ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΕΦΗΜΕΡΕΥΕΙ. ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΑΚΙΝΔΥΝΟ;

ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΕΦΗΜΕΡΕΥΕΙ. ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΑΚΙΝΔΥΝΟ; ΟΜΑΔΑ Δ ΘΕΜΗΣ ΡΟΥΛΙΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΕΤΟΖΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΦΙΑ ΑΣΤΡΑΚΑ ΝΕΝΤΚΟ ΜΠΑΝΤΣΕΒ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΖΟΥΜΠΟΠΟΥΛΟΥ ΝΙΚΗ ΡΑΡΡΑ ΑΡΓΥΡΟΥΛΑ σελ. 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1) Εισαγωγή 2) Ιστοσελίδες που σε ενημερώνουν για ιατρικά θέματα 3) Η πιστοποίηση των ιατρικών σελίδων από ιατρικούς φορείς 4) Η εγκυρότητα των ιστοσελίδων με ιατρικό περιεχόμενο 5) Κίνδυνοι που καραδοκούν και ο βαθμός βοηθείας 6) Online Software 7) Ιατρικό άρθρο στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ για τις ιατρικές διαγνώσεις μέσω διαδικτύου. 8) α) Συνέντευξη με την ειδικευόμενη γιατρό Μαρία Διαμαντή. β) Ενισχύεται η χρήση του Διαδικτύου στην ιατρική. 9) Τηλεϊατρική 10) Γραφήματα 11) Επίσκεψη στην Αμφίκαια 12) Συμπεράσματα 13) Σχετική Βιβλιογραφία σελ. 2

1) ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Στο διαδίκτυο στρέφεται ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων, προκειμένου να αναζητήσει ιατρικές πληροφορίες, καθώς οι γιατροί και τα συστήματα υγείας φαίνεται να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των ασθενών για πλήρη και σαφή ενημέρωση. σελ. 3

2)Ιστοσελίδες που σε ενημερώνουν για ιατρικά θέματα. Υπάρχουν πολλές ιατρικού περιεχομένου σελίδες που κάποιος μπορεί να ανατρέξει για να βρει πολύ χρήσιμες συμβουλές για οποιοδήποτε θέμα τον απασχολεί ή ακόμη να του δώσουν και on-line συμβουλές για πιθανούς τρόπους αντιμετώπισης. Αυτό βέβαια σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά την επίσκεψη στο γιατρό που πρέπει να πραγματοποιηθεί (αυτό άλλωστε το τονίζουν και οι ίδιοι) απλά οι ιστοσελίδες έχουν καθαρά πληροφοριακό χαρακτήρα. Εξάλλου είναι πάντα χρήσιμο και για εγκυκλοπαιδικούς αν θέλετε λόγους να γνωρίζουμε κάποια πράγματα που μπορεί να μας φανούν χρήσιμα κάποια στιγμή για εμάς ή για αγαπημένα μας πρόσωπα. Στην Ελλάδα, υπάρχει μια σειρά ιστοτόπων που προσφέρουν πληροφορίες για ιατρικά ζητήματα, τόσο σε γενικό επίπεδο, όσο και σε εξειδικευμένα θέματα. Μερικές από τις ιστοσελίδες αυτές είναι: http://www.mohaw.gr/gr: Υπουργείο Υγείας http://www.iatronet.gr http://www.medlook.net/ http://www.iator.gr/ Άλλες ιστοσελίδες σχετικές με την ιατρική που είναι διαθέσιμες είναι: http://www.fitnessmagazine.com/ http://www.mydiet.gr/ http://users.forthnet.gr/her/kar/ http://users.forthnet.gr/her/kar/ *υπάρχουν πολλές άλλες σχετικά με κάθε ιατρικό θέμα που ο καθένας θέλει να ενημερωθεί. σελ. 4

3)Η πιστοποίηση των ιατρικών σελίδων από ιατρικούς φορείς Σήμερα γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια για να ακολουθήσει ο κυβερνοχώρος ορισμένους κανόνες, ορισμένες νόρμες, με στόχο να μπορέσει να εκτιμηθεί η αξιοπιστία μιας πληροφορίας- γνώσης. Έχουν δημιουργηθεί ψηφιακές σφραγίδες, ετικέτες και σήματα εμπιστοσύνης από ανεξάρτητους οργανισμούς οι οποίοι παρέχουν το σήμα τους, τη σφραγίδα ή το λογότυπο τους σε άλλους οργανισμούς ή μεμονωμένους χρήστες. Τα πρότυπα της νέας γενιάς δεν είναι δυναμικά και θεωρούνται ευπαθή σε περιπτώσεις αντιγραφής και παράνομης χρήσης. Τα πρότυπα δεύτερης γενιάς είναι πιο δυναμικά και ενσωματώνουν πιο ποιοτικά δεδομένα. Η πιστοποίηση έχει μεγάλη παράδοση στο χώρο της υγείας. Υπάρχουν ανεξάρτητοι οργανισμοί που προωθούν την ποιότητα ανανεώνοντας τα πρότυπα τους σε τακτά χρονικά διαστήματα. Επίσης υπάρχουν ειδικές πύλες (OMNI-BUBL) και μηχανές αναζήτησης (TRIP-Database). Χρησιμοποιούνται πρωτόκολλα αναζήτησης και εργαλεία αυτόματης αξιολόγησης. Υπό ορισμένες προδιαγραφές ο Ιατρικός Σύλλογος δίνει τη σφραγίδα του ως πιστοποίηση σε site υγείας ώστε το κοινό να γνωρίζει ότι η ενημέρωση του, τουλάχιστον από τα συγκεκριμένα site, είναι έγκυρη και δε γίνεται με σκοπό τη ν προώθηση γιατρών και φαρμακευτικών προϊόντων. Η πιστοποίηση, βέβαια, είναι για όσους το επιθυμούν. Έτσι, όποιος πομπός ιατρικών πληροφοριών είναι πιστοποιημένος από το επιστημονικό και συνδικαλιστικό όργανο έχει κατά κύριο λόγο έγκριτη πληροφόρηση, ενώ παράλληλα παρέχεται η δυνατότητα στους χρήστες του διαδικτύου να καταγγείλουν διαπιστευμένα η όχι site. Φαίνεται πάντως ότι τελικά θα επικρατήσει η ανάπτυξη «εργαλείων» (λογισμικών) για την αυτόματη αξιολόγηση της πληροφορίας από τον υπολογιστή ώστε ο μέσος χρήστης να έχει την δυνατότητα να πληροφορείται για το βαθμό αξιοπιστίας της πηγής της πληροφόρησης και σε τελική ανάλυση της ίδιας της πληροφορίας. σελ. 5

4)Η εγκυρότητα των ιστοσελίδων με ιατρικό περιεχόμενο Το διαδίκτυο εξ ορισμού έχει μια άναρχη δομή, είναι μια ανοιχτή πύλη ελεύθερης πρόσβασης για τους χρήστες και συγχρόνως δίνει τη δυνατότητα χωρίς λογοκρισία και έλεγχο να διοχετεύει πληροφορίες, άλλοτε παρωχημένες και ανενημέρωτες και ενδεχομένως επικίνδυνες, μια που οδηγούν τον ασθενή - χρήστη σε ανορθόδοξες θεραπείες ή τον καθοδηγούν σε αμφιλεγόμενης υπόληψης θεραπευτές. Η αξιοπιστία της πληροφορίας καθορίζεται τόσο από τις πηγές που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας του άρθρου που ανακτάται από την ιστοσελίδα, από την εγκυρότητα του ίδιου του οργανισμού που δημοσιεύει το άρθρο, τη μεθολογία και τους μηχανισμούς αξιολόγησης που χρησιμοποιεί η ιστοσελίδα, πριν τη δημοσίευση. Είναι κατανοητό, επομένως ότι είναι δύσκολο το φιλτράρισμα των ιατρικών πληροφοριών μέσα από το διαδίκτυο. Δεν υπάρχει ειδικός φορέας που πιστοποιεί την εγκυρότητα των ανάλογων ιστοσελίδων. Κάθε χρήστης επιβάλλεται να ελέγξει για το αν η παρεχόμενη πληροφορία είναι έγκυρη και έγκαιρη. Πρέπει να παρουσιάζει αποτελέσματα τρεχουσών, κλινικών ερευνών και δοκιμών. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή στα στοιχεία που παρέχονται από προσωπικές ιστοσελίδες η ιστολόγια. (Blogs) σελ. 6

5)Κίνδυνοι που παραμονεύουν και ο βαθμός βοηθείας 2 Ο ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ Τα ιατρικά site μπορούν να μας βοηθήσουν σε θέματα που αφορούν την υγεία μας. Ο βαθμός βοηθείας είναι αρκετά μεγάλος αν το site είναι έγκυρο και πιστοποιημένο από κάποιον ιατρικό φορέα, αλλά από την άλλη υπάρχει ο κίνδυνος της παραπληροφόρησης. Αν οι ιστότοποι αυτοί ενημερώνονται από κάποιον γιατρό ο οποίος τα πιστοποιεί τότε δεν υπάρχει κάποιος σοβαρός κίνδυνος. Αν όμως επιχειρήσουμε να κάνουμε μόνοι μας διάγνωση τότε υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να κάνουμε λάθος, οπότε το διαδίκτυο δεν μπορεί να αντικαταστήσει για κανέναν λόγο έναν γιατρό. Ακόμα αν η ιστοσελίδα είναι από κάποιον φορέα ο οποίος δεν την πιστοποιεί τότε οι πιθανότητες να παραπληροφορηθούμε είναι λίγες. σελ. 7

6)Online Software Το Οnline-Software είναι προγράμματα λογισμικά που υπάρχουν όπως το UpToDate και σε ενημερώνουν για τις τελευταίες εξελίξεις στην ιατρική (προϋποθέτει συνδρομή). Αφορούν κυρίως γιατρούς λόγω της ιατρικής ορολογίας που χρησιμοποιείται. σελ. 8

7)Ιατρικό άρθρο στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ για τις ιατρικές διαγνώσεις μέσω ίντερνετ. Εξασφαλίζουν τα αντιβιοτικά φάρμακά τους, από αυτά που περίσσεψαν σε φίλους τους, αφού προχωρήσουν σε διάγνωση, μέσω Ιντερνετ, και επιδιορθώνουν μόνοι τους κατάγματα. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι παρανοϊκοί, καθώς όταν χρειαστούν ιατρική περίθαλψη, δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν τις ιατρικές δαπάνες. «Η πρώτη μου αντίδραση ήταν: Δεν είναι δυνατόν! Ο λογαριασμός για νοσηλεία 46 ωρών στο Μπεθ Ισραελ της Νέας Υόρκης ήταν 17.398 δολάρια και όλα αυτά για μία κρίση σπαστικής κολίτιδας», θυμάται η 28χρονη τηλεφωνήτρια Αλάνα Μπόιντ. Στην ορολογία της βιομηχανίας ιατρικής περίθαλψης, η κ. Μπόιντ ανήκει στην κατηγορία των «νέων αήττητων», των νέων ανθρώπων, που αρνούνται να ασφαλισθούν, θεωρώντας ότι το νεαρό της ηλικίας τους τους καθιστά άτρωτους ή που πιστεύουν ότι δεν αξίζει να δαπανήσουν τόσο πολλά χρήματα. Οι νέοι άνθρωποι αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία ανασφάλιστων στις ΗΠΑ (13,2 εκατομμύρια το 2007, ποσοστό 29% του εργατικού δυναμικού). Ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, Τζέιμς Πάτερσον, είχε προτείνει να επιτραπεί η ασφάλιση των νέων αυτών από τους γονείς τους, που θα μπορούσαν να τους δηλώνουν ως προστατευόμενα μέλη, μέχρι της ηλικίας των 29 ετών, μέτρο που εφαρμόζεται ήδη σε περισσότερες από 20 πολιτείες των ΗΠΑ. «Πρόκειται για αναγκαίο μέτρο. Χιλιάδες άνθρωποι χάνουν κάθε ημέρα τις δουλειές τους, ενώ πολλές θέσεις εργασίας δεν περιλαμβάνουν ιατροφαρμακευτική κάλυψη», λέει η Σούζαν Τσέρι, επικεφαλής της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης για θέματα περίθαλψης, Community Catalyst. Τα περισσότερα οικογενειακά προγράμματα ιατροφαρμακευτικής ασφάλισης διακόπτουν την κάλυψη των προστατευόμενων μελών, αφού αυτά συμπληρώσουν το 19ο έτος της ηλικίας τους ή αποφοιτήσουν από το πανεπιστήμιο. Πολλοί νέοι εργαζόμενοι, ιδιαίτερα στην αδυσώπητη εργασιακή αγορά της Νέας Υόρκης, αρχίζουν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία σε σελ. 9

καθεστώς μερικής απασχόλησης ή με ειδικά συμβόλαια, που δεν προβλέπουν την ασφάλισή τους. Για να εξασφαλίσει κάποιος Αμερικανός την κάλυψη της ασφάλειας-ομπρέλας Medicaid, οι μηνιαίες απολαβές του δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 706 δολάρια (λιγότερο απ όσο αμείβεται ένας εργαζόμενος με βασικό μισθό). Η ελάχιστη μηνιαία καταβολή για ιατροφαρμακευτική κάλυψη ενήλικα στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, όμως, είναι 900 δολάρια. «Τι να πω; Δεν αισθάνομαι άτρωτος. Είμαι 29 ετών και ξέρω καλά τι κινδύνους αντιμετωπίζω. Επιλέγω, όμως, να παραμένω ανασφάλιστος, γιατί πρέπει να πληρώσω νοίκι και να φάω», λέει ο Ιαν Μακελρόι, μουσικός που μετακόμισε πρόσφατα στη Νέα Υόρκη από την πολιτεία της Ομάχα. Με το κόστος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης να βρίσκεται στα ύψη, ο κ. Μακελρόι προτιμά να «παίζει τον γιατρό», χρησιμοποιώντας διαδικτυακές σελίδες, όπως τη δημοφιλή WebMD, για να διαγιγνώσκει μόνος τα προβλήματα υγεία του και να επιλέγει τη φαρμακευτική αγωγή που πιστεύει ότι θα του ταιριάζει καλύτερα. Ακόμη και εάν ψηφισθεί η πρόταση του κυβερνήτη Πάτερσον, ο κ. Μακελρόι δεν θα ενταχθεί στη διάταξη καθολικής ασφάλισης προστατευόμενων μελών, καθώς οι γονείς του διαμένουν εκτός πολιτείας της Νέας Υόρκης. Επικίνδυνες συνέπειες Η διάγνωση μέσω Ιντερνετ, η επιλογή και λήψη φαρμάκων κατά βούληση και η ανταλλαγή ιατρικών συνταγών μεταξύ φίλων μπορεί να έχουν, όμως, επικίνδυνες συνέπειες. Η δρ Μπάρμπι Γκράτον, ιατρός στα επείγοντα νοσοκομείων της Νέας Υόρκης από το 2002, διηγείται πως έχει αντιμετωπίσει πολλά κρούσματα χημικής δηλητηρίασης νέων ανθρώπων, που «δανείσθηκαν» αντιβιοτικά από φίλους τους. «Έχω αντιμετωπίσει περιστατικά ανθρώπων με λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης, που έπαιρναν φάρμακα για ωτίτιδα ή πνευμονία. Όχι μόνο δεν αντιμετώπιζαν την πάθησή τους, αλλά ανέπτυσσαν ανοσία στην αντιβίωση», λέει η δρ Γκράφτον. σελ. 10

8α)Συνέντευξη με την ειδικευόμενη γιατρό Μαρία Διαμαντή. Η ομάδα του Project «ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΕΦΗΜΕΡΕΥΕΙ.ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΑΚΙΝΔΥΝΟ;» την Τρίτη 1/11/11 πραγματοποίησε μια συνέντευξη από την ειδικευόμενη γιατρό στην Ισπανία, Μαρία Διαμαντή, μέσω Skype. Οι ερωτήσεις που της τέθηκαν από την εκπρόσωπο της ομάδας μας Κωνσταντίνα Μακροπούλου ήταν: α) Αν υπάρχουν ιστοσελίδες που να ενημερώνουν τον πολίτη για διάφορα θέματα και κατά πόσο αυτές είναι έγκυρες και β) αν οι ίδιοι οι γιατροί χρησιμοποιούν ιστοσελίδες συχνά. Σύμφωνα λοιπόν με την συνέντευξη που πραγματοποιήθηκε καταλήξαμε στα εξής συμπεράσματα: α) Κάποιος μπορεί να βρει αμέτρητες ιστοσελίδες αναζητώντας τις απλά στο Google. Υπάρχουν παγκόσμιες ιστοσελίδες, οι οποίες είναι πιο έγκυρες αλλά υπάρχουν και ιστοσελίδες για κάθε χώρα. Σίγουρα ο κάθε άνθρωπος μπορεί μέσω αυτών να πληροφορηθεί για το πρόβλημα που τον απασχολεί μέσω αυτών όμως σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να οδηγείτε από μόνος του στην διάγνωση. Επίσης, συχνό είναι και το φαινόμενο που οι περισσότεροι άνθρωποι μπερδεύονται λόγω το ότι ίσως ο γιατρός τους να τους έχει πει κάτι το διαφορετικό ή να οδηγηθούν σε λάθος διάγνωση και να σοκαριστούν διαβάζοντας κάποια συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάζουν δίχως όμως να είναι απαραίτητο να έχουν την συγκεκριμένη ασθένεια. Ακόμα ο καθένας θα μπορούσε να ρωτήσει τον γιατρό του για κάποιο site που μπορεί να πάρει έμπιστες πληροφορίες. β) Οι ιατρικές ιστοσελίδες απευθύνονται σε όλο τον κόσμο και μέσω αυτών και οι γιατροί αλλά ιδιαίτερα οι φοιτητές της ιατρικής μπορούν να βρουν ευκολότερα πληροφορίες. Η ιατρική εξελίσσεται συνεχώς και για αυτόν τον λόγο είναι σελ. 11

απαραίτητο οι γιατροί να ενημερώνονται συνεχώς. Πολλές φορές μάλιστα το νοσοκομείο τους δίνει κάποια site που είναι απαραίτητα για τις διάφορες παρουσιάσεις που πρέπει να κάνουν. Η ίδια η Μαρία Διαμαντή επισκέπτεται διάφορες ιστοσελίδες, είτε για να διαβάσει κάποια τελευταία άρθρα, είτε για να πάρει πληροφορίες για τις παρουσιάσεις που πρέπει να κάνει. σελ. 12

σελ. 13

8β)Ενισχύεται η χρήση του Διαδικτύου στην ιατρική 2 Ο ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ Επιμέλεια: ΒΑΛΙΑ ΚΑΪΜΑΚΗ, Του ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΥ Ένας από τους βασικότερους «πυλώνες» στη λειτουργία του, που έχουν καταστήσει το Διαδίκτυο απαραίτητο στοιχείο της καθημερινότητάς μας, είναι ο απροσμέτρητος πλούτος των πληροφοριών τις οποίες μας παρέχει άμεσα και επί παντός θέματος, 24 ώρες την ημέρα. Με τη βοήθεια των (αρκετών, πια, εκτός της πανταχού παρούσας Google) διαθέσιμων μηχανών αναζήτησης, που γίνονται ολοένα «εξυπνότερες» κάνοντας τα πράγματα ευκολότερα, κάθε χρήστης μπορεί να βρει στον αχανή κυβερνοχώρο κυριολεκτικά ό,τι επιθυμεί η ψυχή του: από ειδήσεις της τελευταίας στιγμής (ούτε καν της ώρας ή της ημέρας) και προβλέψεις για τον καιρό απανταχού της Γης ως τα πιο πολύτιμα αποθησαυρίσματα γνώσεων και δεδομένων για κάθε -επιστημονικό και μη- πεδίο. Από αυτό το «προσκλητήριο» δεν θα μπορούσαν, φυσικά, να λείψουν οι πληροφορίες για θέματα υγείας, με δεδομένη την ιδιαίτερη ευαισθησία του καθενός μας σε προσωπικό, συγγενικό ή φιλικό επίπεδο. Κι όσο «βαθύτερα» μπαίνει το Ιντερνετ στη ζωή μας, τόσο περισσότερο θεριεύει το ενδιαφέρον και η αναζήτηση, ακόμα και στη χώρα μας: σύμφωνα με στοιχεία της πιο πρόσφατης (Μάιος 2011, πάνω σε στοιχεία του 2010) έρευνας του Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας, σχετικά με τη «Χρήση του Διαδικτύου από τους Έλληνες», ο τομέας που παρουσίασε τη μεγαλύτερη αύξηση (σχεδόν διπλασιασμό, από το 27% στο 50%) από πλευράς ενδιαφέροντος των χρηστών, ήταν η αναζήτηση πληροφοριών για θέματα υγείας! σελ. 14

Σε επίρρωση αυτής της τάσης δόθηκαν πριν από λίγες ημέρες στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα εκτεταμένης (συμμετείχαν περίπου 1.050 πολίτες και γιατροί, σε αναλογία 2:1, απ' όλη την Ελλάδα) ποσοτικής έρευνας για τη διαμορφούμενη σχέση τους με το Διαδίκτυο σε θέματα υγείας, την οποία υλοποίησαν το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Επιχειρείν (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου της Αθήνας και η Ακτινοθεραπευτική Ογκολογική Συνεργασία του νοσοκομείου «Υγεία». Η ανάλυση των δεδομένων, που συγκεντρώθηκαν από τον Ιούλιο ως το Σεπτέμβριο φέτος, στο πλαίσιο αυτής της έρευνας (η πρώτη του είδους που γίνεται μαζικά και σε τέτοιο βάθος, σύμφωνα με τον επιστημονικά υπεύθυνο, καθηγητή Γιώργο Δουκίδη, ο οποίος συνεργάστηκε σ' αυτό το εγχείρημα με την υποψήφια διδάκτορα του ΟΠΑ, Κατερίνα Φραϊδάκη) απέφερε εντυπωσιακούς καρπούς: Δύο στους δέκα έλληνες χρήστες του Ιντερνετ το χρησιμοποιούν πάρα πολύ συχνά για την ενημέρωσή τους σε θέματα υγείας, πέντε στους δέκα μερικές φορές, ενώ μόλις τρεις στους δέκα δεν ενδιαφέρονται καθόλου γι' αυτό το αντικείμενο! Απ' όσους το χρησιμοποιούν (44% άντρες και 56% γυναίκες, με τις ηλικίες 26-40 να αντιπροσωπεύουν το 48% του συνόλου) ποσοστό 43% βρίσκει γιατρό ή/και νοσοκομείο μέσω Διαδικτύου, ενώ το 35% συμμετέχουν ενεργά σε blogs και fora σχετικά με θέματα υγείας, ανταλλάσσοντας γνώμες και απόψεις με άλλους χρήστες. Μάλιστα οι ερευνητές που επεξεργάστηκαν τα δεδομένα θεωρούν ότι - στον συγκεκριμένο τομέα- διαφαίνεται πιθανή νέα προσέγγιση της αντιμετώπισης των προβλημάτων υγείας εκ μέρους του κοινού, καθώς τέσσερις στους δέκα ερωτηθέντες δήλωσαν ότι θα διάβαζαν blogs και fora στα οποία γράφουν (εν είδει «εξομολόγησης» ή, έστω, απλής περιγραφής γεγονότων προς την κοινότητα), την ιστορία τους άτομα με το ίδιο πρόβλημα υγείας. Ένα άλλο στοιχείο που επίσης προδιαγράφει ενδιαφέρουσες μελλοντικές εξελίξεις στη δικτυωμένη εποχή προς την οποία οδεύουμε, είναι ότι ένας στους τρεις πολίτες του δείγματος θα εμπιστευόταν πολύ την άποψη ενός γιατρού που έχει διαδικτυακή παρουσία, είτε διατηρώντας δική του ιστοσελίδα είτε γράφοντας συστηματικά σε ιατρικά fora, ενώ επίσης ένας στους τρεις εξέφρασε το ενδιαφέρον για ηλεκτρονική συναλλαγή με το γιατρό του. Δικαιολογημένα, λοιπόν, στο πλαίσιο της ίδιας έρευνας καταγράφηκαν και αναλύθηκαν περισσότερες από 250 ιστοσελίδες οι οποίες συντηρούνται και εμπλουτίζονται σε τακτική βάση από έλληνες γιατρούς, διαφόρων σελ. 15

ειδικοτήτων, με πολυπληθέστερη κοινότητα (50 παρουσίες) εκείνη των πλαστικών χειρουργών και δεύτερη (39 παρουσίες) εκείνη των γυναικολόγων. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ψηφιακά ενεργών γιατρών είναι πως σε ποσοστό 55% είναι κάτοχοι διδακτορικού, ενώ 4 στους 5 είναι κάτω των 55 χρόνων. Ένα άλλο σημαντικό δεδομένο όσον αφορά τη σχέση των γιατρών με το Ιντερνετ είναι ότι ποσοστό 60% των ερωτηθέντων αξιοποιεί ιστοσελίδες/blogs/fora με στόχο την ενημέρωση για τις ιατρικές εξελίξεις και 48% για την άντληση στοιχείων με στόχο τη συγγραφή άρθρων σχετικών με την εργασία τους. Από την άλλη πλευρά, 2 στους 3 θεωρούν ότι η προσωπική επαφή χρήστη και γιατρού είναι σημαντική, απαντώντας έμμεσα στην τάση (ιδιαίτερα στις ΗΠΑ) για Τηλεδιάγνωση και συμβουλές μέσω Διαδικτύου, κάτι που στην Ελλάδα απαγορεύει το καταστατικό του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου. Υπενθυμίζεται πως, όσον αφορά την εγκυρότητα των ιστοσελίδων με ιατρικές συμβουλές και πληροφορίες, ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, Γιώργος Πατούλης, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα υλοποιηθεί πρόγραμμα πιστοποίησής τους με δυνατότητα καταγγελίας εκ μέρους των πολιτών και επέμβασης του ΙΣΑ «για όσες εξ αυτών αναρτούν επικίνδυνες πληροφορίες ή συστήνουν περιττές ιατρικές πράξεις». σελ. 16

9)ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗ σελ. 17

Η εξέλιξη της τεχνολογίας στην Ιατρική Είναι η λιγότερο κομπιουτεροποιημένη επιστήμη, επομένως αναμένονται ραγδαίες αλλαγές. Στις προβλέψεις για την Ιατρική δεν αναμένεται απλώς η από απόσταση διενέργεια επεμβάσεων και διοργανωμένη ιατρικών συσκέψεων, που έτσι και αλλιώς ήδη είναι δυνατή, αλλά και η πλήρης 3-D απεικόνιση του σώματος ακόμη και σε ολόγραμμα, όπως και η συνταγογράφηση και διάγνωση μέσω υπολογιστή και χωρίς την παρέμβαση γιατρού. Η σχέση Πληροφορικής & Υγείας Στη σύγχρονη κοινωνία οι απαιτήσεις για έγκαιρη και σωστή ιατρική περίθαλψη αυξάνονται συνεχώς, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Ποσοτικά διότι: Το κοινό έχει ανάγκη ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης και λιγότερο σοβαρές αιτίες. Έχουν αυξηθείν τα κρούσματα ασθενειών που σχετίζονται με το περιβάλλον και τις συνθήκες διαβίωσης. Ποιοτικά διότι: Το κοινό είναι ενημερωμένο και έχουν αυξηθεί οι απαιτήσεις του. Οι νέες τεχνολογίες παρέχουν περισσότερα μέσα στην υπηρεσία της ιατρικής με αποτέλεσμα να διευρύνεται η παρέμβαση σε ασθένειες που κάποτε θεωρούνταν ανίατες. Καθώς οι απαιτήσεις, για το μέγεθος και την πολυπλοκότητα του πλήθους των πληροφοριών που διακινούνται σε νοσοκομειακούς χώρους, ολοένα αυξάνονται έρχεται η επιστήμη της Πληροφδορικής να προσφέρει, μλεσω της Ιατρικης σελ. 18

Πληροφορικής, την εφαρμογή των τεχνικών και των μεγέθων στο χώρο της ιατρικής επιστήμης. Ήρθε να καλύψει τομείς όπως: Διοίκηση και διαχείρηση των υγειονομικών υπηρεσιών Επεξεργασία, διαχείρηση και μεταφορά ιατρικής εικόνας καιθώς και σημάτων βιολογικής φύσης (π.χ ΗΕΓ, ΗΚΓ, ΗΜΝΓ,κ.α.) Στατιστική ανάλυση ιατρικών δεδομένων(π.χ SPSS) Αποθήκευση, ανάκτηση και μετάδοση ιατρικών πληροφοριών κάθε φύσης Ιατρική έρευνα Διαγνωστικά συστήματα (π.χ Αξονικός- Μαγνητικός-Τομογράφος) Η τηλεϊατρική Καθιστά εφικτή τη συνεργασία μεταξύ των ιατρικών μονάδων και των λειτουργών τους, ανεξάστητα από τη γεωγραφική απόσταση που τους χωρίζουν, με την βοήθεια των τεχνολογιών και των πληροφοριών. Τα επίπεδα προσφερόμενων υπηρεσιών: Τηλεδιάγνωση, Τηλεσυνεργασία Τηλεκπαίδευση, Τηλενημέρωση Πρόσβαση σε ιατρικές βάσεις δεδομένων Ηλεκτρονικός φάκελος ασθενούς Κατάλογος εύρεσης γιατρών Η τηλεϊατρική στην πράξη (Εφαρμογές ) Αντιμετώπιση επείγοντος περιστατικού σελ. 19

Χρόνιες παθήσεις Χειρουργική εξ αποστάσεως Επιδημιολογικές έρευνες Δημογραφία- Στατιστικά στοιχεία Εξ αποστάσεως εκπαίδευση γιατρών Η τηλεϊατρική είναι η παροχή ιατρικών υπηρεσιών ακόμα και σε περιπτώσεις όπου παρεμβάλλεται απόσταση μεταξύ ασθενούς, ιατρού και άλλων εξειδικευμένων πληροφοριών και γνώσεων. Στο ορισμό αυτό δίνεται έμφαση στις υπηρεσίες μια και αυτό ενδιαφέρει τους περισσότερους. Στο παρελθόν ο όρος Τηλεϊατρική χρησιμοποιήθηκε με αρκετή ελευθερία και κάλυπτε πολλές δραστηριότητες όπως ερευνητικές, εκπαιδευτικές, επιχειρηματικές. Ο όρος Τηλεϊατρική είναι σύνθετος από την Ελληνική λέξη τήλε που σημαίνει εξ αποστάσεως και τη λέξη ιατρική. Στα αγγλικά ο ίδιος όρος είναι Telemedicine. Η Τηλεϊατρική χρησιμοποιεί τηλεματικές τεχνολογίες, δηλαδή το συνδυασμό υπολογιστών και εποικοινωνιών προκειμένου να υποστηριχθούν οι ιατρικές υπηρεσίες Υγείας και Πρόνοιας, επί το γενικότερο. Εύκολα συνάγει κανείς ότι πρόκειται για υποβοηθούσες τεχνολογίες και δεν πρόκειται για νέα μορφή ιατρικής. Ασφαλώς όμως η υιοθέτηση των τεχνολογιών αυτών έχει ως αποτέλεσμα την ανάγκη διαμορφώσεως νέων προτύπων οργάνωσης και παροχής των ιατρικών υπηρεσιών. Υπό την έννοια αυτή η τηλεϊατρική μπορεί να θεωρηθεί και ως νέες διεργασίες στον χώρο της ιατρικής ή της ηγείας. Το κλινικό αποτέλεσμα εξαρτάται πρώτα από όλα από τις γνώσεις των επαγγελματιών υγείας και την εμπειρία που διαθέτουν. Εξαρτάται ακόμα από τις σύγχρονες εξειδικευμένες συσκευές που βρίσκονται στη διαθεσή τους, και φυσικά από τις δυνατότητές εποικοινωνίας με άλλο εξειδικευμένο προσωπικό και τράπεζες πληροφοριών. Παλαιότερα αλλά ακόμα και σήμερα οι τράπεζες πληροφοριών ήταν τα βιβλία και οι βιβλιοθήκες. Σήμερα τείνουν να αντικατασταθούν από ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες άμεσου πρόσβασης, από οποιοδήποτε σημείο διαθέτει στοιχειώδη τηλεματική υποδομή. Παράλληλα η αντιμετώπιση περιστατικών από ομάδες ειδικών, είναι δυνατόν να αντικαταστήσουν τον ένα μόνο επαγγελματία υγείας, ο οποίος επιλαμβάνεται του σελ. 20

περιστατικού, ειδικότερα σε περιβάλλοντα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Η αντικατάσταση αυτή είναι σήμερα εφικτή χάρις στις δυνατότητες τηλεσυνεδρίας. Τα ιδια ισχύουν και για την κάλυψη των αναγκών σε συνεχιζόμενη επαγγελματική εκπαίδευση και εξειδίκευση. Οι δραστηριότητες αυτές παρέχονται σήμερα εξ αποστάσεως στο σημείο που βρίσκεται ο ενδιαφερόμενος. Στο περιβάλλον αυτό ιδιαίτερο ρόλο έχει παίξει η είσοδος των νέων τεχνολογιών τα τελευταία χρόνια και αυτό διότι έχουν επιτύχει τη μετατροπή πολύπλοκων διαγνωστικών και θεραπευτικών συσκευών, παλαιότερα θεωρουμένων ως αποκλειστικά νοσοκομειακών σε εύχρηστες, μικρού μεγέθους συσκευές κατάλληλες για χρήση στο σπίτι. Έχουν συμβάλλει επίσης στην ανάπτυξη προηγουμένων πληροφοριακών συστημάτων και στην δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ τους μέσω των συνεχώς προαγόμενων ψηφιακών τηλεπικοινωνιακών συνδέσεων. Τα συστήματα αυτά δύνανται επίσης να επικοινωνούν ψηφιακά και με ποικιλία ιατρικών συσκευών, παρέχοντας τη δυνατότητα πλήρους παρακολούθησης και αξιολόγησης των ασθενών από οποιαδήποτε απόσταση. Έτσι έχουν αναπτυχθεί ειδικά συστήματα που δίνουν τεράστιες δυνατότητες στην κατ οίκον παρακολούθηση. Τα βασικά χαρακτηριστικά των συστημάτων αυτών είναι: Η δυνατότητα ζωντανής επικοινωνίας σε πραγματικό χρόνο μέσω διαδραστικού βίντεο από την οικία του ασθενούς στο κέντρο παρακολούθησης, μέσω της αυξημένης χωρητικότητας ψηφιακών συνδέσεων(isdn, ADSL κ.α) Η δυνατότητα μετάδοσης επίσης σε πραγματικό χρόνο μιας μεγάλης ποικιλίας βιοσημάτων από το σπίτι του ασθενούς όπως ΗΚΓφημα, σπιρομέτρηση, ροομετρία, αρτηριακή πίεση, γλυκόζη του αίματος, εξετάσεις πηκτικότητας αίματος, οξυμέτρηση, θερμομέτρηση, βάρος σώματος. Το διαδίκτυο επίσης χρησιμοποιεί ολοένα και περισσότερο σαν ιδιαίτερα προσιτό μέσο μετάδοσης και αποθήκευσης δεδομένων σε πολλά προγράμματα κατ οίκον παρακολούθησης χρόνιων ασθενών όπως ασθματικών, υπερτασικών κ.α. Η έρευνα όμως των τελευταίων χρόνων έχει προχωρήσει ακόμη περισσότερο. Χάρη στη νανοτεχνολογία αναπτύσσονται μικρές φορητές αλλά και φορετές (wearable) διαγνωστικές συσκευές (sensors), οι οποίες δύνανται να συλλέγουν και να μεταδίδουν συνεχώς τα προκαθορισμένα βιοσήματα των ασθενών στα κέντρα παρακολούθησης σελ. 21

μέσω ασύρματων συνδέσεων. Έτσι η παρακολούθηση των ασθενών μπορεί να γίνεται σε 24ωρη βάση και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες με την προφανή σημασία που αποκτά το γεγονός από ιατρική και κοινωνική σκοπιά. Η σημασία της εφαρμογής των τεχνολογιών αυτών στη κλινική πράξη είναι μεγάλη διότι: Καταργούν το φραγμό της απόστασης μεταξύ ασθενούς και θεραπευτή. Επιτρέπουν στον κατάλληλο κάθε φορά θεραπευτή να εξετάζει και να αξιολογεί το συγκεκριμένο ασθενή με την πρέπουσα συχνότητα και μεθοδολογία ώστε να αναλαμβάνονται οι καταλληλότερες για αυτόν θεραπευτικές ή προληπτικές ενέργειες. Το γεγονός αυτό αποκτά ιδιαίτερη αξία στην κλινική πράξη της εποχής μας όπου οι κλινικοί θεραπευτές όλων των ειδικοτήτων εξειδικεύονται ολοένα και περισσότερο σε επί μέρους τομείς και έτσι η πρόσβαση των ασθενών σε αυτούς με τις συμβατικές μεθόδους γίνεται ολοένα και δυσχερέστερη. Ιδιαίτερα στην εποχή μας που το κόστος των υπηρεσιών διογκώνεται διαρκώς, η τάση περιστολής του προσωπικού γίνεται ολοένα και εμφανέστερη και συγχρόνως μεγαλώνει η κοινωνική απαίτηση για συνολικότερη και ποιοτικότερη φροντίδα, υιοθέτηση των κατ οίκον e-health υπηρεσιών αποτελεί απάντηση για την αύξηση της παραγωγικότητας και αποτελεσματικότητας του συστήματος παροχής της φροντίδας. Ιδανική προοπτική για το μέλλον αποτελεί η ανάπτυξη δικτύων πολλαπλών φορέων για τη συντονισμένη παροχή κατ οίκον e-health υπηρεσιών σύμφωνα με συγκλίνουσες απόψεις πολλών οργανισμών και σχεδιαστών πολιτικών υγείας. Τέτοια δίκτυα θα εξασφαλίζουν ισχυρούς και μόνιμους δεσμούς μεταξύ του προσωπικού παροχής φροντίδας, των νοσοκομείων, των πρωτοβάθμιων κοινωνικών υποδομών, των ασθενών και των ασφαλιστικών φορέων. Παρέχεται έτσι η δυνατότητα καλύτερης πρόσβασης στο σύστημα παροχής φροντίδας και στους λειτουργούς του, το οποίο μεταφράζεται σε καλύτερη ποιότητα φροντίδας. Δίνεται ακόμη η ευκαιρία στα τριτοβάθμια νοσοκομεία και εξειδικευμένα κέντρα να δρουν σε στενή συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες όπου ανήκουν παρέχοντας ένα ευρύ φάσμα υψηλής ποιότητας ασθενοκεντρικών υπηρεσιών. σελ. 22

Τα αναμενόμενα αποτελέσματα τέτοιων δικτύων περιλαμβάνουν: Παροχή της κατάλληλης φροντίδας στον κατάλληλο τόπο και χρόνο από τον κατάλληλο θεραπευτή. Βελτίωση της συμμόρφωσης των ασθενών στη χορηγηθείσα θεραπεία και της ενεργού συμμετοχής τους σ αυτήν ως και ενίσχυση και αξιοποίηση της συμμετοχής των οικείων τους. Ειδικά για τη χώρα μας ο παράγων αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω των στενών οικογενειακών δεσμών που υπάρχουν και λειτουργούν. Βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών, του άσθματος ασφάλειας και άνεσης και μείωση της εξάρτησης τους από τις υπηρεσίες παροχής φροντίδας. Σημαντική μείωση του αριθμού των αλλεπάλληλων εισαγωγών και της διάρκειας παραμονής στο νοσοκομείο, των επισκέψεων στα επείγοντα και του ποσοστού χρήσης των πρωτοβάθμιων δομών παροχής φροντίδας και υποστήριξης. Βελτίωση της ποιότητας παροχής υπηρεσιών με ενίσχυση της πρόληψης και της προαγωγής υγείας, αποτελεσματικότερη διακίνηση των ασθενών μεταξύ των δομών του συστήματος και αποφυγή δαπανηρών διακομιδών. Κατάργηση των γεωγραφικών περιορισμών με την δυνατότητα μεταφοράς δεδομένων κι ειδικής γνώσης και μεγάλη βελτίωση της προσβασιμότητας των ασθενών των απομακρυσμένων περιοχών σε ποιοτικότερη φροντίδα. Είναι βέβαιο ότι οι νέες τεχνολογίες μας βάζουν σε μία καινούργια και γοητευτική εποχή. Πολλά ακόμη θα αποκαλυφθούν σχετικά με τα αποτελέσματα των ηλεκτρονικών υπηρεσιών στην παροχή φροντίδας, στην υγεία των ασθενών, στο βαθμό αποδοχής και ικανοποίησης που θα συναντήσουν, στο ρόλο που θα παίξουν οι διοικήσεις και το κλινικό προσωπικό των φορέων υγείας καθώς επίσης και στο πως οι τεχνολογίες αυτές θα επηρεάσουν την προσβασιμότητα και την οικονομία των υπηρεσιών υγείας στη νέα αυτή εποχή. σελ. 23

Το βιβλίο «Τηλεϊατρική στην πράξη», καρπός κυοφορίας τριών ετών, φιλοδοξεί να καλύψει ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία και να κάνει γνωστό τον χώρο της τηλεματικής υγείας. 42 ειδικοί επιστήμονες από την Ελλάδα, την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, μοιράζονται τις εμπειρίες τους. Το βιβλίο καλύπτει όλο το φάσμα των κλινικών εφαρμογών ανά ειδικότητα, με επιμέρους ενότητες για την προνοσοκομειακή τηλεϊατρική, την πρωτοβάθμια φροντίδα, την κατ' οίκον τηλενοσηλεία, τις τεχνολογικές πτυχές, τις κατευθυντήριες οδηγίες και τις μελλοντικές προοπτικές. Σε μία εποχή όπου η πρόοδος της ιατρικής τεχνολογίας είναι αλματώδης, η έκδοση αυτή δίνει απαντήσεις για το πως οι νέες τεχνολογίες μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτης στην παροχή ποιοτικότερης φροντίδας. Όπως σημειώνει ο Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητής Χρ.Κίττας, το βιβλίο αυτό «αποτελεί μια κατανοητή διδακτική έκδοση στο πεδίο της τηλεϊατρικής, όπου διεξοδικά και γλαφυρά αναπτύσσονται στα κεφάλαια του όλα τα θέματα της απαιτούμενης τεχνολογίας, του απαραίτητου εξοπλισμού και των κλινικών εφαρμογών, όπως η από απόσταση παροχή διάγνωσης, η θεραπεία αλλά και η κατ' οίκον νοσηλεία. Είμαι βέβαιος ότι το βιβλία αυτό, θα αποτελέσει ένα εξαιρετικό βοήθημα για όλους τους συναδέλφους που καλούνται να προσαρμοσθούν στις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις». Απόσπασμα από το συγκεκριμένο βιβλίο που αφορά την εργασία μας: (σελ.31-35) ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗΣ Περικλής Γιόβας, Δήμητρα Θεοδώρου, Μαλαματένια Περδικούρη, Δημήτρης Παπαδογιάννης σελ. 24

Η ανάπτυξη μια τηλεϊατρικής υπηρεσίας απαιτεί, πέρα από το επιστημονικό δυναμικό και τη διοικητική της διάρθρωση, υποδομή που ποικίλει ανάλογα με τη φύση της. Ο εξοπλισμός όλων των εφαρμογών τηλεϊατρικής συνδυάζει: Τηλεπικοινωνιακή υποδομή, ενσύρματη ή ασύρματη Ιατρικό εξοπλισμό, που μπορεί να αφορά είτε συνήθεις ιατρικές συσκευές, είτε συσκευές κατασκευασμένες ειδικά για τηλεϊατρικές εφαρμογές ή ακόμη και μικροσκοπικούς αισθητήρες καταγραφής βιοσημάτων. Συστήματα επεξεργασίας δεδομένων (που μπορεί να είναι προσωπικοί υπολογιστές, μεγαλύτεροι διακομιστές ή ακόμη και μικροσκοπικοί επεξεργαστές που ενσωματώνονται σε «έξυπνα ρούχα»). Εικόνα 1.Σύγκλιση τεχνολογιών στην ανάπτυξη μιας τηλεϊατρικής υπηρεσίας. Ο εξοπλισμός που θα επιλεγεί στο σχεδιασμό ενός προγράμματος τηλεϊατρικής εξαρτάται από τις ανάγκες που καλείται να καλύψει. Για παράδειγμα: Στη πρωτοβάθμια φροντίδα (Κέντρα Υγείας ) μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε υπολογιστές συνδεδεμένοι με ιατρικές συσκευές είτε ειδικά συστήματα εικονοδιάσκεψης (ή τηλεδιάσκεψης) συνδεδεμένα με document κάμερα. σελ. 25

Για την κατ οίκον νοσηλεία, υπάρχουν συσκευές, όπως σπιρόμετρα, καρδιογράφοι, πιεσόμετρα κτλ. που συνδέονται απευθείας με το τηλέφωνο, ώστε να απλουστεύεται η χρήση και να είναι δυνατός ο χειρισμός από άτομα μη εξοικειωμένα με την τεχνολογία, όπως οι ηλικιωμένοι. Άλλη κατηγορία συσκευών που απευθύνονται στον ίδιο χώρο είναι τα ολοκληρωμένα συστήματα για κατ οίκον τηλενοσηλεία. Για την προνοσοκομειακή φροντίδα (ασθενοφόρα), υπάρχουν εξειδικευμένα συστήματα και συσκευές για τη συγκεκριμένη χρήση. Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει μια σύντομη αναφορά στα συστήματα τηλεϊατρικής καθώς και στον ιατρικό εξοπλισμό που είναι κατάλληλος για τηλεματικές εφαρμογές στην υγεία. Καρδιογράφοι Οι πιο κατάλληλοι καρδιογράφοι για τηλεϊατρικές εφαρμογές είναι όσοι διαθέτουν τη δυνατότητα σύνδεσης με ηλεκτρονικό υπολογιστή και κατάλληλο λογισμικό. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ένα κοινά αποδεκτό πρωτόκολλο μεταξύ των κατασκευαστών ώστε το αρχείο ενός ΗΚΓ να είναι αξιοποιήσιμο, αλλά το πρωτόκολλο SCP (Standard Communication Protocol) φαίνεται να κερδίζει διαρκώς έδαφος. Η καθιέρωση ενός κοινού πρωτόκολλου θα είχε το πρακτικό αντίκρισμα της άμεσης ανάγνωσης ενός ΗΚΓ αρχείου χωρίς να έχει σημασία ποιου κατασκευαστή καρδιογράφο χρησιμοποίησε ο αποστολέας και τι είδος λογισμικό διαθέτει ο λήπτης. Υπάρχουν και καρδιογράφοι με ενσωματωμένη δυνατότητα αποστολής σήματος, κάνοντας χρήση σταθερής τηλεφωνικής γραμμής ή κινητής τηλεφωνίας, οι οποίοι προορίζονται κυρίως για εφαρμογές συνδρομητικών υπηρεσιών άμεσης επέμβασης και κατ οίκον νοσηλείας. Επειδή στις εφαρμογές αυτές, η καταγραφή ενός πλήρους καρδιογραφήματος 12 απαγωγών είναι αδύνατη από τον ίδιο τον ασθενή ή τους οικείους του, έχουν δημιουργηθεί πρακτικές λύσεις καταγραφής των προκάρδιων απαγωγών με την μορφή ειδικής ζώνης. Τέλος διατίθενται στην αγορά και κινητά τηλέφωνα, στο πίσω μέρος των οποίων υπάρχουν ηλεκτρόδια για μετάδοση μιας απαγωγής σε περίπτωση συμπτωματικής αρρυθμίας ή άλλου επεισοδίου, ενώ διαθέτουν και σύστημα σελ. 26

GPS( Global Positioning System) για τον εντοπισμό του κατόχου σε περίπτωση που αυτός χάσει τις αισθήσεις του. Ηλεκτρονικά Στηθοσκόπια Τα ηλεκτρονικά στηθοσκόπια εξυπηρετούν πολλούς σκοπούς: πέραν της προφανούς χρησιμότητάς για μετάδοση των ήχων σε εφαρμογές τηλεϊατρικής, παρέχουν δυνατότητες αποθήκευσης ήχων για σύγκριση σε δεύτερο χρόνο, ενσωμάτωσης στον ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο του ασθενούς, ενίσχυσης της έντασης των ήχων, αναπαραγωγής του με διαφορετική συχνότητα (π.χ νε μισή συχνότητα για τη διευκρίνιση ενός φυσήματος), εφαρμογή ειδικών φίλτρων, καθώς και χρησιμοποίηση τους για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Τα πρώτα ηλεκτρονικά στηθοσκόπια υστερούσαν σημαντικά σε σχέση με τα συμβατικά, σε βαθμό που η κλινική τους χρήση βρισκόταν υπό αμφισβήτηση. Σήμερα όμως διατίθενται ηλεκτρονικά στηθοσκόπια που είναι ιδιαίτερα αξιόπιστα και παρέχουν τη δυνατότητα αποθήκευσης του ηχητικού αρχείου είτε στην ενσωματωμένη μνήμη τους είτε σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, και μετάδοση του σε δεύτερο χρόνο. Υπάρχουν επίσης και ηλεκτρονικά στηθοσκόπια που μεταδίδουν ήχο σε πραγματικό χρόνο. Εικόνα 2.Ηλεκτρονικό στηθοσκόπιο σελ. 27

Σπιρόμετρα & Οξύμετρα Σήμερα κυκλοφορούν στην αγορά πολλά σπιρόμετρα που παρέχουν τη δυνατότητα σύνδεσης με Η/Υ. Σε αρκετές περιπτώσεις το παρεχόμενο λογισμικό δίνει τη δυνατότητα μετάδοσης των δεδομένων σε σταθμό λήψης. Υπάρχουν ακόμη ροόμετρα και σπιρόμετρα που είτε έχουν ενσωματωμένο modem(ψηφιακή μετάδοση) είτε προσαρμόζονται στο ακουστικό του κοινού τηλεφώνου (αναλογική μετάδοση) για την αποστολή των δεδομένων. Επίσης έχουν κυκλοφορήσει και συνδυασμοί σπιρόμετρου και οξύμετρου σε μορφή κάρτας PCM- CIA (Personal Computer Memory Card Intertional Association), που επιτρέπουν την ενσωμάτωσή τους σε φορητούς (laptop) ή υποφορητούς (handheld) υπολογιστές. Τέλος, είναι διαθέσιμα εμπορικά και οξύμετρα με τεχνολογία Bluetooth, ο πομπός των οποίων μοιάζει με ρολόι και μεταδίδουν ασύρματα τις μετρήσεις σε ένα δέκτη εντός του σπιτιού, ο οποίος με τη σειρά του μπορεί να αποστέλλει τις τιμές σε κάποιο κέντρο παρακολούθησης. Εικόνα 3.Οξύμετρο με τεχνολογία Bluetooth Ηλεκτρονικά πιεσόμετρα Τα επιθυμητά χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει ένα ηλεκτρονικό πιεσόμετρο είναι μνήμη και έξοδος σύνδεσης με Η/Υ. Πέραν της ενσωμάτωσής τους σε ένα πλήρες τερματικό τηλεϊατρικής, η χρησιμότητα των ηλεκτρονικών πιεσόμετρων εντοπίζεται επίσης στη διάγνωση της <υπέρτασης της λευκής μπλούζας>, μέσω μετρήσεων στο σπίτι. Σήμερα διατίθενται στην αγορά ηλεκτρονικά πιεσόμετρα με σελ. 28

ενσωματωμένο modem για αποστολή των μετρήσεων, ενώ αναπτύσσεται και ένα νέο μοντέλο υπηρεσίας, κατά την οποία ο ασθενής ενοικιάζει, μετά από υπόδειξη του γιατρού του, ένα ειδικό ηλεκτρονικό πιεσόμετρο από το πλησιέστερο συμβεβλημένο φαρμακείο, και εν συνέχεια μέσω του διαδικτύου η συσκευή προγραμματίζεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του γιατρού. Τα δεδομένα αποθηκεύονται και μεταδίδονται σε τακτά χρονικά διαστήματα σε ένα κέντρο λήψης, στο οποίο έχει πρόσβαση και ο θεράπων ιατρός, μέσω του διαδικτύου. Συστήματα κατ οίκον νοσηλείας Τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους αρκετά ολοκληρωμένα συστήματα τηλεϊατρικής που φιλοδοξούν να καλύψουν τις ανάγκες της κατ οίκον νοσηλείας. Έχουν το πλεονέκτημα της ενιαίας και εργονομικής κατασκευής και της ευχρηστίας, μια και ο χρήστης δεν απαιτείται να έχει γνώσεις χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών. Τα συστήματα κατ οίκον νοσηλείας έχουν συνήθως μια οθόνη για την τηλεδιάσκεψη του ασθενούς με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και έναν αριθμό συσκευών, που ποικίλουν ανάλογα με την εφαρμογή (πιεσόμετρο, ηλεκτρονικό στηθοσκόπιο, μετρητής σακχάρου ή ακόμη και καρδιογράφος). Μερικά από αυτά τα συστήματα διαθέτουν και οθόνη αφής. Ένα τέτοιο σύστημα που προορίζεται για χρήση από επισκέπτη νοσηλευτή, έχει αναπτυχθεί από την ελληνική εταιρεία Proton Labs, στα πλαίσια του ευρωπαϊκού έργου ARI-ACT, το συντονισμό του οποίου έχει η Περιφέρεια Αττικής. Το σύστημα αποτελείται από φορητό τερματικό και σταθμό λήψης και επιτρέπει στο νοσηλευτή να έχει πρόσβαση στον ιατρικό φάκελο του ασθενούς, να καταγράφει την κλινική του εικόνα, να μεταδίδει βιοσήματα (καρδιογράφημα, σπιρομέτρηση, οξυμετρία, αρτηριακή πίεση, καρδιακούς τόνους) και να πραγματοποιεί τηλεδιάσκεψη με τους θεράποντες ιατρούς του συντονιστικού κέντρου, όταν αυτό είναι αναγκαίο. Έχει σχεδιαστεί ώστε να εξασφαλίζει φιλικότητα και εργονομία, χάρη στο μικρό του μέγεθος και βάρος και στη οθόνη αφής (με γραφίδα). Η κλινική αξιολόγηση του συστήματος γίνεται στα νοσοκομεία «Σισμανόγλειο» και «Λαϊκό». σελ. 29

Σε άλλες περιπτώσεις για τις εφαρμογές κατ οίκον παρακολούθησης χρησιμοποιείται ένας συνηθισμένος ηλεκτρονικός υπολογιστής ο οποίος διαθέτει κατάλληλο λογισμικό, στο οποίο συνδέονται οι απαιτούμενες για την κατ οίκον παρακολούθηση ιατρικές συσκευές. Εικόνα 4.Το σύστημα τηλεϊατρικής για κατ οίκον νοσηλεία, που αναπτύχθηκε στο έργο ARI-ACT, το οποίο συντονίζεται από την Περιφέρεια Αττικής. σελ. 30

10)ΣΧΕΤΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΕΡΕΥΝΑ: 2 Ο ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ Ευκολία αναζήτησης πληροφοριών στο διαδικτύο σχετικά με ενα ιατρικό θέμα 0% 44% 6% 11% 39% Πάρα πολύ Πολύ Αρκετά Λίγο Καθόλου Είναι οι ιατρικές πληροφορίες μέσω διαδικτύου κατανοητές για τον επισκέπτη; 8 6 4 2 0 Πάρα πολύ Πολύ Αρκετά Λίγο Καθόλου σελ. 31

Πόσο επικίνδυνη είναι η διάγνωση ενός ιατρικού προβλήματος μέσω διαδικτύου; 14% 33% 5% 5% 43% Πάρα πολύ Πολύ Αρκετά Λίγο Καθόλου Πηγές πληροφόρησης για ιατρικά θέματα Γιατροί Τηλεόραση Ιατρικά περιοδικά Ιατρικές εγκυκλοπαίδιες Κάτι άλλο Ηλεκτρονικά περιοδικά με ιατρικές στήλες Συνομιλίες οn-line για ιατρικά θέματα Ομάδες συζητήσεων για ιατρικά θέματα Ξένες ιστοσελίδες ιατρικού περιεχομένου Ελληνικές ιστοσελίδες ιατρικού περιεχομένου σελ. 32

11)Επίσκεψη στην Αμφίκαια Η ομάδα του Project «Το ίντερνετ εφημερεύει, είναι όμως ακίνδυνο;» του 2 ου Γενικού Λυκείου Λαμίας πραγματοποίησε στις 12-12-11 μια εκπαιδευτική εκδρομή πάνω στο θέμα του Project στην Μονάδα τηλεϊατρικής στο αγρόκτημα Αμφίκαια. σελ. 33

Ο χώρος του αγροκτήματος ενώ ο υπεύθυνος μας πληροφορεί: 2 Ο ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ σελ. 34

σελ. 35

Ο χώρος της τηλεϊατρικής στο αγρόκτημα της Αμφίκαιας: 2 Ο ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ σελ. 36

σελ. 37

12) Συμπεράσματα Η σύγχρονη τεχνολογία μας παρέχει ένα πολύ χρήσιμο μέσο για την ορθή ενημέρωση του ευρύτερου κοινού σε θέματα υγείας. Η χρήση του διαδικτύου έχει επιφέρει αλλαγές στη διαχείριση της νόσου δημιουργώντας «πληροφορημένους» πολίτες σε θέματα υγείας. Μολονότι είναι φανερή η θετική πλευρά της ενημέρωσης υπάρχει κίνδυνος της παραπλάνησης από λάθος πληροφορίες του αχανούς διαδικτύου. Η ποιότητα των συμβουλών διαφέρει σημαντικά, ενώ οι μισές αναζητήσεις δεν δίνουν σαφείς απαντήσεις στα αρχικά ερωτήματα. Όσον αφορά τις ιστοσελίδες των Ελληνικών Οργανώσεων ασθενών, η ιατρική ενημέρωση για την ασθένεια που εκπροσωπούν είναι βασική ή δεν προσφέρεται και κυρίως δεν ενημερώνεται τακτικά. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι ασθενείς βγάζουν τη δικιά τους ιατρική διάγνωση, πράγμα απαράδεκτο και άλλες φορές που αρχικά στρέφονται προς το διαδίκτυο λόγω ντροπής και φόβου. Πρέπει να προκαλεί σε ένα βαθμό ανησυχία το γεγονός ότι αρκετοί ασθενείς συμβουλεύονται το διαδίκτυο για να διαγνώσουν οι ίδιοι το νόσημα από το οποίο πάσχουν χωρίς να καταφύγουν στην γνώμη ενός ειδικού. Η πληροφόρηση πρέπει να παρέχεται από αναγνωρισμένους φορείς και υπηρεσίες που οφείλουν να δηλώσουν το παρόν στο διαδίκτυο με ιστοσελίδες φιλικές προς τον αναγνώστη. Σε ιστοσελίδες ιατρικού περιεχομένου υπεύθυνοι πρέπει να είναι άτομα ή οργανισμοί που έχουν σχέση με την υγεία. Το υλικό που προέρχεται από ειδικούς του κλάδου και αναγνωρισμένα ιδρύματα ή φορείς θεωρείται έγκυρο και αξιόπιστο. σελ. 38

Πρέπει να αναφέρονται οι πηγές από τις οποίες αντλήθηκαν οι πληροφορίες καθώς και τα στοιχεία των συντακτών, όπως το γνωστικό τους αντικείμενο και η ηλεκτρονική τους διεύθυνση ώστε να μπορεί να επικοινωνήσει ο κάθε ενδιαφερόμενος. Να γίνεται ενημέρωση και ανανέωση του υλικού ανά τακτά χρονικά διαστήματα ώστε να παρακολουθείται η ταχεία εξέλιξη των επιστημών υγείας και οι πληροφορίες που παρατίθενται να είναι σύγχρονες και τεκμηριωμένες. Χρειάζεται να δημιουργηθούν λογισμικά που θα ελέγχουν την αξιοπιστία των ιατρικών άρθρων και θα διευκολύνουν τον απλό χρήστη. Τα πλεονεκτήματα του διαδικτύου ως φορέα υγείας είναι πολύ σημαντικότερα από τους κινδύνους που εγκυμονεί η λανθασμένη χρήση του. Μπορεί να είναι προσβάσιμο σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού αλλά δεν αντικαθιστά την προσωπική επαφή του λειτουργού υγείας με τον ασθενή. Ο γιατρός δεν μπορεί να δώσει την θέση του στον πολύ- χώρο του διαδικτύου, όσο εχέμυθος και ας γίνει αυτός. σελ. 39

13) Σχετική Βιβλιογραφία «Ο ρόλος του Διαδικτύου στην Ενημέρωση των ασθενών: Μια Σύγχρονη Πρόκληση για τους Λειτουργούς Υγείας», Ηρώ Μπροκαλάκη- Πανανουδάκη http://www.hygeia.gr/page.aspx?p_id=740 www.google.gr www.iatronet.gr Blogs.sch.gr/Terra Computerata www.kathimerini.gr http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=323676 http://www.amfikaia.gr/ http://technologein.pathfinder.gr/ehealth/ http://www.e-shop.gr/show_bks.phtml?id=bks.0765026 «Τηλεϊατρική στην πράξη», Περδικούρης Μ., Γιόβας Π., Παπαδογιάννης Δ. & Συνεργάτες, εκδόσεις Εν πλω, Αθήνα 2005 σελ. 40