1 Γενικές εξετάσεις 011 Χημεία Γ λυκείου θετικής κατεύθυνσης ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α1. Το στοιχείο που περιέχει στη θεμελιώδη κατάσταση τρία ηλεκτρόνια στην p υποστιβάδα έχει ατομικό αριθμό: α. 5 β. 7 γ. 9 δ. 15 Α. Από τα παρακάτω ανιόντα, ισχυρότερη βάση κατά Brönsted-Lowry είναι: α. β. γ. δ. H N l l 4 Α. Από τα παρακάτω διαλύματα, μεγαλύτερη ρυθμιστική ικανότητα έχει: α. H 0,1M H Na 0,1M β. H 0,01M H Na 0,01M γ. H 0,5M H Na 0,5M δ. H 1,0M H Na 1,0M Α4. Ο δεσμός μεταξύ του ου και του ου ατόμου άνθρακα στην ένωση H H = H δημιουργείται με επικάλυψη υβριδικών τροχιακών: α. β. γ. sp sp sp sp sp sp δ. sp sp A5. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη.
α. Οι τομείς s και p του περιοδικού πίνακα περιέχουν και 6 ομάδες αντίστοιχα. β. Ο αριθμός τροχιακών σε μία υποστιβάδα, με αζιμουθιακό κβαντικό αριθμό l, δίνεται από τον τύπο: l 1. γ. Το ph υδατικού διαλύματος Na συγκέντρωσης 10 8 M είναι 6. δ. Κατά την προσθήκη Ηl στο προπίνιο, προκύπτει ως κύριο προϊόν το 1, διχλωροπροπάνιο. ε. Κατά την προσθήκη Na σε αιθανόλη, παρατηρείται έκλυση αερίου. Α1. β. A. α. A. δ. A4. β. Α5. α. Σωστό β. Σωστό γ. Λάθος δ. Λάθος ε. Σωστό Θ EMA B B1. Δίνονται τα άτομα/ιόντα: 1 Mg, 15 P, 19 K, 6 Fe. α. Να γράψετε τις ηλεκτρονιακές δομές τους (κατανομή ηλεκτρονίων σε υποστιβάδες). (μονάδες 4) β. Να γράψετε τον αριθμό των μονήρων ηλεκτρονίων που περιέχει καθένα από τα άτομα/ιόντα: 15 P, 19 K, 6 Fe (μονάδες ) Μονάδες 7 B. Να αιτιολογήσετε τις επόμενες προτάσεις: α. Η 1 η ενέργεια ιοντισμού του 17 l είναι μεγαλύτερη από την 1 η ενέργεια ιοντισμού του 16 S. β. Η αντίδραση: HN F N HF, είναι μετατοπισμένη προς τα δεξιά. γ. Κατά την αραίωση ρυθμιστικού διαλύματος σε σχετικά μικρά όρια, το ph του διατηρείται πρακτικά σταθερό. δ. To ph στο ισοδύναμο σημείο, κατά την ογκομέτρηση διαλύματος NH με πρότυπο διάλυμα Hl, είναι μικρότερο του 7. ε. Κατά την προσθήκη HN σε καρβονυλική ένωση και στη συνέχεια υδρόλυση του προϊόντος, προκύπτει υδροξυοξύ. Μονάδες 10 B. Κάθε μία από τις ενώσεις: HH=, H, H H= και H, περιέχεται αντίστοιχα σε τέσσερις διαφορετικές φιάλες. Πώς θα ταυτοποιήσετε την ένωση που περιέχεται σε κάθε φιάλη, αν διαθέτετε μόνο τα εξής αντιδραστήρια: α. αντιδραστήριο Fehling, β. διάλυμα I παρουσία Na, γ. όξινο διάλυμα KMn 4. Να γράψετε τις παρατηρήσεις στις οποίες στηριχτήκατε για να κάνετε τις παραπάνω ταυτοποιήσεις. Μονάδες 8 Β1. α. Mg : 1 P : 15 K : 19 Fe 6 6 : s s s p p p 6 6 s s p p 6 4s 6 6 6 s p s p d 1
β., 1, 4 Β. α. Βρίσκονται στην ίδια περίοδο. Το l έχει μεγαλύτερο δραστικό πυρηνικό φορτίο, αυξημένες έλξεις άρα αποβάλλει πιο δύσκολα το ηλεκτρόνιο. β. Το HF είναι ασθενές οξύ ενώ το HN ισχυρό. Η αντίδραση μετατοπίζεται στους ασθενέστερους ηλεκτρολύτες. γ. Ο λόγος o a β ή a παραμένει σταθερός. δ. ΝΗ Hl NH 4l Στο ισοδύναμο σημείο περιέχεται NH 4 l. NH 4 l NH 4 4 l NH H NH H Το διάλυμα είναι όξινο. Το l δεν αντιδρά με ε. R H HN R H N R H διότι το συζυγές οξύ Hl είναι ισχυρό. R HN R R N H R H H H R Β. Η ένωση HH με Fehling δίνει ίζημα, αποχρωματίζει το όξινο δ/μα KMn 4 ενώ με I, Na δεν δίνει ίζημα. Η ένωση H αποχρωματίζει το όξινο δ/μα KMn 4 ενώ δεν αντιδρά με Fehling και I, Na. Η ένωση Η ένωση H H αντιδρά με Fehling, με όξινο δ/μα KMn 4 και με I, Na. H R H δεν αντιδρά με κανένα από τα αντιδραστήρια. ΘΕΜΑ Γ Γ1. Δίνονται οι παρακάτω χημικές μετατροπές:
4 Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Θ. Μονάδες 14 Γ. Διαθέτουμε ομογενές μείγμα δύο αλκοολών του τύπου H 8. Το μείγμα χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη. i. Το 1 ο μέρος αντιδρά με περίσσεια διαλύματος I Na και δίνει 78,8 g κίτρινου ιζήματος. ii. Το ο μέρος απαιτεί για την πλήρη οξείδωσή του,l διαλύματος KMn 4 0,1M παρουσία H S 4. Να βρεθούν τα mol των συστατικών του αρχικού μείγματος. Δίνεται: (HI ) 94 M r = Γ1. Α: H HH Β: H H Γ: H H = H Δ: H HH I H Ε: H HMgI Ζ: H HH H MgI H H Θ: H HH H Γ. Το μείγμα περιέχει x mol H H H και ψ mol H HH 1o μέρος H HH 4I 6Na H Na HI 5NaI 5H ψ ψ mol mol ψ 78,8 mol = άρα ψ = 0,4mol 94 ο μέρος Μονάδες 11 5H H H 4KMn 4 6H S 4 5H H 4MnS 4 K S 4 11H x mol mol 5x
5 5H H H KMn 4 H S 4 5H H MnS 4 K S 4 8H 0, mol 0, 08 mol n KMn4 x = c V άρα 0,08 = 0, άρα x = 0, 6 mol 5 ΘΕΜΑ Δ Διαθέτουμε υδατικά διαλύματα Na H Δ1. Να υπολογιστεί το ph του διαλύματος Α; 0,1 M (διάλυμα Α) και NaF 1 M (διάλυμα Β). Μονάδες 4 Δ. Πόσα ml H πρέπει να προσθέσουμε σε 10 ml του διαλύματος Α, για να μεταβληθεί το ph του κατά μία μονάδα; Μονάδες 6 Δ. Πόσα ml διαλύματος Ηl 0,01M πρέπει να προσθέσουμε σε 10 ml διαλύματος Α, για να προκύψει ρυθμιστικό διάλυμα με ph = 5; Μονάδες 6 Δ4. 10 ml του διαλύματος Α αναμειγνύονται με 40 ml του διαλύματος Β και προκύπτουν 50 ml διαλύματος Γ. Να υπολογιστεί το ph του διαλύματος Γ. Μονάδες 9 Δίνεται ότι: Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία θ = 5, (HF) 4 14 K a = 10, K w = 10. ο (H) 5 K a = 10, Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. Δ1. H Na H Na (M) 0,1 0,1 0,1 To Na δεν αντιδρά με H H H 0,1 x x x Kb 14 Kw 10 9 = = = 10 ( H ) 5 Ka (H ) 10 H διότι η συζυγής βάση Na είναι ισχυρή (M) x 5 Kb = άρα x = 10 M p = 5 ph = 9 0,1 x
6 Δ. H Na H Na (M) H H H y y y (M) Το διάλυμα είναι βασικό, έχουμε μείωση του ph 6 ph = 8, p = 6, y = 10 M y Kb = άρα = 10 M y n 1 = n 1V1 = V V 1 H = V V = 1 0,01 = 0,99 L = 990 ml Δ. n 0,001mol H Na = n Hl = 0,01V V ολ = (0,01 V)L 1V V = V 1 0,1 0,01 = 10 = Προκύπτει P.Δ. άρα αντιδρά όλη η ποσότητα του Hl. H Na Hl H Nal(mol) αρχ. 0,001 0,01V α-π 0,01V 0,01V 0,01V 0,01V τελ. 0,001-0,01V 0,01V 0,01V 1L To Nal δεν επηρεάζει το ph του δ/τος. H Na [ ] H = Ka 0,001 0,01V 0,01V = M H Η M V = V ολ H Η H Na άρα 10 5 = 10 5 ολ 0,01V 0,001 0,01V οπότε V = 0,05L = 50 ml Δ4. n 0,001mol H Na = n NaF = 0,04 mol V ολ = 0,05L 0,001 = 0,05 H Na = 0,04 NaF = = 0,8 M 0,05 0,0 M H Na H Na (M) 0,0 0,0 0,0
7 NaF Na F (M) 0,8 0,8 0,8 Το Na δεν αντιδρά με H H H ( M) H 0,0 ω z z z 0,0-z z zω F H HF ( M) 0,8 z ω ω ω 0,8-ω ω zω Kb(H Kb(F ) = Kw Ka(HF) z (z ω) ) = 0,0 z = 10 10 άρα 11 z (z ω) = 10 (1) ω(z ω) Kb(F ) = 0,8 ω άρα 11 ω(z ω) = 8 10 () ( 1) () : (z ω) = 10 10 5 z ω = 10 άρα p = 5, ph = 9