ΚΕΦ. 8 - ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΙΠΠΩΝ Ταξινόµηση των χρωµατισµών Επειδή οι ελληνικοί όροι διαφέρουν απο τους διεθνείς, όπου τούτο συµβαίνει υπάρχει η αντιστοιχία ελληνικών-διεθνών όρων στο Παράρτηµα Ι για ν αποφεύγονται συγχύσεις. Κατά γενική αρχή στον ίππο (και στον ηµίονο) οι χρωµατισµοί καθορίζονται µε βάση το χρώµα που έχουν οι µικρές λεπτές τρίχες που καλύπτουν το σώµα/άκρα, καθώς και οι µακριές σκληρές τρίχες χαίτης και ουράς. Ετσι, µε βάση τους συνδυασµούς χρωµάτων των τριχών που καλύπτουν τα διάφορα σηµεία του σώµατος, οι χρωµατισµοί του ίππου υποδιαιρούνται στις παρακάτω πέντε κατηγορίες: Απλοί χρωµατισµοί Χρωµατισµοί σύνθετοι δύο χρωµάτων σε σταθερά σηµεία του σώµατος Χρωµατισµοί σύνθετοι δύο χρωµάτων ανάµικτων σ όλο το σώµα Χρωµατισµοί σύνθετοι τριών χρωµάτων Χρωµατισµοί µικτοί ή ποικιλόχρωµοι 1. Απλοί χρωµατισµοί Σ αυτή την κατηγορία όλες οι τρίχες του σώµατος έχουν το ίδιο χρώµα και είναι 3 ειδών: Λευκό (Εικ 8.1): σπάνιος χρωµατισµός, θεωρητικά σωστός µόνο για ζώα µε αλµπινισµό (δηλ. τα albino) που στερούνται µελανίνης, έχουν ροζ χείλη και ρώθωνες και συχνά τα µάτια τους έχουν µπλέ ή ανοιχτό χρώµα. Είναι λαθεµένη η ονοµασία άσπρο άλογο που δίνεται συχνά κυρίως σε γέρικα ζώα, τα οποία απο τη γέννα κι ως τα 2-3 έτη είναι ορφνά και στα 7-8 φαιά ανοιχτά ή κοινώς ψαριά (Αριστοφάνης, ΩΝΟΥΜΕΝΟΣ ΤΟΝ ΨΑΡΡΟΝ ΙΠΠΟΝ ) Μέλαν (Εικ 8.2): σχετικά σπάνιος χρωµατισµός, που συνήθως δηµιουργείται απο µαύρες τρίχες συχνά µε κάποια ερυθρωπή ή σκούρα καστανή απόχρωση Ξανθό (Εικ 8.3): στη δηµοτική ονοµάζεται αλιτζές, ίσως απο παραφθορά του γαλλικού όρου alezan απ την εποχή της οργάνωσης του ελληνικού ιππικού στις αρχές του 20 ου αιώνα. Τούτο είναι ατυχές, γιατί το ξανθό είναι το πρώτο χρώµα που έγινε γραπτώς γνωστό στην ιστορία του ίππου, αφού λ.χ. ο ένας απο τους δύο επιβήτορες του άρµατος του Αχιλλέα ονοµάζονταν Ξάνθος (δες προοίµιο). 2. Χρωµατισµοί σύνθετοι 2 χρωµάτων σε σταθερά σηµεία του σώµατος Σ αυτή την κατηγορία όλες οι τρίχες του σώµατος έχουν το ίδιο χρώµα αλλά οι τρίχες της χαίτης, ουράς και άκρων είναι µαύρες. Εδώ ανήκουν 2 χρωµατισµοί: Ορφνό (Εικ 8.4): οι τρίχες του κορµού είναι κοκκινωπές, ενώ στα άκρα, χαίτη και ουρά µαύρες (Σίµων, ΧΡΟΙΑΝ Ε ΦΟΙΝΙΚΑ (ΟΡΦΝΟΝ) Ή ΜΕΛΑΙΝΑ). Ανάλογα µε την απόχρωση του ερυθρού στο σώµα υποδιαιρείται σε ορφνό ανοιχτό (στη δηµοτική κόκκινο ), ορφνό κοινό, ορφνό βαθύ και ορφνοµέλαν Ισαβέλλειο (Εικ 8.5): οι τρίχες του κορµού είναι υποκίτρινες ( ωχρές ), ενώ στα άκρα χαίτη και ουρά µαύρες. Πήρε τ όνοµα απο το...πουκάµισο της οµώνυµης Ισπανίδας βασίλισσας που γέµισε χώµα στις πολλές µάχες. Συνοδεύεται συχνά απο έγχελυ κατά µήκος της ράχης (δες ιδιαίτερα χαρακτηριστικά) χωρίς σταυρό. 1

3. Χρωµατισµοί σύνθετοι 2 χρωµάτων ανάµικτων σ όλο το σώµα Σ αυτή την κατηγορία όλο το σώµα, τα άκρα, η χαίτη και η ουρά καλύπτονται µε τρίχες δύο χρωµάτων που συνθέτουν γενικά 3 χρωµατισµούς: Φαιό (Εικ 8.6): οι τρίχες του σώµατος είναι µαύρες κι άσπρες µε το κατώτερο τµήµα τους (προς τη ρίζα) συχνά µαύρο ενώ το ανώτερο άσπρο. Ανάλογα µε την κατανοµή των δύο χρωµάτων χωρίζονται σε λευκόφαιο (υπεριχύει το άσπρο), φαιό κοινό, φαιό βαθύ (υπερισχύει το µαύρο) και φαιό σιδηρόχρουν ή µυόχρουν. Ερυθρόλευκο (Εικ 8.7): ανάµικτες λευκές µε τρίχες ερυθρωπής απόχρωσης Λυκόχρουν (Εικ 8.8): σπανιότατο χρώµα απο τρίχες που στη βάση τους είναι κίτρινες ενώ στο άκρο µαύρες και θυµίζουν το χρώµα λύκου, εξ ου και τ όνοµα 4. Χρωµατισµοί σύνθετοι τριών χρωµάτων Όταν τα τρία γενετικώς καθορισµένα βασικά χρώµατα των ιπποειδών, δηλ. λευκό, µέλαν και ερυθρό υπάρχουν ανάµικτα σ όλο το σώµα, ακόµα και αν τα άκρα, χαίτη και ουρά είναι µόνο µαύρα, ο σύνθετος χρωµατισµός που σχηµατίζουν λέγεται ερυθρόφαιος (Εικ 8.9). Οι συνήθεις υποδιαιρέσεις του είναι ερυθρόφαιο ανοιχτό, κοινό, βαθύ, ανάλογα µε το ποσοστό κατανοµής κυρίως του µαύρου χρώµατος σε σχέση µε τ άλλα δύο. 5. Χρωµατισµοί µικτοί ή ποικιλόχρωµοι Η τελευταία αυτή κατηγορία χαρακτηρίζεται απο την παρουσία είτε πλακών που έχουν διάφορα χρώµατα και διαχωρίζονται σαφώς µεταξύ τους όντας σε άσπρο, ορφνό ή µαύρο φόντο (όπως σε µερικά είδη βοοειδών ή αιγοπροβάτων, λ.χ. αγελάδες γάλακτος), είτε χρώµατα που είναι ανάµικτα σ όλο το σώµα. Η γενική ονοµασία του χρωµατισµού είναι ποικιλόχρους (στη δηµοτική παρδαλός ή µπάλιος, αρχ. βαλίος ) και οι διαιρέσεις της βασίζονται στο ποσοστό των λευκών πλακών έναντι των άλλων χρωµάτων, ως εξής: ποικιλόχρουν µέλαν: οι λευκές πλάκες υπερισχύουν του µαύρου χρώµατος ποικιλόχρουν ορφνό: οι λευκές πλάκες υπερισχύουν του ορφνού χρώµατος ποικιλόχρουν ξανθό: οι λευκές πλάκες υπερισχύουν του ξανθού χρώµατος µέλαν ποικιλόχρουν: οι µαύρες πλάκες υπερισχύουν του λευκού χρώµατος ορφνό ποικιλόχρουν: οι ορφνές πλάκες υπερισχύουν του λευκού χρώµατος ξανθό ποικιλόχρουν: οι ξανθές πλάκες υπερισχύουν του λευκού χρώµατος Στην κατηγορία αυτή ανήκουν σχεδόν αποκλειστικά τα είδη ίππων του Νέου Κόσµου, όπως τα Pinto (ισπαν. ζωγραφιστά ) και τα Appaloosa (απ το ποτάµι La Palouse), των οποίων η περιγραφή είναι δύσκολη κι αποτελεί τον...πονοκέφαλο κάθε ιππιάτρου κατά τη συµπλήρωση του γραφήµατος στα διαβατήρια τους. Οι σπάνιοι χρωµατισµοί καλό είναι να περιγράφονται αυτούσια, λ.χ. Πίντο όβερο, τοµπιάνο, Απαλούζα, κ.ο.κ (Εικ 8.10) Τέλος δεν πρέπει να συµπληρώνονται ο χρωµατισµός και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε επίσηµα έγγραφα αλόγων (λ.χ. γεννήσεως, αγοραπωλησίας, διαβατηρίου, ασφάλισης, κ.ο.κ.) πριν τη συµπλήρωση του 2 ου ως 3 ου έτους, γιατί πολλά (ιδίως τα άλογα φαιού χρώµατος) αλλάζουν τελείως τα σχετικά χαρακτηριστικά τους µετά απο αυτή την ηλικία. Όταν απο παραδροµή ή βιασύνη γίνονται τέτοια λάθη, απαιτείται αργότερα η σχετική διόρθωση σε κάθε πιστοποιητικό (λ.χ. ίππου που γράφτηκε µέλας αντί φαιός, γιατί δεν είχε ακόµα αλλάξει χρώµα, επιβήτορας αντί εκτοµίας γιατί δεν είχε ευνουχιστεί ακόµα, ή πόνυ κατηγ. Γ (< 130 εκ.) αντί κατηγ. γιατί µετρήθηκε όταν ήταν κάτω των 4 ετών. 2

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ίππων Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ονοµάζονται διάφορα σηµεία στο σώµα του ίππου, γενετικής προέλευσης (λ.χ. λευκές τρίχες, κορυφές, κλπ), ή επίκτητα (λ.χ. ουλές, αποχρωµατισµοί) που τον κάνουν να ξεχωρίζει µε τη µοναδικότητα του. Η περιγραφή γίνεται πάντα στο διαβατήριο του κι αρχίζει πάντοτε απο αυτά της κεφαλής και µάλιστα απο πάνω προς τα κάτω (δηλ. µέτωπο, επιρρίνιο, ρώθωνες, ακρορρίνιο, χείλη). Ακολουθεί η περιγραφή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των άκρα και τέλος αυτών του κορµού. Παρακάτω, µε τη βοήθεια συµβολικών στοιχείων που έχουν καθιερωθεί διεθνώς, περιγράφονται µε σειρά καταγραφής όλα τα ιδιαίτερα σηµεία που περιλαµβάνει το διαβατήριο κάθε ίππου. Κορυφές (whorls, epis, cowlicks) Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικά της Κεφαλής Πρόκειται για σύνολο τριχών που συγκλίνουν ή αποκλίνουν γύρω απο ένα κεντρικό σηµείο του δέρµατος, που είναι συνήθως ορατό. Μπορούν να είναι απλές, ή κυµατοειδείς (µεγάλη σειρά µε αποκλίνουσες τρίχες), ή διπλές κι υποδιαιρούνται ανάλογα µε τη θέση τους σε οριζόντιες, προσκείµενες, κάθετες, διαγώνιες κ.ο.κ. Παραδείγµατα της σωστής τοποθέτησης και αναγραφής κορυφών δίνονται στην Εικ 8.11. Οι κορυφές κεφαλής (και σώµατος) σηµειώνονται πάντα µε το κόκκινο σύµβολο Χ στο γράφηµα του διαβατηρίου, φυσικά στην ακριβή τους θέση, όπως φαίνεται στο σχεδιάγραµµα της Εικ 8.12. Για τους αρχαίους Ελληνες η παρουσία λευκών σηµάτων στο κεφάλι ήταν ενδεικτική του κάλλους του ίππου. Η πρώτη γραπτή αναφορά τους έγινε απ τον Οµηρο (Ιλιάς Ψ.454-5...ΤΟ ΜΕΝ ΑΛΛΟ ΤΟΣΟΝ ΦΟΙΝΙΞ ΗΝ, ΕΝ Ε ΜΕΤΩΠΩι / ΛΕΥΚΟΝ ΣΗΜΑ ΤΕΤΥΚΤΟ ΠΕΡΙ- ΤΡΟΧΟΝ ΗΫΤΕ ΜΗΝΗ ). Αργότερες αναφορές έγιναν απο πολλούς άλλους συγγραφείς, π.χ. στην περιγραφή της µήνης του Βουκεφάλα, µέχρι την εποχή τού Αψυρτου ( ΧΡΟΑ Ε ΚΑΛΟΝ ΟΙ ΛΑΜΠΡΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΡΦΥΡΙΖΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΕΝ ΤΩ ΠΡΟΣΩΠΩ ΛΕΥΚΟΝ ). Όποιο σηµείο της κεφαλής, του σώµατος ή των άκρων φέρει λευκές τρίχες, αυτές πρέπει να σηµειώνονται µε κόκκινο χρώµα, ανεξάρτητα απ το σχήµα, ποσότητα, ή σηµείο στο οποίο βρίσκονται. Ακόµα η περιγραφή του σχήµατος πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιό ακριβής και να ακολουθείται πάντοτε απο τη γεωγραφική θέση σε σχέση µε τις κορυφές που είναι κατά κανόνα µέσα, δίπλα, απο πάνω ή απο κάτω τους. Οι παλιοί όροι που χρησιµοποιήθηκαν στο στρατό για σήµανση ίππων και ηµιόνων ήταν ίσως πιό επιτυχείς απ τους σύγχρονους και καλό θα ήταν να γίνουν γνωστοί: ανθυλίς: µικρή λευκή κηλίδα στο µέτωπο µήνη (list, en-tete): ευµεγέθης λευκή κηλίδα στο µέτωπο. Ανάλογα µε το σχήµα λέγεται ηµισεληνοειδής, κυκλική, κωνική, τριγωνική, ωοειδής, ασύµµετρη, κ.ο.κ. µήνη επιρρίνιος (stripe, liste): µήνη που εκτείνεται σαν λωρίδα στο επιρρίνιο κι ανάλογα µε την έκταση, την κλίση και το σχήµα χαρακτηρίζεται µεσαία, αποκλίνουσα δεξιά/αριστερά, έκκεντρη, διακεκοµµένη, διευρυµένη άνω/κάτω/µέσον κ.ο.κ ολοφλυκτίς: λευκή λωρίδα που εκτείνεται απ το µέτωπο µέχρι και το άνω χείλος χελωνίς (grisonne): λευκή κηλίδα τριχών που βρίσκονται µεταξύ των µυκτήρων φρυά (ladre): αποχρωµατισµός (έλλειψη µελανίνης) στο άνω ή το κάτω χείλος γαλαξίας (ladre): αποχρωµατισµός που υπάρχει και στα δύο χείλη. Αξιόλογος ελληνικός όρος που ίσως εξελίχθηκε στη Γαλλική φράση il boit dans son lait λευκές τρίχες: σηµειώνονται µ αυτό τον όρο όπου είναι (λίγοστές) στο κεφάλι 3

Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικά των Άκρων Ισχύει και εδώ η γενική αρχή που αναφέρθηκε παραπάνω, δηλ. η σηµείωση µε κόκκινο χρώµα όποιας πλάκας, συστάδας ή κηλίδας λευκών τριχών και η ακριβής γεωγραφική θέση στο κάθε άκρο. Η περιγραφή ακολουθεί πάντα την εξής σειρά: ΠΑ-πρόσθιο αριστερό (FL- front left, AG-anterieur gauche) Π -πρόσθιο δεξιό (RF- front right, AD-anterieur droit) ΟΑ- οπίσθιο αριστερό (HL-hind left, PG-posterieur gauche) Ο -οπίσθιο δεξιό (HR-hind right, PG-posterιeur droit) Εκτός απο το ποιό πόδι φέρει λευκά σηµεία, είναι απαραίτητο να σηµειώνεται ακριβώς η ανατοµική θέση τους µε τους όρους έσω/έξω πρόσθια, έσω/έξω οπίσθια, ιδίως αν πρόκειται για λευκές συστάδες τριχών που δεν περικυκλώνουν το πόδι. Προτιµάται και η καταγραφή λευκών ζωνών στις οπλές ή/και των τελείως λευκών οπλών, που κατά κανόνα αποτελούν συνέχεια εκείνων των άκρων που είναι λευκά. Κηλίδες διάφορων χρωµάτων πάνω σε λευκά σηµεία του ποδιού χαρακτηρίζονται σαν ερµίνας (herminures) αν είναι µαύρες και σαν πέστροφας (truitures) αν είναι ξανθές ή ορφνές. Τέλος οι ραβδώσεις (συνήθως µαύρες) όπως αυτές της ζέβρας χαρακτηρίζονται ως πτυχιές. Οι 8 ελληνικοί όροι που χρησιµοποήθηκαν στο παρελθόν για τα ιπποειδή του στρατού είναι λεκτικά αξιόλογοι αλλά όχι δόκιµοι µε τα σηµερινά δεδοµένα. Για λόγους ιστορικούς και µόνο αξίζει η σύντοµη αναφορά τους (Εγχειρίδιον Εκστρατείας ΕΕ 35-4, ΓΕΣ, 1958): λευκόκηλις, ο ίππος που φέρει λευκή κηλίδα επι της στεφάνης ηµιστεφής, µε επιµήκη λευκή γραµµή στη στεφάνη, εξωτερικώς ή εσωτερικώς ολοστεφής, όταν όλη η στεφάνη είναι λευκή λευκόπτερνος, όταν οι πτέρνες είναι λευκές χοινικοφόρος, όταν το λευκό καλύπτει τη στεφάνη και το µεσοκύνιο χαµαίκνηµις, όταν το λευκό φτάνει στο µέσον ή λίγο άνωθεν του κυνήποδος κνηµιδοφόρος, όταν το λευκό φτάνει στο µέσον ή λίγο άνωθεν του κανόνος υψηλόκνηµις, όταν το λευκό καλύπτει εν µέρει τον καρπό ή τον ταρσό Για τους ίδιους λόγους πιστεύουµε ότι ούτε οι διάφοροι ξενικοί όροι, όπως ο γαλλικός balzane ή ο αγγλικός white sock (άσπρη κάλτσα) είναι δόκιµοι, εκτός του ότι δεν είναι µεταφράσιµοι ή επιστηµονικά σωστοί. Ετσι προτείνουµε να περιγράφονται όποιες λευκές κηλίδες, πλάκες, γραµµές, ή σηµεία των άκρων µε τη φράση λευκό, ακολουθούµενη απ τα ανατοµικά όρια της λευκότητας, λ.χ. στις πτέρνες, ως το µεσοκύνιο, τον κυνήποδα, τον καρπό/ταρσό, µετακάπιο/-τάρσιο, γόνατο, κ.ο.κ. Αν τα όρια είναι ανώµαλα, να γίνονται διευκρινίσεις, λ.χ. λευκό ως τον καρπό, αποκλίνον προς τα κάτω οπισθίως, λευκόν ως το µέσο µετακάρπιο/-τάρσιο προσθίως και ως το άνω τριτηµόριο οπισθίως, κ.α. Στην Εικ 8.12 δίνονται δείγµατα σωστής καταγραφής (δίγλωσσα) των χαρακτηριστικών του ίππου για λόγους σωστής ενηµέρωσης. Σηµειωτέον ότι τα διεθνή διαβατήρια των αγωνιστικών ίππων συµπληρώνονται µόνο στην Αγγλική ή τη Γαλλική γλώσσα, γιατί τούτο είναι υποχρεωτικό απ τον Κτηνιατρ. Κανόνισµό της ιεθνούς Οµοσπονδίας Ιππασίας. Η συµπλήρωση των διαβατηρίων γίνεται µόνο απο ιππιάτρους που είναι γραµµένοι στην επίσηµη λίστα της ΟΙ για κάθε χώρα και όχι απο οποιοδήποτε κτηνίατρο της εν λόγω χώρας. Στην Ελλάδα τα διαβατήρια συµπληρώνονται απ τον οµοσπονδιακό ιππίατρο. 4

Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικά του Σώµατος Πέραν της κεφαλής και των άκρων, ο κορµός του ίππου φέρει κι αυτός ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία σηµειώνονται και µπορεί να είναι εγγενή ή επίκτητα, όπως π.χ.: Εγγενή λευκές κηλίδες σαν νιφάδες χιονιού (snowflakes, rayures): λευκόστικτον µελανές κηλίδες, συνήθως στρογγυλές (charbonnures): µελανόστικτον ερυθρές κηλίδες ή στίγµατα (taches rouges): ερυθρόστικτον µαύρη γραµµή σ όλο το µήκος ή µέρος της ράχης: έγχελυς µαύρες γραµµές κάθετες στην ακρωµία: σταυροειδής ζώνη τέλος κορυφές ιδίως στον αυχένα, το λάρυγγα και την τραχεία Ιδιαίτερη προσοχή πέπει να δίνεται στις κορυφές της κεφαλής αλλά και του σώµατος του ίππου, γιατί συχνά είναι τα µόνα χαρακτηριστικά που υπάρχουν για την ταυτοποίηση του (όταν δεν έχει κανένα λευκό σηµείο στο χρωµατισµό του), πράγµα που παρατηρείται σε ορφνά, φαιά και ξανθά ζώα. Οι Εικ 8.11 και 8.12 περιέχουν παραδείγµατα σωστής περιγραφής των κορυφών του αυχένα, σηµείο όπου η εµφάνιση τους είναι συνηθέστατη Επίκτητα λευκές γραµµές ή κηλίδες απο ουλές τραυµάτων (taches accidentelles, scars) αριθµούς ή σύµβολα δερµοστιξίας, κρυοστιξίας, κ.α. (tattouages, tattoos) ακρωτηριασµός ουράς (κοντόουρα) ή ώτων Σήµερα για την πρόσθετη ταυτοποίηση κάθε ίππου γίνεται δερµοστιξία (τατουάζ), κρυοστιξία (συνήθως στο λαιµό, ράχη ή γλουτό), αλλά και εµφύτευση ηλεκτρονικών chips. Τέλος ένα πρόσθετο ανατοµικό στοιχείο που διαφέρει απο άλογο σε άλογο (όπως π.χ. τα δακτυλικά αποτυπώµατα του ανθρώπου) είναι τα κάστανα που βρίσκονται στην έσω επιφάνεια των µεταταρσίων. Μάλιστα στο παρελθόν, πριν την εφεύρεση πιό µοντέρνων µεθόδων όπως τα ηλεκτρονικά τσιπς, ο σχεδιασµός τους στα διαβατήρια αλόγων που τύχαινε να µη έχουν λευκές τρίχες (άρα δύσκολα στην ταυτοποίηση) ήταν υποχρεωτικός. 5

Εικ 8.1 Παράδειγµα λευκού ίππου (πόνυ Yakut απ τη Βόρ. Σιβηρία) Εικ 8.2 Παράδειγµα µαύρων ίππων (αγέλη πόνυ Fell της Μ. Βρετανίας) Εικ 8.3 Παράδειγµα ξανθών ίππων (καθαρόαιµη φοράδα και πουλάρι) 6

Εικ 8.4 Παράδειγµα ορφνών ίππων (αγέλη πόνυ Gotland της Σουηδίας) Εικ 8.5 Παράδειγµα ισαβέλλειων ίππων (αγέλη πόνυ τύπου Tarpan Πολωνίας) Εικ 8.6 Παράδειγµα ζευγαριού φαιών ίππων (της φυλής Clydesdale απ τη Νότια Σκωτία) 7

Εικ 8.7 Παράδειγµα ερυθρόλευκου ίππου (µινιατούρα Falabella απ την Αργεντινή) Εικ 8.8 Παράδειγµα λυκόχρου ίππου (των φυλών Sorraia-Garrano Ισπανίας) Εικ 8.9 Παράδειγµα ερυθρόφαιου ίππου (Hispano-Arab, Ιβηρική χερσόνησος) 8

Εικ 8.10 Παραδείγµατα ποικιλόχρωµων ίππων, λ.χ. µέλαν (αριστερά) και ξανθό ποικιλόχρωµο (δεξιά) Αντίστοιχα (ΗΠΑ), black και chestnut Pinto overo, Εικ 8.11 Κορυφές της κεφαλής σε σχέση µε λευκά σηµεία, µήνη, φρυά και κορυφές σε σηµεία του αυχένα (3 αριστ.+1 δεξιά) και της τραχείας 9

Εικ 8.12 ιεθνές διαβατήριο ίππου µε εικονιστική και γραπτή περιγραφή 10