλυτική περιγραφή των προαπαιτούμενων γνώσεων που καλείται να έχει ο εκπαιδευόμενος, για να μπορεί να συμμετάσχει σε αυτό. Οι προαπαιτούμενες γνώσεις ορίζονται σε μορφή bullets και είναι αριθμημένες ώστε ο εκπαιδευόμενος να μπορεί εύκολα να προσδιορίσει τις απαιτήσεις και να συγκρίνει με τις δικές του γνώσεις. Θα πρέπει να ληφθεί υπ όψιν, η κατηγορία μαθήματος στο οποίο ανήκει το πρόγραμμα, ώστε να προσδιοριστούν σωστά οι προαπαιτούμενες γνώσεις π.χ. σε πρόγραμμα Εισαγωγικής Κατάρτισης οι προαπαιτούμενες γνώσεις θα είναι σαφώς λιγότερες από ότι σε ένα πρόγραμμα Εξειδίκευσης. Σε κάθε κατηγορία προγράμματος θα καταγραφούν τα χαρακτηριστικά των καταρτιζομένων, ώστε να γίνει με συγκεκριμένα κριτήρια η επιλογή τους. Είναι προφανές ότι η κάθε ομάδα στόχος δεν είναι ομοιογενής σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων (αφού ο κάθε ένας από τους συμμετέχοντες σε αυτή έχει τη δική του επαγγελματική η εργασιακή πορεία) οπότε χρειάζεται να τεθεί ένα minimum γνώσεων τουλάχιστον η εμπειρίας που θα πρέπει να έχουν υποψήφιοι να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα. Στην ειδική περίπτωση μάλιστα του συγκεκριμένου προγράμματος που η ομάδα στόχος είναι άτομα πάνω των 55 γίνεται αντιληπτό ότι θα υπάρχει μεγάλη δυσκολία στον εντοπισμό αυτού του επιπέδου εκκίνησης για τους συμμετέχοντες, όταν μάλιστα αυτοί προέρχονται και από δέκα διαφορετικούς κλάδους της οικονομίας. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 15

2.5 ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ Εκπαιδευτικό μέσο είναι κάθε φυσικό μέσο που έχει τη δυνατότητα να "μεταδώσει" ένα εκπαιδευτικό μήνυμα. Σύμφωνα με αυτό τον ορισμό, ένα βιβλίο, μια βιντεοκασέτα, η τηλεόραση, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής ή η ομιλία ενός εκπαιδευτή θεωρούνται εκπαιδευτικά μέσα. Με την διατύπωση των στόχων, τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του εκπαιδευτικού υλικού θα πρέπει να επιλεγούν τα κατάλληλα εκπαιδευτικά μέσα. Τα εκπαιδευτικά μέσα που θα επιλεγούν αποτελούν τα κανάλια επικοινωνίας μέσω των οποίων μεταδίδεται το εκπαιδευτικό μήνυμα. Η επιλογή των κατάλληλων εκπαιδευτικών μέσων από τον υπεύθυνο σχεδιασμού του προγράμματος ή τον εκπαιδευτή θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία ή μη της κατάρτισης και ως εκ τούτου της επίτευξης του σκοπού και των στόχων του προγράμματος. Με την επιλογή της ΟΚΕ να χρησιμοποιήσει το e-learning για την υλοποίηση της κατάρτισης τα μέσα για την υλοποίηση του προγράμματος θεωρητικά είναι όλα όσα μπορεί να μας προσφέρει η τεχνολογία. Όλα αυτά βέβαια έχουν αναλυτικότατα περιγραφεί στα παραδοτέα 1.3.1 και 1.3.2 που αφορούν το σχεδιασμό προγραμμάτων e-learning και στη παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού αντίστοιχα. Ενδεικτικά τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες του παρόντος έργου είναι: 1. Πλατφόρμα διαχείρισης της εκπαίδευσης (L.M.S.) η οποία προσφέρει τις δυνατότητες: Διαχείρισης των εκπαιδευομένων Διαχείρισης των εκπαιδευτών Διαχείρισης του εκπαιδευτικού υλικού Παρακολούθησης της εκπαιδευτικής δραστηριότητας των εκπαιδευομένων Εκπόνησης αναφορών σχετικά με την πρόοδο τις ώρες παρακολούθησης κ.λ.π. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 16

Όλα αυτά αναλύονται διεξοδικά στο παραδοτέο 1.3.1 στο οποίο περογραφονται και οι προδιαγραφές του λογισμικού που θα υλοποιηθεί για τις ανάγκες του παρόντος έργου. 2. Ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό υλικό το οποίο θα περιέχει (τα «μέσα»): Ήχο Video Προσομοιώσεις Ασκήσεις αυτοαξιολόγησης Κείμενα Εικόνες Γραφικά Όλα αυτά περιγράφονται αναλυτικά στο παραδοτέο 1.3.2 που αναφέρεται στον τρόπο σχεδίασης εκπαιδευτικού υλικού. Με όσα προηγουμένως αναφέρθηκαν, γίνεται κατανοητό ότι ο υπεύθυνος σχεδιασμού των προγραμμάτων θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που χρειάζονται ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι και ο σκοπός του προγράμματος. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 17

2.6 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Σε επίπεδο σχεδιασμού θα αναφέρεται η ακριβής διάρκεια του εκάστοτε εκπαιδευτικού προγράμματος. Η διάρκεια του προγράμματος εξαρτάται από: Το περίγραμμα εργασίας Τους στόχους του προγράμματος Τις προαπαιτούμενες γνώσεις των καταρτιζομένων Με τον ορισμό της διάρκειας του προγράμματος προσδιορίζεται οριοθετείται και το εύρος του εκπαιδευτικού υλικού που θα παραχθεί. Ο υπεύθυνος του σχεδιασμού του προγράμματος, αφού προχωρήσει στον ορισμό των ωρών του προγράμματος (οι οποίες θα καλύψουν τις ανάγκες επίτευξης των εκπαιδευτικών στόχων) ενημερώνει πλήρως το συγγραφέα ώστε αυτός ως ειδικός να περιλάβει στην ανάπτυξη των ενοτήτων του εκπαιδευτικού υλικού και τις προτεινόμενες ώρες κατάρτισης (παράμετρος χρόνος-στόχος), που αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο υλικό και τις ώρες αυτοεκπαίδευσης μέσω του συστήματος ασύγχρονης τηλεκατάρτισης της ΟΚΕ Η διάρκεια μπορεί επίσης να προσδιοριστεί και σε επίπεδο υποενοτήτων. Αυτό βοηθά τους σχεδιαστές όταν ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι αρθρωτό (modular) και θα μπορεί στο μέλλον να σχεδιαστεί με βάση διεθνή πρότυπα (SCORM) για τις ανάγκες μικτής εκπαίδευσης (συνδυασμού συμβατική και εξ αποστάσεως τηλε κατάρτισης). Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 18

2.7 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ Η διαδικασία επιλογής εκπαιδευτών περιλαμβάνει τα τυπικά και τα ουσιαστικά προσόντα των εκπαιδευτών οι οποίοι θεωρούνται κατάλληλοι για να αναλάβουν το εκπαιδευτικό έργο ανά θεματική ενότητα. Προφίλ των εκπαιδευτών Επίπεδο και ποιότητα γνώσεων. Περιλαμβάνει τη διαβάθμιση τους τυπικής εκπαίδευσης (πτυχίο, μεταπτυχιακές σπουδές, διδακτορικό), τους ιδιαίτερες γνώσεις που απαιτούνται για την υλοποίηση τους διδασκαλίας (π.χ. γνώσεις ψυχολογίας, παιδαγωγικής κτλ.), καθώς και το είδος τους διδασκαλίας (θεωρητική ή πρακτική). Επίπεδο επαγγελματικής εμπειρίας. Περιλαμβάνει την προϋπηρεσία σε έτη, αλλά και την ανάλογη επαγγελματική εμπειρία που απαιτείται για την πληρέστερη και ολοκληρωμένη διδασκαλία. Εδώ αναζητείται η εργασιακή εμπειρία πάνω στο αντικείμενο τους διδασκαλίας. Διδακτική εμπειρία. Περιλαμβάνει την επιθυμητή διδακτική εμπειρία και την προέλευση τους. Τεχνογνωσία εκπαίδευσης (μάθησης) ενηλίκων. Περιλαμβάνει την επιθυμητή εκπαίδευση σε θέματα εκπαίδευσης εκπαιδευτών ενηλίκων. Κοινωνικά χαρακτηριστικά. Αναζητούνται κυρίως ικανότητες επικοινωνίας ή στοιχεία συναισθηματικής νοημοσύνης (αυτογνωσία, αυτοέλεγχος, κίνητρα, ενσυναίσθηση, κοινωνικότητα). Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 19

2.8 ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ Οι οδηγίες για τους εκπαιδευτές περιλαμβάνουν κυρίως διαδικαστικές πληροφορίες που θα βοηθήσουν τους εκπαιδευτές να υλοποιήσουν το πρόγραμμα. Τέτοιες οδηγίες είναι επεξηγήσεις στόχων, σκεπτικό και λύσεις ασκήσεων, σχέδια μαθημάτων, χρήση εκπαιδευτικών μέσων, αξιολογήσεις κτλ. Στην περίπτωση του προγράμματος της ΟΚΕ οι οδηγίες πληροφορίες προς τους εκπαιδευτές που θα αναλάβουν την υλοποίηση της εκπαίδευσης περιλαμβάνουν δύο διακριτά μέρη: τις πληροφορίες που αφορούν το σχεδιασμό του ολοκληρωμένου προγράμματος εκπαίδευσης και τις πληροφορίες-εκπαίδευση που αφορούν τη χρήση, λειτουργία και δυνατότητες των ηλεκτρονικών συστημάτων που θα χρησιμοποιηθούν, για παράδειγμα το L.M.S. Ενδεικτικά αναφέρονται οι πληροφορίες που αφορούν το ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και θα πρέπει να περιλαμβάνονται στις οδηγίες προς τους εκπαιδευτές: Το περιβάλλον εργασίας των εκπαιδευομένων Το περίγραμμα της θέσης εργασίας Οι εκπαιδευτικού στόχοι του προγράμματος Το ωρολόγιο πρόγραμμα Το εκπαιδευτικό υλικό έντυπο και ηλεκτρονικό Οι τρόποι αξιοποίησης του υλικού Ειδικά case study για τον εκπαιδευτή που θα μπορεί να χρησιμοποιήσει στην αίθουσα ή στο σύστημα ασύγχρονης τηλεκατάρτισης Ο τρόπος αξιολόγησης των εκπαιδευομένων καθώς και η διαδικασία πιστοποίησης Πηγές επιπλέον ενημέρωσης για τον εκπαιδευτή σχετικές με το υλικό Βασικές αρχές-τεχνικές που θεωρούνται σκόπιμο να χρησιμοποιηθούν στην υλοποίηση της εκπαίδευσης, όπως: Ενεργοποίηση της προσοχής των εκπαιδευομένων Πληροφόρηση για τους στόχους Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 20

Πρόκληση για ανάκτηση προηγούμενων γνώσεων Παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού Παροχή εκπαιδευτικών οδηγιών Πρόκληση για εφαρμογή της νέας γνώσης Ενδεικτικά αναφέρονται οι πληροφορίες που αφορούν το ολοκληρωμένο σύστημα τηλεκατάρτισης (L.M.S.) και θα πρέπει να περιλαμβάνονται στις οδηγίες προς τους εκπαιδευτές: Τι είναι το L.M.S. (Learning Management System); Τι ακριβώς διαχειρίζεται; Πόσοι οι ρόλοι των εγγεγραμμένων στο σύστημα; Ποιες οι δυνατότητες του ρόλου του e-tutor τον οποίο θα κληθεί να υπηρετήσει ο εκπαιδευτής; Ποιοι οι τρόποι επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευομένου; Πως ο εκπαιδευτής διαπιστώνει την πρόοδο του εκπαιδευόμενου μέσω του συστήματος; Φυσικά όλα αυτά, θα υπάρχουν στο εγχειρίδιο χρήσης του συστήματος αλλά θα πρέπει να δοθούν και οδηγίες εκπαιδευτικής χρήσης των τεχνολογικών δυνατοτήτων των εργαλείων που συμπεριλαμβάνονται στο σύστημα. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 21

2.9 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ Με την ολοκλήρωση της διατύπωσης των εκπαιδευτικών στόχων και της δημιουργίας του εκπαιδευτικού υλικού, θα σχεδιαστεί η αξιολόγηση η οποία θα μετρά την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων. Να σημειωθεί στο σημείο αυτό, ότι αυτή είναι η ορθή σειρά σχεδιασμού ενός ολοκληρωμένου εκπαιδευτικού προγράμματος: δημιουργία περιγράμματος εργασίας ανάλυση αναγκών ορισμός σκοπού και στόχων επιλογή μεθόδου επιλογή εργαλείων ανάπτυξη του εκπαιδευτικού υλικού ανάπτυξη της αξιολόγησης-πιστοποίησης των εκπαιδευομένων ανάπτυξη της αξιολόγησης του προγράμματος ανατροφοδότηση Στην Ελλάδα μέχρι να εμφανιστούν τα πρώτα περιγράμματα εργασίας πριν από λίγα μόλις χρόνια γινόταν ακριβώς το αντίθετο από την περιγραφόμενη ορθή μέθοδο ανάπτυξης ολοκληρωμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Η αξιολόγηση θα σχεδιαστεί έτσι ώστε να μπορεί να μετρήσει, την πραγματική μαθησιακή απόδοση των εκπαιδευομένων στο τέλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Το υλικό της αξιολόγησης, θα υπάρχει στο τέλος κάθε ενότητας και κεφαλαίου και είναι στην ευθύνη του συγγραφέα που θα είναι και ο ειδικός του αντικειμένου της εκπαίδευσης. Ακολουθεί στη συνέχεια η παρουσίαση των πλέον αξιόπιστων μεθόδων αξιολόγησης, οι οποίες μπορούν θα χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό και ανά περίπτωση μαθησιακού αντικειμένου. Ερωτηματολόγια. Αποτελούν την πλέον συνήθη μορφή αξιολόγησης και δημιουργούνται με την συγγραφή ερωτήσεων ανοικτού και κλειστού τύπου. Ερωτήσεις πολλαπλών απαντήσεων. Αποτελεί την πλέον εφαρμόσιμη αντικειμενική μορφή αξιολόγησης της μάθησης για τον γνωσιακό κυρίως τομέα. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 22

Σωστό-λάθος. Με τη μέθοδο αυτή διατυπώνουμε μια ερώτηση ή μια απάντηση, και αφήνουμε τον εκπαιδευόμενο να επιλέξει εάν συμφωνεί ή διαφωνεί. Σύντομες απαντήσεις ή συμπλήρωση κενών. Στην περίπτωση αυτή καλούμε τους εκπαιδευόμενους να απαντήσουν με λίγα λόγια σε μια ερώτηση ή να συμπληρώσουν ένα κενό λέξεων σε μια απάντηση. Κατάλογοι ελέγχου (check-list). Είναι οι πλέον κατάλληλοι για να ελέγξουν α) την ύπαρξη ενός χαρακτηριστικού από έναν κατάλογο δεξιοτήτων που πρέπει να έχει αποκτήσει ο εκπαιδευόμενος και β) εάν μια πράξη έχει γίνει ή όχι. Γραπτό κείμενο. Ο εκπαιδευτής καλεί τους εκπαιδευομένους να αναπτύξουν ένα θέμα σε γραπτή μορφή. Αποτελεί μια υποκειμενική μορφή αξιολόγησης, εφόσον η εκτίμηση του αποτελέσματος δεν εξαντλείται μόνο στην αντικειμενική αξιολόγηση των γνώσεων, αλλά μπορεί να επηρεασθεί από τις προδιαθέσεις, τις αξίες ή τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες του αξιολογητή. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 23

Στη συνέχεια παρατίθεται ένας πίνακας με τα πλεονεκτήματα που υπάρχουν για τις διάφορες μορφές των ερωτήσεων που θα επιλεγούν για την αξιολόγηση. Τύπος ερώτησης αξιολόγησης Πολλαπλές απαντήσεις ΝΑΙ/ΟΧΙ Ιεράρχηση Αντιστοίχηση Συμπληρώστε τα κενά Hot spots Εκθέσεις αποστέλλονται εκπαιδευτή Έργα συνεργασίας που στον Αυτοαξιολόγηση με χρήση ερωτηματολογίων που αποφέρουν άμεση απάντηση Πλεονεκτήματα Οι εκπαιδευόμενοι μπορούν μόνοι να ρυθμίσουν την εκμάθησή τους Μπορούν να αξιολογήσουν την αποκτηθείσα γνώση Τους βοηθά να κατανοήσουν μέρη της πληροφοριών. Βοηθά τον χρήστη να θυμάται σημαντικές πληροφορίες Η αξιολόγηση μπορεί να γίνει πάνω στο ηλεκτρονικό περιβάλλον Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την τελική ή ενδιάμεση αξιολόγηση Ο εκπαιδευτής μπορεί να συλλέξει μια έκθεση αποτελεσμάτων παραγόμενη από το ηλεκτρονικό σύστημα Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τελική αξιολόγηση. Αξιολογεί την αποκτηθείσα γνώση. Μπορεί να αξιολογηθεί απευθείας από την ηλεκτρονική πλατφόρμα Επιτρέπει στον εκπαιδευτή να αξιολογήσει μεγαλύτερα κομμάτια αποκτηθείσας γνώσεις Ελέγχει διάφορες πτυχές της εκμάθησης. Δεξιότητες επικοινωνίας, τη δυνατότητα να αναπτυχθεί μια απάντηση, τη δυνατότητα να σχετίζει την αποκτηθείσα γνώση με άλλη εκμάθηση κ.λπ. Ερωτήσεις ελέγχου για την ολοκλήρωση μίας θεματικής ενότητας. Επιτρέπει στο χρήστη να συνεχίσει σε άλλες θεματικές ενότητες (δηλ. αντικείμενα SCORM) χωρίς την έγκριση του εκπαιδευτή. Ερωτήσεις με μικρές απαντήσεις Προφορικά τεστ με χρήση βίντεο Επιτρέπει στον χρήστη να αναπτύξει μια απάντηση. Ως εκ τούτου, ο εκπαιδευτής μπορεί να εξετάσει τη δυνατότητα κατανόησης και εκμάθησης του χρήστη. Βοηθά τον εκπαιδευτή να καθορίσει ότι ο χρήστης είναι πραγματικά ικανός να ολοκληρώσει την αξιολόγηση. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 24

2.10 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Σύμφωνα με τον Easterby-Smith (1994) οι σκοποί της αξιολόγησης είναι τέσσερις : 1. Να αποδείξει ότι υπήρξε κάποιο αποτέλεσμα από ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, δηλαδή, εάν και κατά πόσον οι στόχοι της εκπαίδευσης επετεύχθησαν. 2. Να βελτιώσει ένα μελλοντικό πρόγραμμα μέσα από την ανατροφοδότηση που θα του παράσχει σε όλα τα στάδια εφαρμογής του. 3. Να ενισχύσει τη μάθηση, καθώς η αξιολόγηση θεωρείται αναπόσπαστο μέρος της συνολικής εκπαιδευτικής διαδικασίας. 4. Να ελέγξει, εάν η εκπαίδευση άξιζε τον κόπο και εάν κάποιοι ωφελήθηκαν από αυτήν. Δεν υπάρχει "καλύτερη προσέγγιση" για την αξιολόγηση. Η επιλογή για μια συγκεκριμένη προσέγγιση θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες μεταξύ των οποίων είναι: Δυνατότητα αλλαγής. Κατά πόσον το πρόγραμμα είναι ευέλικτο στις αλλαγές; Σπουδαιότητα. Πόσο σπουδαίο είναι το πρόγραμμα για τα ενδιαφερόμενα μέρη του προγράμματος; Έκταση. Πόσοι εκπαιδευόμενοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα; Σκοπός του προγράμματος. Είναι για μάθηση, για αποτελέσματα ή και τα δύο; Κλίμα οργανισμού. Θα υποστηριχθεί η εφαρμογή της νέας γνώσης, και πώς; Εμπειρογνωμοσύνη. Ποιο είναι το επίπεδο της εμπειρίας των αξιολογητών; Κόστος. Ποια η διαθεσιμότητα των χρημάτων; Χρόνος. Πόσος χρόνος διατίθεται για την αξιολόγηση; Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 25

Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις αξιολόγησης, με βάση την εμπειρία της εταιρείας, πάντως, θεωρείται ότι οι πλέον εύχρηστες προσεγγίσεις που μπορούν να καθοδηγήσουν τον αξιολογητή σε συγκεκριμένες πρακτικές αξιολόγησης είναι οι εξής: Προσεγγίσεις Μεθοδολογία Τεχνική Αξιολόγηση βάσει στόχων Συναινετική (ελεύθερη στόχων) αξιολόγηση Διατυπώνονται οι μαθησιακοί στόχοι, οι οποίοι προέρχονται από την ανάλυση εργασίας και αποτελούν το μέτρο σύγκρισης πρότυπα (standards) με τα όποια αποτελέσματα επιτευχθούν στο πρόγραμμα. Ο αξιολογητής προσπαθεί να συμβιβάσει τα αντικρουόμενα συμφέροντα μεταξύ των διαφορετικών συμφερόντων των ενδιαφερόμενων μερών της κατάρτισης. Εφαρμόζεται η αξιολόγηση των τεσσάρων σταδίων Αντίδρασης Μάθησης Αλλαγής συμπεριφοράς Αποτελεσμάτων στην εργασία Ο αξιολογητής προχωρεί στην αξιολόγηση βάσει συμφωνημένων κριτηρίων, με τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών και συζητά τη χρησιμότητα ή όχι των αποτελεσμάτων. Αξιολόγηση συνολικού αποτελέσματος Γίνεται αξιολόγηση των εκπαιδευομένων πριν ξεκινήσει το πρόγραμμα και στη συνέχεια στη λήξη του, με την ίδια μεθοδολογία και τις ίδιες ερωτήσεις. Η σύγκριση των δύο αξιολογήσεων παρουσιάζει την συνολική επίδραση του προγράμματος. Εφαρμόζεται η αξιολόγηση εισόδουεξόδου. Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε Δημητρόπουλος (1997). Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 26

Πειραματική αξιολόγηση Επιλέγεται μια ομοιογενής ομάδα εργαζομένων με την ομάδα των εκπαιδευομένων και χρησιμοποιείται ως ομάδα ελέγχου. Υλοποιείται κανονικά το πρόγραμμα για την επιλεγμένη ομάδα των εκπαιδευομένων και αξιολογείται. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης συγκρίνονται με τα αποτελέσματα της ίδιας αξιολόγησης που γίνεται και για την ομάδα ελέγχου. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 27

2.11 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες ενδιαφέρει να προσδιορισθεί άμεσα, δηλαδή σε μικρό χρονικό διάστημα, με συντομότερη διαδικασία, και με μικρότερο κόστος, η συνολική επίδραση που είχε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα στη μάθηση. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπολογίζουμε, τόσο σε επίπεδο εκπαιδευομένου, όσο και σε συνολικό επίπεδο την ποσότητα, εκφρασμένη σε ποσοστά, της νεοαποκτημένης μάθησης. Ο τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι να αξιολογηθεί το επίπεδο των προηγούμενων γνώσεων, δεξιοτήτων ή στάσεων των εκπαιδευομένων, πριν από την έναρξη του προγράμματος, και αντίστοιχα στη λήξη του να τους αξιολογήσεις με την ίδια μεθοδολογία στα ίδια σημεία αξιολόγησης. Η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών αξιολογήσεων, εκφρασμένη σε ποσοστά, θα σου δώσει την ποσότητα της συνολικής μάθησης που προήλθε από το πρόγραμμα. Έ κ δ ο σ η 1. 0 Σελίδα 28