6 ο Γυµνάσιο Νέας Ιωνίας Τάξη: Α Τµήµα: 3 Μάθηµα: Αρχαία Ιστορία ιδάσκουσα: Ελ. Σάρδη http://www.krassanakis.gr/olympic.htm ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Εργασία των µαθητών: Μοσχούτη Ελευθέριου ΣεχαϊΜιγκέν Τσαλή Χρήστου Φωτεινάτου Αλέξανδρου Μάιος 2015
Περιεχόµενα Εισαγωγή... 3 1.Η προετοιµασία των αθλητών για τους Ολυµπιακούς Αγώνες.... 4 2.Η πρώτη ηµέρα των Ολυµπιακών Αγώνων.... 4 3.Η δεύτερη µέρα των Ολυµπιακών Αγώνων.... 5 4.Η τρίτη µέρα των Ολυµπιακών Αγώνων.... 5 5.Η τέταρτη ηµέρα των Ολυµπιακών Αγώνων.... 6 6.Η πέµπτη ηµέρα των Ολυµπιακών Αγώνων... 7 Επίλογος... 8 Βιβλιογραφία... 9 2
Εισαγωγή Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του µαθήµατος της αρχαίας ελληνικής Ιστορίας. Στο µάθηµα αναφερθήκαµε στους Ολυµπιακούς Αγώνες, έναν πανελλήνιο θεσµό της αρχαιότητας. Αυτό αποτέλεσε και την αφορµή να θελήσουµε να µελετήσουµε περισσότερο τη διεξαγωγή των Ολυµπιακών Αγώνων στην αρχαιότητα. 3
1.Η προετοιµασία των αθλητών για τους Ολυµπιακούς Αγώνες. Οι αθλητές έπρεπε να γυµνάζονται καθηµερινά ώστε να έχουν διατηρηµένους και δυνατούς τους µυς τους για τους αγώνες. Επίσης η κατάσταση του σώµατός τους έπρεπε να είναι υγιής. Οι αθλητές αυτών των Αγώνων πριν ξεκινήσουν την εξάσκηση, άλειφαν το σώµα τους µε λάδι και µετά µε άµµο, η όποια αναλόγως µε το είδος της βοηθούσε στην υγεία του ανθρώπου. Οι αθλητές των Ολυµπιακών Αγώνων προπονούνταν για δέκα µήνες.πριν από την έναρξη των Αγώνων αθλητές και προπονητές έδιναν όρκοσχετικά µε τον χρόνο προπόνησης. Η προπόνηση όλους τους µήνες γινόταν στην Ολυµπία, εκτός από τον τελευταίο µήνα που γίνονταν στην Ηλιάδα. Αυτό γίνονταν για να µπορούν οι ελλανοδίκες να ελέγχουν το επίπεδο των αθλητών και τις επιδώσεις τους. 2.Η πρώτη ηµέρα των Ολυµπιακών Αγώνων. Το πρωί της πρώτης µέρας των Αγώνων οι αθλητέςπήγαιναν προς το βουλευτήριο της Ολυµπίας,όπου θα έδινανόρκοµαζί και µε τους ελλανοδίκες. Ο κάθε αθλητήςορκιζότανµπροστάσε ένα θυσιασµένοχοίρο. Ο όρκος αναφερόταν στο ότι πραγµατικά οι αθλητές είχανπροπονηθεί για δέκαµήνες και ότι θα σέβονταν τους κανόνες των Αγώνων. Μετά από τον όρκο του ο κάθε αθλητήςµπορούσε να πάει στον ιερόχώρο, την άλτη,σε έναν βωµό και να θυσιάσει κάποιο ζώο σε έναν θεό(π.χ. τον ια, τον Ερµή,τον Απόλλωνα ή ακόµη και τον Ηρακλή). Όρκο έδιναν και οι κριτές, οι ελλανοδίκες,πως θα είναι δίκαιοικριτές προς τους αθλητές. Μετά από τον όρκο αυτό ξεκινούσαν οι αγώνες των παιδιών απο12 µέχρι 18 ετών. Το απόγευµα της ίδιαςµέραςήτανελεύθεροι οι αθλητές να συναντήσουνφίλους,να ξεκουραστούν ή και να δουν τα αξιοθέατα του χώρου των Αγώνων (π.χ. τον ναό του ία µε το χρυσελεφάντινο άγαλµά του καθώς και τον ναό της Ήρας). 4
3.Η δεύτερη µέρα των Ολυµπιακών Αγώνων. Την δεύτερηµέρα οι Αγώνεςξεκινούσαν µε τις αρµατοδροµίες και συνεχίζονταν µε τις ιπποδροµίες ενώ το απόγευµα διεξαγόταν το πένταθλο. Στις ιπποδροµίες έτρεχαν τόσο νεαρά και λίγο πιο αδύναµα άλογα όσο και άλογα πιο µεγάλης ηλικίας και άρα πιο δυνατά. Τα µέτρα που έτρεχαν τα νεαρά άλογα ήταν 4.000 µέτρα ενώ στα πιο µεγάλα η απόσταση που έπρεπε να καλυφθεί ήταν 13.000µέτρα. Το πένταθλοπεριελάµβανε πέντε αθλήµατα τα οποίαήταν oδίσκος,το ακόντιο, το άλµα,ο δρόµος και η πάλη.αν ο αθλητής κέδριζε στα τρία πρώτα αθλήµατα, τα άλλα δύο ακυρώνονταν. Ο δίσκοςήταν πολύ πιο βαρύς από ότι σήµερα και ήταν φτιαγµένος είτε από µάρµαρο,είτε από µόλυβδο,είτε από χαλκό. Για το ακόντιουπήρχεειδικήτεχνικήρίψης του για να αποφευχθούν τα ατυχήµατα. Το άλµαήταν πάντα εις µήκος(σε αντίθεση µε σήµερα που υπάρχει και το άλµα εις ύψος). Τα µήκη των αθλητώνυπολογίζοντανβάζονταςέναξύλο στο σηµείο που έφτασε ο άλτης. 4.Η τρίτη µέρα των Ολυµπιακών Αγώνων. Την τρίτη µέρα διεξάγονταν το τέταρτο αγώνισµα του πένταθλου: ο δρόµος. Ο δρόµοςήταν ένα από τα σηµαντικότερααθλήµατα. Το απόγευµααυτής της ηµέραςδιεξάγονταν τα αθλήµατα του δρόµου, ο δόλιχοςκαι ο δίαυλος. Ο δόλιχος ήταναγώναςαντοχής και αντιστοιχούσε στα 3.800-4.600 µέτρα.αυτός ήταν και ο µεγαλύτερος αγώνας δρόµου στην αρχαιότητα. Οι στροφές στο στάδιοήταναπότοµες και δεν υπήρχαν διαδροµές όπως σήµερα. Επιπλέον, οι αγώνεςήτανσκληροίγιατί κάθε αθλητήςµπορούσε να σπρώξει τοναντίπαλό του. Το άλλο αγώνισµαήταν ο δίαυλος, ίσος µε δυο στάδια,δηλαδήπερίπου 370 µέτρα. Επίσης,όποιος αθλητήςξεκινούσενωρίτερα από το 5
σάλπισµατιµωρούνταν µε µαστίγωµα και την δεύτερηφορά µε αποκλεισµό από τους Αγώνες. Η τρίτη µέρα των Αγών περιελάµβανε πολλές θρησκευτικές τελετές: το πρωί γινόταν η πιο σηµαντική εκδήλωση των Ολυµπιακών Αγώνων, η θυσία στον ία στονναό του ια στον ιερόχώρο της Άλτης. Όλοι οι αθλητές και οι αντιπρόσωποι των πόλεωνήτανεκεί. Εκείπρόσφεραν 100 βόδια στον ια ως εκατόµβη, για θυσία στο βωµό του µεγαλοπρεπούςναού στον οποίοβρίσκοντανµέσα το χρυσελεφάντινοάγαλµα του ία. Μετά την λήξη των αγωνισµάτων, στο χώρο του Πρυτανείου, ενόςψυχαγωγικούκτιρίουγινόταν το συµπόσιο (δείπνο)που ήταν για τους επισήµους των αγώνων. Παρόλα αυτά όλοι στην ολύµπιαδειπνούσαν από το κρέας των ζώων που θυσιάστηκαν. Το γεύµαήτανδηµόσιο. Έτσιολοκληρώνονταν η τρίτηµέρα των ολυµπιακώναγώνων. 5.Η τέταρτη ηµέρα των Ολυµπιακών Αγώνων. Το πρωί της τετάρτηςηµέραςγίνονταν η πάλη. Οι παλαιστές έπρεπε να είναι πάνταδυνατοί διότι οι µικρόσωµοιάντρες δεν είχανπολλέςπιθανότητες να κερδίσουν. Οι Έλληνεςπαλαιστέςχρησιµοποιούσανκάθεείδος λαβές και χτυπήµατα,σηκώµατα και κινήσεις για να ρίξουν τον αντίπαλό τους στο έδαφος. Οι παλαιστέςέβαζαν στο σώµα τους λάδι και σκόνη για να µπορούν να γίνουνεύκολα οι λαβες. Για να νικήσει ο αθλητής τον αγώναέπρεπε η πλάτη του αντιπάλου να ακουµπήσει στο έδαφος. Αυτό έπρεπε να επαναληφτεί τρεις φορές για την νίκη τουαγώνα. Στην πάλη δεν υπήρχανγύροι,οπότεέπρεπε να παλεύουνµέχρικάποιος από τους δυο να παραδεχτεί την ήττα του. Την ώρα που ο ήλιοςµεσουρανούσεάρχιζε το πιο δύσκολοάθληµα, η πυγµαχία. Οι πυγµάχοισυχνάείχαντραύµατα και σηµάδια. Οι πυγµάχοι δεν φορούσανγάντια,όπωςσήµερα,φορούσαν όµως ταινίεςγύρω από τα χέρια τους. Το πιο συχνόσηµείο που χτυπούσαν οι πυγµάχοιήταν το κεφάλι. Το τελευταίο αγώνισµα πάλης ήταν το «παγκράτιο», που σηµαίνει «όλη η δύναµη» και συνδύαζε πάλη και πυγµαχία. Οι µόνες επιθέσεις που απαγορεύονταν στο παγκράτιο ήταν στα µάτια και το δάγκωµα. 6
Τελευταία αγώνισµα των Ολυµπιακών Αγώνων ήταν η οπλιτοδροµία, δηλ. ο αγώνας δρόµος µε πανοπλία. Υπενθύµιζε ότι σκοπός του αθλητισµούς ήταν και η προετοιµασία για τον πόλεµο. Οι αθλητές έτρεχαν δύο φορές το µήκος του σταδίου φορώντας περικεφαλαίες και κρατώντας ασπίδες. Οι συµµετέχοντες ήταν µόνο 25 γιατί µόνο 25 ήταν οι ισοβαρείς ασπίδες που βρίσκονταν στο ιερό του ία. 6.Η πέµπτη ηµέρα των Ολυµπιακών Αγώνων Τα αγωνίσµατα είχαν τελειώσει. Την ηµέρα αυτή γινόταν η ποµπή των αθλητών µε επικεφαλής τους νικητές. Οι νικητές στεφανωµένοι µε κόκκινες ταινίες στο κεφάλι, τα χέρια και τα πόδια πήγαιναν στο ναό του ία. Στην είσοδο του ναού οι Ελλανοδίκες στεφάνωναν τους νικητές µε ένα στεφάνι από την αγριελιά, του ιερού δέντρου έξω από το ναό του ία. Τα στεφάνια ήταν φτιαγµένα από κλαδιά που είχε κόψει µε χρυσό δρεπάνι ένα επιλεγµένο αγόρι αµφιθαλές, δηλ. του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς. Όταν στεφανώνονταν οι αθλητές, έτρεχαν όλοι να τους συγχαρούν. Το βράδυ γινόταν δηµόσιο συµπόσιο αλλά και µεγαλοπρεπείς συγκεντρώσεις ιδιωτικού χαρακτήρα. Όλοι έπιναν κρασί, τραγουδούσαν και αντάλλαζαν εντυπώσεις από τους Αγώνες. 7
Επίλογος Οι Ολυµπιακοί Αγώνες ήταν οι σπουδαιότεροι αγώνες των Ελλήνων. Τιµή αποτελούσε ακόµη και µόνο η συµµετοχή σε αυτούς. Βραβείο για τους νικητές ήταν ο κότινος, το στεφάνι της αγριελιάς που φορούσαν. Ωστόσο, πολλές πόλεις έδιναν στους νικητές ως έπαθλο χρηµατικό ποσό ή άλλες τιµές. Επίσης, µετά την ολοκλήρωση των αγώνων ο νικητής ή οι φίλοι του έστηναν στην Ολυµπία έναν ανδριάντα του για να θυµίζει σε όλους πως ο νικητής, εκείνη τη µοναδική στιγµή της νίκης του, είχε γίνει όµοιος µε θεό. Οι αρχαίοι Ολυµπιακοί Αγώνες καταργήθηκαν το 393 π.χ. από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο επειδή θεωρήθηκαν ειδωλολατρική εκδήλωση. Έτσι η 286 η Ολυµπιάδα ήταν και η τελευταία. Το 1894 οι Ολυµπιακοί Αγώνες αναβίωσαν στη σύγχρονη εποχή χάρη στην ιδέα του Γάλλου βαρώνου, Πιερ ντε Κουµπερτέν. 8
Βιβλιογραφία Γουόφ, Ρ. (2000). Οι Ολυµπιακοί Αγώνες στην αρχαία Ελλάδα (µτφρ. Μαρία Λεβεντοπούλου). Αθήνα: εκδ. Πατάκης. 9