ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Τεχνοοικονομική Διοίκηση Ψηφιακών Συστημάτων»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Τεχνοοικονομική Διοίκηση Ψηφιακών Συστημάτων» Διπλωματική Εργασία: «Η Μετάβαση στην Ψηφιακή Τηλεόραση: Ψηφιακό Μέρισμα, Ψηφιακή Οικονομία» Ρυθμιστικό Πλαίσιο Επιβλέπων Καθηγητής: Δρ. Λ. Κανέλλος ΦΩΤΕΙΝΟΥ ΜΑΡΙΑ Α.Μ: ΜΤΕ 0966 Οκτώβριος 2011

Βεβαίωση Εκπόνησης Διπλωματικής Εργασίας «Δηλώνω υπεύθυνα ότι η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία για τη λήψη του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στο Π.Μ.Σ. του Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς, «Τεχνοοικονομική Διοίκηση και Ασφάλεια Ψηφιακών Συστημάτων» με κατεύθυνση την «Τεχνοοικονομική Διοίκηση Ψηφιακών Συστημάτων», έχει συγγραφεί από εμένα προσωπικά και δεν έχει υποβληθεί ούτε έχει εγκριθεί στο πλαίσιο κάποιου άλλου μεταπτυχιακού ή προπτυχιακού τίτλου σπουδών, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Οι πηγές στις οποίες ανέτρεξα για την εκπόνηση της συγκεκριμένης διπλωματικής αναφέρονται στο σύνολό τους, δίνοντας πλήρεις αναφορές στους συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένων και των πηγών που ενδεχομένως χρησιμοποιήθηκαν από το διαδίκτυο». Φωτεινού Μαρία 2

Λίγα λόγια... Η Φωτεινού Μαρία είναι 26 ετών. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτη του τμήματος «Εφαρμογών Πληροφορικής στην Διοίκηση και την Οικονομία» του Α.Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου και ολοκλήρωσε τις σπουδές της πριν δύο έτη με συνέπεια και επιμέλεια. Οι γνώσεις της διευρύνονται σε εφαρμογές ανάπτυξης λογισμικών, ιστοσελίδων, εργαλεία ανάπτυξης βάσεων δεδομένων, κ.ά. και έχει εργαστεί, μεταξύ άλλων, ως Junior Software Engineer στην Singular Logic A.E. Εν συνεχεία, ακολούθησε ο μεταπτυχιακός τίτλος στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς με θέμα «Τεχνοοικονομική Διοίκηση Ψηφιακών Συστημάτων». Το συγκεκριμένο Π.Μ.Σ. διεύρυνε τις γνώσεις της όσον αφορά την διοίκηση και την διαχείριση έργων πληροφορικής κάτω από ένα τεχνικό, επιχειρηματικό, νομικό, στρατηγικό και χρηματοοικονομικό πρίσμα. Τέλος, αποφάσισε να σπουδάσει στο μεταπτυχιακό αυτό λόγω των απαιτήσεων που δημιουργούνται στην αγορά εργασίας στον τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών για περαιτέρω εξέλιξη. 3

Ευχαριστίες Η εργασία αυτή αποτελεί τυπικά και ουσιαστικά το επιστέγασμα της φοίτησής μου στο Π.Μ.Σ. του Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς, «Τεχνοοικονομική Διοίκηση και Ασφάλεια Ψηφιακών Συστημάτων» με κατεύθυνση την «Τεχνοοικονομική Διοίκηση Ψηφιακών Συστημάτων». Από τον Φεβρουάριο του 2011, η συγγραφή της εργασίας αυτής υπήρξε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος και των προσπαθειών μου. Κατά την εκπόνησή της, η κρυφή μου ελπίδα και φιλοδοξία ήταν να δημιουργήσω ένα έργο, που αν και μικρό, θα ήταν τουλάχιστον άξιο αναφοράς, που θα συγκεντρώνει υλικό που αφορά την ψηφιακή μετάβαση και, γιατί όχι, να δίνει το ερέθισμα σε άλλους φοιτητές να αναπτύξουν περαιτέρω τα σχετικά θέματα. Αρωγοί μου στην πορεία αυτή του κύκλου που κλείνει, στάθηκα κάποια άτομα, τα οποία νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω παρακάτω ως ελάχιστο δείγμα της προσφοράς τους. Θα ήθελα, πρώτα από όλα, να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στον επιβλέποντα καθηγητή κ. Λεωνίδα Κανέλλο, όχι μόνο διότι μας εμπιστεύτηκε την ακόλουθη διπλωματική εργασία, αλλά και για την συνεισφορά του στις γνώσεις μας κατά την διάρκεια της φοίτησής μας στο Π.Μ.Σ.. Η καθοδήγηση, η κατανόηση και η βοήθεια που μας έδωσε από την αρχή έως και την ολοκλήρωση της εργασίας μας ήταν ανεκτίμητες. Τον ευχαριστώ ολόψυχα για αυτό. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως την οικογένειά μου για την αμέριστη συμπαράσταση και ηθική ενίσχυση τους όλα τα χρόνια των σπουδών μου. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Νίκο Παπασπανό για όλη την συνεργασία, την αγάπη και την αφοσίωση που μου έδειξε. Μαρία 4

Πρόλογος Η παρακάτω εργασία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της συγγραφής της διπλωματικής εργασίας του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών Τεχνοοικονομικής Διοίκησης και Ασφάλειας Ψηφιακών Συστημάτων του τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Το θέμα αφορά την μετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση, ψηφιακό μέρισμα και ψηφιακή οικονομία. Το θέμα της ψηφιακής μετάβασης, λόγω της πολυπλοκότητάς του και του ότι διευρύνεται σε πολλές θεματικές ενότητες, εξετάζεται στην παρούσα εργασία από το πρίσμα του ρυθμιστικού πλαισίου, εξετάζοντας πτυχές της ψηφιακής μετάβασης από την σκοπιά των ρυθμιστικών παραγόντων που πρέπει να ληφθούν υπόψη αποφέροντας οφέλη από πλευράς τεχνολογικής προόδου και εξέλιξης, συντονισμού και οικονομιών κλίμακας. Tο πρώτο κεφάλαιο είναι εισαγωγικό και σχολιάζει την αναγκαιότητα της μετάβασης στην ψηφιακή τηλεόραση ως τεχνολογική αλλά και οικονομική ευκαιρία, καθώς και τα πλεονεκτήματα που θα αποκομίσει ο τηλεθεατής μετά από αυτήν. Τα επόμενα τέσσερα κεφάλαια (2-5) αναλύουν διεξοδικά το Ευρωπαϊκό και Διεθνές Ρυθμιστικό Πλαίσιο πάνω στο οποίο στηρίζεται η διαδικασία της μετάβασης. Στο 2ο κεφάλαιο περιγράφονται οι διεθνείς και οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές και οργανισμοί που ασχολούνται με την ψηφιακή τηλεόραση, καθώς επίσης και οι αποφάσεις περί του ραδιοφάσματος και των χρονοδιαγραμμάτων που έχουν ψηφιστεί και πρέπει να τηρούνται από όλα τα μέλη τους. Στο 3 ο κεφάλαιο αναλύεται η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή στην Ευρώπη από κάθε πλευρά, αυτή της εκμετάλλευσης και της βέλτιστης χρήσης του ψηφιακού μερίσματος στις Ευρωπαϊκές χώρες και τον κατάλληλο σχεδιασμό της διαχείρισης του φάσματος, αλλά και προβλήματα που προκύπτουν κατά την διαδικασία. Ακόμα, περιγράφονται οι υπηρεσίες που θα μπορούσαν να καταλάβουν το ψηφιακό μέρισμα, όπως, κινητές ευρυζωνικές υπηρεσίες, κυψελωτά συστήματα κινητών επικοινωνιών και υπηρεσίες δημόσιας ασφάλειας, αλλά και άλλες χρήσεις της ζώνης UHF, όπως η στρατιωτική χρήση και η κάλυψη ειδικών γεγονότων (PMSE), LTE (Long-Term Evolution), ψηφιακά Συστήματα ΙΜΤ και «Cognitive radio» τεχνολογίες. Επίσης, εξηγείται γιατί το ψηφιακό μέρισμα είναι τόσο ελκυστικό και πόσο μπορεί να 5

βοηθήσει την οικονομία της Ευρώπης να ανακάμψει εάν χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά και παραθέτουμε παραδείγματα χωρών που έχουν ήδη προβεί στην αξιοποίησή του. Παράλληλα, στο 4 ο κεφάλαιο, περιγράφεται η ψηφιακή τηλεοπτική πραγματικότητα ανά τον κόσμο με την ιστορία του DVB Project, πώς υιοθετούνται και χρησιμοποιούνται τα DVB συστήματα και πώς αναπτύσσονται τα DVB πρότυπα, ενώ περιγράφεται και η ψηφιακή τηλεοπτική πραγματικότητα στην Ευρώπη, καθώς και τα ερευνητικά προγράμματα - πλαίσια εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπροσθέτως, στο 5 ο κεφάλαιο παρατίθεται η κατάσταση του ψηφιακού μερίσματος σε 14 χώρες της Ε.Ε. αναλυτικά, οι προσεγγίσεις αδειοδότησης για την ψηφιακή τηλεόραση στην Ευρώπη, τι καθεστώς αδειών ισχύει στη ζώνη των UHF και πώς το σύστημα αδειοδότησης καθορίζει την υιοθέτηση των προτύπων κωδικοποίησης σε κάθε χώρα. Ταυτόχρονα, αναφέρονται οι τυπικές απαιτήσεις πολυπλεκτών DTT στις ευρωπαϊκές χώρες. Τα επόμενα πέντε κεφάλαια (6-10) αναλύουν διεξοδικά το Ελληνικό Ρυθμιστικό πλαίσιο πάνω στο οποίο στηρίζεται η διαδικασία της μετάβασης στη χώρα μας και φυσικά ακολουθεί τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα. Στο 6 ο κεφάλαιο περιγράφεται η ψηφιακή τηλεοπτική πραγματικότητα στην Ελλάδα, τα προβλήματα μετάβασης στο DVB-T και οι επιλογές ευρυζωνικής Τεχνολογίας. Στο επόμενο κεφάλαιο, 7 ο αναλύονται οι ρυθμιστικές αρχές που ασχολούνται με το θέμα της μετάβασης στην Ελλάδα (ΕΕΤΤ, Υ.Υ.Μ.Δ., Ε.Σ.Ρ., Επιτροπή Ανταγωνισμού), καθώς και η συμμετοχή τους στη διαμόρφωση νομικού πλαισίου και διαδικασιών για τη ψηφιακή μετάβαση. Στο 8 ο κεφάλαιο περιγράφονται περιληπτικά οι διεθνείς και ευρωπαϊκές αποφάσεις και διασκέψεις που αφορούν την Ελλάδα, οι οποίες αναλύθηκαν στις ενότητες 2.3, 2.4, όμως εδώ περιγράφονται τα αποτελέσματα αυτών που σχετίζονται με την ελληνική ψηφιακή πραγματικότητα, αλλά και το ρυθμιστικό πλαίσιο στην Ελλάδα (Νόμος 3431/2006, 3592/ 2007, ΚΥΑ Aριθμ. 21161/2008, Π.Δ. 109/2010). Έπειτα, στο 9 ο, αναλύεται πώς υλοποιείται η ψηφιακή μετάβαση στην Ελλάδα, τα Πάρκα Κεραιών και ποιοι λόγοι συντρέχουν για την άμεση υλοποίησή τους, το νομοθετικό πλαίσιο, η διαμόρφωση του χάρτη συχνοτήτων για τη μετάβαση στην επίγεια ψηφιακή τηλεοπτική ευρυεκπομπή, το Ψηφιακό Μέρισμα στην Ελλάδα και πώς αυτό πρέπει να εναρμονιστεί με τις γειτονικές της χώρες, η εμπορία Φάσματος και η ψηφιακή οικονομία στο ελληνικό φάσμα. Το κεφάλαιο 6

ολοκληρώνεται με διαπιστώσεις προβλήματα που παρατηρούμε σε σχέση με την διαδικασία παύσης των αναλογικών εκπομπών και τέλος, τον τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό που χρειάζονται οι τηλεθεατές. Η εν λόγω εργασία ολοκληρώνεται (10 ο κεφάλαιο) με τα απαραίτητα μέτρα που χρειάζονται για την ψηφιακή μετάβαση, όπως οι κρατικές ενισχύσεις για την υποστήριξη της Ψηφιακής Μετάβασης (οι ενισχύσεις που απευθύνονται στους πολίτες και σε τηλεοπτικούς οργανισμούς και εταιρείες διαχείρισης δικτύων), η ενημέρωση των Ελλήνων πολιτών, αλλά και ευρωπαϊκές εμπειρίες που θα είναι χρήσιμες και μελλοντικά. 7

Πίνακας Περιεχομένων ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΛΑΙΣΙΟ... 15 1. Εισαγωγή... 15 1.1 Αναγκαιότητα Μετάβασης...15 1.2 Οικονομική ευκαιρία...15 1.3 Πλεονεκτήματα μετάβασης από την άποψη του τηλεθεατή...17 2. Ρυθμιστικές Αρχές και Αποφάσεις... 19 2.1 Εισαγωγή...19 2.2 Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Ρυθμιστικές Αρχές και Οργανισμοί που ασχολούνται με την ψηφιακή τηλεόραση...21 2.2.1 ITU - Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών...21 2.2.1.1 Ρόλος και τομείς της ITU...21 2.2.1.2 ITU και Παγκόσμιο Συνέδριο Ραδιοεπικοινωνιών...22 2.2.2 CEPT - Ευρωπαϊκή Ένωση Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων...24 2.2.2.1 Προτάσεις της CEPT για την μετάβαση...24 2.2.3 RSPG - Ομάδα Πολιτικής Ραδιοφάσματος...25 2.2.3.1 Η RSPG για τις «Γνωσιακές τεχνολογίες»...26 2.2.4 E.B.U. - Ευρωπαϊκή Ένωση Δημόσιων Ραδιοτηλεοπτικών Οργανισμών...26 2.2.4.1 O ρόλος της E.B.U. στην εξέλιξη της τεχνολογίας της τηλεόρασης 27 2.2.4.2 Η πολιτική της E.B.U. για το Ψηφιακό Μέρισμα...28 2.2.5 Άλλες οργανώσεις...28 2.3 Η ψηφιακή μετάβαση : Διεθνείς αποφάσεις...30 2.4 Η ψηφιακή μετάβαση : Ευρωπαϊκές αποφάσεις...35 2.4.1 Η Οδηγία για την Πολιτική Ραδιοφάσματος στην Κοινότητα...35 2.4.2 Νέο Ρυθμιστικό Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης...37 2.4.3 Πρόγραμμα πολιτικής για το ραδιοφάσμα...38 3. Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή στην Ευρώπη... 44 3.1 Βέλτιστη χρήση του ψηφιακού μερίσματος στις ευρωπαϊκές χώρες...44 3.2 Κατακερματισμός του ψηφιακού μερίσματος...45 3.3 Κατάλληλος σχεδιασμός της διαχείρισης του φάσματος...45 3.4 Κατάσταση του ψηφιακού μερίσματος σε διάφορες χώρες της Ε.Ε....46 3.5 Ψηφιακή Οικονομία Φάσματος...49 3.5.1 «Αξία» του φάσματος...49 3.5.2 Οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης...51 3.6 Εκμετάλλευση ψηφιακού μερίσματος στην Ευρώπη...53 3.6.1 Υπηρεσίες για χρήση του ψηφιακού μερίσματος...53 3.6.2 Άλλες χρήσεις της ζώνης UHF σε ευρωπαϊκές χώρες...55 3.6.2.1 Στρατιωτική χρήση...55 3.6.2.2 Programme Making and Special Events services (PMSE)...57 3.6.2.2.1 Παραδείγματα χρήσης PMSE υπηρεσιών σε διάφορες χώρες.59 3.6.2.2.2 Απαιτήσεις Προδιαγραφές υπηρεσιών PMSE...60 3.6.2.2.3 Τρέχουσα χρήση του PMSE στη ζώνη των 470-862 MHz...64 3.6.2.3 Λοιπές επιλογές χρήσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο...65 3.7 Προβλήματα που προκύπτουν κατά την μετάβαση...69 4. Η Ψηφιακή Τηλεοπτική Πραγματικότητα (DVB)... 71 4.1 Η Ψηφιακή Τηλεοπτική Πραγματικότητα ανά τον κόσμο...71 8

4.1.1 Ιστορία του DVB Project...71 4.1.2 Υιοθέτηση και χρήση συστημάτων DVB...72 4.1.3 Ανάπτυξη Προτύπων...73 4.2 Η Ψηφιακή Τηλεοπτική Πραγματικότητα στην Ευρώπη...75 4.2.1 Το DVB-T στην Ευρώπη...75 4.2.2 Ερευνητικά Προγράμματα - Πλαίσια Εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 76 5. Η μετάβαση στις ευρωπαϊκές χώρες... 79 5.1 Ολλανδία...79 5.2 Φιλανδία...80 5.3 Σουηδία...81 5.4 Δανία...82 5.5 Ελβετία...83 5.6 Νορβηγία...83 5.7 Γερμανία...83 5.8 Ισπανία...85 5.9 Γαλλία...86 5.10 Βέλγιο...89 5.11 Ηνωμένο Βασίλειο...91 5.12 Ιρλανδία...94 5.13 Ιταλία...95 5.14 Ουκρανία...96 5.15 Προσεγγίσεις Αδειοδότησης για την ψηφιακή τηλεόραση στην Ευρώπη...97 5.15.1 Εισαγωγή...97 5.15.2 Καθεστώς αδειών στη ζώνη των UHF στην Ευρώπη...97 5.15.3 Τρόποι χορήγησης αδειών στην Ευρώπη...98 5.15.4 Το σύστημα αδειοδότησης καθορίζει την υιοθέτηση των προτύπων κωδικοποίησης σε κάθε χώρα...99 5.16 Τυπικές απαιτήσεις πολυπλεκτών DTT στις ευρωπαϊκές χώρες...104 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ...107 6. Η Ψηφιακή Τηλεοπτική Πραγματικότητα στην Ελλάδα...107 6.1 Εισαγωγή...107 6.2 Το DVB-T στην Ελλάδα...107 6.2.1 Digea...108 6.2.2 «Αθηνά»...109 6.3 Προβλήματα μετάβασης στο DVB-T...110 6.4 Επιλογές Ευρυζωνικής Τεχνολογίας...112 7. Ρυθμιστικές Αρχές στην Ελλάδα...113 7.1 ΕΕΤΤ Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων...113 7.1.1 Συνοπτικές Αρμοδιότητες...113 7.1.2 Κανονιστικό Πλαίσιο για τη Διαχείριση του Φάσματος Ραδιοσυχνοτήτων...114 7.1.2.1 ΕΕΤΤ και Ν.3431/2006...115 7.1.2.1.1 Εποπτεία Φάσματος Pαδιοσυχνοτήτων...115 7.1.2.2 ΕΕΤΤ και N.3592/2007...116 7.2 Υ.Υ.Μ.Δ. - Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων...118 7.3 Ε.Σ.Ρ. Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης...119 7.3.1 Συμμετοχή του Ε.Σ.Ρ. στη φάση μετάβασης...119 7.3.2 Προτάσεις επί των Ν. 3592/2007, Κ.Υ.Α. 21161/2008...120 9

7.3.3 Η συμμετοχή του Ε.Σ.Ρ. στη διαμόρφωση νομικού πλαισίου και διαδικασιών για τη ψηφιακή μετάβαση...120 7.3.4 Αρμοδιότητες Ε.Σ.Ρ. στο νέο περιβάλλον...121 7.4 Επιτροπή Ανταγωνισμού...121 7.4.1 Επιτροπή Ανταγωνισμού και Βασικές Ρυθμίσεις Ν. 703/77...121 7.4.2 Ζητήματα Συνεργασίας - Αρμοδιότητας...122 7.5 ΕΚΚΖΣ - Εθνικός Κανονισμός Κατανομής Ζωνών Συχνοτήτων...122 8. Διεθνές, Ευρωπαϊκό και Εθνικό Ρυθμιστικό πλαίσιο που αφορά την Ελλάδα 124 8.1 Η ψηφιακή μετάβαση : Διεθνείς αποφάσεις που αφορούν την Ελλάδα...124 8.2 Η ψηφιακή μετάβαση : Ευρωπαϊκές αποφάσεις που αφορούν την Ελλάδα 126 8.3 Η ψηφιακή μετάβαση : Ρυθμιστικό πλαίσιο στην Ελλάδα...126 8.3.1 Εισαγωγή...126 8.3.2 Νόμος 3431/2006, Περί Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και άλλες διατάξεις 128 8.3.2.1 Ν.3431/2006 και Αδειοδότηση...128 8.3.3 Ν. 3592/ 2007, Συγκέντρωση και αδειοδότηση Επιχειρήσεων Μέσων Ενημέρωσης και άλλες διατάξεις...130 8.3.3.1 Πάροχος δικτύου και Πάροχος περιεχομένου...130 8.3.3.2 Προσεγγίσεις Αδειοδότησης για την ψηφιακή τηλεόραση στην Ελλάδα 136 8.3.3.2.1 Εισαγωγή...136 8.3.3.2.2 Τρόποι χορήγησης αδειών στην Ελλάδα...137 8.3.3.3 Αρρυθμίες του Νόμου 3592/2007...138 8.3.4 Κ.Υ.Α. Aριθμ. 21161/2008, Διαμόρφωση Χάρτη Συχνοτήτων για τη μετάβαση στην επίγεια ψηφιακή τηλεοπτική ευρυεκπομπή...139 8.3.5 Προεδρικό Διάταγμα Π.Δ. 109/2010...143 9. Η υλοποίηση της ψηφιακής μετάβασης στην Ελλάδα...145 9.1 Πάρκα Κεραιών...145 9.1.2 Εισαγωγή...145 9.1.3 Λόγοι άμεσης υλοποίησης των πάρκων...146 9.1.4 «Πάρκα κεραιών» στην ελληνική πραγματικότητα...147 9.1.5 Νομοθετικό πλαίσιο...147 9.2 Διαμόρφωση Χάρτη Συχνοτήτων για τη μετάβαση στην επίγεια ψηφιακή τηλεοπτική ευρυεκπομπή...151 9.2.1 Ειδικοί Όροι που Αφορούν την Διαχείριση Συχνοτήτων...151 9.2.2 Διαδικασία Εκχώρησης Ζώνης Συχνοτήτων στην Ελλάδα...153 9.2.3 Εγκατάσταση Νέας Υπηρεσίας...153 9.2.4 Συντονισμός με Όμορες Χώρες...154 9.2.4.1 Εισαγωγή...154 9.2.4.2 Παρεμβολές σε Ελλάδα...154 9.3 Ψηφιακό Μέρισμα στην Ελλάδα...155 9.4 Χρήση του ψηφιακού μερίσματος στην Ελλάδα...157 9.5 Εμπορία Φάσματος...159 9.6 Ψηφιακή οικονομία στο ελληνικό φάσμα...160 9.7 Διαπιστώσεις Προβλήματα...161 9.8 Ραδιοεξοπλισμός και Τηλεπικοινωνιακός Εξοπλισμός...162 9.8.1 Αποκωδικοποιητές στον Ν.3431/2006...163 9.8.2 Οι δυνατότητες των ψηφιακών δεκτών...164 10

10. Απαραίτητα μέτρα για την ψηφιακή μετάβαση...165 10.1 Κρατικές ενισχύσεις για την Υποστήριξη της Ψηφιακής Μετάβασης...165 10.1.1 Ο ρόλος της κυβέρνησης...166 10.2 Κατηγοριοποίηση των κρατικών ενισχύσεων...166 10.2.1 Ενισχύσεις που απευθύνονται στους πολίτες...167 10.2.2 Ενισχύσεις που απευθύνονται σε τηλεοπτικούς οργανισμούς και εταιρείες διαχείρισης δικτύων...168 10.3 Ενημέρωση των πολιτών...168 10.3.1 Ευρωπαϊκές εμπειρίες...168 10.3.2 Το παράδειγμα της Βρετανίας...170 10.3.3 Η κατάσταση της ενημέρωσης των πολιτών στην Ελλάδα...171 10.3.4 Προτάσεις για την Ελλάδα...173 10.4 Δημόσιες Διαβουλεύσεις...174 Συμπερασματική Επισκόπηση...177 Βιβλιογραφία Αναφορές...184 11

Πίνακας Σχημάτων Εικόνα 2.2. Το ψηφιακό μέρισμα στις τρεις Περιοχές κατά ITU... 23 Πίνακας 2.3. Συμφωνίες που έχουν σημασία για την εισαγωγή της DVB-T... 31 Εικόνα 2.3.1. Περιοχές ITU... 32 Εικόνα 3.4. Θέσεις της Ε.Ε. και των όμορων χωρών για την απελευθέρωση του φάσματος και τη διάθεσή τους στις κινητές εφαρμογές στην ζώνη 790-862 MHz.. 47 Εικόνα 3.4.1. Η ψηφιακή μετάβαση στην Ευρώπη... 48 Πίνακας 3.5. Σύγκριση οικονομικών οφελών στην ΕΕ μεταξύ των κινητών ευρυζωνικών δικτύων και των τηλεοπτικών μεταδόσεων, 2007... 51 Πίνακας 3.6.1. Σχέδια για χρήση της ζώνης 790-862MHz σε κάθε κράτος-μέλος... 55 Πίνακας 3.6.2. Σημερινή στρατιωτική χρήση του ραδιοφάσματος UHF στην Ευρώπη 56 Εικόνα 3.6.2.1. Επίσημες Στρατιωτικές ζώνες συχνοτήτων στην Ευρώπη... 57 Εικόνα 3.6.2.2. Κανάλια που ανατέθηκαν σε PMSE υπηρεσίες κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004... 60 Εικόνα 3.6.2.3. Πρόγνωση παρόχων περιεχομένου (Οκτώβριος 2008) της μελλοντικής κατάστασης για Radio-microphones, in-ear monitoring and portable audio links... 61 Εικόνα 3.6.2.4. Συνιστώμενα κανάλια ανά MHz για αναλογικά ασύρματα μικρόφωνα 62 Εικόνα 3.6.2.5. Κανάλια ευρυεκπομπής στο Ην.Βασίλειο... 63 Εικόνα 3.6.2.6. Επισκόπηση των PMSE εφαρμογών broadcasting που χρησιμοποιούνται στη ζώνη συχνοτήτων 29,7 έως 2400 MHz... 64 Εικόνα 3.6.2.7. Εφαρμογές που χρησιμοποιούνται στη ζώνη των 470-862 MHz... 65 Εικόνα 3.6.2.8. Οι τελικές τροποποιήσεις από την WRC-07 σχετικά με τις επίμαχες ζώνες συχνοτήτων σχηματικά... 66 Εικόνα 3.6.2.9 Τα αποτελέσματα της WRC- 07 σχετικά με τη διάθεση επιπρόσθετου Φάσματος Συχνοτήτων για την περαιτέρω ανάπτυξη των συστημάτων ΙΜΤ και την κοινή χρήση συστημάτων δορυφορικών υπηρεσιών και επίγειων υπηρεσιών... 67 Εικόνα 4.1. Χώρες που χρησιμοποιούν το DVB-T διεθνώς... 72 Εικόνα 4.1.2. Οργανόγραμμα DVB Project ομάδας ανάπτυξης προτύπων... 74 Εικόνα 4.1.3. Χώρες που χρησιμοποιούν το DVB-T διεθνώς... 74 12

Εικόνα 5.11. Σύγκριση προγενέστερου και προτεινόμενου αγγλικού χάρτη συχνοτήτων... 92 Πίνακας 5.15. Ημερομηνίες για πλήρη μετάβαση σε διάφορες χώρες...102 Πίνακας 5.16. Αριθμός εθνικών Layers DTT που διατίθενται για κάθε χώρα στο πλαίσιο του σχεδίου της GE-06...105 Πίνακας 8.3.4. Μετάδοση επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης κατά τη μεταβατική περίοδο σύμφωνα με την ΚΥΑ - Aριθμ. 21161...141 Πίνακας 8.3.4.1. Τελική κατανομή πολυπλεκτών στην Ελλάδα....143 Πίνακας 10.3.1. Οργανισμοί &Φορείς Επιφορτισμένοι με το συντονισμό των διαδικασιών για το SwitchOver, τις Δράσεις, τις Πρωτοβουλίες ενημέρωσης & Προώθησης...169 13

Ρυθμιστικό Πλαίσιο Ψηφιακής Μετάβασης 14

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΛΑΙΣΙΟ 1. Εισαγωγή 1.1 Αναγκαιότητα Μετάβασης Την δεκαετία του 1960, που ξεκίνησαν οι επίγειες αναλογικές τηλεοπτικές μεταδόσεις στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, έκαναν χρήση κυρίως τις συχνότητες 174-230 MHz και 470-862 MHz. Η αναλογική τεχνολογία θεωρείται ότι είναι αναποτελεσματική στη χρήση του φάσματος και επομένως δεν διευκολύνει άλλες υπηρεσίες για χρήση αυτών των συχνοτήτων. Αντιθέτως, με την ψηφιακή μετάδοση, παρέχονται περισσότερες τηλεοπτικές υπηρεσίες, χρησιμοποιώντας το ίδιο εύρος ζώνης (8MHz) το οποίο απαιτείται για την αναλογική μετάδοση. Με την ψηφιακή μετάβαση απελευθερώνεται μεγάλο μέρος του ραδιοφάσματος, ονομαζόμενο ψηφιακό μέρισμα. Η συμφωνία της Γενεύης του 2006 (GE-06) που αφορά στην ψηφιακή τηλεόραση δεσμεύει όλες τις χώρες που την υπέγραψαν (μεταξύ των οποίων η Ελλάδα) για πλήρη μετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση έως το 2015. Παράλληλα, οι χώρες της Ευρώπης μέσω της CEPT (European Conference of Postal and Telecommunications Administrations) προτρέπουν τις αρμόδιες αρχές να μεταβούν σε ψηφιακή εκπομπή νωρίτερα, το 2012. Η ψηφιακή μετάδοση στις συχνότητες UHF και VHF θα επιτρέψει την αποδοτικότερη αξιοποίηση του τηλεοπτικού φάσματος, που στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες είναι πλέον ανεπαρκές, και την δυνατότητα του συστήματος να εκπέμπει 4 έως 6 τηλεοπτικά κανάλια στην ίδια συχνότητα, με τις παρούσες τεχνικές συμπίεσης. 1.2 Οικονομική ευκαιρία Το ψηφιακό μέρισμα αποτελεί μοναδική ευκαιρία για την Ευρώπη να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη ζήτηση ραδιοφάσματος, ιδιαίτερα για να επιτρέψει νέες ασύρματες υπηρεσίες, όπως η επόμενη γενιά των κινητών ευρυζωνικών επικοινωνιών, καθώς και για την υποστήριξη της συνεχούς ανάπτυξης των επίγειων 15

τηλεοπτικών μεταδόσεων. Συνεπώς, μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας για την ανταγωνιστικότητα και την οικονομική ανάπτυξη και να ικανοποιήσει ορισμένες από τις σημαντικές κοινωνικές, πολιτιστικές και οικονομικές ανάγκες προς όφελος των ευρωπαίων πολιτών. Το ψηφιακό μέρισμα έχει μια ισχυρή ευρωπαϊκή διάσταση, όπως σχεδόν όλες οι πιθανές χρήσεις του είναι καταναλωτικές εφαρμογές μαζικής αγοράς, οι οποίες θα γίνουν πραγματικότητα μόνο αν οι οικονομίες κλίμακας και τα άλλα οφέλη για την εσωτερική αγορά μπορεί να επιτευχθούν. [1] Σε πρόσφατο κείμενό της, στο πλαίσιο δημόσιας διαβούλευσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι «η τρέχουσα οικονομική κρίση υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη για επαρκές εύρος ραδιοφάσματος διαθέσιμο για ασύρματες επικοινωνίες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν σήμερα τον πιο ζωντανό κρίκο στην αλυσίδα της τεχνολογικής καινοτομίας». Οι ασύρματες επικοινωνίες είναι απαραίτητες για την περαιτέρω αύξηση της αποτελεσματικότητας στην ευρύτερη οικονομία και, συνεπώς, αποτελούν βασική κινητήρια δύναμη για την οικονομική ανάκαμψη. Στόχος της Επιτροπής είναι να επιτευχθεί 100% ευρυζωνική κάλυψη μεταξύ 2010 και 2013, κάτι που δεν γίνεται να επιτευχθεί χωρίς τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι ασύρματες υποδομές, συμπεριλαμβανομένης της παροχής ευρυζωνικών υπηρεσιών σε αγροτικές περιοχές, μέρος των οποίων μπορεί να γίνει μόνο με έγκαιρη πρόσβαση στο ψηφιακό μέρισμα. Η Επιτροπή επιθυμεί τη διάθεση τμήματος του ψηφιακού μερίσματος σε υπηρεσίες εκτός της τηλεοπτικής μετάδοσης. Δικαιολογεί τη θέση της αυτή φέρνοντας ως παράδειγμα, κυρίως, την ανάπτυξη της κινητής τηλεφωνίας στην Ευρώπη και διεθνώς. Παράλληλα, τα κράτη μέλη πρέπει να δημιουργούν συμφωνίες περί αποτελεσματικού συντονισμού του ραδιοφάσματος στα πλαίσια των ευρωπαϊκών κανόνων που έχουν τεθεί, ώστε να μην υπάρχουν παρεμβολές. Υπό το φως των πρόσφατων αυτών εξελίξεων και με την προοπτική της ολοκλήρωσης της μετάβασης της Ε.Ε. στην ψηφιακή τηλεόραση έως το 2012, βάση ευρωπαϊκής οδηγίας, είναι καιρός πλέον τα κράτη-μέλη να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα προς μια κοινή προσέγγιση για τη χρήση του ψηφιακού μερίσματος στην Ευρώπη. [1] Στο πλαίσιο της διαμόρφωσης της πολιτικής για το Ψηφιακό Μέρισμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέσπισε δημόσιες διαβουλεύσεις περί των ευκαιριών που προσφέρονται από τη μετάβαση στην αποκλειστικά ψηφιακή τηλεοπτική μετάδοση και ανέθεσε στις εταιρείες Analysis Mason, Econ και Hogan & Hartson την εκπόνηση 16

ειδικής μελέτης με τίτλο «Εκμετάλλευση του Ψηφιακού Μερίσματος Μια Ευρωπαϊκή Προσέγγιση» με στόχο την ανάδειξη των κοινωνικών και οικονομικών ωφελειών που θα προκύψουν από τη συντονισμένη παν-ευρωπαϊκά δράση για τη διάθεση του Ψηφιακού Μερίσματος στις ασύρματες ηλεκτρονικές επικοινωνίες. 1.3 Πλεονεκτήματα μετάβασης από την άποψη του τηλεθεατή Η αντικατάσταση των αναλογικών εκπομπών από ένα σύστημα που βασίζεται σε ψηφιακές τεχνικές παρουσιάζει τεράστια πλεονεκτήματα από άποψη αποδοτικότερης χρήσης του ραδιοφάσματος και βελτιωμένων δυνατοτήτων μεταδόσεων. Επομένως, θα προκύψουν νέες υπηρεσίες και επιλογές για τους καταναλωτές και βελτιωμένος ανταγωνισμός για τις επιχειρήσεις. [2] Τα βασικά πλεονεκτήματα της νέας, ψηφιακής τεχνολογίας από τη μεριά του τηλεθεατή συνοψίζονται στα εξής: Βελτιωμένη ποιότητα εικόνας και ήχου. Η ψηφιακή εκπομπή εξασφαλίζει άριστη ποιότητα λήψης κάνοντας αποδοτική χρήση του φάσματος, πιο σταθερό (από παράσιτα) τηλεοπτικό σήμα, ακόμα και σε περιοχές, όπως τα ελληνικά νησιά, που η γεωγραφική τους θέση δεν τις βοηθά. Ο τηλεθεατής μπορεί να επιλέξει τι, πότε και για πόσο θα παρακολουθήσει μέσα από μια ευρεία γκάμα προγραμμάτων. Χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία, ο τηλεθεατής θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει, για παράδειγμα, την κάμερα από την οποία θα παρακολουθήσει ένα αθλητικό γεγονός, πότε θα δει το σκορ, τα στατιστικά, τις επαναλήψεις ή να επιλέξει μέσα από δεκάδες ταινίες με έναρξη προβολής κατά προτίμησή του. Ποικιλία υπηρεσιών θα παρέχονται από το τηλεχειριστήριο. Οι επιλογές του θεατή θα γίνονται μέσω του τηλεχειριστηρίου που θα έχει πολλές επιπλέον δυνατότητες, ακόμη και σύνδεση στο Διαδίκτυο, E Commerce, E Banking, Υπηρεσίες για ΑΜΕΑ. [36] Ο Ηλεκτρονικός Οδηγός Προγράμματος (ΕΡG), ένα είδος εξελιγμένης τηλεκειμενογραφίας (teletext) με εικόνες και πολλές δυνατότητες αμφίδρομων λειτουργιών θα παίζει έναν εξίσου σημαντικό βοηθητικό ρόλο. Δυνατότητα αποθήκευσης και επεξεργασίας του περιεχομένου. Μία εντυπωσιακή καινοτομία είναι η δυνατότητα μαγνητοσκόπησης ενός προγράμματος. Για τον σκοπό αυτό, τρεις μεγάλες ιαπωνικές εταιρίες ηλεκτρονικών 17

(Sony, Matsushita και Toshiba) συνένωσαν πρόσφατα τις δυνάμεις τους και κατασκευάζουν τηλεοπτικούς δέκτες με σκληρό δίσκο και ενσωματωμένες ψηφιακές πολυκάναλες υπηρεσίες επόμενης γενιάς. 18

2. Ρυθμιστικές Αρχές και Αποφάσεις 2.1 Εισαγωγή Η διαχείριση των συχνοτήτων γίνεται πρώτα σε διεθνές και έπειτα ακολουθεί σε εθνικό επίπεδο. Οι πολιτικές που ακολουθούνται σε σχέση με τη χρήση του φάσματος συχνοτήτων επηρεάζονται από τεχνολογικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Στην Ευρώπη, τα αναλογικά επίγεια τηλεοπτικά σήματα ανέκαθεν μεταδίδονταν στη ζώνη των 470-862 MHz, που ονομάζεται επίσης και UHF IV και V. Το ραδιοφάσμα που καθίσταται διαθέσιμο ως αποτέλεσμα της μετάβασης από την αναλογική στην ψηφιακή επίγεια τηλεόραση ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης (DTT) στις μπάντες UHF IV και V, ονομάζεται ψηφιακό μέρισμα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission) έχει ορίσει το ψηφιακό μέρισμα ως το ραδιοφάσμα που είναι διαθέσιμο «πέρα και πάνω από τις συχνότητες που απαιτούνται για την υποστήριξη των υφιστάμενων υπηρεσιών εκπομπής σε πλήρως ψηφιακό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των υποχρεώσεων δημόσιας υπηρεσίας». Το ραδιοφάσμα που θα απελευθερωθεί είναι το αποτέλεσμα της αποτελεσματικότερης διαβίβασης των τηλεοπτικών σημάτων από την DTT σε σύγκριση με την αναλογική μετάδοση. [9] Οι πρόσφατες εξελίξεις της πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με το ψηφιακό μέρισμα επικεντρώθηκαν στο άνοιγμα των συχνοτήτων 790-862 MHz (γνωστή και ως η ζώνη των 800 MHz) για υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (electronic communications services - ECS), προκειμένου να εξασφαλιστεί η διαθεσιμότητα του ραδιοφάσματος για ασύρματες ευρυζωνικές υπηρεσίες. Πάντως, δεν αποκλείεται ότι και άλλα μέρη του φάσματος τελικά θα υπόκεινται στην πολιτική και τη ρυθμιστική παρέμβαση. Για παράδειγμα, το αχρησιμοποίητο φάσμα μεταξύ των περιοχών κάλυψης ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών (γνωστό και ως «white spaces») θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιηθεί από εξοπλισμό γνωσιακών συσκευών ( cognitive radio ), εφόσον πληρούνται οι απαραίτητες τεχνικές προϋποθέσεις. Τα TV White Spaces,λοιπόν, είναι μεγάλες μερίδες του φάσματος στις ζώνες UHF/VHF οι οποίες καθίστανται διαθέσιμες σε γεωγραφική βάση ως αποτέλεσμα της μετάβασης από την αναλογική στην επίγεια ψηφιακή τηλεόραση, άρα πρόκειται για προσωρινά αχρησιμοποίητο τηλεοπτικό φάσμα. [9] 19

Η ζώνη των 800 MHz θεωρείται πολύτιμη λόγω της βέλτιστης ισορροπίας μεταξύ της χωρητικότητας μετάδοσης και την καλυπτόμενη απόσταση και την καλή διάδοση σήματος. Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών, αυτή τη ζώνη συχνοτήτων δεν είναι μόνο πολύ ελκυστική για τους σημερινούς χρήστες του - κυρίως τους ραδιοτηλεοπτικούς παρόχους που την «κληρονομούν», αλλά επίσης, για τους νέους χρήστες, όπως παρόχους ασύρματων ευρυζωνικών υπηρεσιών. Άλλοι χρήστες - κληρονόμοι ή / πιθανοί νέοι χρήστες της εν λόγω υποζώνης, είναι, μεταξύ άλλων, οι χρήστες που παρέχουν υπηρεσίες μεταφορών, υπηρεσίες ραδιοεντοπισμού, εφαρμογών, όπως ασύρματα μικρόφωνα, και δημόσιες υπηρεσίες, όπως υπηρεσίες ασφαλείας. Καθώς οι ραδιοσυχνότητες είναι αγαθό εν ανεπάρκεια, η κατανομή και η εκχώρηση τους είναι υψίστης σημασίας για τους διάφορους φορείς που χρησιμοποιούν το ραδιοφάσμα για τις υπηρεσίες τους. Εκτός του ότι είναι ένας σπάνιος πόρος, το ραδιοφάσμα θεωρείται, επίσης, ένα δημόσιο αγαθό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για εμπορικούς όσο και τις δημόσιους σκοπούς. Η κατανομή, ανάθεση και η διαχείριση του ραδιοφάσματος είναι συνεπώς ένα σύνθετο έργο με τη συμμετοχή διαφόρων πολιτικών θεωρήσεων και ένα ευρύ φάσμα δημοσίων και ιδιωτικών φορέων. Παρά το γεγονός ότι η διαχείριση του ραδιοφάσματος, κατ 'αρχήν έγκειται στην αρμοδιότητα κάθε κράτους, είναι σαφές ότι όλες οι χώρες δεσμεύονται από ένα διεθνές - και κυρίως ένα ευρωπαϊκό - ρυθμιστικό και θεσμικό πλαισίου. Το ραδιοφάσμα δεν σέβεται τα εθνικά σύνορα και χωρίς καμία διεθνή συνεργασία για την εκμετάλλευση του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων, θα κινδύνευε σοβαρά από διασυνοριακές παρεμβολές. Σε αυτό το κεφάλαιο γίνεται μια περιγραφή των ρυθμιστικών αρχών που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ραδιοεπικοινωνιών γενικότερα και συγκεκριμένα παίζουν καθοριστικό ρόλο διεθνώς και ευρωπαϊκώς, όσον αφορά τη διαχείριση των ραδιοσυχνοτήτων, την διαδικασία που ακολουθείται και πρέπει να εφαρμόζεται, το εύρος ζώνης συχνοτήτων που προορίζεται για υπηρεσίες ευρυεκπομπής, την καθιέρωση προτύπων για τις διεθνείς τηλεπικοινωνίες, την μετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση, τους όρους και το ρυθμιστικό πλαίσιο. Για την κατάσταση της διαχείρισης των συχνοτήτων σε εθνικό επίπεδο θα ακολουθήσει ανάλογη περιγραφή στο επόμενο κεφάλαιο. 20

2.2 Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Ρυθμιστικές Αρχές και Οργανισμοί που ασχολούνται με την ψηφιακή τηλεόραση 2.2.1 ITU - Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών Η ITU (International Telecommunication Union - Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών) ιδρύθηκε το 1865 και ενσωματώθηκε στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 1947, του οποίου σήμερα αποτελεί μια από τις πλέον σημαντικές εξειδικευμένες υπηρεσίες για την ενημέρωση και την επικοινωνία της τεχνολογίας, καθώς και το παγκόσμιο σημείο αναφοράς για τις κυβερνήσεις και τον ιδιωτικό τομέα στην ανάπτυξη δικτύων και υπηρεσιών. Η ITU εδρεύει στη Γενεύη, διαθέτει 191 χώρες μέλη, περισσότερους από 700 συνεργάτες και μέλη ανά τομέα, που θα αναλύσουμε παρακάτω. Για 146 χρόνια, λοιπόν, η ITU έχει συντονίσει την κοινή παγκόσμια χρήση του ραδιοφάσματος, έχει προωθήσει τη διεθνή συνεργασία στην ανάθεση δορυφορικών τροχιών, εργάστηκε για τη βελτίωση της τηλεπικοινωνιακής υποδομής στον αναπτυσσόμενο κόσμο, καθιέρωσε τα παγκόσμια πρότυπα σε ένα ευρύ φάσμα συστημάτων επικοινωνίας και αντιμετώπισε παγκόσμιες προκλήσεις της εποχής μας, όπως την ενίσχυση της ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών κλάδοι της οποίας είναι τα περισσότερα όργανα που διαχειρίζονται τις τηλεπικοινωνίες διεθνώς, δραστηριοποιείται στον τομέα των ραδιοεπικοινωνιών γενικότερα. Η ITU ήταν υπεύθυνη για τον έλεγχο του σχεδιασμού της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης των χωρών μελών. Η δράση της ITU έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην προστασία του ραδιοφάσματος κάθε κράτους. Με συνεχείς συστάσεις και προδιαγραφές, εντατικά ανανεωμένες, προσπαθεί να ορίσει το πλαίσιο μιας αντικειμενικής μεθοδολογίας μετρήσεων των διασυνοριακών παρεμβολών. [9,64] 2.2.1.1 Ρόλος και τομείς της ITU Βασικός ρόλος της ITU είναι να αναθέτει διάφορες ζώνες συχνοτήτων σε διάφορες υπηρεσίες, πάντα με σεβασμό στις διεθνής ανάγκες και στόχους της κάθε χώρας. Η κάθε χώρα οφείλει να τηρεί τους κανόνες της ITU, έχει όμως και το δικαίωμα να απαιτήσει κάποιες εξαιρέσεις σε ορισμένους από αυτούς, με την 21

προϋπόθεση ότι δεν δημιουργούνται προβλήματα σε άλλες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, σε εθνικό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Κλάδοι ή τομείς της ITU, είναι: Τομέας Τυποποίησης - Standardization (ITU-T): η διαμόρφωση προτύπων είναι τις πιο γνωστές και παλαιότερες δραστηριότητες της ITU. Τομέας Ανάπτυξη - Development (ITU-D): ιδρύθηκε με σκοπό να διαδώσει τη δίκαιη, βιώσιμη και οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ). ITU TELECOM: οργανώνει σε όλο τον κόσμο τις περιφερειακές εκθέσεις και φόρουμ, όπως η ITU TELECOM WORLD, μια μεγάλη έκθεση, ενός φόρουμ υψηλού επιπέδου που συγκεντρώνει εκπροσώπους της κυβέρνησης, των τηλεπικοινωνιών και της βιομηχανίας ΤΠΕ για την ανταλλαγή ιδεών, γνώσης και της τεχνολογίας προς όφελος της παγκόσμιας κοινότητας. Τομέας Ραδιοεπικοινωνιών - Radiocommunication (ITU-R): στο επίκεντρο των εργασιών της βρίσκεται η διαχείριση του διεθνούς φάσματος ραδιοσυχνοτήτων και των διαθέσιμων πόρων περί δορυφορικών τροχιών (satellite orbit resources) προκειμένου να αποφευχθούν επιζήμιες παρεμβολές μεταξύ των ραδιοφωνικών σταθμών διαφορετικών χωρών. Σημαντικά καθήκοντα της ITU-R περιλαμβάνουν επίσης την ανάπτυξη προτύπων και μελετών για τα συστήματα ραδιοεπικοινωνιών, διασφαλίζοντας την αποτελεσματική χρήση του φάσματος των ραδιοσυχνοτήτων και μελέτες σχετικά με την ανάπτυξη συστημάτων ραδιοεπικοινωνιών. [64] 2.2.1.2 ITU και Παγκόσμιο Συνέδριο Ραδιοεπικοινωνιών Το Παγκόσμιο Συνέδριο Ραδιοεπικοινωνιών (World Radiocommunication Conference - WRC), το οποίο πραγματοποιείται κάθε τρία ή τέσσερα χρόνια από την ITU, βρίσκεται στο επίκεντρο της διεθνούς διαδικασίας για τη διαχείριση του ραδιοφάσματος, αποτελεί το σημείο εκκίνησης για τις εθνικές πρακτικές, καθώς αναθεωρεί και επανεξετάζει τους κανονισμούς ραδιοεπικοινωνιών (Radio Regulations), δηλαδή μια διεθνή συνθήκη για τη θέσπιση του πλαισίου για τη χρήση των ραδιοσυχνοτήτων και των δορυφορικών τροχιών μεταξύ των χωρών μελών της ITU. Στο τελευταίο WRC το 2007 (WRC-07) που πραγματοποιήθηκε στην Γενεύη της Ελβετίας, η ITU αναθεώρησε τους κανονισμούς ραδιοεπικοινωνιών και 22

προσδιορίστηκαν οι ακόλουθες ομάδες του φάσματος του ψηφιακού μερίσματος για τις τρεις διαφορετικές περιοχές του κόσμου. Εικόνα 2.2. Το ψηφιακό μέρισμα στις τρεις Περιοχές κατά ITU (πηγή: GSMA, Digital Dividend for Mobile: Bringing Broadband to All, London, 2009) Σε πρωτεύουσα βάση, προσδιορίστηκε και κατανεμήθηκε η μπάντα των 800 MHz (792-860 MHz) στις κινητές ευρυζωνικές υπηρεσίες, εκτός των ραδιοτηλεοπτικών, για την Περιοχή 1 από τις 17 Ιουνίου 2015. Πριν από αυτή την αναθεώρηση των κανονισμών ραδιοεπικοινωνιών, μια συμφωνία που αναλύεται εκτενώς παρακάτω, η GE-06 εγκρίθηκε, θέτοντας τις 17 Ιούνη του 2015 ως το τέλος της μεταβατικής περιόδου από την αναλογική στην ψηφιακή. Η επερχόμενη WRC που θα γίνει στην Γενεύη τον Ιανουάριο του 2012 (WRC-12), θα είναι μια κρίσιμη στιγμή για την περαιτέρω ανάπτυξη ενός διεθνούς πλαισίου που διέπει το ψηφιακό μέρισμα, καθώς θα εξεταστούν τα αποτελέσματα από τις μελέτες συνύπαρξης για όλες τις αναγνωρισμένες ζώνες και ειδικότερα για τις ζώνες συχνοτήτων: 450-470 MHz, 790-862 MHz, 2300-2400 MHz, 2500-2690 MHz. Τέλος, η ITU-R παίζει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια διαχείριση του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων, οι οποίες αποτελούν φυσικό πόρο και η σωστή και αποτελεσματική αξιοποίησή τους μπορεί να βελτιώσει την παραγωγικότητα ενός έθνους καθώς και την ποιότητα ζωής των πολιτών του. Για να αποκομίσουν πλήρως 23

τα οφέλη του ραδιοφάσματος, είναι σημαντικό να αναπτύσσεται και να εφαρμόζεται εθνικό πλαίσιο ικανό για τη διαχείριση του. 2.2.2 CEPT - Ευρωπαϊκή Ένωση Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Η CEPT (European Post and Telecommunication Conference Ευρωπαϊκή Ένωση Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων). αποτελεί ευρωπαϊκό φορέα υπεύθυνο για τον έλεγχο των τηλεπικοινωνιών και των ταχυδρομείων των χωρών μελών της. Είναι ένας περιφερειακός οργανισμός που λειτουργεί ανεξάρτητα, αλλά συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με 48 μέλη που αριθμεί, καλύπτει τώρα σχεδόν το σύνολο της γεωγραφικής περιοχής της Ευρώπης. Η Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών (European Conference of Postal and Telecommunications Administrations - CEPT) συστάθηκε στις 26/6/1959 ως συντονιστικός φορέας για τις τηλεπικοινωνίες και τους ταχυδρομικούς οργανισμούς των ευρωπαϊκών κρατών. Το 1988, η CEPT αποφάσισε να δημιουργήσει το ETSI (European Telecommunications Standards Institute), το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιακών Προτύπων, στο οποίο μεταφέρθηκε το σύνολο των δραστηριοτήτων τυποποίησης των τηλεπικοινωνιών. [9,68] 2.2.2.1 Προτάσεις της CEPT για την μετάβαση Όσον αφορά στο θέμα της μετάβασης στην ψηφιακή τηλεόραση, ένας από τους κύριους στόχους της CEPT, όπως αναφέρεται στο Άρθρο 4 του κανονισμού της CEPT τον Απρίλιο του 2009, είναι να προωθήσει την εναρμονισμένη ζώνη συχνοτήτων για ολόκληρη την ευρωπαϊκή ζώνη με έμφαση στην πρακτική συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Οι ομάδες εργασίας της CEPT έχουν ήδη προχωρήσει σε τεχνικές μελέτες για ένα τέτοιο ενδεχόμενο [CEPT Report 30], από τις οποίες έχουν προκύψει: Περιορισμοί ισχύος και λόγοι προστασίας ώστε να μην δημιουργούνται προβλήματα παρεμβολών μεταξύ ψηφιακής τηλεόρασης και άλλων υπηρεσιών 24

Κατάτμηση της ζώνης 790-862 MHz σε διαύλους των 5 MHz, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ομοιόμορφα στην ευρωπαϊκή ζώνη από ευρυζωνικές τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες. Περιορισμοί ισχύος εκπομπής υπηρεσιών που θα λειτουργήσουν στο ψηφιακό μέρισμα. Κατάτμηση σε διαύλους των 5 MHz, ανάλογα με τον τρόπο διαχωρισμού άνω και κάτω ζεύξης (FDD, TDD) 2.2.3 RSPG - Ομάδα Πολιτικής Ραδιοφάσματος Η RSPG (Radio Spectrum Policy Group - Ομάδα Πολιτικής Ραδιοφάσματος) αποτελεί μια υψηλού επιπέδου συμβουλευτική ομάδα που επικουρεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ανάπτυξη της πολιτικής του ραδιοφάσματος. Η RSPG καθιερώθηκε βάσει της απόφασης 002/622/ΕC, η οποία ήταν μία από τις πρωτοβουλίες της Επιτροπής μετά την υιοθέτηση της απόφασης για το ραδιοφάσμα 676/2002/ΕΚ και υιοθετεί απόψεις, έγγραφα με θέσεις και αναφορές, καθώς και εκδόσεις των βεβαιώσεων, τα οποία έχουν ως στόχο να βοηθήσουν και να συμβουλέψουν την Επιτροπή σε στρατηγικό επίπεδο για: θέματα πολιτικής ραδιοφάσματος, συντονισμό των προσεγγίσεων πολιτικής και, εναρμονισμένες συνθήκες, κατά περίπτωση, όσον αφορά τη διαθεσιμότητα και την αποτελεσματική χρήση του ραδιοφάσματος που απαιτούνται για την εγκαθίδρυση και τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Η αποστολή της RSPG έχει επεκταθεί ως αποτέλεσμα της υιοθέτησης του νέου ρυθμιστικού πλαισίου των τηλεπικοινωνιών στην 2009. Σύμφωνα με τη νέα εντολή, η RSPG μπορεί πλέον να ζητήσει από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και / ή το Συμβούλιο, εκτός από την Επιτροπή, να εκφέρει γνώμη ή να υποβάλει έκθεση για συγκεκριμένα θέματα πολιτικής ραδιοφάσματος που αφορούν τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες. Αυτές οι γνώμες και οι εκθέσεις διαβιβάζονται από την Επιτροπή στο φορέα που υποβάλλει σχετική αίτηση. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορούν να είναι με τη μορφή προφορικής παρουσίασης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και / ή το Συμβούλιο από τον πρόεδρο της ομάδας ή ένα μέλος που ορίζεται από τον Όμιλο. [7,63] 25

2.2.3.1 Η RSPG για τις «Γνωσιακές τεχνολογίες» Στην έκθεση της RSPG για τις Γνωσιακές τεχνολογίες, Radio Spectrum Policy Group Report on Cognitive Technologies, η RSPG επικεντρώνεται στις επιπτώσεις και τις προκλήσεις των καινοτόμων γνωσιακών τεχνολογιών σχετικά με την πρόσβαση στο ραδιοφάσμα. Τα γνωσιακά δίκτυα θα μπορούσαν να προβλεφθούν σε διάφορες ρυθμίσεις κατανομής φάσματος. Η RSPG επικεντρώνεται σε δύο μοντέλα: ένα μοντέλο που βασίζεται σε συλλογική χρήση του ραδιοφάσματος και ένα μοντέλο σύμφωνα με το οποίο τα δικαιώματα χρήσης θα μπορούσαν να εμπορευματοποιηθούν ή να μισθωθούν. Και στις δύο περιπτώσεις μπορεί κανείς να διακρίνει ανάμεσα στην κάθετη κατανομή, που τα γνωσιακά δίκτυα μοιράζονται το φάσμα με τους υπάρχοντες χρήστες, και στην οριζόντια κατανομή, που οι γνωσιακές ραδιο- τεχνολογίες έχουν τα ίδια δικαιώματα για πρόσβαση στο φάσμα ως υπάρχοντες χρήστες. Τέλος, η RSPG παρέχει επίσης πληροφορίες σχετικά με τις οικονομικές πτυχές των γνωσιακών ραδιο-συστημάτων και την ανάγκη από την προοπτική της βιομηχανίας να καθορίσει βιώσιμα αρχικά επιχειρηματικά μοντέλα. [63] 2.2.4 E.B.U. - Ευρωπαϊκή Ένωση Δημόσιων Ραδιοτηλεοπτικών Οργανισμών Η E.B.U. (European Broadcasting Union - Ευρωπαϊκή Ένωση των Δημόσιων Ραδιοτηλεοπτικών Οργανισμών) γεννήθηκε ακριβώς πριν από 60 χρόνια, το Φεβρουάριο του 1950, στη γραφική πόλη του Torquay στην Κορνουάλη του Ηνωμένου Βασιλείου. Αποτελεί πνευματικό παιδί της International Broadcasting Union, που είχε δημιουργηθεί πριν από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και η οποία είχε περιπέσει σε αχρησία. Τα ιδρυτικά της μέλη ήταν 23 χώρες, στην πλειονότητά τους ευρωπαϊκές μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα οι οποίες στόχευαν στο να δημιουργήσουν έναν παν-ευρωπαϊκό φορέα με αρμοδιότητες κυρίως σε ζητήματα τεχνικών και τεχνολογικών προτύπων και διεθνούς νομοθεσίας. Ο πιο βασικός στόχος της E.B.U. είναι να υπηρετεί και να υποστηρίζει τα συμφέροντα των μελών της ταυτόχρονα με τις αξίες της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Η Ένωση παρέχει ποικίλες υπηρεσίες στα μέλη της και βεβαίως μεταφορά τεχνογνωσίας, το know how, που έχει αποκτήσει η ίδια, καθώς και παροχή κάθε είδους νομικής συμβουλής και υλικοτεχνικής υποδομής. Επίσης διενεργεί, συντάσσει 26

και δημοσιεύει αξιόλογες έρευνες και ειδικές μελέτες πάνω σε ζητήματα που απασχολούν τη διεθνή τηλεοπτική αγορά και βιομηχανία. Η ανταλλαγή προγραμμάτων ήταν το πρώτο κερδισμένο στοίχημα για την E.B.U. Ήδη πριν από το τέλος της δεκαετίας του 1950 διάφορα προγράμματα (ποδοσφαιρικοί αγώνες, συναυλίες, φεστιβάλ, συνεντεύξεις πολιτικών και του Πάπα κ.ά.) μεταδίδονταν σε περισσότερες από 15 χώρες μέσω του δικτύου ραδιοζεύξεων που διαχειρίζεται η Ένωση. Στις αρχές της επόμενης δεκαετίας, το 1961, υλοποιήθηκε η καθημερινή ανταλλαγή δελτίων ειδήσεων (το Eurovision News). To δε 1967 αποτέλεσε έτος-ορόσημο για την E.B.U., καθώς τότε ξεκίνησαν οι μεταδόσεις μέσω γεωστατικών δορυφόρων. Το 1993 είναι επίσης έτος-σταθμός στην ιστορία της Ένωσης, καθώς μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού όλοι οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης προσχώρησαν στην E.B.U. Ειδικό τμήμα της E.B.U. είναι το Eurovision Operations (Τμήμα Επιχειρησιακών Δραστηριοτήτων), το οποίο διαχειρίζεται ένα παγκόσμιο δίκτυο δορυφορικών συνδέσεων με τηλεοπτικούς σταθμούς, κέντρα εκπομπής και επίσης ένα δίκτυο οπτικών ινών για τη μετάδοση οπτικοακουστικού περιεχομένου και την παροχή υποδομών σε φορείς που θα ήθελαν να τους χρησιμοποιήσουν ή επινοικιάσουν (π.χ., τηλεοπτικοί οργανισμοί μέλη της E.B.U. ή μη μέλη καταβάλλοντας μεγαλύτερο αντίτιμο). Το εν λόγω δίκτυο συνδέει την E.B.U. με 300 τηλεοπτικούς οργανισμούς διεθνώς, ενώ μπορεί να μεταδώσει και περιεχόμενο υψηλής ευκρίνειας (HDTV), κατέχοντας τις ανάλογες ευρυζωνικές υποδομές και δυνατότητες. Ταυτόχρονα διαθέτοντας γραφεία στρατηγικά διασκορπισμένα ανά την υφήλιο (Ευρώπη, ΗΠΑ, Λατινική Αμερική, Ασία), έχει την ευχέρεια να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των μελών ή των πελατών του 24 ώρες το 24ωρο και 7 ημέρες την εβδομάδα. Αυτό το δίκτυο είναι υπεύθυνο για τη διανομή τηλεοπτικού σήματος σε τηλεοπτικούς σταθμούς ανά τον κόσμο σε ημερήσια βάση. [3] 2.2.4.1 O ρόλος της E.B.U. στην εξέλιξη της τεχνολογίας της τηλεόρασης Η συνεργασία πάνω σε τεχνικά ζητήματα, όπως η δημιουργία και υιοθέτηση κοινών τεχνολογικών προτύπων, απασχόλησε ιδιαίτερα τις τεχνικές υπηρεσίες των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών. Αξίζει να τονιστεί η πολύ σημαντική συμβολή της E.B.U. στη δημιουργία των τεχνολογικών προτύπων της ψηφιακής τηλεόρασης, χάρη στα οποία σήμερα εκατομμύρια Ευρωπαίοι απολαμβάνουν 27

ψηφιακή τηλεόραση ανεξάρτητα από την πλατφόρμα μετάδοσης (δορυφορική, επίγεια, καλωδιακή, σε κινητά τηλέφωνα κ.ά.). Η Ένωση αποτέλεσε ενεργό μέλος της κοινοπραξίας DVB Project, μιας διεθνούς βιομηχανικής κοινοπραξίας με περισσότερα από 270 μέλη, η οποία μελέτησε για χρόνια τα πρότυπα κωδικοποίησης και συμπίεσης του ψηφιακού τηλεοπτικού σήματος, προτού καταλήξει στην οικογένεια των προτύπων DVB. Η πρώτη παγκοσμίως μετάδοση επίγειας ψηφιακής TV με χρήση του DVB-T έγινε το 1997 από το BBC, μέλος της E.B.U. Έκτοτε το πρότυπο επικράτησε σε όλη την Ευρώπη και αποτελεί παράλληλα το πιο διαδεδομένο πρότυπο ψηφιακής τηλεόρασης στον κόσμο (εκτός από την Ευρώπη υιοθετήθηκε και από Αυστραλία-Νέα Ζηλανδία, Ινδία, Μαλαισία, Νότιο Αφρική κ.ά.). [«Συχνότητες», Κωνσταντίνος Παπαβασιλόπουλος, Οκτ. Δεκ. 2009] 2.2.4.2 Η πολιτική της E.B.U. για το Ψηφιακό Μέρισμα Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η αναμενόμενη επικράτηση, σε ορίζοντα δεκαετίας, της τηλεόρασης υψηλής ευκρίνειας σημαίνει ότι οι τηλεοπτικοί σταθμοί θα χρειαστούν πολύ περισσότερες συχνότητες από όσες σήμερα επαρκούν με την ψηφιακή τηλεόραση για να μεταδώσουν το υφιστάμενο αναλογικό περιεχόμενο. Η Ένωση ήδη από το 2005 ασκεί έντονο lobbying στην Ε.Ε, την I.T.U. και κάθε σχετικό διεθνή φορέα, υπερασπιζόμενη τα συμφέροντα των τηλεοπτικών σταθμών, και μάλιστα όχι μόνο των δημόσιων αλλά και των ιδιωτικών. Αναδεικνύει δε με εμπεριστατωμένες έρευνες το ζήτημα της διάθεσης αυτών των συχνοτήτων σε δραστηριότητες πέραν της τηλεοπτικής μετάδοσης (όπως, π.χ., το ασύρματο ευρυζωνικό Internet). Η E.B.U. στο συγκεκριμένο διεθνές ζήτημα αποτελεί τον πιο ηχηρό, δυναμικό, παρεμβατικό αλλά και αποτελεσματικό συνήγορο των δικαιωμάτων των τηλεοπτικών οργανισμών, στοχεύοντας στην πιο επωφελή για τα μέλη της τελική υιοθέτηση κανονιστικών ρυθμίσεων. Η Ελλάδα αποτελεί μέρος και των τεσσάρων παραπάνω οργανισμών που ασχολούνται με τα θέματα της ψηφιακής τηλεόρασης, οπότε επηρεάζεται άμεσα από τις αποφάσεις τους. 2.2.5 Άλλες οργανώσεις 28

Το ενδιαφέρον του Συμβουλίου της Ευρώπης (Council of Europe - COE) για το ψηφιακό μέρισμα μέχρι στιγμής κυρίως δομήθηκε σε κείμενα που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή Υπουργών και την Κοινοβουλευτική Συνέλευση (PACE). Η Διακήρυξη της Επιτροπής Υπουργών, που υπογράφηκε το 2008, εστιάζει στην κατανομή και τη διαχείριση του ψηφιακού μερίσματος και το δημόσιο συμφέρον (2008). Επίσης, υπογραμμίζει την ανάγκη διαφύλαξης των βασικών στόχων δημοσίου συμφέροντος σε ψηφιακό περιβάλλον και διασφάλισης ότι οι στρατηγικές για την ψηφιακή μετάβαση, την κατανομή του ραδιοφάσματος και τη διαχείριση επιτυγχάνουν ισορροπία μεταξύ των οικονομικών στόχων και των στόχων γενικού συμφέροντος (π.χ. η προώθηση της πολυφωνίας, πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία, καθώς και την πρόσβαση του κοινού στις οπτικοακουστικές υπηρεσίες). Η Διακήρυξη αναγνωρίζει ότι το ψηφιακό μέρισμα προσφέρει μια ευκαιρία στους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς να αναπτύξουν σημαντικά και να επεκτείνουν τις υπηρεσίες τους. Αναγνωρίζει, επίσης, «τη σημασία της ενίσχυσης των προσπαθειών για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική και ισότιμη πρόσβαση όλων των ατόμων στις νέες υπηρεσίες επικοινωνιών, στην εκπαίδευση και τη γνώση, ιδίως με στόχο την πρόληψη του ψηφιακού αποκλεισμού και τη μείωση ή στην ιδανική περίπτωση, τη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος". Τέλος, η Διακήρυξη αναγνωρίζει ότι τα μεμονωμένα κράτη έχουν διαφορετικές πολιτικές για την ψηφιακή μετάβαση, όπως είναι δικαίωμά τους, και ότι οι προσπάθειες σε διεθνές επίπεδο για την εναρμόνιση των προσεγγίσεων για το ψηφιακό μέρισμα μπορεί συνεπώς να αποδειχθούν δύσκολο να υλοποιηθούν στην πράξη. [9,103] Το θέμα της μετάβασης στην ψηφιακή τεχνολογία και το ψηφιακό μέρισμα έχει συζητηθεί σε διάφορες συναντήσεις της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας Ρυθμιστικών Αρχών (European Platform of Regulatory Authorities - EPRA) κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Στην 26η συνεδρίαση της EPRA το 2007, ζητήματα χορήγησης αδειών εξετάστηκαν διεξοδικά στο πλαίσιο της συζήτησης «Ρυθμιστικές Προκλήσεις στο Ψηφιακό Μέλλον». [9,62] Η Οργάνωση για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (Organization for Security and Co-operation in Europe -OSCE) έδειξε επίσης ενδιαφέρον για ορισμένα από τα κεντρικά θέματα μελέτης του ψηφιακού μερίσματος. Τον Μάρτιο του 2010, η OSCE παρουσίασε μια νέα μελέτη που εκπονήθηκε και ονομάστηκε «Οδηγός για την ψηφιακή μετάβαση». Στόχος του οδηγού αυτού είναι να 29

αναδείξει τις «νομικές τροποποιήσεις των υφισταμένων νόμων, νέους νόμους ή άλλες νομοθετικές πράξεις και τις ρυθμιστικές παρεμβάσεις που χρειάζονται προκειμένου να επιτραπεί και να ενθαρρυνθεί η ψηφιοποίηση. [9,61] 2.3 Η ψηφιακή μετάβαση : Διεθνείς αποφάσεις Το 1961 ψηφίστηκε η Συνθήκη της Στοκχόλμης (ST-61), η οποία καθορίζει τα τεχνικά πλαίσια λειτουργίας των αναλογικών τηλεοπτικών εκπομπών στο χώρο της Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής. Πρόκειται για μία Συνθήκη που προέβλεπε τις διαδικασίες για προσθήκες και μετατροπές του συνολικού Πλάνου Συχνοτήτων, τον συντονισμό νέων σημείων εκπομπής μεταξύ γειτονικών τηλεπικοινωνιακά χωρών και γενικότερα, ρύθμιζε θέματα που αφορούσαν το τηλεοπτικό φάσμα (UHF και VHF), αλλά αποκλειστικά για την εκπομπή αναλογικού σήματος. Mετά από την συνθήκη της Στοκχόλμης το 1961, τα αναλογικά τηλεοπτικά σήματα εκπέμπονται χρησιμοποιώντας τις συχνότητες 470-862MHz. Αυτές οι συχνότητες UHF διαχωρίζονται στις ζώνες IV (470-582MHz) και V (582-862MHz), ενώ σε πολλές χώρες παγκοσμίως χρησιμοποιούνται επίσης και οι VHF συχνότητες στην ζώνη III (174-230MHz) για την εκπομπή τηλεοπτικού σήματος. Με την ανάπτυξη της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης (DVB-T) και του ψηφιακού ραδιοφώνου (T-DAB) και τη δοκιμαστική εφαρμογή τους από ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, έγινε φανερό ότι η μελλοντική μέθοδος εκπομπής τηλεοπτικού και ραδιοφωνικού σήματος θα είναι η ψηφιακή, η οποία αργά ή γρήγορα θα αντικαταστήσει την υπάρχουσα αναλογική. Τα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας αυτής εν συντομία είναι η αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση του φάσματος (κάθε κανάλι UHF θα έχει την δυνατότητα να εκπέμπει 4 τηλεοπτικά προγράμματα), μικρότερη ισχύς εκπομπής, λιγότερες παρεμβολές μεταξύ γειτονικών πομπών καθώς και δυνατότητα παροχής νέων υπηρεσιών στον τηλεθεατή και ακροατή. [19] Προκειμένου να διευκολυνθεί η εισαγωγή των T-DAB στην Ευρώπη, η CEPT οργάνωσε μια συνάντηση σχεδιασμού στο Wiesbaden της Γερμανίας το 1995, γνωστή και ως Wiesbaden Arrangement 1995 (WI-95). Στη συνάντηση αυτή κάθε χώρα της CEPT πέτυχε δύο εθνικές καλύψεις (η οποία αποτελείται από μία ή περισσότερες περιοχές κάλυψης) στη ζώνη ΙΙΙ ή / και την περιοχή συχνοτήτων 1464-1495 MHz. Στην Ευρώπη, η εισαγωγή της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα σχέδια T-DAB στην Band III. [22] 30

Παρεμβάλλεται έπειτα το Σύμφωνο του Chester το 1997 ( CH-97 ), για να αντιμετωπίσει τις αρχικές απαιτήσεις της αναλογικής τηλεόρασης στην Ευρώπη, το οποίο τελικά προετοίμασε το έδαφος για την ψηφιακή εποχή. Η συμφωνία Chester δίνει ένα σύνολο κανόνων και διαδικασιών που πρέπει να εφαρμόζονται παράλληλα με τη Συμφωνία της Στοκχόλμης. Η πραγματική εκχώρηση των ψηφιακών τηλεοπτικών σταθμών γίνεται μέσω διμερών συμφωνιών μεταξύ των διοικήσεων οι οποίες πρέπει να έχουν σαφώς μία δίκαιη βάση και πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη ότι οι διάφορες χώρες στην Ευρώπη θα πρέπει να εφαρμόσουν τις ψηφιακές υπηρεσίες, με πολύ διαφορετικές χρονικές κλίμακες. [22] Το επίτευγμα της Chester ήταν να υπάρξει συμφωνία για ένα σύνολο όρων που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε όλους τους σταθμούς και όλες τις περιοχές κάλυψης της Ευρώπης. * κριτήρια προστασίας σε CH-97 Πίνακας 2.3. Συμφωνίες που έχουν σημασία για την εισαγωγή της DVB-T (πηγή: ITU-D Seminar, Kiev, 13-15 November 2000, The Transition From Secam To Digital Broadcasting, International co-ordination of DVB-T frequencies in Europe, By J. Doeven; Nozema, The Netherlands) Μετά από τέσσερις δεκαετίες ισχύος της συνθήκης ST-61 λοιπόν, ήταν επιτακτική η ανάγκη για μία νέα συνθήκη που θα καθορίζει πλέον τις διαδικασίες λειτουργίας της ψηφιακής τηλεόρασης και του ψηφιακού ραδιοφώνου. Έτσι, μετά από πολλές συσκέψεις που έγιναν την περίοδο 2001-2003, η ITU σε συνεργασία με τις χώρες της Περιοχής 1 (Ευρώπη, Αφρική, Μέση Ανατολή, Ιράν) είχε ξεκινήσει από το 2004 τις εργασίες για την προετοιμασία της Περιοχικής Διάσκεψης Ραδιοεπικοινωνιών 2006 (Regional Radiocommunication Conference ή RRC-06). Οι εκχωρήσεις συχνοτήτων σε μια υπηρεσία τηλεπικοινωνιών γίνονται με βάση την ανάλυση των συνθηκών για την διάθεση της ζώνης συχνοτήτων στην υπηρεσία αυτήν. Για αυτόν τον λόγο η ITU έχει χωρίσει την Γη σε τρεις μεγάλες περιοχές, όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα. 31