ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2014 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 2.7.2015 COM(2015) 315 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2014 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ EL EL

ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2014 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση είναι η εικοστή δεύτερη ετήσια έκθεση για την εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ. Η έκθεση υποβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 9 του πρωτοκόλλου αριθ. 2 σχετικά με την εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας (εφεξής «πρωτόκολλο αριθ. 2») της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Στην έκθεση εξετάζεται ο τρόπος εφαρμογής αυτών των δύο αρχών από τα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ, καθώς και η εξέλιξη της πρακτικής σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη. Παρέχεται επίσης ανάλυση πολλών προτάσεων της Επιτροπής που αποτέλεσαν αντικείμενο αιτιολογημένων γνωμών το 2014. Λόγω των στενών δεσμών που υφίστανται μεταξύ του μηχανισμού ελέγχου της επικουρικότητας και του πολιτικού διαλόγου μεταξύ των εθνικών κοινοβουλίων και της Επιτροπής, η παρούσα έκθεση θα πρέπει να θεωρηθεί συμπληρωματική προς την ετήσια έκθεση της Επιτροπής του 2014 για τις σχέσεις με τα εθνικά κοινοβούλια. 2. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΘΕΣΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ 2.1. Η Επιτροπή Με την πάροδο των ετών, η Επιτροπή εφαρμόζει διαδικασίες για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας σε διάφορα στάδια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σύμφωνα με τις αρχές για την βελτίωση της νομοθεσίας 1. Ο Πρόεδρος Juncker έχει τονίσει ότι ο σεβασμός των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας θα βρίσκεται στο επίκεντρο των εργασιών της νέας Επιτροπής. Προτού προτείνει νέες πρωτοβουλίες, η Επιτροπή ελέγχει αν η ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ είναι νόμιμη και δικαιολογημένη. Για όλες τις νέες και σημαντικές πρωτοβουλίες δημοσιεύονται χάρτες πορείας 2, οι οποίοι παρέχουν, σε πρώιμο στάδιο, συνοπτική περιγραφή της πιθανής πρωτοβουλίας και των υφισταμένων εργασιών αξιολόγησης και σκιαγραφούν τα σχέδια της Επιτροπής για τη διενέργεια εκτίμησης επιπτώσεων και διαβουλεύσεων. Οι χάρτες 1 Οι αρχές για τη βελτίωση της νομοθεσίας καλύπτουν το σύνολο των δραστηριοτήτων για τη βελτίωση της νομοθεσίας στο πλαίσιο της Επιτροπής και εκφράζονται ως ένα σύνολο κατευθυντήριων αρχών που ισχύουν για όλες τις Γενικές Διευθύνσεις και υπηρεσίες που εμπλέκονται στην προετοιμασία, την υλοποίηση, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των παρεμβάσεων της ΕΕ και των συναφών διαβουλεύσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Οι αρχές ορίζονται στο εργαλείο #1 της εργαλειοθήκης της Επιτροπής για τη βελτίωση της νομοθεσίας, βλ. http://ec.europa.eu/smart-regulation/guidelines/tool_1_en.htm. 2 http://ec.europa.eu/smart-regulation/roadmaps/index_en.htm όπως περιγράφεται στη δέσμη μέτρων της Επιτροπής με σκοπό τη βελτίωση της νομοθεσίας COM(2015) 215 final η Επιτροπή, μελλοντικά, θα παρουσιάσει αρχικές εκτιμήσεις επιπτώσεων για πρωτοβουλίες που υπόκεινται σε εκτιμήσεις επιπτώσεων, αντικαθιστώντας τους χάρτες πορείας στην περίπτωση τέτοιων πρωτοβουλιών. 2

πορείας περιλαμβάνουν επίσης την αρχική αιτιολόγηση από πλευράς επικουρικότητας και αναλογικότητας για την ανάληψη δράσης. Όταν πρέπει να πραγματοποιηθεί εκτίμηση επιπτώσεων, δηλαδή όταν προβλέπονται σοβαρές επιπτώσεις, τα ενδιαφερόμενα μέρη καλούνται, μέσω δημόσιας διαβούλευσης, να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με την ανάγκη ανάληψης δράσης, καθώς και πιθανές λύσεις για προβλήματα που εντοπίστηκαν. Βάσει των απαντήσεων στην εν λόγω διαβούλευση και άλλων σχετικών συνεισφορών, στις εκτιμήσεις επιπτώσεων αναλύεται, μεταξύ άλλων, η επικουρικότητα και αξιολογείται η αναλογικότητα των υπό εξέταση επιλογών. Στις 19 Μαΐου 2015, η Επιτροπή εξέδωσε, σύμφωνα με τις πολιτικές προτεραιότητες του Προέδρου Juncker δέσμη μέτρων για τη βελτίωση της νομοθεσίας 3 με νέες ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση της νομοθεσίας 4, συμπεριλαμβανομένων επικαιροποιημένων κατευθυντήριων γραμμών για την αξιολόγηση της επικουρικότητας και της αναλογικότητας στο πλαίσιο της εκτίμησης των επιπτώσεων των νέων πρωτοβουλιών. Το 2014, διενεργήθηκαν 25 εκτιμήσεις επιπτώσεων. Μετά από τη διενέργεια ελέγχου από το ανεξάρτητο όργανο ελέγχου της ποιότητας, την Επιτροπή Εκτίμησης Επιπτώσεων, οκτώ από τις εν λόγω εκτιμήσεις επιπτώσεων κρίθηκε ότι χρήζουν βελτιώσεων όσον αφορά την επικουρικότητα ή την αναλογικότητα, ή και τα δύο. Το συγκεκριμένο ποσοστό του 32% είναι παρόμοιο με εκείνο των προηγούμενων ετών. Για παράδειγμα, στην περίπτωση πρότασης απόφασης σχετικά με την ενίσχυση της συνεργασίας της ΕΕ για την πρόληψη και την αποτροπή της αδήλωτης εργασίας 5, η Επιτροπή Εκτίμησης Επιπτώσεων έκρινε ότι η εκτίμηση των επιπτώσεων θα πρέπει να παράσχει περαιτέρω στοιχεία που να στηρίζουν τους λόγους για τους οποίους η συνεργασία με γνώμονα τη ζήτηση μεταξύ των κρατών μελών δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τα σχετικά ζητήματα. Προτάθηκε, εξάλλου, σαφέστερη παρουσίαση της νομικής βάσης της πρωτοβουλίας. Ζητήθηκαν επίσης περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με την αναλογικότητα της προτιμώμενης επιλογής, προκειμένου να αποδειχθεί η ανάγκη για μορφές στενότερης συνεργασίας μεταξύ των 28 κρατών μελών, δεδομένης της προτίμησης των εργοδοτών και των κρατών μελών για άλλες επιλογές. Η τελική έκθεση τροποποιήθηκε σύμφωνα με τις συστάσεις της ανωτέρω επιτροπής. Για παράδειγμα, υπήρξε σαφέστερη παρουσίαση της νομικής βάσης και καλύτερη εξήγηση των πτυχών της αναλογικότητας (σ. 43). Στην περίπτωση της εκτίμησης των επιπτώσεων της εναρμόνισης των ζωνών ραδιοφάσματος από ασύρματο ακουστικό εξοπλισμό υπηρεσιών προγραμματισμού και ειδικών εκδηλώσεων 6, η Επιτροπή Εκτίμησης των Επιπτώσεων ζήτησε καλύτερη αιτιολόγηση της αναλογικότητας της πρωτοβουλίας μέσω της σύγκρισης του εκτιμώμενου κόστους και των προσδιορισθέντων πλεονεκτημάτων και επεδίωξε επίσης να αποσαφηνίσει την προστιθέμενη αξία και την αναγκαιότητα της ανάληψης δράσης σε επίπεδο ΕΕ και όχι σε επίπεδο κρατών μελών. Μετά από αυτές τις παρατηρήσεις της Επιτροπής, οι αναλυτικές ενότητες έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση στις επιπτώσεις για τις διάφορες κατηγορίες χρηστών (μικρότερων ή μεγαλύτερων χρηστών). Στην έκθεση επίσης διευκρινίστηκε ότι μεγάλο ποσοστό των δαπανών προκύπτει κατ ανάγκη σύμφωνα με το βασικό σενάριο, με αποτέλεσμα να τίθεται σε σαφέστερο πλαίσιο η σύγκριση του κόστους και του οφέλους. 3 COM(2015) 215 final. 4 http://ec.europa.eu/smart-regulation/guidelines/index_en.htm 5 COM(2014) 221 final. 6 C(2014) 6011 final. 3

Μέσω των συστάσεών της, η Επιτροπή Εκτίμησης Επιπτώσεων συνέβαλε στη βελτίωση της ανάλυσης της συμμόρφωσης με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, παρέχοντας κατ αυτό τον τρόπο ζωτικής σημασίας πληροφορίες στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων της Επιτροπής. Η αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει νομοθετικές προτάσεις αναλύει επίσης το πώς συνάδει η πρόταση με τις αρχές της επικουρικότητας και την αναλογικότητας. Η επικουρικότητα και η αναλογικότητα αποτελούν επίσης βασικά στοιχεία στο πλαίσιο των αναδρομικών αξιολογήσεων, που κρίνουν κατά πόσο οι δράσεις της ΕΕ επιτυγχάνουν πράγματι τα αναμενόμενα αποτελέσματα ως προς την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, τη συνοχή, τη συνάφεια και την προστιθέμενη αξία για την ΕΕ. Οι αξιολογήσεις αυτές εξετάζουν κατά πόσο εξακολουθούν να είναι απαραίτητες οι δράσεις της ΕΕ, ή αν οι στόχοι θα μπορούσαν να επιτευχθούν καλύτερα με άλλους τρόπους. Η Επιτροπή έχει δεσμευθεί «να αξιολογεί πρώτα», αναλύοντας τις προγενέστερες επιδόσεις πριν από την εξέταση ενδεχόμενων νομοθετικών αλλαγών. Μέσω της συλλογής στοιχείων και της άντλησης διδαγμάτων που μπορούν να τροφοδοτήσουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, η ΕΕ καθιστά την αξιολόγηση της ενωσιακής πολιτικής αναπόσπαστο και μόνιμο στοιχείο της χάραξης πολιτικής μαζί με αξιολόγηση της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. 2,2. Παρακολούθηση αιτιολογημένων γνωμών από τα εθνικά κοινοβούλια Το 2014, η Επιτροπή έλαβε 21 αιτιολογημένες γνώμες από τα εθνικά κοινοβούλια σχετικά με την αρχή της επικουρικότητας, 7 οι οποίες αντιστοιχούν σε μείωση κατά 76% σε σύγκριση με τον αριθμό των αιτιολογημένων γνωμών που υποβλήθηκαν κατά το προηγούμενο έτος (88 το 2013). Οι αιτιολογημένες γνώμες που ελήφθησαν το 2014 αντιπροσώπευαν πολύ χαμηλότερο ποσοστό (4%) του συνολικού αριθμού γνωμών που έλαβε η Επιτροπή κατά το ίδιο έτος στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου (506). Το 2013, οι αιτιολογημένες γνώμες αντιπροσώπευαν το 14% του συνολικού αριθμού γνωμών, ενώ το 2012 και το 2011 μόλις λίγο πάνω από το 10% των γνωμών ήταν αιτιολογημένες γνώμες. Ενώ το 2014 δεν ενεργοποιήθηκε καμία νέα διαδικασία κίτρινης κάρτας, η διαδικασία κίτρινης κάρτας που ενεργοποιήθηκε το 2013 όσον αφορά την πρόταση σχετικά με τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (COM(2013) 534 final), εξακολούθησε να τροφοδοτεί τις συζητήσεις στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου. Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. την έκθεση σχετικά με τις σχέσεις με τα εθνικά κοινοβούλια. Ο σημαντικά χαμηλότερος αριθμός αιτιολογημένων γνωμών θα πρέπει να εξεταστεί υπό το πρίσμα της μείωσης του συνολικού αριθμού προτάσεων που υπέβαλε η Επιτροπή προς το τέλος της θητείας της. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το 2013 ο συνολικός αριθμός των γνωμών που υποβλήθηκαν από τα εθνικά κοινοβούλια στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου μειώθηκε επίσης, αλλά σε μικρότερο βαθμό από τη μείωση του αριθμού αιτιολογημένων γνωμών 8. Οι αιτιολογημένες γνώμες εξακολούθησαν να ποικίλλουν ως προς τη μορφή και τα επιχειρήματα που προβάλλονται από τα εθνικά κοινοβούλια προς επίρρωση των συμπερασμάτων τους για εικαζόμενη παραβίαση της αρχής της επικουρικότητας, τα οποία διέφεραν επίσης. Όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, το 2014 τα εθνικά κοινοβούλια 7 8 Βλέπε το παράρτημα της παρούσας έκθεσης. 505 έναντι 621 το 2013. 4

εξέδωσαν αιτιολογημένες γνώμες σχετικά με διάφορες προτάσεις που εγκρίθηκαν. Οι 21 αιτιολογημένες γνώμες που εκδόθηκαν το 2014 αφορούσαν 15 9 προτάσεις της Επιτροπής. Ωστόσο, οι προτάσεις που προκάλεσαν τις περισσότερες αιτιολογημένες γνώμες οδήγησαν στην κατάρτιση μόνο τριών αιτιολογημένων γνωμών, συγκεκριμένα στην πρόταση οδηγίας σχετικά με το ενωσιακό νομικό πλαίσιο για τις τελωνειακές παραβάσεις και τις σχετικές κυρώσεις 10 και την πρόταση για την επανεξέταση της πολιτικής και της νομοθεσίας για τα απόβλητα 11. Εκδόθηκαν δύο αιτιολογημένες γνώμες σχετικά με την πρόταση κανονισμού για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων, 12 την πρόταση κανονισμού σχετικά με τα νέα τρόφιμα 13 και την πρόταση οδηγίας σχετικά με τις μονοπρόσωπες εταιρείες περιορισμένης ευθύνης 14. Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. το παράρτημα της παρούσας έκθεσης. Η σημαντική μείωση του συνολικού αριθμού των αιτιολογημένων γνωμών που εκδόθηκαν το 2014 οδήγησε σε σημαντική μείωση του αριθμού των αιτιολογημένων γνωμών που εκδόθηκαν ανά τμήμα. Το 2014, μόνο 15 από τα 41 τμήματα εξέδωσαν αιτιολογημένες γνώμες (έναντι 34 το 2013). Το αυστριακό Bundesrat και το House of Commons του Ηνωμένου Βασιλείου εξέδωσαν τρεις αιτιολογημένες γνώμες το καθένα (ενώ το 2013 έξι και πέντε αιτιολογημένες γνώμες αντίστοιχα). Το σουηδικό Riksdag και το γαλλικό Sénat εξέδωσαν δύο αιτιολογημένες γνώμες το καθένα (ενώ το 2013 είχαν εκδοθεί εννιά αιτιολογημένες γνώμες από το Riksdag και τέσσερις από το Sénat). Η πλειονότητα των κοινοβουλίων εξέδωσε μία ή δεν εξέδωσε καμία αιτιολογημένη γνώμη. Αν και τα εθνικά κοινοβούλια ήταν λιγότερο δραστήρια στην έκδοση αιτιολογημένων γνωμών το 2014, ορισμένα κοινοβουλευτικά σώματα ζήτησαν την ενίσχυση της διαδικασίας ελέγχου της επικουρικότητας. Μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου 2014, το δανικό Folketing, το ολλανδικό Tweede Kamer και το βρετανικό House of Lords 15 υπέβαλαν εκθέσεις με λεπτομερείς προτάσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να ενισχυθεί ο ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οι εν λόγω εκθέσεις περιελάμβαναν, μεταξύ άλλων, ιδέες σχετικά με το πώς μπορεί να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής του ελέγχου της επικουρικότητας. Πρότειναν οι αιτιολογημένες γνώμες να μην αφορούν μόνο την τήρηση της αρχής της επικουρικότητας, αλλά επίσης την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας ή τη νομική βάση της πρότασης. Οι εκθέσεις υποστήριξαν επίσης 9 Η Επιτροπή έλαβε 21 αιτιολογημένες γνώμες, εκ των οποίων ορισμένες αφορούσαν περισσότερα από ένα έγγραφα. 10 Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το ενωσιακό νομικό πλαίσιο για τις τελωνειακές παραβάσεις και τις σχετικές κυρώσεις, COM(2013) 884 final. 11 Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση των οδηγιών 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα, 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας, 1999/31/ΕΚ για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων, 2000/53/ΕΚ για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους και 2006/66/ΕΚ σχετικά με τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, και 2012/19/ΕΕ σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, COM(2014) 397 final. 12 Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. XXX/XXX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, COM(2014)180 final. 13 Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τα νέα τρόφιμα, COM(2013) 894 final. 14 Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις μονοπρόσωπες εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, COM(2014) 212 final. 15 Το δανικό Folketing Twenty-three recommendations to strengthen the role of national Parliaments in the European decision-making process, το βρετανικό House of Lords The role of National Parliaments in the European Union και το ολλανδικό Tweede Kamer Ahead in Europe. 5

την παράταση της προθεσμίας για την υποβολή αιτιολογημένων γνωμών 16 και πρότειναν, όταν ενεργοποιείται η διαδικασία κίτρινης κάρτας, η Επιτροπή να υποχρεούται να ανακαλεί ή να τροποποιεί την πρότασή της. Οι συζητήσεις μεταξύ των εθνικών κοινοβουλίων για τα εν λόγω θέματα συνεχίζονται σε διάφορα φόρουμ. 2.3. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο α) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Μετά την έναρξη ισχύος της ΣΛΕΕ και στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου αριθ. 2, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει λάβει σειρά μέτρων για να εκπληρώσει τις νομικές υποχρεώσεις του στον τομέα αυτό. Με ιδιαίτερη αναφορά στις αιτιολογημένες γνώμες των εθνικών κοινοβουλίων, η διαδικασία που περιγράφεται παρακάτω βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Οι γνώμες των εθνικών κοινοβουλίων διαβιβάζονται στην κοινοβουλευτική επιτροπή που είναι αρμόδια επί της ουσίας και στην Επιτροπή Νομικών Θεμάτων, η οποία τις διανέμει σε όλα τα μέλη της επιτροπής και τις εντάσσει στον φάκελο της συνεδρίασης. Οι γνώμες των εθνικών κοινοβουλίων μεταφράζονται συστηματικά σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ 17 και αναφέρονται στο προοίμιο των νομοθετικών ψηφισμάτων. Κατ αρχήν, η κοινοβουλευτική επιτροπή που είναι αρμόδια επί της ουσίας έχει την υποχρέωση να μην προχωρήσει στην τελική ψηφοφορία πριν από την εκπνοή της προβλεπόμενης προθεσμίας των οκτώ εβδομάδων. Το 2014, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έλαβε επισήμως 287 υπομνήματα από τα εθνικά κοινοβούλια, εκ των οποίων τα 18 ήταν αιτιολογημένες γνώμες, ενώ τα υπόλοιπα 269 ήταν εισηγήσεις (δηλαδή παρατηρήσεις που δεν θέτουν ζητήματα σχετικά με την τήρηση της αρχής της επικουρικότητας). Το 2013, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έλαβε επίσημα 86 αιτιολογημένες γνώμες και 206 εισηγήσεις. Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων είναι η κοινοβουλευτική επιτροπή, η οποία φέρει τη συνολική ευθύνη για την αντιμετώπιση της αρχής της επικουρικότητας. Μέλος της Επιτροπής διορίζεται ως «μόνιμος εισηγητής» για την επικουρικότητα για περίοδο έξι μηνών βάσει της εκ περιτροπής θητείας μεταξύ των πολιτικών ομάδων. Ο εισηγητής παρακολουθεί τις αιτιολογημένες γνώμες που έχουν ληφθεί και εξετάζει τα ζητήματα που θίγονται στις αιτιολογημένες γνώμες ενόψει συζητήσεων στην επιτροπή και ενδεχόμενων συστάσεων προς άλλες σχετικές επιτροπές. Επίσης, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων συντάσσει τακτικά εκθέσεις για την ετήσια έκθεση της Επιτροπής για την επικουρικότητα και την αναλογικότητα. Με βάση την έκθεση που συντάχθηκε από τον κ. Sajjad Karim (ECR/UK), στις 4 Φεβρουαρίου 2014, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με τη δέκατη ένατη έκθεση της Επιτροπής για την επικουρικότητα και την αναλογικότητα 18. Παρά τη διακοπή της κοινοβουλευτικής δραστηριότητας το 2014, έτος των εκλογών, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκπόνησε 32 αρχικές αξιολογήσεις και δύο λεπτομερείς 16 Ωστόσο, η προθεσμία κατοχυρώνεται στη Συνθήκη και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να αλλάξει χωρίς αλλαγή της Συνθήκης. 17 Εκτός από την ιρλανδική και τη μαλτεζική γλώσσα. 18 http://www.europarl.europa.eu/sides/getdoc.do?pubref=-//ep//text+ta+p7-ta-2014-0061+0+doc+xml+v0//el 6

αξιολογήσεις των εκτιμήσεων επιπτώσεων της Επιτροπής, τρεις συμπληρωματικές εκτιμήσεις επιπτώσεων, μία εκτίμηση επιπτώσεων σχετικά με ουσιώδεις κοινοβουλευτικές τροπολογίες και μία εκ των υστέρων εκτίμηση επιπτώσεων το 2014. Επιπλέον, ολοκληρώθηκαν πέντε εκθέσεις σχετικά με το «κόστος της μη Ευρώπης». Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επίσης δρομολογήσει νέα, πιο γενική προσέγγιση εκτίμησης της προστιθέμενης αξίας της δράσης σε επίπεδο ΕΕ, με την κατάρτιση έκθεσης για το «κόστος της μη Ευρώπης», 19 τη χαρτογράφηση των οφελών από τις προτεινόμενες δράσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και έκθεση για τις δυνατότητες οικονομικής ανάπτυξης των 10 προτεραιοτήτων στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του Προέδρου Juncker 20. β) Το Συμβούλιο Οι υποχρεώσεις του Συμβουλίου όσον αφορά το δικαίωμα των εθνικών κοινοβουλίων για την παρακολούθηση της επικουρικότητας καθορίζονται στα πρωτόκολλα αριθ. 1 και 2. Τα καθήκοντα του Συμβουλίου περιλαμβάνουν κυρίως τη διαβίβαση στα εθνικά κοινοβούλια των σχεδίων νομοθετικών πράξεων που δεν προέρχονται από την Επιτροπή. Σύμφωνα με το άρθρο 4 του πρωτοκόλλου αριθ. 2, το Συμβούλιο διαβιβάζει στα εθνικά κοινοβούλια όλα τα σχέδια νομοθετικών πράξεων, τα οποία προέρχονται από ομάδα κρατών μελών, το Δικαστήριο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Ωστόσο, το 2014, το Συμβούλιο δεν έλαβε τέτοιες πράξεις και, επομένως, καμία πράξη δεν διαβιβάστηκε στα εθνικά κοινοβούλια. Συμπληρωματικά προς την ανωτέρω υποχρέωση, σύμφωνα με το άρθρο 6 του πρωτοκόλλου αριθ. 2, το Συμβούλιο πρέπει να διαβιβάζει κάθε γνώμη εθνικού κοινοβουλίου σχετικά με νομοθετική πρόταση που προέρχεται από ομάδα κρατών μελών στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Ομοίως, το Συμβούλιο θα διαβιβάσει τις γνώμες των εθνικών κοινοβουλίων για νομοθετικές προτάσεις που προέρχονται από το Δικαστήριο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, στο οικείο θεσμικό όργανο. Ωστόσο, το Συμβούλιο δεν έλαβε παρόμοιες πράξεις κατά τη διάρκεια του 2014. Εκτός από τις απαιτήσεις της Συνθήκης, το Συμβούλιο ενημερώνει επίσης τα κράτη μέλη σχετικά με τις γνώμες των εθνικών κοινοβουλίων όσον αφορά τις νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής. Ως εκ τούτου, το 2014, η Γραμματεία του Συμβουλίου διένειμε στις αντιπροσωπείες περισσότερες από 250 αιτιολογημένες γνώμες και γνώμες εντός του πλαισίου του πολιτικού διαλόγου, σχετικά με τις νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής. Τέλος, στο πλαίσιο των νομοθετικών του εργασιών, το Συμβούλιο ελέγχει τη συμμόρφωση με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας κατά την επανεξέταση των εκτιμήσεων επιπτώσεων που συνοδεύουν προτάσεις της Επιτροπής. 19 Χαρτογράφηση του «κόστους της μη Ευρώπης» 2014-2019, δεύτερη έκδοση: Ιούλιος 2014, Μονάδα Ευρωπαϊκής Προστιθέμενης Αξίας http://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document.html?reference=ipol-eava_et(2014)563350 20 Η οικονομική δυνατότητα του σχεδίου Juncker των δέκα σημείων για ανάπτυξη χωρίς χρέη, Μονάδα Ευρωπαϊκής Προστιθέμενης Αξίας, Νοέμβριος 2014 http://www.europarl.europa.eu/regdata/etudes/stud/2014/543844/eprs_stu(2014)543844_rev1_en.p df 7

2,4. Η Επιτροπή των Περιφερειών Το 2014, η Επιτροπή των Περιφερειών υιοθέτησε και εφάρμοσε το δεύτερο πρόγραμμα εργασίας για την επικουρικότητα, 21 το οποίο περιελάμβανε τις ακόλουθες τρεις πρωτοβουλίες που επελέγησαν από το Πρόγραμμα Εργασίας της Επιτροπής βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων: i) δέσμη μέτρων «Καθαρός αέρας» ii) πρόταση για τη βιολογική παραγωγή iii) νομοθετικές πράξεις για τα απόβλητα στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για την κυκλική οικονομία 22. Δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στη χρήση των κατ εξουσιοδότηση πράξεων κατά τις εξεταζόμενες νομοθετικές προτάσεις. Κατά την εφαρμογή του προγράμματος εργασίας για την επικουρικότητα, η Επιτροπή των Περιφερειών της ΕΕ ανέλυσε τη δέσμη μέτρων για καθαρότερο αέρα 23. Μετά από διαβούλευση με την ομάδα εμπειρογνωμόνων για την επικουρικότητα, η Επιτροπή των Περιφερειών κατέληξε στη γνώμη της 24 ότι η πρόταση συνάδει με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, και συμφώνησε ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί διεθνικό φαινόμενο που πρέπει να αντιμετωπιστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σχετικά με την πρόταση κανονισμού για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων, πραγματοποιήθηκε διαβούλευση με την ομάδα εμπειρογνωμόνων για την επικουρικότητα και το δίκτυο παρακολούθησης της επικουρικότητας κατά την επιτρεπόμενη περίοδο διάρκειας οκτώ εβδομάδων για τον έλεγχο της επικουρικότητας από τα εθνικά κοινοβούλια 25. Οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες ήταν κατά της κατάργησης της δυνατότητας των κρατών μελών να κάνουν εξαιρέσεις από τους κανόνες που διέπουν την βιολογική παραγωγή και εξέφρασαν ανησυχίες από την άποψη της επικουρικότητας. Όσον αφορά την αρχή της αναλογικότητας, θεώρησαν ότι η πρόταση ήταν υπερβολικά παρεμβατική, καθώς οι επιδιωκόμενοι στόχοι θα μπορούσαν να επιτευχθούν με άλλα μέτρα, λιγότερο περιοριστικά. Οι ανησυχίες αυτές αντικατοπτρίζονται στη γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών 26. Η πρόταση οδηγίας για την τροποποίηση των οδηγιών 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα, 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας, 1999/31/ΕΚ για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων, 2000/53/ΕΚ για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, 2006/66/ΕΚ σχετικά με τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, και 2012/19/ΕΕ σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού 27 παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Επιτροπή των Περιφερειών δεδομένου ότι, στα περισσότερα κράτη μέλη, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές είναι αρμόδιες για την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τα απόβλητα. Πραγματοποιήθηκε διαβούλευση με την ομάδα εμπειρογνωμόνων για την επικουρικότητα και το δίκτυο παρακολούθησης της επικουρικότητας κατά την επιτρεπόμενη περίοδο διάρκειας οκτώ εβδομάδων για τον έλεγχο της επικουρικότητας από τα εθνικά κοινοβούλια. Η διαβούλευση έδειξε ότι οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες δεν εντόπισαν 21 22 23 24 25 26 27 CdR 7657/2013. α) οι πρωτοβουλίες θα πρέπει να παρουσιάζουν σαφές πολιτικό ενδιαφέρον για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές β) οι πρωτοβουλίες θα πρέπει να εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των τοπικών και περιφερειακών αρχών γ) οι πρωτοβουλίες θα πρέπει να έχουν δυνητική διάσταση επικουρικότητας. COM(2013) 918 final (Ανακοίνωση), COM(2013) 919 final και COM(2013) 920 final. CdR 1217/2014. COM(2014) 180 final και σχετική ανακοίνωση COM(2014) 179 final. CdR 4832/2014. COM(2014) 397 final. 8

προβλήματα επικουρικότητας ως απόρροια των νέων στόχων της ΕΕ για τα απόβλητα. Ωστόσο, αρκετοί ερωτηθέντες εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με την αναλογικότητα, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τους νέους στόχους για τα απόβλητα και υπογραμμίζοντας τις διαφορετικές προσεγγίσεις των σημερινών στόχων για τα απόβλητα σε ολόκληρη την ΕΕ. Η Επιτροπή των Περιφερειών διοργάνωσε εργαστήριο αξιολόγησης εδαφικού αντικτύπου 28, το οποίο έδειξε ότι ορισμένες περιφέρειες αντιμετωπίζουν περιορισμούς όσον αφορά την επίτευξη των στόχων που προτείνονται από την οδηγία. Τα κύρια αποτελέσματα της διαβούλευσης και της αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου αποτυπώνονται στην γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών 29. Διάφορες πρόσθετες γνώμες που εξέδωσε η Επιτροπή των Περιφερειών το 2014 εξέφρασαν ανησυχία όσον αφορά τη συμμόρφωση των προτάσεων της Επιτροπής με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, όπως η γνωμοδότηση για την πρόταση κανονισμού σχετικά με τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, 30 η γνωμοδότηση σχετικά με την πρόταση απόφασης για τη δημιουργία ευρωπαϊκής πλατφόρμας με σκοπό την ενίσχυση της συνεργασίας για την πρόληψη και την αποτροπή της αδήλωτης εργασίας 31, και η γνωμοδότηση σχετικά με την πρόταση κανονισμού για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 όσον αφορά το καθεστώς ενισχύσεων για την παροχή οπωροκηπευτικών προϊόντων, μπανανών και γάλακτος στα εκπαιδευτικά ιδρύματα 32. Τον Ιούλιο του 2014, η Επιτροπή των Περιφερειών διοργάνωσε εργαστήριο επικουρικότητας 33 για τους ενδιαφερόμενους φορείς από την ΕΕ και από τις εθνικές και περιφερειακές αρχές. Ο στόχος του εργαστηρίου ήταν να καταγράψει την 6 η Διάσκεψη για την επικουρικότητα 2013 34 και να αναζητήσει νέες προσεγγίσεις και λύσεις για την αποτελεσματική παρακολούθηση της επικουρικότητας. Επιπλέον, η Επιτροπή των Περιφερειών διοργάνωσε μαζί με το Πανεπιστήμιο του Tübingen (Γερμανία) 35 διάσκεψη με θέμα «Ο ρόλος των περιφερειακών κοινοβουλίων στις ευρωπαϊκές υποθέσεις», με στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με τον ρόλο και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα περιφερειακά κοινοβούλια στο πλαίσιο του μηχανισμού ελέγχου της επικουρικότητας. Τέλος, οι συνεδριάσεις των εταίρων του ιστότοπου REGPEX 36 και άλλων διαδικτυακών πλατφορμών της Επιτροπής των Περιφερειών, τον Δεκέμβριο, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ήταν απαραίτητη η ευαισθητοποίηση των περιφερειακών κοινοβουλίων σε ζητήματα επικουρικότητας, καθώς και η στήριξή τους με εργαλεία ανταλλαγής πληροφοριών. Γίνεται επίσης αναφορά στην ετήσια έκθεση του 2014 για την επικουρικότητα που εκδόθηκε από την Επιτροπή των Περιφερειών τον Ιούνιο του 2015 37. 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 Στο εργαστήριο αυτό, η ΕτΠ ανέλαβε την αξιολόγηση εδαφικού αντίκτυπου χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία «Quick Scan» που αναπτύχθηκε από το ευρωπαϊκό δίκτυο παρατηρήσεων για τη χωρική ανάπτυξη και συνοχή (ESPON). CdR 04083/2014. CdR 6520/2013. CdR 03236/2014. CdR 1287/2014. «Έλεγχος της παρακολούθησης της επικουρικότητας: Περισσότερος έλεγχος, λιγότερος ή διαφορετικού είδους;» ακολουθώντας την προσέγγιση «world café». http://portal.cor.europa.eu/subsidiarity/sitecollectiondocuments/final%20brochure.pdf. Τα πρακτικά διατίθενται στην ιστοσελίδα http://cor.europa.eu/el/events/pages/regional-parliamentsconference.aspx. Ο ιστότοπος REGPEX (ανταλλαγή πληροφοριών των περιφερειακών κοινοβουλίων), που δρομολογήθηκε από την Επιτροπή των Περιφερειών το 2012, αποτελεί υποτμήμα του ιστότοπου του δικτύου παρακολούθησης της επικουρικότητας που αποτελείται από βάση δεδομένων που σχεδιάστηκε για να βοηθήσει τις περιφέρειες με νομοθετικές αρμοδιότητες σχετικά με τον μηχανισμό ελέγχου της επικουρικότητας: http://corportal/subsidiarity/regpex/pages/default.aspx. Δημοσιεύεται στη διεύθυνση http://portal.cor.europa.eu/subsidiarity/publications/pages/publicationsandstudies-.aspx 9

2.5. Το Δικαστήριο Το 2014, το Δικαστήριο δεν εξέδωσε καμία σημαντική απόφαση όσον αφορά τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. 3. ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΚΦΡΑΣΤΗΚΑΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ Πρόταση οδηγίας σχετικά με το ενωσιακό νομικό πλαίσιο για τις τελωνειακές παραβάσεις και τις σχετικές κυρώσεις 38 Η Επιτροπή δημοσίευσε στις 13 Δεκεμβρίου 2013 πρόταση σχετικά με τον καθορισμό των πράξεων που πρέπει να θεωρούνται παραβάσεις της ενωσιακής τελωνειακής νομοθεσίας και τη θέσπιση πλαισίου για την επιβολή κυρώσεων όταν αυτές εκδηλώνονται. Η πρόταση έχει ως στόχο να εναρμονίσει τις συνέπειες από την παραβίαση των κοινών κανόνων που ποικίλλουν στο σύνολο της τελωνειακής ένωσης, διότι εξαρτώνται από τις 28 διαφορετικές έννομες τάξεις και διοικητικές ή δικαστικές παραδόσεις των κρατών μελών. Ως εκ τούτου, επιδιώκει να παράσχει μεγαλύτερη ομοιομορφία στον τρόπο με τον οποίο οι παραβιάσεις του τελωνειακού δικαίου της ΕΕ αντιμετωπίζονται σε όλα τα κράτη μέλη. Τα εθνικά κοινοβούλια εξέδωσαν τρεις αιτιολογημένες γνώμες 39 σχετικά με την πρόταση, που αντιστοιχούσαν σε έξι ψήφους 40. Άλλα τρία σώματα εθνικών κοινοβουλίων 41 εξέδωσαν γνώμες σχετικά με την πρόταση αυτή στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου. Στις αιτιολογημένες γνώμες τους, τα εθνικά κοινοβούλια υποστήριξαν ότι είναι αμφίβολο αν η πρόταση της Επιτροπής συμμορφώνεται με την αρχή της επικουρικότητας και εξέφρασαν αμφιβολίες ως προς το αν τα προτεινόμενα μέτρα θα μπορούσαν να ρυθμίζονται καλύτερα σε επίπεδο ΕΕ και όχι σε επίπεδο κρατών μελών. Το Σουηδικό Κοινοβούλιο (Riksdag) δεν ήταν πεπεισμένο ότι θα πρέπει να καθιερωθεί κοινή διατύπωση στην οδηγία σχετικά με τις κυρώσεις και τα επίπεδά τους. Επιπλέον, επισήμανε ότι ορισμένα στοιχεία της πρότασης, τα οποία χρησιμοποιούνται κατά κανόνα σε πράξεις βάσει του άρθρου 83 της ΣΛΕΕ (θέσπιση ελάχιστων κανόνων σχετικά με τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης των εγκλημάτων και τις ποινές που ισχύουν), θα μπορούσαν να ρυθμίζονται καλύτερα σε επίπεδο κράτους μέλους και ότι η Επιτροπή δεν απέδειξε ότι ο κανονισμός κοινής κλίμακας κυρώσεων είναι απαραίτητος για να επιτευχθεί ενισχυμένη τελωνειακή συνεργασία. Το Δανικό Κοινοβούλιο (Folketing ) θεωρεί ότι η πρόταση περιέχει πιο εκτεταμένη από ό, τι χρειάζεται εναρμόνιση των κανόνων σχετικά με τις παραβιάσεις της τελωνειακής νομοθεσίας της ΕΕ και των σχετικών κυρώσεων. Το Λιθουανικό Κοινοβούλιο (Seimas) υποστήριξε ότι ο στόχος της πρότασης (δηλαδή η επίτευξη αποτελεσματικής εφαρμογής και ορθής και ενιαίας εκτέλεσης της τελωνειακής νομοθεσίας της Ένωσης) δεν θα εκπληρωθεί, δεδομένου ότι η προτεινόμενη οδηγία δεν καθορίζει αν τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν διοικητικές ή ποινικές κυρώσεις για τις εν λόγω τελωνειακές παραβάσεις. Με τις απαντήσεις της στις αιτιολογημένες γνώμες, η Επιτροπή υπογράμμισε ότι, λόγω της παρούσας μεγάλης απόκλισης 38 COM(2013) 884 final. 39 DK Folketing (2 ψήφοι), LT Seimas (2 ψήφοι) και SE Riksdag (2 ψήφοι). 40 Κάθε εθνικό κοινοβούλιο έχει δύο ψήφους σε περίπτωση εθνικού κοινοβουλίου με δύο νομοθετικά σώματα, κάθε σώμα διαθέτει μία ψήφο. Κάθε σώμα έχει το δικαίωμα να εκδίδει αιτιολογημένες γνώμες ανεξάρτητα. 41 CZ Senát, MT Kamra tad-deputati, και PT Assembleia da República. 10

όσον αφορά τους κανόνες για τις τελωνειακές παραβάσεις και τις σχετικές κυρώσεις στα κράτη μέλη, δεν υπήρξε αποτελεσματική επιβολή της εναρμονισμένης τελωνειακής νομοθεσίας. Κατά την άποψη της Επιτροπής, η απόκλιση αυτή μπορεί να ξεπεραστεί μέσω της δημιουργίας κοινού καταλόγου τελωνειακών παραβάσεων και προσέγγισης των σχετικών κυρώσεων. Τα μέτρα αυτά δεν θα μπορούσαν να ληφθούν από τα επιμέρους κράτη μέλη και, ως εκ τούτου, η ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ ήταν καταλληλότερη στον συγκεκριμένο τομέα. Η Επιτροπή προσέθεσε ότι η προσέγγιση των τελωνειακών παραβάσεων και των κυρώσεων θα καταστήσει αποτελεσματικότερη τη συνεργασία μεταξύ τελωνειακών αρχών και υπογράμμισε το γεγονός ότι η θέσπιση ενός κοινού καταλόγου τελωνειακών παραβάσεων και η προσέγγιση των τελωνειακών κυρώσεων θα δημιουργήσει πιο συγκρίσιμα συστήματα επιβολής κυρώσεων για τελωνειακές παραβάσεις. Η πρόταση βρίσκεται ακόμα υπό εξέταση από τους συννομοθέτες. Πρόταση οδηγίας για την τροποποίηση των οδηγιών 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα, 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας, 1999/31/ΕΚ για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων, 2000/53/ΕΚ για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους και 2006/66/ΕΚ σχετικά με τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, και 2012/19/ΕΕ σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού 42 Η πρόταση της Επιτροπής που δημοσιεύθηκε στις 2 Ιουλίου 2014, ως τμήμα δέσμης μέτρων, θα δημιουργήσει μια πιο κυκλική οικονομία, με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης και τη μείωση της ζήτησης δαπανηρών περιορισμένων πόρων. Η πρόταση προτείνει ανακύκλωση των αποβλήτων σε ποσοστό 70% για τα αστικά απόβλητα και 80% για τα απόβλητα συσκευασιών μέχρι το 2030, και επίσης απαγόρευση της ταφής ανακυκλώσιμων αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής από το 2025. Η πρόταση θέτει φιλόδοξους στόχους και προσθέτει βασικές διατάξεις σχετικά με τα μέσα που απαιτούνται για την επίτευξη και την παρακολούθησή τους. Τα εθνικά κοινοβούλια εξέδωσαν τρεις αιτιολογημένες γνώμες 43 σχετικά με την πρόταση, που αντιστοιχούσαν σε τέσσερις ψήφους 44. Δέκα άλλα σώματα εθνικών κοινοβουλίων 45 εξέδωσαν γνώμες σχετικά με την πρόταση αυτή στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου. Στις αιτιολογημένες γνώμες τους, τα εθνικά κοινοβούλια προέβαλαν διάφορα επιχειρήματα ως προς τους λόγους για τους οποίους η πρόταση δεν συνάδει με την αρχή της επικουρικότητας. Το αυστριακό Bundesrat υποστήριξε ότι δεν υπάρχει διακρατικό ζήτημα που να δικαιολογεί τη ρύθμιση σε επίπεδο ΕΕ και ότι η Επιτροπή δεν είχε εξηγήσει καταλλήλως τους λόγους για τους οποίους οι τρέχοντες στόχοι δεν ήταν επαρκείς, ή τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούσαν να τους εκπληρώσουν όλα τα κράτη μέλη. Το τσεχικό Senát δήλωσε ότι η πρόταση δεν τεκμηριώνει την υπόθεση ότι οι προτεινόμενοι στόχοι είναι ρεαλιστικά εφικτοί με λογικό κόστος για τα κράτη μέλη και τους δήμους και, ως εκ τούτου, η Επιτροπή δεν αιτιολόγησε την πραγματική προστιθέμενη αξία της 42 COM(2014) 397 final. 43 AT Bundesrat (1 ψήφος), CZ Senát (1 ψήφος), HR Hrvatski Sabor (2 ψήφοι). 44 Κάθε εθνικό κοινοβούλιο έχει δύο ψήφους σε περίπτωση εθνικού κοινοβουλίου με δύο νομοθετικά σώματα, κάθε σώμα διαθέτει μία ψήφο. Κάθε σώμα έχει το δικαίωμα να εκδίδει αιτιολογημένες γνώμες ανεξάρτητα. 45 CZ Poslanecká sněmovna, DE Bundesrat, DK Folketing, ES Congreso de los Diputados και Senado (και τα δυο σώματα), FR Sénat, IT Senato della Repubblica, MT Kamra tad-deputati, PL Senat, PT Assembleia da Repúblic και UK House of Lords. Όσον αφορά τα προβαλλόμενα από τα εθνικά κοινοβούλια επιχειρήματα που δεν συνδέονται με την επικουρικότητα, βλέπε την ετήσια έκθεση του 2014 για τις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των εθνικών κοινοβουλίων. 11

προτεινόμενης δράσης σε επίπεδο ΕΕ. Τέλος, το κροατικό Hrvatski Sabor υποστήριξε ότι το ζήτημα του καθορισμού πρόσθετων στόχων στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων πρέπει να εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση. Στις 16 Δεκεμβρίου 2014, η Επιτροπή ενέκρινε το πρόγραμμα εργασίας της για το 2015, με το οποίο πρότεινε την απόσυρση ή την τροποποίηση 80 εκ των 450 προτάσεων εν αναμονή απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 46. Η Επιτροπή ανέφερε ότι σκόπευε να αποσύρει την προτεινόμενη οδηγία, αλλά ταυτόχρονα δήλωσε ότι θα αντικατασταθεί μέχρι το τέλος του 2015 με μια νέα, πιο φιλόδοξη πρόταση για την προώθηση της κυκλικής οικονομίας. Επίσης, η Επιτροπή επιβεβαίωσε εκ νέου τη δέσμευσή της να προωθήσει τη μετάβαση σε μία αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων κυκλική οικονομία στην ΕΕ, η οποία θα έχει σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην απασχόληση, την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία. Κατόπιν διαβουλεύσεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, η Επιτροπή επιβεβαίωσε την απόσυρση της πρότασης στις 25 Φεβρουαρίου 2015 47. Πρόταση κανονισμού για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. XXX/XXX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου [κανονισμός για τους επίσημους ελέγχους] και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/2007 του Συμβουλίου 48 Στις 25 Μαρτίου 2014, η Επιτροπή δημοσίευσε πρόταση με στόχο να διασφαλίσει την ανταπόκριση στις προσδοκίες του κοινού σχετικά με την περιβαλλοντική προστασία και την ποιότητα. Η πρόταση έχει τρεις βασικούς στόχους: τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των παραγωγών και τη διευκόλυνση της μετάβασης των γεωργών στη βιολογική παραγωγή. Η Επιτροπή πρότεινε ιδίως i) την ενίσχυση και εναρμόνιση των κανόνων, τόσο εντός της ΕΕ όσο και για τα εισαγόμενα προϊόντα, με την κατάργηση ορισμένων εξαιρέσεων που ισχύουν σήμερα όσον αφορά την παραγωγή και τους ελέγχους, ii) την εφαρμογή συστήματος ελέγχου βάσει κινδύνου, iii) τη διευκόλυνση των μικροκαλλιεργητών στη μετάβασή τους προς τη βιολογική γεωργία, καθώς και τη δυνατότητα να ενταχθούν σε σύστημα ομαδικής πιστοποίησης, iv) την καλύτερη αντιμετώπιση της διεθνούς διάστασης του εμπορίου βιολογικών προϊόντων, με την προσθήκη νέων διατάξεων σχετικά με τις εξαγωγές, και v) την απλούστευση της νομοθεσίας ώστε να μειωθεί το διοικητικό κόστος και να βελτιωθεί η διαφάνεια. Τα εθνικά κοινοβούλια εξέδωσαν δυο αιτιολογημένες γνώμες 49 σχετικά με την πρόταση, που αντιστοιχούσαν σε τρεις ψήφους 50. Εννέα κοινοβουλευτικά σώματα διατύπωσαν γνώμες στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου 51. Στις αιτιολογημένες γνώμες τους, τα εθνικά κοινοβούλια 46 Προτάθηκε η απόσυρση ορισμένων πρωτοβουλιών επειδή δεν ανταποκρίνονται στις προτεραιότητες της νέας Επιτροπής, ενώ σε άλλες περιπτώσεις η Επιτροπή παραμένει σταθερά προσηλωμένη στους επιδιωκόμενους στόχους αλλά οι προτάσεις (λόγω των χρονοβόρων διαπραγματεύσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο) δεν μπορούν πλέον να επιτύχουν τον αρχικό τους στόχο. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, η Επιτροπή προτίθεται να προτείνει νέους, καλύτερους τρόπους επίτευξης των επιδιωκόμενων στόχων. 47 ΕΕ C 80 της 7.3.2015, σ. 17. 48 COM(2014) 180 final. 49 AT Bundesrat (1 ψήφος), LU Chambre des Députés (2 ψήφοι). 50 Κάθε εθνικό κοινοβούλιο έχει δύο ψήφους σε περίπτωση εθνικού κοινοβουλίου με δύο νομοθετικά σώματα, κάθε σώμα διαθέτει μία ψήφο. Κάθε σώμα έχει το δικαίωμα να εκδίδει αιτιολογημένες γνώμες ανεξάρτητα. 51 AT Bundesrat, CZ Senát, ES Congreso de los Diputados και Senado (αμφότερα τα σώματα), IT Senato della Repubblica, LT Seimas, LU Chambre des Députés, NL Tweede Kamer και PT Assembleia da República. Όσον αφορά τα προβαλλόμενα από τα εθνικά κοινοβούλια επιχειρήματα που δεν συνδέονται με την 12

υποστήριξαν ότι η πρόταση δεν παρέχει επαρκή περιθώρια για περιφερειακές ή εθνικές νομοθετικές διατάξεις που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν περιφερειακές ή εθνικές ιδιαιτερότητες. Σύμφωνα με το αυστριακό Bundesrat, η πρόταση δεν καθιστά δυνατή την αξιολόγηση του κατά πόσον τα μέτρα που προτείνονται από την Επιτροπή ήταν αρκετά αποτελεσματικά για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου, ούτε αξιολόγηση του κατά πόσον τα εν λόγω μέτρα πρέπει να ληφθούν σε επίπεδο ΕΕ. Η πρόταση ανακίνησε επικρίσεις γιατί δεν προσδιόριζε ποσοτικά την αξία των επιπτώσεών της και την προκύπτουσα οικονομική και διοικητική επιβάρυνση για τα κράτη μέλη. Στις απαντήσεις της, η Επιτροπή επισήμανε ότι το σημερινό πεδίο που προσφέρεται για την εκχώρηση εξαιρέσεων στους υφιστάμενους κανόνες είχε ως αποτέλεσμα τον αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων βιολογικής παραγωγής της ΕΕ και των εισαγόμενων βιολογικών προϊόντων. Ορισμένοι αρνητικοί παράγοντες που προέκυψαν ήταν ο κίνδυνος απώλειας της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, η πολυπλοκότηττα της νομοθεσίας, θέματα εμπορίου (δυσκολίες στην επιβολή συμμόρφωσης) και μεγάλα διοικητικά βάρη. Επιπλέον, η Επιτροπή τόνισε ότι η πρόταση προβλέπει δυνατότητες για την προσαρμογή της διαδικασίας παραγωγής, εφόσον είναι αναγκαίο. Όσον αφορά τις κατ εξουσιοδότηση πράξεις, η Επιτροπή υπογράμμισε ότι, προκειμένου ο κανονισμός να καταστεί πλήρως λειτουργικός, η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 της ΣΛΕΕ έχει καταστεί αναγκαία. Η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων που αναφέρεται στην πρόταση προέβλεπε σαφή και περιεκτικά κριτήρια, παρέχοντας περιορισμένο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας στην Επιτροπή. Τέλος, η Επιτροπή υπογράμμισε ότι τα κράτη μέλη θα συμμετέχουν στην προετοιμασία των εν λόγω πράξεων. Δεδομένης της μακράς διαδικασίας διαπραγματεύσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, τον Δεκέμβριο του 2014, η Επιτροπή ανακοίνωσε στο πρόγραμμα εργασίας της την πρόθεσή της να αποσύρει τον προτεινόμενο κανονισμό και την αντικατάστασή του με μια νέα πρωτοβουλία, εκτός εάν μπορούσε να εξευρεθεί συμφωνία εντός έξι μηνών. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το 2014 σημειώθηκε σημαντική μείωση του αριθμού των αιτιολογημένων γνωμών σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη. Οι αιτιολογημένες γνώμες που εκδόθηκαν το 2014 αντιπροσώπευαν επίσης ένα σημαντικά χαμηλότερο ποσοστό του συνολικού αριθμού των γνωμών που εκδίδονται στο πλαίσιο πολιτικού διαλόγου. Δεν ενεργοποιήθηκε καμία διαδικασία κίτρινης κάρτας. Ο μικρότερος αριθμός αιτιολογημένων γνωμών πρέπει ωστόσο να εξεταστεί υπό το πρίσμα της μείωσης του αριθμού των νομοθετικών προτάσεων από την Επιτροπή προς το τέλος της θητείας της και δεν αποτελεί ένδειξη μείωσης του ενδιαφέροντος των εθνικών κοινοβουλίων σε θέματα επικουρικότητας. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από τη συνεχή συζήτηση μεταξύ των εθνικών κοινοβουλίων σχετικά με τον μηχανισμό ελέγχου της επικουρικότητας. Το 2014, όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, όλα τα θεσμικά όργανα που συμμετέχουν στη νομοθετική διαδικασία διαδραμάτισαν ενεργό ρόλο, ώστε να διασφαλιστεί ο έλεγχος της αρχής της επικουρικότητας. Η Επιτροπή μερίμνησε για την τήρηση της συμμόρφωσης των προτάσεών της με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας παρέχοντας διάφορες αξιολογήσεις (οδικούς χάρτες, εκτιμήσεις επιπτώσεων), πριν από την έκδοση των νομοθετικών πράξεων, εξετάζοντας και απαντώντας σε μεγάλο βαθμό στις αιτιολογημένες επικουρικότητα, βλέπε την ετήσια έκθεση του 2014 για τις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των εθνικών κοινοβουλίων. 13

γνώμες που έλαβε από τα εθνικά κοινοβούλια που εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με την επικουρικότητα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνέχισε να ασχολείται με ζητήματα επικουρικότητας και αναλογικότητας στο πλαίσιο των εργασιών του σχετικά με νομοθετικές προτάσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις αιτιολογημένες γνώμες που έλαβε από τα εθνικά κοινοβούλια. Ξεκίνησε επίσης νέα, πιο γενική προσέγγιση για την εκτίμηση της προστιθέμενης αξίας της ΕΕ με την κατάρτιση έκθεσης για το κόστος της μη Ευρώπης και προσκόμισε πολυάριθμες εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης για εκτιμήσεις επιπτώσεων της Επιτροπής. Τέλος, η Επιτροπή των Περιφερειών συνέχισε τις εργασίες της σχετικά με ζητήματα επικουρικότητας, ιδίως μέσω της έγκρισης και εφαρμογής του δεύτερου προγράμματος εργασίας για την επικουρικότητα και της οργάνωσης διαφόρων εργαστηρίων και συνεδρίων που ασχολούνται με την αρχή της επικουρικότητας και με θέματα που σχετίζονται με την εφαρμογή του μηχανισμού ελέγχου της επικουρικότητας. 14