Ατμοσφαιρική ρύπανση ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ατμοσφαιρική ρύπανση ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κάθε είδος ρύπανσης, φυσική ή ανθρωπογενής, του περιβαλλοντικού αέρα, είναι γνωστή ως ατμοσφαιρική ρύπανση, και οι παράγοντες που την προκαλούν είναι γνωστοί ως ατμοσφαιρικοί ρυπαντές. Σε γενικές γραμμές, η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι μια κατάσταση ανισορροπίας της ατμόσφαιρας. Ενδεχομένως να οφείλεται στην εισαγωγή ξένων παραγόντων στον αέρα, είτε από φυσικές είτε από ανθρωπογενείς πηγές, οπότε, ο αέρας καθίσταται επιβλαβής στις βιολογικές κοινότητες, γενικότερα, και στις ανθρώπινες κοινότητες, ειδικότερα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), για την ατμοσφαιρική ρύπανση ορίζεται ότι «περιορίζεται σε καταστάσεις στις οποίες η εξωτερική περιβαλλοντική ατμόσφαιρα περιέχει υλικά σε συγκέντρωση η οποία είναι επιβλαβής για τους ανθρώπους και το γύρω περιβάλλον τους». Οι ατμοσφαιρικοί ρυπαντές στις πόλεις αποτελούν κυρίως μείγμα πολλών διαφορετικών ρυπαντών, από τους οποίους μερικοί είναι ορατοί, όπως η σκόνη και η αιθάλη, ενώ πολλοί είναι αόρατοι, όπως πολύ μικρά σωματίδια ή αέρια. Τα ορατά συστατικά είναι φανερά, ενώ

τα μικρά σωματίδια και αέρια είναι αναμενόμενα. Η ρύπανση ταξινομείται ως πρωτογενής ή δευτερογενής. Οι πρωτογενείς ρυπαντές είναι ουσίες που παράγονται απευθείας από μια διαδικασία, όπως η στάχτη από μια ηφαιστειακή έκρηξη ή το μονοξείδιο του άνθρακα από τις εξατμίσεις των οχημάτων. Οι δευτερογενείς ρυπαντές δεν απελευθερώνονται. Δημιουργούνται στον αέρα όταν οι πρωτογενείς ρυπαντές αντιδρούν ή αλληλεπιδρούν. Το όζον αποτελεί ένα παράδειγμα δευτερογενούς ρυπαντή. Στις μέρες μας η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ως εκ τούτου η Ευρωπαϊκή ένωση και όλες οι αναπτυγμένες χώρες έχουν θεσμοθετήσει σχετική υποχρεωτική νομοθεσία που να εξασφαλίζει ένα αποδεκτό επίπεδο ποιότητας ζωής. Διακρίνονται σε: όξινη βροχή, φαινόμενο του θερμοκηπίου, τρύπα του όζοντος και φωτοχημικό νέφος ΦΩΤΟΧΗΜΙΚΟ ΝΕΦΟΣ Τι είναι νέφος; Το νέφος ή σύννεφο αποτελεί ορατό σύνολο υδρατμών, που προέρχονται από την συμπύκνωση των υδρατμών που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα. Η δημιουργία νέφους πολύ πλησίον ή επί της επιφάνειας της Γης (ξηράς ή θάλασσας) ονομάζεται, ειδικότερα, ομίχλη. Τι είναι φωτοχημικό νέφος; Το φωτοχημικό νέφος είναι μια μορφή ρύπανσης της ατμόσφαιρας που εμφανίζεται σε μεγάλες πόλεις, όπως η Αθήνα. Πρόκειται για μια κατάσταση που οφείλεται σε συσσώρευση αέριων ρύπων, οι οποίοι προέρχονται κυρίως από τις μηχανές καύσης των βιομηχανιών και των αυτοκινήτων. Κύρια συστατικά του είναι διάφορα οξείδια του αζώτου (NO X ), το μονοξείδιο του άνθρακα και το όζον (CO).

Αίτια φαινομένου Το φωτοχημικό νέφος δημιουργείται από την ένωση του ηλιακού φωτός με ρύπους που έχουν ελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα όπως: 1. Τα οξείδια του αζώτου (NO X ) 2. Πτητικές οργανικές ενώσεις που υπάρχουν σε τεχνητές ουσίες όπως η βενζίνη και τα τεχνητά χρώματα. 3. Ορισμένες αλδεΰδες (RCHO) 4. Το όζον (Ο 3 ) όταν βρίσκεται στα χαμηλά επίπεδα της ατμόσφαιραςοι ουσίες αυτές προέρχονται από οχήματα και βιομηχανίες και αναπτύσσονται σε υψηλές θερμοκρασίες. Συνέπειες του φαινομένου Οι συνέπειες του φαινομένου αφορούν κυρίως την υγεία του ανθρώπου. Οι ασθένειες που οφείλονται στο φωτοχημικό νέφος μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και το θάνατο. Μερικές απ αυτές είναι το άσθμα, η βρογχίτιδα και το εμφύσημα. Επίσης, αποτελεί αιτία

αναπνευστικών προβλημάτων (δυσκολία στην αναπνοή, βήχα) και ερεθισμών στα μάτια. Τέλος, μπορεί να επηρεάσει ακόμα και το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, περιορίζοντας έτσι τη δυνατότητά του να αντιστέκεται σε κάθε μορφής ασθένεια. Πρώτη χώρα στην ατμοσφαιρική ρύπανση έχουν αναδειχτεί οι Η.Π.Α. Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα ομάδας ερευνητών των πανεπιστημίων του Σαν Φρανσίσκο και της Νέας Υόρκης που ολοκληρώθηκε το 2009, από τους 450.000 ανθρώπους που παρακολουθούνταν, οι 118.000 έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των 20 χρόνων που η έρευνα διήρκεσε. Οι ερευνητές παρατήρησαν πως το ποσοστό αυτό, που αποτελεί το 26,2% του δείγματος, κατοικούσε σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Συμπέραναν, τελικώς, πως οι κάτοικοι αστικών κέντρων έχουν 30% περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσουν κάποια πνευμονική ασθένεια. Σε συνέντευξή τους μάλιστα, οι ερευνητές τόνισαν το μεγάλο αριθμό κατοίκων σε μολυσμένες περιοχές, συσχετίζοντάς τον με το ποσοστό που αναφέραμε προηγουμένως. Όλος ο κόσμος, ωστόσο, έχει υποστεί τις βαριές συνέπειες του φωτοχημικού νέφους. Το 1952 το Λονδίνο καλύπτεται από το Μεγάλο Νέφος του 1952 (The Great Smog of 1952, όπως έμεινε γνωστό) για τέσσερις μέρες. 4000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από αναπνευστικά προβλήματα στο σύντομο διάστημα αυτό και 8000 τις επόμενες εβδομάδες.

Το Δεκέμβριο του 2005, η Ιρανική κυβέρνηση αποφασίζει να κλείσει τα σχολεία και τα δημόσια κτίρια στην Τεχεράνη, λόγω του νέφους που έχει σχηματιστεί πάνω από την πόλη, ενώ 1600 άτομα νοσηλεύονται με αναπνευστικά προβλήματα. Αιτία αποτελούν τα αφιλτράριστα καυσαέρια των αυτοκινήτων. Τον Οκτώβρη του 2006, ο ουρανός πάνω από την Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη καλύπτεται από νέφος. Αιτία αποτέλεσε ο καπνός από τις πυρκαγιές της Ινδονησίας, που μεταφέρθηκε με νοτιοδυτικούς ανέμους. Τρόποι Αντιμετώπισης Αν και το Λος Άντζελες ήταν η πρώτη πόλη όπου παρουσιάστηκε το φωτοχημικό νέφος, απορία δημιουργεί το γεγονός ότι από την περίοδο 1960-1970 μέχρι σήμερα παρατηρείται σημαντική μείωση των επιπέδων φωτοχημικού νέφους πάνω από την πόλη. Η παρατήρηση αυτή δεν είναι ανεξήγητη. Από την περίοδο εκείνη ένα μεγάλο ποσοστό των τεχνολογικών επιτευγμάτων που λάμβαναν χώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής αφορούσαν τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ο παράγοντας, ωστόσο, που συνέβαλλε στη μείωση του φωτοχημικού νέφους ήταν ο Έλεγχος Νέφους Καλιφόρνιας, ένα σύνολο κανόνων που στοχεύουν στην εξάλειψη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της πολιτείας της Καλιφόρνια. Οι κανόνες αυτοί περιλαμβάνουν τον υποχρεωτικό έλεγχο των οχημάτων κάθε δύο χρόνια, την προσθήκη μικρών χρηματικών ποσών στη φορολόγηση των αμερικανών πολιτών με σκοπό την ενίσχυση περιβαλλοντικών προγραμμάτων και έρευνες για να συγκεντρωθούν χρήσιμες πληροφορίες για τα αίτια του φαινομένου. Εκτιμήσεις λένε πως το πρόγραμμα αφαιρεί περίπου 400 τόνους νέφους κάθε μέρα. Ωστόσο, το πρόγραμμα θεωρείται ανεπιτυχές, δεδομένου ότι έχει περιορίσει μόνο το 12,3% των υδρογονανθράκων (C X H Y ) και το 9,8% του μονοξειδίου του άνθρακα (CO) στην ατμόσφαιρα, έναντι του 25% όλων των ρύπων, που υπολογιζόταν αρχικά πως θα μειωθεί. Η αποτυχία αυτή αποδίδεται στην έλλειψη ενημέρωσης των πολιτών πάνω στο φαινόμενο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Το πρόγραμμα συνέβαλλε, ωστόσο, σημαντικά στον περιορισμό του φωτοχημικού νέφους.

Φωτοχημικό νέφος στο Λονδίνο Ήταν 5 Δεκεμβρίου του 1952 όταν ένα παχύ στρώμα νέφους σε απόχρωση του κίτρινου παρέλυσε το Λονδίνο και στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 4.000 ανθρώπους σε διάστημα πέντε ημερών. Το φωτοχημικό αυτό νέφος, όπως έχει μείνει γνωστό στην ιστορία, προήλθε από έναν συνδυασμό παραγόντων. Η εκτεταμένη καύση κάρβουνου σε τζάκια για θέρμανση τόσο σε σπίτια όσο και σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οδήγησε σε υψηλές θερμοκρασίες και υψηλή συγκέντρωση ενώσεων, όπως τα οξείδια του αζώτου, το μονοξείδιο του άνθρακα, οι υδρογονάνθρακες και τα προϊόντα των αντιδράσεών τους. Οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν ήταν πραγματικά ακραίες και έκαναν την ατμόσφαιρα ασφυκτική για χιλιάδες πολίτες. To νέφος ήταν τόσο παχύ που ο κόσμος δεν έβλεπε ούτε σε απόσταση μισού μέτρου. Μάλιστα πολλοί από τους νεκρούς δεν πέθαναν από προβλήματα στους πνεύμονες αλλά επειδή έπεσαν στον Τάμεση και πνίγηκαν καθώς δεν ήταν σε θέση να δουν το ποτάμι. Αυτοκίνητα και τρένα ακινητοποιήθηκαν και θέατρα αλλά και κινηματογράφοι έκλεισαν επειδή το κοινό δε μπορούσε να δει τη σκηνή. Και μπορεί φαινομενικά τουλάχιστον η κατάσταση σήμερα να είναι καλύτερη, ωστόσο η ατμόσφαιρα του Λονδίνου παραμένει μολυσμένη σε πολύ μεγάλο βαθμό. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τα βλαβερά αέρια που εκλύονται από τα αυτοκίνητα σκοτώνουν 13.000 ανθρώπους κάθε χρόνο στη Μεγάλη Βρετανία, εκ των οποίων οι 4.300 θάνατοι σημειώνονται στο Λονδίνο. Το φαινόμενο του φωτοχημικού νέφους ονομάζεται και ρύπανση «τύπου Λος Άντζελες», καθώς εκεί εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1943.

Το φωτοχημικό νέφος στην Αθήνα Το νέφος είναι μόνο ένα από τα συστατικά που κάνουν τον αέρα της Αθήνας ένα επικίνδυνο κοκτέιλ. Δραματική αύξηση παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια τόσο η ρύπανση από τα μικροσωματίδια όσο και η ηλεκτρονική ρύπανση. Με μικρά καθημερινά βήματα το περιβάλλον της πρωτεύουσας υποβαθμίζεται, με αποτέλεσμα να συγκεντρώνονται πάνω από την πόλη περισσότεροι ρύποι και να «παγιδεύονται» εκεί για ολοένα και μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, δηλητηριάζοντας τον αέρα που ανασαίνουμε. Το γεγονός ότι είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε σε ένα εκρηκτικό περιβάλλον στο οποίο οι διάφοροι ρύποι αγγίζουν οριακά σημεία τις περισσότερες ημέρες του χρόνου, ενώ πολλές φορές τα ξεπερνούν, φαίνεται ότι μας αφήνει παγερά αδιάφορους. Είναι εμφανές ότι οι Αθηναίοι είτε δεν αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα των βλαβερών επιδράσεων είτε πιστεύουν ότι είναι εντελώς αδύνατο να κάνουν κάτι για να τις αντιμετωπίσουν. Δύο τύποι ατμοσφαιρικής ρύπανσης παρατηρούνται πάνω από την Αθήνα. Ο ένας τύπος αφορά τις υψηλές συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων. Ο δεύτερος, το φωτοχημικό νέφος, συνδέεται με τις υπερβολικές συγκεντρώσεις όζοντος, μονοξειδίου του άνθρακα, διοξειδίου του αζώτου και διοξειδίου του θείου και προέρχεται από μια σειρά χημικών αντιδράσεων βοηθουμένων από το φως του ηλίου.

Φαινόμενο του θερμοκηπίου Φαινόμενο του Θερμοκηπίου ή θερμοκηπικό φαινόμενο, ονομάζεται η φυσική ατμοσφαιρική διαδικασία χάρη στην οποία διαμορφώνονται οι κατάλληλες συνθήκες που καθιστούν τον πλανήτη μας φιλόξενο για τη ζωή. Για την ακρίβεια το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τα ατμοσφαιρικά αέρια που το καθορίζουν, διατηρούν τη θερμοκρασία του πλανήτη μας σε ανεκτά επίπεδα για την επιβίωση και την ανάπτυξη του ανθρώπου, καθώς και των εμβίων όντων γενικότερα. Υπό φυσιολογικές συνθήκες η μέση θερμοκρασία της γης κθμαίνεται περίπου στους 15 βαθμούς Κελσίου, ενώ χωρίς το φαινόμενο του θερμοκηπίου θα ήταν κατά 30 και πλέον βαθμούς χαμηλότερη. Τα αέρια που καθορίζουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου ονομάζεται θερμοκηπικά αέρια, με βασικότερα τους υδρατμούς, το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο, το όζον και τους χλωροφθοράνθρακες, τα αέρια αυτά σχηματίζουν ένα στρώμα το οποίο επιτρέπει τη διέλευση της ηλιακής ακτινοβολίας προς τη γη, αλλά παράλληλα εγκλωβίζει την

εκπεμπόμενη από το έδαφος και τα επιφανειακά υλικά ακτινοβολία. Καθώς αυτή η διαδικασία εμφανίζει σημαντική ομοιότητα με τη λειτουργία ενός θερμοκηπίου, της αποδόθηκε και το όνομα φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στη σημερινή εποχή το φαινόμενο του θερμοκηπίου αποτελεί μια παρεξηγημένη έννοια, καθώς οι περισσότεροι το συνδέουν με την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή. Στην πραγματικότητα το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι μια ευεργετική φυσική διαδικασία. Υπεύθυνη για την παγκόσμια θέρμανση είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα, εξαιτίας της οποίας αυξάνονται οι συγκεντρώσεις των θερμοκηπικών αερίων και ιδιαίτερα του διοξειδίου του άνθρακα, ενισχύοντας κατ' επέκταση σημαντικά το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η ενίσυση του φαινόμενου του θερμοκηπίου από τον άνθρωπο, ονομάζεται ανθρωπογενές φαινόμενο του θερμοκηπίου. Τα τελευταία χρόνια, καταγράφεται τεράστια αύξηση στη συγκέντρωση των αερίων του θερμοκηπίου, με αποτέλεσμα τη συγκρατηση μεγαλύτερης ποσότητας ακτινοβολίας και τελικά την άυξηση της θερμοκρασίας (υπολογίζεται ότι η μέση θερμοκραία της Γης τα επόμενα 100 χρόνια θα ανέβει από 2 έως 6 C). Ειδικότερα το διοξειδίο του άνθρακα, αύξηθηκε κατά 31% την περίοδο 1750-1998. Τα ¾ της ανθρωπογενούς παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα, οφείλεται σε χρήση ορυκτών καυσίμων, ενώ το υπόλοιπο μέρος προέρχεται από αλλαγές που συντελούνται στο έδαφος, κυρίως μέσω της καταστροφής των δασών. Πως προκαλείται το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Οι υδρατμοί, το διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο σχηματίζουν ένα φυσικό διαχωριστικό γύρω από τη Γη. Η καύση ορυκτών καυσίμων έχει οδηγήσει στην αύξηση του ποσού του CO 2 αλλά και άλλων αερίων όπως το μεθάνιο και οξείδια του αζώτου, που εκλύονται στην ατμόσφαιρα. Η επιφάνεια της Γης θερμαίνεται από τον ήλιο. Καθώς θερμαίνεται, ανακλά πίσω προς την ατμόσφαιρα θερμότητα. Περίπου το 70% της ενέργειας του ήλιου, ακτινοβολείται προς τα πίσω, στο διάστημα. Αλλά κάποιο ποσό της υπέρυθρης ακτινοβολίας παγιδεύεται από τα αέρια του θερμοκηπίου, που θερμαίνουν ακόμη περισσότερο την ατμόσφαιρα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, η Γη να διατηρείται θερμή και να εμφανίζεται το φαινόμενο της ζωής. Αλλά οι αυξημένες ποσότητες των εκπομπών των αερίων, αλλάζουν την ισορροπία του σύνθετου αυτού συστήματος, προξενώντας την παγκόσμια άνοδο της θερμοκρασίας. Σε απόσταση 25 km από την επιφάνεια της γης υπάρχει ένα λεπτό στρώμα από αέρια κυρίως διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο δρα όπως το γυαλί ενός θερμοκηπίου, δηλαδή ενώ επιτρέπει την είσοδο της θερμότητας που μεταφέρει η υπεριώδης ακτίνα του ήλιου, εμποδίζει την έξοδο της θερμότητας προς το διάστημα. Και τούτο διότι η υπεριώδης ακτινοβολία θερμαίνει την επιφάνεια της γης, η οποία εξαναγκάζεται σε εκπομπή όχι υπεριώδους ακτινοβολίας αλλά υπέρυθρου, της οποίας ένα μέρος μπορεί να διέλθει από το στρώμα αυτό. Έτσι η επιφάνεια της γης κρατά ένα πόσο θερμότητας και διατηρεί σταθερή την μέση θερμοκρασία της στους 15 περίπου βαθμούς Κέλσιου. Με αυτή την θερμοκρασία μπορεί να διατηρείται η ζωή πάνω στην επιφάνεια της. Ο ανθρώπινος πολιτισμός θέλοντας να αναπτυχθεί βιομηχανικά, άντλησε από την γη κοιτάσματα πετρελαίου και άνθρακα και τα χρησιμοποίησε ως πρώτη ύλη για να κινήσει τον βιομηχανικό πολιτισμό. Καίοντας αυτά τα κοιτάσματα προσθέτει επιπλέον ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από αυτή που φυσιολογικά υπάρχει χάρις στο φαινόμενο της αναπνοής ζώων και φυτών. Η υπερφόρτωση της ατμόσφαιρας με το διοξείδιο του άνθρακα, καθώς και με άλλα βιομηχανικά αέρια, δημιουργεί το φαινόμενο θερμοκηπίου που σημαίνει υπερθέρμανση του πλανήτη.

Η συσσώρευση καυσαερίων στο στρώμα ανάκλασης της υπέρυθρης ακτινοβολίας που εκπέμπει η γη λόγω της θερμοκρασίας που έχει η επιφάνεια της, αναγκάζει την ακτινοβολία αυτή να παγιδεύεται μεταξύ στρώματος καυσαερίων και εδάφους. Μόνο ένα πολύ μικρό πόσο της ακτινοβολίας αυτής διέρχεται από το στρώμα. Έτσι η επιφάνεια της γης και η ατμόσφαιρα της δε ψύχονται πλέον, αντίθετα η παγιδευμένη υπέρυθρη ακτινοβολία αυξάνει την μέση θερμοκρασία του εδάφους και της ατμόσφαιρας. Ως προς τις συνέπειες, οι πιο συζητημένες επιπτώσεις του φαινομένου είναι η ανύψωση της στάθμης των θαλασσών λόγω τήξεως των πάγων των πόλων και η ερημοποίηση εκτεταμένων περιοχών της εύκρατης ζώνης με μετακίνηση των ζωνών βροχόπτωσης από τον ισημερινό προς βορρά. Η σημαντική ανύψωση της στάθμης των θαλασσών (μερικά μοντέλα την εκτιμούν στα 65 εκατοστά μέχρι το τέλος του αιώνα) αυτονόητο είναι ότι θα οδηγήσει σε καταβύθιση ολόκληρων παράκτιων περιοχών συμπαρασύροντας και ολόκληρες πόλεις. Η ερημοποίηση, όπως και η λέξη δηλώνει, θα καταστήσει το έδαφος ακατοίκητο, αφού η λειψυδρία θα είναι φοβερή. Πέραν αυτών όμως οι επιπτώσεις της παγκόσμιας θέρμανσης ενδεχομένως θα είναι απρόβλεπτες τόσο στις κλιματικές επιπτώσεις όσο και στην ανακατανομή της ποιότητας των εδαφών. Άγνωστος επίσης είναι και ο τρόπος και βαθμός προσαρμογής του ζωικού και φυτικού βασιλείου στις νέες συνθήκες. Όλα αυτά βεβαίως θα οδηγήσουν σε αλυσιδωτά προβλήματα πού θα αφορούν όλους τους τομείς της ανθρώπινης

δραστηριότητας αφού όλα είναι συνυφασμένα με το περιβάλλον, το οποίο θα αλλάξει δραστικά. Τι επιπτώσεις έχει; Οι συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου είναι δύσκολο να προεκτιμηθούν, εξαιτίας του γεγονότος ότι η άνοδος της θερμοκρασίας συνδέεται με παράγοντες των οποίων ο ρόλος δεν είναι πλήρως γνωστός. Οι σημαντικότερες συνέπειες είναι: Αλλαγή του κλίματος της Γης Μετακίνηση των ζωνών βροχοπτώσεως, από τον ισημερινό προς τον βορρά και ερημοποίηση του κάτω τμήματος της εύκρατης ζώνης. Αυτό σημαίνει ότι θα πραγματοποιηθούν αλλαγές στους διάφορους τύπους βλάστησης τόσο στις γεωργικές όσο και στις δασικές εκτάσεις. Άνοδος της στάθμης των θαλασσών Οι λόγοι που οδηγούν στο φαινόμενο αυτό είναι η διαστολή των υδάτων που επιφέρει η αύξηση της θερμοκρασίας και η τήξη των πάγων. Μία άνοδος της στάθμης κατά 50 έως 150 εκατοστά θα έχει βαρύτατες συνέπειες, καθώς θα πλημμυρίσουν πολλές περιοχές που βρίσκονται κοντά στο επίπεδο της θάλασσας (οι περισσότερες από αυτές είναι εύφορες και πυκνοκατοικημένες). Μείωση των υδάτινων πόρων Αρνητικές συνέπειες θα δημιουργηθούν από τη μεταβολή του ρυθμού του υδρολογικού κύκλου, ενώ παράλληλα οι ανάγκες άρδευσης και ύδρευσης θα είναι μεγαλύτερες. Συμβολή στην εμφάνιση του φαινομένου Ελ Νίνιο Το φαινόμενο Ελ Νίνιο, δηλαδή η περιοδική αύξηση της θερμοκρασίας των επιφανειακών υδάτων στον κεντρικό και ανατολικό Ειρηνικό ωκεανό, συσχετίζεται από πολλούς επιστήμονες με την αύξηση της θερμοκρασίας. Επιπτώσεις του φαινομένου είναι ασυνήθιστοι άνεμοι, πλημμύρες, ξηρασίες, ενώ αναφέρεται ότι επηρεάζει και τις καιρικές συνθήκες της Μεσογείου, και συγκεκριμένα συνδέεται με τις χαμηλές βροχοπτώσεις στην περιοχή.

Άμεση επίδραση της θερμοκρασίας Η θερμοκρασία κατά τη διάρκεια του Καλοκαιριού σε πολλές περιοχές του πλανήτη, αλλά και στην χώρα μας, θα φτάσει σε τέτοια επίπεδα που θα είναι ανυπόφορη για τους ανθρώπους και τους άλλους ζωϊκούς και φυτικούς οργανισμούς. Οι οικονομικές επιπτώσεις: Οι περισσότερες από τις επιπτώσεις της παγκόσμιας θέρμανσης για τον κύριο υπεύθυνο της επιδείνωσης του φαινομένου θα είναι δραματικές. Μια έκθεση για τα οικονομικά της κλιματικής αλλαγής παρουσιάζει συντριπτικά επιστημονικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία οι κλιματικές μεταβολές είναι μια ανθρωπογενής, παγκόσμια απειλή. Η εξάπλωση των ασθενειών Μία σημαντική παράμετρος της παγκόσμιας θέρμανσης αφορά στην ενδεχόμενη εξάπλωση και άνθιση επιδημιών του παρελθόντος, καθώς οι μεγάλες θερμοκρασίες και η υγρασία αποτελούν κατάλληλο υπόβαθρο για την ανάπτυξη πολλών μικροβίων. Καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει ακόμα και στις πιο βόρειες χώρες, επικίνδυνα έντομα που προκαλούν ασθένειες στον άνθρωπο μεταναστεύουν στον βορρά, φέρνοντας μαζί τους λοιμούς και αρρώστιες. Στην πραγματικότητα κάποιοι επιστήμονες θεωρούν ότι σε ορισμένες χώρες ο λόγος της ανθεκτικότητας κάποιων παρασίτων όπως αυτό που προκαλεί την Μαλάρια, είναι οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες.

Προτεινόμενα μέτρα Όσο περισσότερο καθυστερήσει η λήψη των απαιτούμενων μέτρων, τόσο πιο "οδυνηρά" θα είναι τα αποτελέσματα. Τα κυριότερα από τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν είναι: Μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας, για να καλυφθούν οι ανάγκες του συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού της Γης, αλλά παράλληλα να μειωθεί η εκπομπή CO 2 ανά κάτοικο. Αξιοποίηση των καθαρών πηγών ενέργειας όπως η υδραυλική ενέργεια (υδατοπτώσεις, παλίρροιες, κυματισμός), η αιολική, η ηλιακή, η ενέργεια του μεθανίου, ο φωτοβολταϊκός ηλεκτρισμός, και η βιομάζα. Χρήση φυσικού αερίου. Περιορισμός των εκπομπών των άλλων αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου (χλωροφθοράνθρακες, όζον κλπ). Δενδροφυτεύσεις που βοηθούν στην απορρόφηση του CO 2, συγκρατούν τα εδάφη και ρυθμίζουν τον κύκλο του νερού. Καταλήγοντας, πρέπει να τονιστεί ότι οι ανεπτυγμένες χώρες φέρουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, συμβάλλοντας σε αυτό με ποσοστό 80%. Παρ' όλα αυτά, και αδιαφορώντας για τις Συνθήκες που έχουν υπογραφεί, τα επίπεδα των εκπομπών παραμένουν σχεδόν σταθερά. Υποτίθεται ότι έχει γίνει αντιληπτός ο κίνδυνος και πολλά κράτη και διάφοροι φορείς έχουν ευαισθητοποιηθεί και είναι αισθητή μια κινητικότητα, η οποία μάλλον όμως θα οδηγήσει σε εμβαλωματικού χαρακτήρα λύση, παρά σε ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος. Η απαισιοδοξία απορρέει από το γεγονός ότι άπαντες έχουν πρώτη προτεραιότητα το χρήμα ενώ η λήψη μέτρων σημαίνει κόστος. Έτσι ναι μέν συνέρχονται σε παγκόσμιες συσκέψεις με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, τά συμφέροντα όμως δεν επιτρέπουν την λήψη αποτελεσματικών

μέτρων. Αναφέρουμε για παράδειγμα την παγκόσμια διάσκεψη σταθμό, του Ρίο Ιανέιρο της Βραζιλίας το 1992, όπου συνήλθαν 176 αρχηγοί κρατών και του Κιότο της Ιαπωνίας το 1997. Τά αποτελέσματα σίγουρα δεν ήταν τά αναμενόμενα, αφού οι μέν αναπτυγμένες χώρες και κυρίως οι Η.Π.Α. δεν διατίθενται να μειώσουν δραστικά τις εκπομπές καυσαερίων και να περιστείλουν την υπερκαταναλωτική μανία των πολιτών τους, οι δε υπό ανάπτυξη χώρες αρνούνται και αυτές να ανακόψουν τους καταστροφικούς για το περιβάλλον ρυθμούς ανάπτυξης, στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο. Η μόνη λύση είναι η αναβάπτιση εκ νέου της ανθρωπότητας στις αξίες και ιδεώδη της κλασικής ελληνικής παιδείας, η οποία θα προκαλέσει αναθεώρηση τών προτεραιοτήτων των ανθρώπων. Κάτι τέτοιο όμως φαντάζει ουτοπικό. Τρύπα του όζοντος Η τρύπα του όζοντος αποτελεί στην εποχή μας ένα επίκαιρο περιβαλλοντικό θέμα αφού επηρεάζει κάθε μορφή ζωής στον πλανήτημας. Εκτός από τους ανθρώπους και τα ζώα υπάρχουν στοιχεία ότι επηρεάζει τις γεωργικές καλλιέργειες αλλά και τη δασική βλάστηση. Τι είναι τρύπα του όζοντος; Τρύπα του όζοντος ονομάζεται το φαινόμενο κατά το λεπτότερο σημείο του είναι πάνω από το Νότιο Πόλο, η οποίο το στρώμα του όζοντος που βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης μειώνεται σε πάχος πάνω από την Ανταρκτική. Επειδή το μείωση του πάχους του στρώματος έχει ως αποτέλεσμα την ονομαζόμενη "τρύπα" στο στρώμα του όζοντος.

Αίτια του προβλήματος Βασικότερη αιτία του φαινομένου είναι αποδεδειγμένα η εκπομπή χλωροφθορανθράκων στην ατμόσφαιρα. Οι χλωροφθοράνθρακες (CFC), όπως δείχνει και το όνομά τους, περιέχουν χλώριο, το οποίο είναι ιδιαίτερα καταστροφικό για το όζον. Ενδεικτικά, 1 μόριο χλωρίου καταστρέφει μέχρι και 100.000 μόρια όζοντος πριν την αδρανοποίησή του. Μια ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Φωτοχημείας και Χημικής Κινητικής του Πανεπιστημίου της Κρήτης το 2009 σε συνεργασία με άλλα 61 ευρωπαϊκά ιδρύματα, εξηγεί τη διαδικασία με την οποία οι χλωροφθοράνθρακες καταστρέφουν το όζον: Οι CFC έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, έτσι μεταφέρονται αυτούσιοι από την τροπόσφαιρα στην στρατόσφαιρα (ατμόσφαιρα). Εκεί, με την υπεριώδη ηλιακής ακτινοβολία διασπώνται ελευθερώνοντας άτομα χλωρίου.τα άτομα χλωρίου λειτουργούν ως καταλύτες, επιταχύνοντας την καταστροφή της στοιβάδας του όζοντος. Οι χλωροφθοράνθρακες συναντώνται σε ψυκτικές συσκευές (ψυγεία, κλιματιστικά) και ως προωθητικά στα σπρέι. Η εκπομπή τους, για προφανείς λόγους, είναι μεγαλύτερη σε πυκνοκατοικημένες και βιομηχανικές περιοχές. Από το 1987, χρονιά που ανακηρύχτηκαν ως η βασικότερη αιτία της τρύπας του όζοντος, γίνονται προσπάθειες για την αντικατάστασή τους από άλλες ουσίες, (οι οποίες όμως φαίνεται να επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, για παράδειγμα, οι υδροφθοράνθρακες HFC διαθέτουν δυναμικό πλανητικής υπερθέρμανσης ως και 14.800 φορές περισσότερο από το διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ), μέσω του πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ. Συνέπειες του φαινομένου Το όζον στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας είναι ιδιαίτερα χρήσιμο, καθώς απορροφάει τις υπεριώδεις ηλιακές ακτινοβολίες. Οι υπεριώδεις ηλιακές ακτινοβολίες αποτελούν το 10% της συνολικής ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στη Γη. Χωρίζεται σε τρία είδη, τη UV- A, τη UV-B και την πιο επικίνδυνη, την UV-C. Η τελευταία είναι αυτή που

απορροφάται από το όζον στη στρατόσφαιρα. Η UV-C, λοιπόν, είναι η πιο επικίνδυνη υπεριώδης ακτινοβολία, καθώς: Αποτελεί τη βασικότερη αιτία για το μελάνωμα, μια μορφή θανατηφόρου καρκίνου του δέρματος. Στην Αυστραλία, όπου η υπεριώδης ακτινοβολία είναι 15% περισσότερη από την Ευρώπη, εκτιμάται πως το 2011 οι περιπτώσεις μελανώματος θα είναι αυξημένες κατά 23% για τις γυναίκες και 28% για τους άντρες σε σχέση με το 2002. Επίσης, η ακτινοβολία UV-C αποτελεί αιτία του καταρράκτη, καθώς είναι αρκετά ισχυρή ώστε να περάσει μέσα από τον αμφιβληστροειδή του ματιού. Τελευταία, και ενδεχομένως η κυριότερη επίδραση της UV-C στους ζωντανούς οργανισμούς είναι η μετάλλαξη του DNA τους. Μάλιστα, είναι τόσο ισχυρή που οι επιστήμονες τη χρησιμοποιούν σε εργαστήρια και υπό κατάλληλες συνθήκες για να επιτύχουν μεταλλάξεις γονιδίων. Πιο συγκεκριμένα, η UV-C αλλοιώνει το DNA σε τέτοιο βαθμό ώστε αυτό σταδιακά να χάνει την ιδιότητά του να διαιρείται και να πολλαπλασιάζεται. Συνεπώς, η τρύπα του όζοντος επιτρέπει την είσοδο των υπεριωδών ακτινοβολιών στην ατμόσφαιρα της Γης, προκαλώντας όλα αυτά τα προβλήματα στους ζωντανούς οργανισμούς. Ωστόσο, επιπτώσεις του φαινομένου αφορούν και το περιβάλλον. Η επικρατέστερη άποψη είναι πως εφόσον το όζον, που απορροφά μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας, μειώνεται, θα εισέρχεται περισσότερη θερμότητα στη Γη, η οποία σε συνδυασμό με το επίσης σοβαρό φαινόμενο του θερμοκηπίου, θα συντελεί στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Ωστόσο, στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας άρχισε να σχηματίζεται η αντίληψη πως η τρύπα του όζοντος ψύχει αντί να θερμαίνει τη Γη. Οι λόγοι για τους οποίους η αντίληψη πως η τρύπα του όζοντος αποτελεί αιτία ψύξης κι όχι θέρμανσης της Γης δεν εξαπλώθηκε, καθώς η έρευνα έδειξε πως η ελάχιστη θερμοκρασία στην Ανταρκτική παρουσιάζεται έξι μήνες μετά την περίοδο έξαρσης του φαινομένου της τρύπας του όζοντος κάθε χρόνο. Θα έπρεπε να ληφθούν υπόψιν και άλλοι παράγοντες, όπως τα υποθαλάσσια ρεύματα.

Έτσι οι επιστήμονες συμφώνησαν πως το κλίμα της Ανταρκτικής δεν οφείλεται κατ αποκλειστικότητα στην τρύπα του όζοντος, δεν αποκλείουν όμως το ενδεχόμενο να αποτελεί απλώς μια απ τις αιτίες του. Τρόποι Αντιμετώπισης Στις 16 Σεπτεμβρίου του 1987 (από τότε η 16η Σεπτεμβρίου έχει ανακηρυχτεί από τον ΟΗΕ Παγκόσμια Ημέρα κατά της Τρύπας του Όζοντος) υπεγράφη από 46 χώρες το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, η σημαντικότερη και αποτελεσματικότερη πράξη αντιμετώπισης του φαινομένου της τρύπας του όζοντος μέχρι σήμερα. Στόχος του Πρωτόκολλου ήταν η σταδιακήεξάλειψη των CFC άλλων ODS ή Ουσίες που Φθείρουν το Όζον) όπως οι υδροχλωροφθοράνθρακες (HCFC) ή το μεθυλοβρωμίδιο (CH 3 Br) για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της καταστροφής του όζοντος, που είχε ανακαλυφθεί πριν από δύο χρόνια. Ορίστηκε επίσης χρονοδιάγραμμα για την αποκατάσταση του όζοντος που είχε ήδη καταστραφεί. Όποια χώρα υπογράφει το πρωτόκολλο, υποχρεούται αυτόματα τη διακοπή παραγωγής και κατανάλωσης CFC. Με τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καταργήθηκε σταδιακά το 99% των χλωροφθορανθράκων οικιακής χρήσης, ενώ παράλληλα στοχεύει με νομοθεσίες (όπως αυτή του 2006) να ρυθμίσει τη χρήση φθοριούχων αερίων από βιομηχανίες, που επίσης καταστρέφουν τη στοιβάδα του όζοντος. Το καλοκαίρι του 2009 η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ έγινε οικουμενική, καθώς υπέγραψε και η τελευταία από τις 196 χώρες-μέλη του Ο.Η.Ε. Πρόσφατα ο Ο.Η.Ε. παρουσίασε έκθεση με τίτλο «Επιστημονική

Εκτίμηση της Εξάντλησης του Όζοντος 2010» για την κατάσταση της τρύπας του όζοντος, σύμφωνα με την οποία τα νέα είναι εξαιρετικά ευχάριστα. Η τρύπα του όζοντος έχει πλέον σταματήσει να μεγαλώνει, αλλαγή η οποία συνέβαλε και στη μείωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, εφόσον αυτή αποτελεί συνέπεια του φαινομένου. Αν και τα αποτελέσματα της έκθεσης είναι ενθαρρυντικά, ακόμα δεν έχει ξεκινήσει η αποκατάσταση της τρύπας του όζοντος σε ικανοποιητικούς ρυθμούς. Σύμφωνα με υπολογισμούς, τα επίπεδα του όζοντος θα έχουν φτάσει εκείνα του 1980 μεταξύ των ετων διάστημα 2045-2060. π

ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ Με τον όρο όξινη βροχή ονομάζουμε όλες τις ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις (δηλ. η βροχή, το χιόνι, το χαλάζι) οι οποίες έχουν ph (ενεργό οξύτητα) χαμηλότερο από το ph της κανονικής βροχής, δηλαδή οι κατακρημνίσεις αυτές είναι πιο όξινες από την κανονική βροχή. H βροχή, στη φυσική της κατάσταση, είναι ελαφρά όξινη με ph μεταξύ 5.0 και 5.6 και αυτό οφείλεται κυρίως στο διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) της ατμόσφαιρας, το οποίο διαλύεται στο νερό της βροχής και σχηματίζει το ανθρακικό οξύ και, σε μικρότερη έκταση, στην ύπαρξη χλωρίου στην ατμόσφαιρα, το οποίο προέρχεται από τη θάλασσα. Τις τελευταίες δεκαετίες όμως, η βροχή γίνεται όλο και περισσότερο όξινη και το ph της κυμαίνεται από 3,5 έως 4,5. Βροχή με ph 4,6 είναι 10 φορές πιο όξινη από βροχή με ph 5,6. Η αυξημένη οξύτητα οφείλεται συνήθως σε νιτρικά και θειικά οξέα τα οποία συνήθως προέρχονται από ανθρωπογενείς πηγές. Τον όρο χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το 1852, ο Άγγλος χημικός, Robert Angus Smith, για να περιγράψει τον όξινο χαρακτήρα των βροχοπτώσεων σε σχέση με τη ρυπασμένη ατμόσφαιρα του Λονδίνου από τις εκπομπές των εργοστασίων που έκαιγαν κάρβουνο. Το 1982, σε ειδική συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών, η όξινη βροχή αναγνωρίστηκε ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα διασυνοριακής ρύπανσης.

Επιπτώσεις της όξινης βροχής Η όξινη βροχή έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στα ζώα και στην υγεία του ανθρώπου: 1. Τα νερά των λιμνών και των ποταμών εμφανίζουν υψηλή οξύτητα, λόγω της όξινης βροχής. Όσο μειώνεται το ph, τόσο λιγότεροι υδρόβιοι οργανισμοί μπορούν να επιβιώσουν. Για παράδειγμα, σε ph μικρότερο του 6, δεν επιβιώνουν οιοστρακοφόροι οργανισμοί και τα μικρά ψάρια. Σε ph μικρότερο του 5, δεν επιβιώνουν μεγάλα ψάρια όπως ο σολωμός και η πέστροφα. Σε ph μικρότερο του 4 δεν επιβιώνει κανένας υδρόβιος οργανισμός. 2. Τα εδάφη περιέχουν είτε θρεπτικά συστατικά (πχ μεταλλικά άλατα) είτε τοξικές ουσιες (πχ Μόλυβδος, Pb, Κάδμιο, Cd, Υδράργυρος, Hg). H παρουσία των οξέων λόγω της όξινης βροχής έχει ως αποτέλεσμα τηνδιάλυση αυτών των ουσιών. Όταν τα θρεπτικά συστατικά διαλυθούν και απομακρυνθούν με τα νερά (υπόγεια ή υπέργεια), τότε τα δέντρα και τα φυτά δεν αναπτύσσονται κατάλληλα, αφού ένα μέρος της τροφής τους προέρχεται από αυτά τα συστατικά. Από την άλλη, όταν οιτοξικές ουσίες διαλυθούν από τα οξέα, τότε μπορούν να μεταφερθούν πάλι από νερά, να μολύνουν λίμνες και ποτάμια, να περάσουν στη διατροφική αλυσίδα και να αφομοιωθούν από τον άνθρωπο.

3. Τα δάση λόγω της επαφής τους με το νερό της όξινης βροχής πεθαίνουν. Τα φύλλα και οι ρίζες των δέντρων νεκρώνονταικαι έτσι τα δέντρα δεν μπορούν ούτε να αναπνεύσουν και να φωτοσυνθέσουν ούτε να τραφούν με τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους. 4. Αρκετά μέταλλα,όπωςο σίδηρος και ο χάλυβας, διαβρώνονται από τα οξέα. Μεταλλικά μέρη από τα αυτοκίνητα ή από τις γραμμές των τραίνων καταστρέφονται. Επίσης τα ανθρακικά άλατα διασπώνται από τα οξέα. Πετρώματα και δομικά συστατικάκαταστρέφονται. 5. Τα μαρμάρινα μνημεία και τα αγάλματα αποτελούνται από ανθρακικά άλατα (CaCO 3 ), τα οποία διασπώνται από τα οξέα. Αρχαιολογικοί θησαυροί ανεκτίμητης ιστορικής και πολιτισμικής αξίας, όπως η Ακρόπολη ή οι πυραμίδες των Μάγιας καταστρέφονται από την όξινη βροχή. Το θειικό οξύ αντιδρά με το ανθρακικό άλας και παράγεται ένα άλλο άλας αρκετά εύθραστο, ο γύψος. Το φαινόμενο ονομάζεται γυψοποίηση του μαρμάρου. Η αντίδραση είναι η εξής: H 2 SO 4 + CaCO 3 CaSO 4 6. Όταν ο άνθρωπος εκτεθεί σε οξείδια SO 2 και NOx, τότε δημιουργούνται σοβαρά δερματικά, οφθαλμολογικά καιαναπνευστικά προβλήματα. Το 1952 στο Λονδίνο πέθαναν 4000 άνθρωποι μέσα σε 4 μέρες, από τον τοξικό συνδυασμό της καπνομίχλης και του SO 2 Τα οξείδια SO 2 και NOx μαζί με άλλα οξείδια, όπως το CO 2, και χημικές ενώσες όπως το όζον, οργανικά και αιωρούμενα σωματίδια, προκαλούν το νέφος που παρατηρείται στις πόλεις. Ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες,η ορατότητα μειώνεται αισθητά.

Η αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων της όξινης βροχής επιτυγχάνεται με: 1. Προσθήκη βάσης, όπως το υδροξείδιο του ασβεστίου, Ca(OH) 2, εξουδετερώνονται τα οξέα που βρίσκονται στα ποτάμια, τις λίμνες και τα εδάφη 2. Aποθείωση, δηλαδή απομάκρυνση του θείου (S), από τα καύσιμα που περιέχουν θείο. Τέτοια καύσιμα είναι οι γαιάνθρακες και το ακατέργαστο πετρέλαιο 3. Τοποθέτηση ειδικών φίλτρων στις καμινάδες των εργοστασίων, για να δεσμεύονται οι ρύποι (πχ SO 2 ) πριν απελευθερωθούν στην ατμόσφαιρα 4. Τοποθέτηση καταλυτών στις εξατμίσεις των αυτοκινήτων για την μετατροπή των ρύπων (πχ ΝO 2 ) σε ουσίες πιο φιλικές προς το περιβάλλον 5. Την εξοικονόμηση ενέργειας. Για παράδειγμα, μπορούμε να μην αφήνουμε σε λειτουργία ηλεκτρικές συσκευές που δεν χρειαζόμαστε, να σβήνουμε τα φώτα κ.ά. 6. Τη χρήση Εναλλακτικών Πηγών Ενέργειας όπως η Ηλιακή ενέργεια, η Αιολική ενέργεια, η υδάτινη ενέργεια,η βιομάζα, κ.ά. 7. Περιορισμό των μετακινήσεων και χρήση μεταφορικών μέσων φιλικών προς το περιβάλλον (πόδια, ποδήλατο, υβριδικά αυτοκίνητα, κ.ά.)

Όξινη βροχή «νέας γενιάς» Στις βροχοπτώσεις πλέον ανιχνεύονται εξαιρετικά επικίνδυνοι ρύποι όπως πλατίνα, παλλάδιο, ιρίδιο, όσμιο, ρουθήνιο, κ.α.. Πρόκειται για στοιχεία που υπάρχουν σε όλους τους καταλύτες των αυτοκινήτων. Ο ρόλος τους είναι να μειώνουν τη ρύπανση που προκαλείται από την έκλυση των καυσαερίων. Με τον καιρό και λόγω της φυσικής φθοράς των καταλυτών, απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα μέταλλα που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Οι ρύποι αυτοί αιωρούνται στην ατμόσφαιρα. Το νερό των βροχών τούς παρασύρει και τους διασκορπίζει παντού. Οι ρύποι αυτοί θεωρούνται εξαιρετικά τοξικοί. Προκαλούν αλλεργίες, άσθμα, προβλήματα στα νεφρά και την καρδιά Σε έκθεσή της η Greenpeace αναφέρει ότι η «νέα» όξινη βροχή πλήττει και τα φυτά. «Τα καίει, τους προκαλεί ασφυξία, τους στερεί το οξυγόνο, τα φθείρει ανεπανόρθωτα». Αυτή η όξινη βροχή έχει κάνει την εμφάνισή τηστην Αθήνα, στην Πόλη του Μεξικού στη Ρώμη, στη Νέα Υόρκη, στη Φρανκφούρτη,κ.α.