ιασφάλιση και έλεγχος ποιότητας στο ολοκληρωµένο σύστηµα διοδίων και διαχείρισης κυκλοφορίας (ITTMS) της αττικής οδού. Αντώνης Οικονόµου, Παναγιώτης αλιάνης, Antulio Richetta JacobsGIBB Ελλάς Α.Ε.Ελλάδα, SGI-Trademco Α.Ε., Ελλάδα, IBI Group Τορόντο Καναδά. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα εργασία περιγράφει τα κύρια θέµατα που παρουσιάστηκαν κατά την εφαρµογή τού Συστήµατος ιασφάλισης Ποιότητας (Σ..Π.) στην διάρκεια µελέτης/κατασκευής του Ολοκληρωµένου Συστήµατος ιοδίων και ιαχείρισης Κυκλοφορίας στην Αττική Οδό. Το σύστηµα ITTMS, το οποίο υλοποιήθηκε για πρώτη φορά στον Ελλαδικό χώρο, αποτελείται από τρία διακριτά υποσυστήµατα: το σύστηµα ιαχείρισης Κυκλοφορίας, το σύστηµα ιοδίων και το σύστηµα Επικοινωνιών, προσφέροντας αφ ενός µεν ασφάλεια και άνεση στους χρήστες του αστικού αυτοκινηδρόµου ταχείας κυκλοφορίας, αφ ετέρου δε συµβάλλει τα µέγιστα στην οικονοµική βιωσιµότητα τού έργου. Το σύστηµα αυτό, είναι ένα από τα πλέον προηγµένα συστήµατα που εγκαταστάθηκαν στην Αττική Οδό. Από τα ανωτέρω διαφαίνεται πόσο σηµαντική είναι η ύπαρξη και ορθή εφαρµογή ενός Συστήµατος ιασφάλισης Ποιότητας, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η έγκαιρη, άρτια και ποιοτική υλοποίηση του συστήµατος ITTMS. Ένα τέτοιο Σύστηµα ιασφάλισης Ποιότητας θα πρέπει να λειτουργεί, κάτω από πιεστικά χρονοδιαγράµµατα εκτέλεσης εργασιών, µέσα σε ένα σύνθετο και απαιτητικό περιβάλλον. Επιπρόσθετα θα πρέπει να είναι εύκολα εφαρµόσιµο από τους εµπλεκόµενους φορείς. Τέλος στην παρούσα εργασία θα αναφερθούν τα συµπεράσµατα καθώς και προτάσεις βελτίωσης, από την εµπειρία που αποκτήθηκε κατά την εφαρµογή του Συστήµατος ιασφάλισης Ποιότητας.
1. Εισαγωγή Η Αττική Οδός και υτική Περιφερειακή Λεωφόρος Υµηττού έχει συνολικό µήκος 68,5 χλµ και ενώνει την Εθνική Οδό Αθηνών - Πατρών µε την Εθνική Οδό Αθηνών - Θεσσαλονίκης, συνδέει όλα τα λιµάνια της Αττικής µεταξύ τους και µέσω του νέου προαστιακού σιδηροδρόµου, που κινείται στην κεντρική νησίδα του αυτοκινητόδροµου, συνδέει το Μετρό της Αθήνας µε το Σιδηροδροµικό δίκτυο της χώρας. Πιο συγκεκριµένα το έργο περιλαµβάνει : 32 Ανισόπεδους Κόµβους, 25 Οδικές Σήραγγες και Cut & Covers µε συνολικό µήκος 15 km, 38 Σταθµούς ιοδίων 3 έως 15 λωρίδων 5 Κτίρια ιοίκησης ιοδίων 1 Κέντρο Ελέγχου και Συντήρησης (ΚΕΣ) στην Παιανία 100 περίπου κτίρια υποστήριξης (Κτίρια Εξοπλισµού Σηράγγων, Κτίρια Εξοπλισµού ιοδίων, Υποσταθµοί ιανοµής, Αντλιοστάσια κ.λ.π.) Το έργο σχεδιάστηκε, µελετήθηκε και κατασκευάστηκε σύµφωνα µε τις πιο σύγχρονες προδιαγραφές ασφάλειας και ποιότητας. 2. Ανάπτυξη-Περιγραφή του συστήµατος ITTMS Το σύστηµα ITTMS, αποτελείται από τρία υποσυστήµατα : το σύστηµα ιαχείρισης Κυκλοφορίας, το σύστηµα ιοδίων και το σύστηµα Επικοινωνιών. Το σύστηµα ιαχείρισης Κυκλοφορίας συγκεντρώνει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες από τον αυτοκινητόδροµο και αφού λάβει χώρα η κατάλληλη επεξεργασία, προβαίνει στην ενηµέρωση των χρηστών του αυτοκινητοδρόµου, δια µέσου του υπεύθυνου προσωπικού λειτουργίας, µε απώτερο σκοπό την ασφάλεια αυτών. Το σύστηµα ιοδίων της Αττικής Οδού, είναι ένα ανοικτό
σύστηµα, όπου η πληρωµή λαµβάνει χώρα µόνον στις εισόδους του αυτοκινητοδρόµου. Το σύστηµα επικοινωνιών, χρησιµεύει για την µετάδοση φωνής, δεδοµένων και εικόνας, διασυνδέει δε όλο τον εξοπλισµό πεδίου τόσο του συστήµατος διαχείρισης κυκλοφορίας, όσον και του συστήµατος διοδίων, µε τα κεντρικά συστήµατα τα οποία ευρίσκονται στο ΚΕΣ. Οι κύριοι στόχοι του συστήµατος ITTMS είναι: Η παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών στους χρήστες ελαχιστοποιώντας τις καθυστερήσεις, Η µεγιστοποίηση των εσόδων (κυκλοφορίας) ελαχιστοποιώντας παράλληλα το λειτουργικό κόστος, και Η διασφάλιση της ασφάλειας του αυτοκινητόδροµου και η αποτελεσµατική µετακίνηση αγαθών. 2.1. Σύστηµα ιοδίων Το Σύστηµα ιοδίων βασίζεται στην αρχή flat & open. Αποτελείται από 33 Σταθµούς ιοδίων σε εισόδους µε 3 έως και 6 λωρίδες, 3 Μετωπικούς Σταθµούς ιοδίων µε 14-15 λωρίδες και κτίριο διοίκησης, και 2 ιπλούς Σταθµούς ιοδίων µε 8-10 λωρίδες και κτίριο διοίκησης. Οι Σταθµοί ιοδίων χωρίζονται λειτουργικά σε 5 οµάδες. Η λειτουργία του συστήµατος διοδίων λαµβάνει υπόψη την παροχή εύκολων µεθόδων πληρωµής µε Εισπράκτορα (ΜΤC), µε Κάρτα (STC) (έξυπνη κάρτα, χρεωστική κάρτα, πιστωτική κάρτα), και µε Ηλεκτρονική Πληρωµή (ETC) µέσω λογαριασµών προ- και µετά-πληρωµής. Το σύστηµα διοδίων της Αττικής Οδού παρέχει επίσης λειτουργίες Back-Office για την υποστήριξη των καθηµερινών λειτουργιών (π.χ. συγκριτικός έλεγχος µετρητών και τραπεζικών καταθέσεων), την ιχνηλάτηση και αναφορά όλων των συναλλαγών και την παρακολούθηση και τον έλεγχο των δραστηριοτήτων των λωρίδων και των σταθµών διοδίων. Επιτρέπει έτσι την άµεση διάγνωση βλαβών και προβληµάτων και την On line υποστήριξη της λειτουργίας του συστήµατος από τις υπηρεσίες συντήρησης. Στην Αττική Οδό έχουν προβλεφθεί οι δυνατότητες επέκτασης του συστήµατος διοδίων για την ενσωµάτωση µελλοντικών τροποποιήσεων και την δυνατότητα εξάσκησης εµπορικής πολιτικής από τον Παραχωρησιούχο και την Εταιρία Λειτουργίας του αυτοκινητόδροµου. Αυτό περιλαµβάνει ευελιξία στην διαµόρφωση των λωρίδων, εναλλαγή στη δοµή τελών διοδίων, δυνατότητα προσθήκης ή αφαίρεσης κατηγοριών οχηµάτων από το σύστηµα, κλπ. Η τεχνολογία του συστήµατος διοδίων του ITTMS περιλαµβάνει: Αναγνώστες καρτών πληρωµής µε Έξυπνη Κάρτα ή πιστωτική κάρτα παρέχοντας ασφάλεια στη συναλλαγή. Τεχνολογία Ειδικού Συστήµατος Επικοινωνιών Μικρής Εµβέλειας. (DSRC) για τις λωρίδες ETC. Η DSRC «διαβάζει» τα στοιχεία κινούµενου οχήµατος µέσω ενός ποµποδέκτη εγκατεστηµένου στο παρµπρίζ του, ο οποίος επικοινωνεί µε µια υπερυψωµένη κεραία. Συσκευές προ και µετά Αυτόµατης Κατηγοριοποίησης Οχήµατος για λόγους ελέγχου. Συσκευές µετά κατηγοριοποίησης χρησιµοποιούνται στις λωρίδες EΤC προκειµένου να επιτρέπεται ο έλεγχος της πραγµατικής κατη-
IOMC LEGEND SDH Node Router Switch Tape Backup Server PDC BDC Ethernet (UTP Category 5) Ethernet (Fibre) SDH (Fibre) Toll Toll System Server System Server (primary) (failover) Toll CSR Workstation Workstation Network Printer Fibre Channel Toll System Server Disk Array INTERCHANGE INTERCHANGE PRIMARY PLAZA TECH BUILDING SUPERPLAZA TECH ROOM SECONDARY PLAZA TECH BUILDING Interchange Server Interchange Server PRIMARY PLAZA SECONDARY PLAZA SUPERPLAZA (Building) SUPERPLAZA (Lanes) Parallel Printer Toll Lane Workstation Controller Lane Controller Parallel Printer Toll Lane Workstation Controller Lane Controller Toll CSR Workstation Workstation Network Printer Lane Controller Lane Controller Lane Controller Σχεδιάγραµµα 1: Αρχιτεκτονική του Συστήµατος ιοδίων γοριοποίησης των οχηµάτων έναντι της κατηγορίας που έχει προσδιοριστεί στον ποµποδέκτη. Το σύστηµα έχει την δυνατότητα να αναφέρει συµβάντα αποτυχούσας κατηγοριοποίησης από τους ποµποδέκτες και να εντοπίσει εξουδετερώσεις της ηλεκτρονικής πύλης που γίνονται από τους εισπράκτορες διοδίων ή τους επόπτες. Μπάρες διοδίων και φωτεινούς σηµατοδότες συναλλαγής για όλους τους τρόπους πληρωµής παρέχοντας στους οδηγούς οπτική ένδειξη για την εκπλήρωση της συναλλαγής. Συναγερµούς παράβασης για την υπόδειξη είτε στον εισπράκτορα διοδίων ή την αστυνοµία ότι έχει γίνει παράβαση. Τέτοιες παραβάσεις περιλαµβάνουν οχήµατα χωρίς ποµποδέκτη, οχήµατα µε κλεµµένο ποµποδέκτη, ή οχήµατα µε ποµποδέκτη που ανήκει σε άκυρο λογαριασµό. 2.2. Σύστηµα ιαχείρισης Κυκλοφορίας (TMS) Πρωταρχικός στόχος του Συστήµατος ιαχείρισης Κυκλοφορίας του ITTMS είναι η ασφάλεια των χρηστών µέσω της: Ταχύτατης ανίχνευσης συµβάντων Γνώσης της κυκλοφοριακής κατάστασης Γνώσης των µετεωρολογικών συνθηκών
Άµεσης πληροφόρησης των χρηστών µέσα και έξω από τον αυτοκινητόδροµο Άµεσης ενηµέρωσης των οµάδων επέµβασης Άµεσης ενηµέρωσης των εµπλεκόµενων φορέων Επίσης γίνεται συλλογή στοιχείων των οποίων η στατιστική επεξεργασία παράγει συµπεράσµατα χρήσιµα για την βελτίωση των συνθηκών κυκλοφορίας στον αυτοκινητόδροµο. Οι λειτουργίες του TMS υλοποιούνται µέσω Προηγµένου Λογισµικού και περιλαµβάνουν Ανίχνευση Συµβάντος και Απόκριση. Η Ανίχνευση Συµβάντος είναι η ικανότητα του ITTMS να αναγνωρίζει την ύπαρξη συµβάντος εντός ενός ορισµένου χρονικού διαστήµατος. Η ανίχνευση µπορεί να είναι χειροκίνητη ή αυτόµατη. Η Αυτόµατη Ανίχνευση βασίζεται σε αλγόριθµους που ανιχνεύουν συµβάντα βασιζόµενα σε πληροφορίες που δίνονται από τους Αισθητήρες Ανίχνευσης Οχηµάτων που έχουν εγκατασταθεί κατά µήκος του αυτοκινητοδρόµου. Εναλλακτικά, η Χειροκίνητη Ανίχνευση πραγµατοποιείται είτε µέσω παρακολούθησης των εικόνων από τις κάµερες που υπάρχουν στον αυτοκινητόδροµο, είτε από εισερχόµενες πληροφορίες που παρέχονται από τους αυτοκινητιστές µέσω των τηλεφώνων έκτακτης ανάγκης του αυτοκινητοδρόµου ή των κινητών τους τηλεφώνων. Από τη στιγµή που ανιχνεύεται και επιβεβαιώνεται ένα συµβάν, το Σύστηµα TMS διευκολύνει την απαιτούµενη απόκριση, µέσω παραγωγής συνδυαστικών (χειροκίνητων και αυτόµατων) σχεδίων απόκρισης. Τα σχέδια απόκρισης περιέχουν συνήθως πληροφορίες µηνυµάτων οι οποίες µεταδίδονται από τις Πινακίδες Μεταβλητών Μηνυµάτων, τις Πινακίδες Ελέγχου Λωρίδων, και τις Πινακίδες Μεταβλητών Ορίων Ταχύτητας, καθώς και ηλεκτρονικές πληροφορίες (π.χ. e-mail και Fax) που βοηθούν στην ταχεία µετάδοση πληροφοριών προς τους συνδροµητές και τις εξωτερικές υπηρεσίες όπως η αστυνοµία, τα ασθενοφόρα και η πυροσβεστική. Οι τεχνολογίες TMS της Αττικής Οδού χωρίζονται σε τεχνολογίες ανίχνευσης και απόκρισης. Οι τεχνολογίες ανίχνευσης του TMS περιλαµβάνουν: Σταθµούς Ανίχνευσης Οχηµάτων (VDS), οι οποίοι αποτελούνται από αισθητήρες (Ανιχνευτές Επαγωγικών Βρόγχων) που έχουν εγκατασταθεί στο οδόστρωµα, σε όλο το µήκος του αυτοκινητόδροµου και παρέχουν στοιχεία σχετικά µε τον όγκο, την ταχύτητα και την πυκνότητα (υπολογίζεται ως χρήση δρόµου) της κυκλοφορίας. Τα στοιχεία αυτά αποστέλλονται και αναλύονται στο Κέντρο ιαχείρισης Κυκλοφορίας ως εισερχόµενες πληροφορίες για τους Αλγόριθµους της Αυτόµατης Ανίχνευσης Συµβάντων. Κλειστό Κύκλωµα Τηλεόρασης (CCTV), το οποίο χρησιµοποιείται για την οπτική παρακολούθηση της κυκλοφορίας στον αυτοκινητόδροµο και την επιβεβαίωση των ανιχνευόµενων από το σύστηµα συµβάντων. Η τεχνολογία αυτή χρησιµοποιείται επίσης για τον έλεγχο των Σταθµών ιοδίων. Ανιχνευτές Υπερβάλλοντος Ύψους Οχηµάτων (OHVD), οι οποίοι χρησιµοποιούνται για τον εντοπισµό των οχηµάτων που υπερβαίνουν τους περιορι-
σµούς ύψους προκειµένου να προληφθεί τυχούσα ζηµιά στον εξοπλισµό που έχει τοποθετηθεί σε γέφυρες, σήραγγες και σταθµούς διοδίων. Μετεωρολογικούς Σταθµούς (METEO), οι οποίοι παρακολουθούν τις καιρικές συνθήκες όπως η ταχύτητα και η κατεύθυνση του ανέµου, σχηµατισµό πάγου στο οδόστρωµα, θερµοκρασία αέρος και υγρασία, καθώς και ορατότητα. Τηλέφωνα Έκτακτης Ανάγκης (ERT), τα οποία παρέχουν ένα µέσω επικοινωνίας στους αυτοκινητιστές µε το Κέντρο Ελέγχου. Οι τεχνολογίες απόκρισης του ITTMS περιλαµβάνουν: Πινακίδες Μεταβλητών Μηνυµάτων, που είναι το βασικό µέσο µετάδοσης πληροφοριών σχετικά µε την κυκλοφορία προς τους αυτοκινητιστές. Πινακίδες Ελέγχου Λωρίδων (LCS), οι οποίες χρησιµοποιούνται για τον έλεγχο πρόσβασης προς τις εγκαταστάσεις του αυτοκινητοδρόµου, και τις συναντάµε σε σήραγγες και άλλα ελεγχόµενα σηµεία του αυτοκινητόδροµου. Πινακίδες Μεταβλητού Ορίου Ταχύτητας (VSLS). Τις συσκευές αυτές τις συναντάµε σε σήραγγες και άλλα ελεγχόµενα σηµεία του αυτοκινητόδροµου. Ηλεκτρονική Ειδοποίηση. Οι συνιστώσες απόκρισης περιλαµβάνουν και την ικανότητα να αποστέλλουν ηλεκτρονικές ειδοποιήσεις (e-mail ή/και fax) στους συνδροµητές του συστήµατος και τις εξωτερικές υπηρεσίες. Το ITTMS ακολουθεί µία ανοιχτή αρχιτεκτονική βασισµένη στα τελευταία πρότυπα και πρωτόκολλα (CEN/TC278 για DSRC και NTCIP για συσκευές επικοινωνιών) προκειµένου να ικανοποιεί τις απαιτήσεις των Συστηµάτων ιοδίων και ιαχείρισης Κυκλοφορίας, και να διασφαλίζει την συµβατότητα και διαλειτουργικότητα του Συστήµατος ITTMS µε άλλα παρόµοια συστήµατα. Κέντρο Ελέγχου ITTMS ιαχείριση Κυκλοφορίας ιόδια Άλλα Συστήµατα ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ίκτυο Επικοινωνιών VDS VMS, LCS, ERT VSLS Εξοπλισµός Πεδίου ιαχείριση Κυκλοφορίας CCTV OHVD METEO MTC Σταθµός ιοδίων STC ETC Έλεγχος Συστηµάτων (SCADA) Σχεδιάγραµµα 2: Αρχιτεκτονική συστήµατος ITTMS
Στο σύστηµα ITTMS της Αττικής Οδού αναγνωρίζονται δύο βασικά επίπεδα: ο εξοπλισµός πεδίου και το Κέντρο Ελέγχου. Οι διασυνδέσεις µεταξύ αυτών των δύο επιπέδων επιτυγχάνεται µέσω του ικτύου Επικοινωνιών του ITTMS. Οι τεχνολογίες TMS συλλέγουν δεδοµένα, φωνή και εικόνα από τον αυτοκινητόδροµο και τα µεταδίδουν στο Κέντρο Ελέγχου ή λαµβάνουν κεντρικές εντολές για λόγους παροχής πληροφοριών και Απόκρισης. Στο επίπεδο του Κέντρου ιαχείρισης Κυκλοφορίας λαµβάνουν χώρα λειτουργίες όπως η Ανίχνευση και Απόκριση Συµβάντων καθώς και η παρακολούθηση συσκευών και συστηµάτων. Αυτό επιτυγχάνεται µέσα από την χρήση προγραµµάτων ATMS, την επεξεργασία Παρακολούθησης των Καµερών CCTV και των Τηλεφωνηµάτων Έκτακτης Ανάγκης. Το Κέντρο ιαχείρισης Κυκλοφορίας (Κέντρο Ελέγχου) αποτελείται από: 40 οθόνες video σε δύο οµάδες των 20, 1 γιγαντοοθόνη µε σύστηµα οπίσθιας προβολής, και 5 θέσεις εργασίας. 2.3. Σύστηµα Επικοινωνιών Το σύστηµα επικοινωνιών αποτελείται από: Φυσικό µέσο: 170 χλµ καλώδιο οπτικών ινών (48SM+12MM), 100 χλµ τηλεφωνικό καλώδιο χαλκού. ίκτυο Κορµού Μεταφοράς εδοµένων και Φωνής : 1 διπλός δακτύλιος SDH STM-4 µε 20 κόµβους στην ΕΛΕΣΣ, 1 διπλός δακτύλιος SDH STM-1 µε 10 κόµβους στη ΠΛΥ. 100% εφεδρεία καλωδίου και ενεργού εξοπλισµού. ίκτυο Κορµού Μεταφοράς Εικόνας : Video-πολυπλέκτες και αποπολυπλέκτες ασυµπίεστου αναλογικού Video. ίκτυο Μεταφοράς εδοµένων : Ethernet 100BaseT WAN Ethernet 100BaseT LAN Serial Hubs Modems. ίκτυο Μεταφοράς Φωνής : Ψηφιακά τηλεφωνικά κέντρα διασυνδεδεµένα µε γραµµές Ε1. Αναµετάδοση Ασυρµατικών ικτύων : TETRA (OTE Link) και VHF (ΕΛ.ΑΣ., Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Ε.Κ.Α.Β.). Λήψη και ενίσχυση σηµάτων σε κατάλληλα σηµεία. ιανοµή σηµάτων µέσω οπτικών ινών. Αναµετάδοση µέσω ακτινοβολούντος καλωδίου σε όλες τις σήραγγες. Κατωτέρω παρατίθεται µια λίστα των βασικών προτύπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία τηρήθηκαν στην Αττική Οδό: CEN_L1: ENV12253 Τηλεµατική Οδικής Κυκλοφορίας και Μεταφορών (RTTT) Ειδικό Σύστηµα Επικοινωνιών Μικρής Εµβέλειας (DSRC), DSRC Στρωµάτωση Υλικής Υπόστασης µε Χρήση Μικροκυµάτων 5.8 GHz CEN_L2: ENNV12795 - Τηλεµατική Οδικής Κυκλοφορίας και Μεταφορών (RTTT) Ειδικό Σύστηµα Επικοινωνιών Μικρής Εµβέλειας (DSRC), DSRC ιασυνδετική Στρωµάτωση εδοµένων : Έλεγχος Μέσης Πρόσβασης και Λογικής ιασύνδεσης CEN_L7: ENV12834 - Τηλεµατική Οδικής Κυκλοφορίας και Μεταφορών (RTTT) Ειδικό Σύστηµα Επικοινωνιών Μικρής Εµβέλειας (DSRC), DSRC Εφαρµογή Στρωµάτωσης, και CEN_AI: ISO14906- Τηλεµατική Οδικής Κυκλοφορίας και Μεταφορών (RTTT) Ηλεκτρονική Συλλογή Τελών ιοδίων (EΤC), Ορισµός ιεπικοινωνιακών
Εφαρµογών για τα Ειδικά Συστήµατα Επικοινωνιών Μικρής Εµβέλειας 3. Το σύστηµα διασφάλισης ποιότητας Ο αρµόδιος φορέας για τον έλεγχο της εφαρµογής του Συστήµατος Ποιότητας του Έργου της Αττικής Οδού είναι ο Ανεξάρτητος Μηχανικός (ΑΜ). Οι εταιρίες οι οποίες ανέλαβαν, µετά από διεθνή διαγωνισµό τον ρόλο αυτό, είναι η JacobsGibb Ελλάς Α.Ε. (µέλος της Jacobs Engineering Group, Η.Π.Α.) σε συνεργασία µε την SGI - TRADEMCO S.A. (µέλος της SGI Group, Λουξεµβούργο). ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ/ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (QMS/H&S/EMS) - Κ/Ξ ΑΤΤΙΚΙ Ο ΟΣ - ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΜΕΛΕΤΩΝ -ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΟ ΟΥ -ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΩΝ -ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗ ΥΛΙΚΩΝ/ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΟΜΑ ΕΣ ΕΠΙΒΛΕΨΗΣ ΕΡΓΟΤΑΞΙΟΥ ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΟΤΑΞΙΟ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΜΕΛΕΤΩΝ Ι&Τ Plan CCRs DRNs - Κ/Ξ ΑΤΤΙΚΙ Ο ΟΣ - ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΙΟΡΘΩΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Σχεδιάγραµµα 3: Ο ρόλος του ΑΜ στο έργο της Αττικής Οδού Και οι δύο εταιρίες έχουν πιστοποιηθεί για την εφαρµογή του προτύπου ISO 9001/2000. Οι κύριες δραστηριότητες του ΑΜ είναι: ο έλεγχος και έγκριση µελετών, ο έλεγχος και έγκριση υλικών και συστηµάτων, η επίβλεψη των εργασιών κατασκευής και των σχετικών δοκιµών, ο έλεγχος του χρονικού προγραµµατισµού και της προόδου της κατασκευής, ο έλεγχος όλων των κατασκευαστών/εργολάβων (Κ/Ε) ως προς την τήρηση του Συστήµατος ιασφάλισης Ποιότητας και του Συστήµατος Υγείας και Ασφάλειας της Κοινοπραξίας Αττική Οδός Α.Ε. (Κ/Ξ ΑΟ). Το Σύστηµα ιασφάλισης Ποιότητας βασίστηκε στη διαδικασία του ISO 9001/2000 και στις απαιτήσεις της Σύµβασης Παραχώρησης και των προδιαγραφών του έργου, καθώς και στα εφαρµόσιµα πρότυπα Η/M εγκαταστάσεων.
3.1. Μελέτες Όλες οι µελέτες του συστήµατος ITTMS εκπονήθηκαν από την εταιρία IBI Group. Ακολούθησε η διαδικασία υποβολής στον ΑΜ, για έλεγχο και έγκριση, τεχνικός σύµβουλος του οποίου ήταν η εταιρία Tolplan Consulting (Pty) Ltd ( ηµοκρατία της Νοτίου Αφρικής). Όµοια διαδικασία ακολουθήθηκε για την έγκριση όλων των σχεδίων δοκιµών (Test Plans) δηλ. PoP, SIT, SET και SAT όπως αναφέρεται παρακάτω. Προκειµένου να τηρηθεί το χρονοδιάγραµµα του έργου και να επισπευσθεί η διαδικασία, όλα τα ενδιαφερόµενα µέρη (Κ/Ξ, ΑΜ, IBI) συµµετείχαν σε συσκέψεις κατά τη διάρκεια των οποίων, όλα τα σχόλια του ΑΜ επί των µελετών, αναλύονταν λεπτοµερώς ώστε να βρεθεί κοινά αποδεκτή λύση. Όταν η συµφωνηµένη λύση απαιτούσε τροποποίηση της µελέτης, ο µελετητής υπέβαλλε νέα αναθεώρηση και η διαδικασία επαναλαµβανόταν µέχρι την έγκριση της µελέτης. Κατόπιν ακολουθούσε η υλοποίηση της µελέτης στο έργο. 3.2. Υλικά - Υποσυστήµατα Μια παρόµοια διαδικασία µε την έγκριση των µελετών ακολουθήθηκε επίσης και για τα υλικά. Όλα τα υλικά - υποσυστήµατα που επρόκειτο να ενσωµατωθούν στο σύστηµα ITTMS υποβάλλονταν για έγκριση, ελέγχονταν και εφόσον ικανοποιούσαν τις απαιτήσεις των προδιαγραφών τού έργου, εγκρίνονταν από τον ΑΜ. Κατόπιν ακολουθούσε η ενσωµάτωση τους στο έργο. 3.3. Εγκατάσταση - οκιµές Για κάθε υλικό ή υποσύστηµα που επρόκειτο να εγκατασταθεί υπήρχε µια συγκεκριµένη µέθοδος κατασκευής την οποία συνέταξε η εταιρία IBI Group. Οι µέθοδοι αυτές, περιελάµβαναν ένα Σχέδιο Ελέγχου Κατασκευής (Σ.Ε.Κ.) και αντίστοιχα ένα ελτίο Ελέγχου Κατασκευής (.Ε.Κ.), τα οποία αποτελούσαν µέρος του Συστήµατος ιασφάλισης Ποιότητας, όπου όλες οι εργασίες αναλύονταν διεξοδικά. Η συµπλήρωση των.ε.κ. γίνονταν ανάλογα µε την πρόοδο των εργασιών από τον Κ/Ε και βοηθούσαν όχι µόνο αυτόν, που ήταν υπεύθυνος για την κατασκευή, αλλά και την οµάδα επίβλεψης του ΑΜ που ήταν υπεύθυνη για την επίβλεψη των εργασιών και έλεγχε τα.ε.κ. Παρόµοια για την διεξαγωγή όλων των δοκιµών, υπήρχαν εγκεκριµένες διαδικασίες δοκιµών Test Plans, οι οποίες περιελάµβαναν τα αντίστοιχα έντυπα δοκιµών. Η σειρά των δοκιµών µετά την ολοκλήρωση της εγκατάστασης είχε ως εξής : πρώτα λάµβανε χώρα η δοκιµή λειτουργίας (Proof of Performance Test - PοP) για κάθε αυτόνοµο υλικό/εξοπλισµό, ακολουθώντας την αντίστοιχη διαδικασία δοκιµών, οπότε και συµπληρώνονταν από τον Κ/Ε τα αντίστοιχα Έντυπα οκιµών (PoP). Το συγκεκριµένο στάδιο ήταν πολύ χρήσιµο για όλους τους εµπλεκόµενους : 1) για τον ΑΜ για την επιβεβαίωση της ορθής λειτουργίας όλων των υλικών/εξοπλισµών που έχουν εγκατασταθεί και 2) για τον Κ/Ε για την αντιµετώπιση όλων των προβληµάτων και την ελαχιστοποίηση ή την εξάλειψη παροµοίων προβληµάτων στην επόµενη δοκιµή. Μετά την ολοκλήρωση των δοκιµών PοP, λάµβαναν χώρα οι δοκιµές κάθε
αυτόνοµου Υποσυστήµατος (Subsystem Integration Test) για να διαπιστωθεί ότι τα υλικά/εξαρτήµατα τα οποία το αποτελούσαν λειτουργούσαν άψογα τόσο µεταξύ τους όσο και µε τούς κεντρικούς servers διοδίων και διαχείρισης κυκλοφορίας µέσω του δικτύου οπτικών ινών. Αντίστοιχα έντυπα ποιότητας (Quality Test Forms) συµπληρώνονταν για κάθε δοκιµή υποσυστήµατος. Όλα τα έντυπα δοκιµών ελέγχονταν και υπογράφονταν από τον ΑΜ, ο οποίος επέβλεπε όλες τις δοκιµές. 3.4. Αποδοχή Συστήµατος Τελικές οκιµές Οι οκιµές Αποδοχής του Συστήµατος (System Acceptance Tests) διεξήχθησαν µια φορά για το Σύστηµα ιοδίων και µια φορά για το Σύστηµα ιαχείρισης Κυκλοφορίας. Σκοπός ήταν ο έλεγχος του κεντρικού λογισµικού του ITTMS. Η όλη διαδικασία στηρίχθηκε σε ένα Σχέδιο οκιµών (Test Plan) το οποίο συνέταξε η εταιρία IBI Group και εγκρίθηκε από τον ΑΜ. Οι παρατηρήσεις/σχόλια του ΑΜ που προέκυψαν κατά την διάρκεια των δοκιµών, επιλύθηκαν και επαληθεύτηκαν µε νέα δοκιµή, οπότε και εγκρίθηκε/έγινε αποδεκτό το Ολοκληρωµένο Σύστηµα ιοδίων και ιαχείρισης Κυκλοφορίας. Κάθε φορά που επρόκειτο να δοθεί στην κυκλοφορία ένα νέο τµήµα του αυτοκινητόδροµου, οι νέοι σταθµοί διοδίων και το νέο τµήµα του συστήµατος TMS ελέγχονταν και ενσωµατώνονταν στο ήδη υπάρχον σύστηµα, µέσω των οκιµών Επέκτασης Συστήµατος (System Expansion Tests). Σχετικές διαδικασίες δηµιουργήθηκαν, για τις εν λόγω δοκιµές, από τον µελετητή, οι οποίες ελέγχθηκαν και εγκρίθηκαν από τον ΑΜ. 4. Συµπεράσµατα - Προτάσεις Από τη µία πλευρά, οι αναλυτικές διαδικασίες ποιότητας που χρησιµοποιήθηκαν στο έργο αποδείχτηκαν χρήσιµες όχι µόνο για την ποιότητα του παρεχοµένου Συστήµατος ITTMS αλλά και για την αποτελεσµατικότερη διεκπεραίωση των καθηκόντων της οµάδας του ΑΜ και του Κ/Ε. Ένας άλλος λόγος που επέβαλλε τις αναλυτικές διαδικασίες, ήταν η αναγκαιότητα εκτέλεσης δοκιµών σε όλα τα στάδια κατασκευής, πριν την λειτουργία του συστήµατος ITTMS, καθόσον τούτο ήταν αρκετά πολύπλοκο και δεν υπήρχε προηγούµενη σχετική εµπειρία. Από την άλλη, η υπέρ-λεπτοµερής ανάλυση εργασιών στα.ε.κ. και σε όλα τα έντυπα δοκιµών, επέφερε ένα πολύπλοκο και τεράστιο φόρτο εργασίας (συµπληρώθηκαν περίπου 18.000 έντυπα). Αυτή η διαδικασία κατανάλωσε ένα µεγάλο µέρος πολύτιµου χρόνου από τις οµάδες του ΑΜ και του Κ/Ε. Αυτό θα µπορούσε να είχε αποφευχθεί αν κάποια από τα.ε.κ. και τα έντυπα δοκιµών συνενώνονταν σε κοινά έντυπα. Επίσης θα µπορούσε να υπάρξει µία οµαδοποίηση των εντύπων µε βάση την τοπολογία τους και την φυσική τους θέση στο σύστηµα ITTMS. Το Σ..Π. που εφαρµόστηκε στην Αττική Οδό, αποδείχτηκε, παρά τα όποια µικρά προβλήµατα, ένα πολύ καλό εργαλείο για την ανάπτυξη και υλοποίηση του Συστήµατος ITTMS. Η ποιότητα κατασκευής που επιτεύχθηκε το αποδεικνύει, προσέδωσε δε πολλά οφέλη και αποκτήθηκε µεγάλη εµπειρία, από όλους τους εµπλεκόµενους φορείς του έργου. (Αττική Οδός Α.Ε., IBI Group και Ανεξάρτητος Μηχανικός).
Abstract This paper presents a description and main issues encountered in the deployment, and QA-QC of the Attiki Odos Urban Freeway ITTMS system. Deployment findings include 1) the need of a highly reliable real time processing and propagation of transaction data 2) System deployment must be able to accommodate future technology changes, as well as interoperability. QA and QC findings include 1) QA and QC ensure the delivery of high-quality compliant system. 2) QA and QC need to function under an aggressive delivery time schedule in a complex and multidisciplinary environment. 3) Need to reduce paperwork. Since Attiki Odos urban freeway is self financed, thus requiring tolls. These requirements are best fulfilled through Integrated Toll and Traffic Management Systems (ITTMS). Tolling Systems must support multiple secure and auditable payment methods including: cash, card based, and Electronic Fee Collection. The Attiki Odos (AO) ITTMS is the first ITTMS fully operating in Hellas. Attiki Odos is a newly completed Urban Freeway implemented as a concession project. It is operating as the ring road of Athens Metropolitan Area with a very efficient link to the new Athens International Airport at Spata. The entity responsible for monitoring the implementation of the QA and QC systems of Attiki Odos Project is the Independent Engineer (IE). The companies, which after an international bid were appointed for this role in the project, are JacobsGibb Hellas SA (member of Jacobs Engineering Group, USA) in association with SGI - TRADEMCO SA (member of SGI Group, Luxemburg). Both companies are certified for following ISO 9001/2000 model. Main responsibilities of the IE are: design review and approval, material and systems review and approval, monitoring of site works and witnessing of relevant testing, monitoring of time schedule and construction progress, auditing all member contractors for conformance with the Quality Assurance and Health and Safety Systems established by Attiki Odos Construction Joint Venture (CJV). The first step of the QA and QC process was the review of the submitted design conducted by IBI Group. Tolplan Consulting (Pty) Ltd (Republic of South Africa) was the technical consultant of the IE for the design and material review. A similar process with design approval was also followed for materials. For every single material or subsystem that was going to be installed there was a respective method statement provided by IBI Group and approved by IE. According to these method statements a Work Inspection Plan was formatted and respectively a Work Inspection Record. All these Construction Control Records assisted not only the member contractor, which was responsible for the construction but also the IE team who had the task of monitoring all site works. After installation Proof of Performance (POP) testing was conducted for every material. The results were reported on Quality Test Forms (QTF). This stage was very helpful for everyone concerned. Firstly, for the IE team because PoP tests were a very good chance to see all materials and subsystems in operation. Secondly, for the member contractor because he could analyze all the problems
occurred and at the next PoP test, at another toll plaza, minimize or eliminate such problems. When PoP testing was completed successfully then Subsystem Integration Testing (SIT) was conducted in order to verify that the ITTMS System was communicating with the central Toll and TMS servers. Relevant QTF forms were created for every subsystem. System Acceptance Test (SAT) was performed once, prior to the opening of the first Section of Attiki Odos Urban Freeway. Its objective was to check out the central software that was created for the Tolling and TMS systems. The whole process was reported on an approved test procedure. When a new Section of the Urban Freeway was about to open, the new toll plazas and consequently the ITTMS System had to be tested and then integrated into the already operating tolling/tms system, through a System Expansion Test (SET). Relevant papers were created for these tests. These papers were also reviewed and approved by the IE. On the one hand, the QA and QC processes that were introduced for this project proved to be helpful not only for the quality of the ITTMS System that was constructed but also for the more effective task performance of the IE and the member contractor teams. On the other hand, the over-detailed presentation of the Construction Control Records (CCRs) created a complex and paper-intensive process (approximately 18.000 forms were used). This consumed a lot of valuable hours from the IE and the subcontractor s QA/QC team. This could be avoided if some of the construction and/or testing processes were merged into fewer forms. Another fact was the necessity of testing at all stages prior to operation of the ITTMS System. All problems that had occurred at these stages have helped the deployment of the system. Everybody is looking for quality especially in such multi-discipline projects. However it is very difficult to apply Quality Assurance Systems that will lead to the best results. The system that was applied in Attiki Odos proved to be, besides small problems, a good tool for the ITTMS System deployment. The quality achieved created added value for all the involved parties (Attiki Odos S.A., IBI Group and the IE).