8. Η Λειτουργική ωρίµανση των κέντρων των νέων περιφερειακών κοινοτήτων. (στο λεκανοπέδιο Αττικής)

8. Η Λειτουργική ωρίµανση των κέντρων των νέων περιφερειακών κοινοτήτων. (στο λεκανοπέδιο Αττικής)

8.1. Εισαγωγή H Αθήνα οικονοµική πολιτική και διοικητική πρωτεύουσα της Ελλάδος από το 1833 αναπτύχθηκε πάνω σε αρχαιότατους οικισµούς 2000 ετών και πλέον, χωρίς ρυθµιστικό σχέδιο και αρχές. Στη χωροθέτηση των οικονοµικών δραστηριοτήτων όµως επικράτησε ένα laiser faire, κάτω από την επιρροή συνεχών πολιτικών πιέσεων. Έτσι η Αγορά διαµόρφωσε, µε επάλληλες διαδοχικές αλλαγές, «καταστάσεις ισορροπίας των λειτουργιών» τόσο στο Θεµατικό επίπεδο όσο και στην χωρική κατανοµή τους. Η σηµασία των πραγµατοποιηµένων δραστηριοτήτων µέσα στο Αστικό Ιστό είναι καθοριστική για την ίδια την φύση της πόλης και διαµορφώνει τον λειτουργικό χαρακτήρα της. Η κατανοµή των χρήσεων της, µέσα στο σώµα της πόλης και οι σχετικές τους θέσεις αποτελούν το κλειδί για - την ορθή λειτουργία - το κυκλοφοριακό - το περιβάλλον, και - την κοινωνική υποδοµή του. Η συσσώρευση πληθυσµού και οι αυξανόµενες απαιτήσεις, οδήγησαν στην «επέκταση της πόλης» και στη δηµιουργία νέων περιοχών κατοικίας που όµως δεν συµβάδισε µε τη δηµιουργία αντίστοιχων κέντρων που να εξυπηρετούν τις καθηµερινές ή εβδοµαδιαίες ανάγκες τους σε υπηρεσίες και προµήθεια αγαθών. Έτσι, στις νέες περιοχές, είτε δεν υπάρχουν λειτουργικά κέντρα, είτε αυτά υπολειτουργούν µε αποτέλεσµα ο πληθυσµός που διαµένει στους πιο αποµακρυσµένους δήµους να αναγκάζεται να διανύει µεγάλες διαδροµές για να εξυπηρετηθεί στα µεγάλα κέντρα που έχουν ιζηµατογενώς διαµορφωθεί, µε αποτέλεσµα µεγάλη απώλεια χρόνου, επιδείνωση του ήδη βεβαρηµένου κυκλοφοριακού δικτύου και περαιτέρω µόλυνση του περιβάλλοντος. Εµπειρικά διαπιστώνεται η λειτουργική υπό-εξυπηρέτηση των κατοίκων των περιµετρικών δήµων από τα υπάρχοντα λειτουργικά κέντρα τους. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε αύξηση των καθηµερινών ταξιδιών προς τα κέντρα των κεντρικών δήµων διογκώνοντας την αστική κινητικότητα και λόγω της χαµηλής αστικής προσβασιµότητας (εξαιτίας του ανεπαρκούς δικτύου) και πολύπλοκης αστικής προσπελασιµότητας (λόγω µη ορθολογικής κατανοµής των χρήσεων) αυξάνουν τη µόλυνση λόγω των εκπεµπόµενων ρύπων από τους έτσι δηµιουργούµενους αυξανόµενους φόρτους κυκλοφορίας. Η πρόκληση συνίσταται στην διαπίστωση των Λειτουργικών Οικιστικών Συνιστωσών ( οµών) και στον εµπλουτισµό των δραστηριοτήτων των περιµετρικών κέντρων ώστε να εξυπηρετούνται οι κάτοικοι και να αποτρέπονται οι ηµερήσιες και εβδοµαδιαίες µετακινήσεις. Στόχος µας είναι η διαπίστωση της κλαδικής σύνθεσης των κέντρων των περιφερειακών δήµων. Σαν τέτοιους επιλέγουµε να εξετάσουµε τους δήµους εκείνους που βρίσκονται στα όρια του λεκανοπεδίου και απέχουν µεγάλη απόσταση από το δίπολο που σχηµατίζει το µητροπολιτικό κέντρο της Αθήνας µε το µεγαλύτερο λιµάνι της χώρας, τον Πειραιά τις δραστηριότητες των οποίων αφαιρούµε στις αναλύσεις µας. Η κλαδική ωρίµανση θα προκύψει από την εξέταση σύγκριση των θεµατικών οµαδοποιήσεων των δύο λειτουργικών δοµών 1978 και 1988. 8.2. Οι οικονοµικές δραστηριότητες στο λεκανοπέδιο Αττικής Τα στοιχεία της απογραφής των οικονοµικών δραστηριοτήτων το 1978 και το 1988 στους 56 συνολικά δήµους του λεκανοπεδίου Αττικής εµφανίζονται στον πίνακα 1. Οι οικονοµικές δραστηριότητες που καταγράφηκαν σε διψήφιο κωδικό της Ε.Σ.Υ.Ε είναι 37, και ο συνολικός αριθµός απασχολούµενων σε αυτές είναι 686.700 το 1978 και 586.138 το 1988. Οι δύο δήµοι, Αθηναίων και Πειραιώς, συγκεντρώνουν το 54% του συνόλου

των απασχολουµένων και οι υπόλοιποι 54 δήµοι το 46%, σύµφωνα µε την απογραφή του 1978. Στην απογραφή του 1988 παρουσιάζεται το φαινόµενο οι δύο µεγάλοι δήµοι να συγκεντρώνουν µικρότερο ποσοστό ήτοι 45% επί του συνόλου γεγονός που δείχνει την διόγκωση των 54 περιµετρικών δήµων. Θεµατικά ως καθαρές «λειτουργίες κέντρου» θεωρούµε τις δραστηριότητες: (63) -Μεσίτες και αντιπρόσωποι (64+65) - Λιανικό εµπόριο (66) - Εστιατόρια και ξενοδοχεία (73) - Επικοινωνίες (81) - Τράπεζες και λοιπά οικονοµικά ιδρύµατα (82) - Ασφάλειες (83) - ιεκπεραιώσεις υποθέσεων (84) - Ενοικιάσεις κινητών (97) - Υπηρεσίες υγιεινής και νεκροταφείων (96) - Πρόνοια (93) - Παιδεία (97) - Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού (98) - Προσωπικές υπηρεσίες Επειδή οι δήµοι Αθηναίων και Πειραιώς έχουν πέραν της τοπικής λειτουργίας τους και υπερτοπική τοιαύτη και στοχεύουν στη λειτουργική εξυπηρέτηση όχι µόνο των κατοίκων τους αλλά και των κατοίκων αφ ενός µεν ολόκληρου του λεκανοπεδίου αφ ετέρου δε και των ζωνών επιρροής τους οι οποίες εξαντλούνται σχεδόν σε όλη τη Στερεά και Νησιωτική Ελλάδα, κατά τη διερεύνηση των λειτουργικών δοµών των ετών 1978 1988 θα συµπεριλάβουµε µόνο τους 54 περιφερειακούς δήµους, προκειµένου να διαπιστώσουµε την καθαρά τοπική Λειτουργική δοµή τους και τη θεµατική σύνθεση των κέντρων τους κατά τα έτη 1978-1988. 8.3. Η Λειτουργική οµή της Απασχόλησης των 54 δήµων το 1978. Για να αποκαλύψουµε τη λειτουργική δοµή των 54 περιφερειακών δήµων πραγµατοποιούµε Ανάλυση Κυρίων Συνιστωσών στους απασχολούµενους της απογραφής του 1978 στις 37 οικονοµικές δραστηριότητες όπως αυτές κατανέµονται στα 31.164 οικοδοµικά τετράγωνα των δήµων. Από την ανάλυση προκύπτουν 6 Συνιστώσες προϊόν των οµαδοποιήσεων των Οικονοµικών ραστηριοτήτων µε βάση τις γραµµικές σχέσεις του αριθµού των απασχολουµένων στα Οικοδοµικά Τετράγωνα. Από τους παράγοντες αυτούς µόνο ο 3 ος και ο 6 ος περιέχουν δραστηριότητες κέντρου, αναµεµειγµένες όµως µε βιοµηχανικές δραστηριότητες (από τις 15 δραστηριότητες του 3 ου παράγοντα οι 7 είναι δραστηριότητες κέντρου και από τις 4 δραστηριότητες του 6 ου παράγοντα οι τρείς είναι δραστηριότητες κέντρου και η άλλη βιοµηχανική). Η κατάσταση αυτή διαµορφώθηκε διαχρονικά δεδοµένου ότι οι περιφερειακοί δήµοι αρχικά ήταν τόποι εγκατάστασης βιοµηχανιών που µεταγενέστερα η επέκταση της πόλης τις µετέτρεψε σε περιοχές κατοικίας, και έτσι οι Βιοµηχανικές δραστηριότητες παρουσιάζονται αναµεµειγµένες µε τις Τριτογενείς. Έτσι τα κέντρα των δήµων διαµορφώνονται θεµατικά από τις δραστηριότητες: Βιοµηχανικές ραστηριότητες: 1. Βιοµηχανίες προϊόντων εξ ελαστικού και πλαστικής ύλης 2. Βιοµηχανίες επίπλων και ειδών επιπλώσεως 3. Χονδρικό εµπόριο απορριµµάτων και αποκοµµάτων 4. Κατασκευή µηχανών και συσκευών, εκτός των ηλεκτρικών και των µέσων µεταφοράς 5. Βιοµηχανίες ειδών υποδήσεως, ενδυµασίες και διαφόρων ειδών εξ υφάσµατος 6. Λοιπές βιοµηχανίες 7. Βιοµηχανίες χάρτου 8. Βιοµηχανίες δέρµατος και γουναρικών, εκτός των ειδών ενδύσεως και υποδήσεως 9. Εκτυπώσεις, εκδόσεις και συναφείς δραστηριότητες

Πίνακας 1 (πηγή Ε.Σ.Υ.Ε.) Στοιχεία Απογραφής 1978 Στοιχεία Απογραφής 1988 Βιοτεχνία Βιοµηχανία Εµπόριο Μεταφο ρές Τράπεζες και Ενοικιάσεις Υπηρεσίες 54 ΗΜΟΙ ΑΘΗΝΑ- Οικονοµικές 54 ΗΜΟΙ ΑΘΗΝΑ- 54 ΗΜΟΙ ΑΘΗΝΑ- ΑΘΗΝΑ- /ΕΠΙ ΠΕΙΡΑΙΑΣ/Ε ΣΥΝΟΛΟ /ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑΣ/ΕΠΙ 54 ΗΜΟΙ ΣΥΝΟΛΟ ραστηριότητες ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΤΟΥ ΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΣΥΝΟΛ ΣΥΝΟΛΟΥ ΟΥ Βιοµηχανία ειδών διατροφής εκτός ποτών 11.779 10.119 21.898 0,54 0,46 15.524 6.549 22.073 0,70 0,30 Βιοµηχανία ποτών 2.377 769 3.146 0,76 0,24 3.240 314 3.554 0,91 0,09 Καπνοβιοµηχανία 173 2.544 2.717 0,06 0,94 239 1.498 1.737 0,14 0,86 Υφαντικές βιοµηχανίες 22.215 9.997 32.212 0,69 0,31 15.281 4.273 19.554 0,78 0,22 Βιοµηχανίες ειδών υποδήσεως, ενδυµασίες και διαφόρων ειδών εξ υφάσµατος 19.772 20.922 40.694 0,49 0,51 25.240 16.418 41.658 0,61 0,39 Βιοµηχανίες ξύλου και φελλού εκτός τις επιπλοποιίες 6.680 2.060 8.740 0,76 0,24 4.781 1.199 5.980 0,80 0,20 Βιοµηχανίες επίπλων και ειδών επιπλώσεως 9.385 4.992 14.377 0,65 0,35 8.373 3.029 11.402 0,73 0,27 Βιοµηχανίες χάρτου 1.375 4.182 5.557 0,25 0,75 1.894 3.023 4.917 0,39 0,61 Εκτυπώσεις, εκδόσεις και συναφείς δραστηριότητες 5.098 8.221 13.319 0,38 0,62 6.943 8.322 15.265 0,45 0,55 Βιοµηχανίες δέρµατος και γουναρικών, εκτός των ειδών ενδύσεως και υποδήσεως 1.509 1.819 3.328 0,45 0,55 1.606 1.314 2.920 0,55 0,45 Βιοµηχανίες προϊόντων εξ ελαστικού και πλαστικής ύλης 8.002 2.750 10.752 0,74 0,26 6.107 1.465 7.572 0,81 0,19 Χηµικές βιοµηχανίες 8.344 6.079 14.423 0,58 0,42 9.106 4.402 13.508 0,67 0,33 Βιοµηχανίες παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα 465 343 808 0,58 0,42 617 796 1.413 0,44 0,56 Βιοµηχανίες προϊόντων εκ µη µεταλλικών ορυκτών, εκτός των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακος 7.843 2.842 10.685 0,73 0,27 6.758 1.513 8.271 0,82 0,18 Βασικές µεταλλουργικές βιοµηχανίες 543 631 1.174 0,46 0,54 518 451 969 0,53 0,47 Κατασκευή τελικών προϊόντων εκ µετάλλου, εκτός µηχανών και µεταφορικού υλικού 15.563 6.859 22.422 0,69 0,31 12.678 3.259 15.937 0,80 0,20 Κατασκευή µηχανών και συσκευών, εκτός των ηλεκτρικών και των µέσων µεταφοράς 3.887 4.749 8.636 0,45 0,55 3.611 2.415 6.026 0,60 0,40 Κατασκευή ηλεκτρικών µηχανών, συσκευών και λοιπών ειδών 11.647 4.979 16.626 0,70 0,30 9.222 3.856 13.078 0,71 0,29 Κατασκευή µεταφορικών µέσων 6.535 14.673 21.208 0,31 0,69 17.236 8.794 26.030 0,66 0,34 Λοιπές βιοµηχανίες 2.247 4.865 7.112 0,32 0,68 3.370 4.834 8.204 0,41 0,59 Χονδρικό εµπόριο 13.080 36.352 49.432 0,26 0,74 28.466 32.254 60.720 0,47 0,53 Χονδρικό εµπόριο απορριµµάτων και αποκοµµάτων 195 207 402 0,49 0,51 143 114 257 0,56 0,44 Μεσίτες και αντιπρόσωποι 656 4.992 5.648 0,12 0,88 819 1.038 1.857 0,44 0,56 Λιανικό εµπόριο 52.083 60.355 112.438 0,46 0,54 60.832 53.204 114.036 0,53 0,47 Εστιατόρια και ξενοδοχεία 15.541 19.782 35.323 0,44 0,56 18.338 19.835 38.173 0,48 0,52 Μεταφορές 60.619 74.222 134.841 0,45 0,55 14.724 25.852 40.576 0,36 0,64 Αποθηκεύσεις 428 342 770 0,56 0,44 467 336 803 0,58 0,42 Επικοινωνίες 3.984 12.039 16.023 0,25 0,75 6.647 7.203 13.850 0,48 0,52 Τράπεζες και λοιπά οικονοµικά ιδρύµατα 4.185 18.094 22.279 0,19 0,81 5.663 15.669 21.332 0,27 0,73 Ασφάλειες 654 5.591 6.245 0,10 0,90 2.947 6.012 8.959 0,33 0,67 ιεκπεραιώσεις υποθέσεων 4.028 13.804 17.832 0,23 0,77 5.330 10.906 16.236 0,33 0,67 Ενοικιάσεις κινητών 269 713 982 0,27 0,73 2.181 1.184 3.365 0,65 0,35 Υπηρεσίες υγιεινής και νεκροταφείων 1.683 1.066 2.749 0,61 0,39 2.063 89 2.152 0,96 0,04 Πρόνοια 0 0 0 - - 6.376 2.306 8.682 0,73 0,27 Ιατρικές και υγειονοµικές υπηρεσίες 0 8 8 0,00 1,00 1.161 3.218 4.379 0,27 0,73 Παιδεία 0 0 0 - - 4.977 1.346 6.323 0,79 0,21 Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού 3.162 4.418 7.580 0,42 0,58 9.901 4.469 14.370 0,69 0,31 Σύνολο 306.006 366.380 672.386 0,46 0,54 323.379 262.759 586.138 0,55 0,45 Τριτογενείς ραστηριότητες:

10. ιεκπεραιώσεις υποθέσεων 11. Επικοινωνίες 12. Αποθηκεύσεις 13. Εστιατόρια και ξενοδοχεία 14. Μεσίτες και αντιπρόσωποι 15. Ασφάλειες 16. Τράπεζες και λοιπά οικονοµικά ιδρύµατα, 17. Προσωπικές υπηρεσίες 18. Μεταφορές 19. Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού Πίνακας 2 ΟΙ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΟΜΗΣ 1978 54 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΙ ΗΜΟΙ ΤΟΥ ΛΕΚΑΝΟΠΕ ΙΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ Απογραφή 1978 Rotated Component Matrix(a) Παράγον τες 1 2 3 4 5 Οικονοµικές ραστηριότητες Κωδικοί ΕΣΥΕ ιαβρο χές Υφαντικές βιοµηχανίες d_23 0,78 Βιοµηχανίες ξύλου και φελλού εκτός τις επιπλοποιίες d_25 0,65 Βιοµηχανίες d_64+65 καταναλωτικώ Λιανικό εµπόριο 0,40 ν και Βιοµηχανία ειδών διατροφής εκτός ποτών d_20 0,38 ενδιαµέσων Βασικές µεταλλουργικές βιοµηχανίες d_34 0,33 προϊόντων Κατασκευή µεταφορικών µέσων d_38 0,08 Παραγωγή διαρκών αγαθών- ιακίνηση στο εµπόριο Βιοµηχανίες διαρκών αγαθών, ειδών εξοπλισµού, και τριτογενείς δραστηριότητε ς. Ενοικιάσεις κινητών d_84 0,02 Βιοµηχανία ποτών d_21 0,83 Κατασκευή τελικών προϊόντων εκ µετάλλου, εκτός µηχανών d_35 και µεταφορικού υλικού 0,82 d_61 Χονδρικό εµπόριο 0,35 Βιοµηχανίες προϊόντων εξ ελαστικού και πλαστικής ύλης d_30 0,55 Βιοµηχανίες επίπλων και ειδών επιπλώσεως d_26 0,46 Χονδρικό εµπόριο απορριµµάτων και αποκοµµάτων d_62 0,44 Κατασκευή µηχανών και συσκευών, εκτός των ηλεκτρικών d_36 και των µέσων µεταφοράς 0,39 Βιοµηχανίες ειδών υποδήσεως, ενδυµασίες και διαφόρων d_24 ειδών εξ υφάσµατος 0,38 Λοιπές βιοµηχανίες d_39 0,33 ιεκπεραιώσεις υποθέσεων d_83 0,24 Βιοµηχανίες χάρτου d_27 0,22 Βιοµηχανίες δέρµατος και γουναρικών, εκτός των ειδών d_29 0,21 ενδύσεως και υποδήσεως Επικοινωνίες d_73 0,09 Αποθηκεύσεις d_72 0,08 Εστιατόρια και ξενοδοχεία d_66 0,08 Μεσίτες και αντιπρόσωποι d_63 0,07 Ασφάλειες d_82 0,01 Τράπεζες και λοιπά οικονοµικά ιδρύµατα d_81 0,00 Βιοµηχανίες προϊόντων εκ µη µεταλλικών ορυκτών, εκτός d_33 Βαριές 0,80 των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακος βιοµηχανίες Χηµικές βιοµηχανίες d_31 0,78 Παραγωγή Βιοµηχανίες παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα d_32 0,79 αγαθών Κατασκευή ηλεκτρικών µηχανών, συσκευών και λοιπών d_37 επέκτασης ειδών 0,76 ανανέωσης Υπηρεσίες υγιεινής και νεκροταφείων d_92 0,11 κελύφους. Καπνοβιοµηχανία d_22 0,03 Εκτυπώσεις, εκδόσεις και συναφείς δραστηριότητες d_28 0,72 Προσωπικές υπηρεσίες d_98 0,71 6 Υπηρεσίες Μεταφορές d_71-0,04 Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού d_97 0,01 Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 6 iterations Cumulative % 4,59 4,36 4,26 4,23 3,75 3,34

8. 4.Η Λειτουργική οµή της Απασχόλησης των 54 δήµων το 1988. Πίνακας 3 ΟΙ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΟΜΗΣ 1988 54 Περιφερειακοί ήµοι ΑΠΟΓΡΑΦΗ 1988 Rotated Component Matrix Παράγον τες 1 2 3 4 5 6 Προσωπικές Υπηρεσίες Βαριές βιοµηχανίες και Χονδρικό Εµπόριο. Βιοµηχανίες ιαρκών Αγαθών ιακίνηση Προϊόντων Βιοµηχανίες ιαρκών Καταναλωτικών Αγαθών Οικονοµικές ραστηριότητες Προσωπικές υπηρεσίες Κωδικοί ΕΣΥΕ d98 ιαβροχές 0,98 Ιατρικές και υγειονοµικές υπηρεσίες d95 0,98 Πρόνοια d96 0,97 Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού d97 0,86 Παιδεία d93 0,84 Ενοικιάσεις κινητών d84 0,64 Υπηρεσίες υγιεινής και νεκροταφείων d92 0,42 Βιοµηχανίες παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα d32 0,85 Ασφάλειες d82 0,82 Χονδρικό εµπόριο d61 0,26 Βιοµηχανίες προϊόντων εκ µη µεταλλικών ορυκτών, εκτός d33 των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακος 0,02 Χηµικές βιοµηχανίες d31 0,84 Χονδρικό εµπόριο απορριµµάτων και αποκοµµάτων d62 0,62 και d21 0,59 Βιοµηχανία ποτών Βιοµηχανίες επίπλων και ειδών επιπλώσεως d26 0,55 Κατασκευή τελικών προϊόντων εκ µετάλλου, εκτός d35 µηχανών και µεταφορικού υλικού 0,41 Κατασκευή µηχανών και συσκευών, εκτός των ηλεκτρικών d36 και των µέσων µεταφοράς 0,39 Βιοµηχανίες ειδών υποδήσεως, ενδυµασίες και διαφόρων d24 ειδών εξ υφάσµατος 0,37 Βιοµηχανίες ξύλου και φελλού εκτός τις επιπλοποιίες d25 0,37 Βιοµηχανίες προϊόντων εξ ελαστικού και πλαστικής ύλης d30 0,35 και Υφαντικές βιοµηχανίες d23 0,29 Βιοµηχανίες χάρτου d27 0,26 Βιοµηχανίες δέρµατος και γουναρικών, εκτός των ειδών d29 ενδύσεως και υποδήσεως 0,25 Βασικές µεταλλουργικές βιοµηχανίες d34 0,24 Λοιπές βιοµηχανίες d39 0,23 Αποθηκεύσεις d72 0,22 Κατασκευή ηλεκτρικών µηχανών, συσκευών και λοιπών d37 ειδών 0,14 Εκτυπώσεις, εκδόσεις και συναφείς δραστηριότητες d28 0,14 Μεταφορές Μεταφορές d71 0,86 και Κατασκευή µεταφορικών µέσων d38 0,72 Αποθηκεύσεις. Βιοµηχανία ειδών διατροφής εκτός ποτών d20 0,45 Επικοινωνίες d73 0,10 Μεσίτες και αντιπρόσωποι d63 0,68 Εταιρικές ιεκπεραιώσεις υποθέσεων d83 0,64 Λιανικό εµπόριο d64+65 0,51 ραστηριότητες Εστιατόρια και ξενοδοχεία d66 0,33 Τράπεζες και λοιπά οικονοµικά ιδρύµατα d81 0,25 Καπνοβιοµηχανία d22 0,05 Cumula tive % Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 6 iterations. 12,9 5,48 4,56 3,96 3,75 3,31 Η λειτουργική δοµή των 54 περιφερειακών δήµων αποκαλύπτεται µέσω Ανάλυσης Κυρίων Συνιστωσών στους απασχολούµενους του 1988. Από την ανάλυση προκύπτουν 6 Συνιστώσες προϊόν Οµαδοποιήσεως των Οικονοµικών δραστηριοτήτων, βάσει των γραµµικών τους σχέσεων, οι οποίες εµφανίζονται στον πίνακα 3. ιαπιστώνουµε ότι τα κέντρα των δήµων το 1988 διαµορφώνονται από τους παράγοντες (1) και (6) που συντίθενται από τις δραστηριότητες: 1. Προσωπικές υπηρεσίες 2. Ιατρικές και υγειονοµικές υπηρεσίες

και 3. Πρόνοια 4. Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού 5. Παιδεία 6. Ενοικιάσεις κινητών 7. Υπηρεσίες υγιεινής και νεκροταφείων, 8. Μεσίτες και αντιπρόσωποι 9. ιεκπεραιώσεις υποθέσεων 10. Λιανικό εµπόριο 11. Εστιατόρια και ξενοδοχεία 12. Τράπεζες και λοιπά οικονοµικά ιδρύµατα 13. Καπνοβιοµηχανία Η Λειτουργική οµή του 1988 έχει µια πιο ξεκάθαρη εικόνα. Οι δραστηριότητες κέντρου µειώνονται από 19 (που ήταν το 1978) σε 13 (το 1988) δίνοντας πιο αµιγή λειτουργικά κέντρα όπου οµαδοποιούνται αυστηρά τριτογενείς δραστηριότητες. Παρόλο που οι απασχολούµενοι στις βιοµηχανικές δραστηριότητες αυξάνονται (από 145.439 το 1978 αυξάνονται σε 152.344 το 1988) οι βιοµηχανίες διαχωρίζονται από τις κεντρικές λειτουργίες και οµαδοποιούνται µε άλλες βιοµηχανικές δραστηριότητες γεγονός που δείχνει περισσότερο ορθολογικές χωρικές κατανοµές. Πιο συγκεκριµένα ο πρώτος παράγοντας (µε εξηγούµενη διακύµανση 12,9%) οµαδοποιεί δραστηριότητες που απευθύνονται σε προσωπικό επίπεδο όπως πρόνοια, προσωπικές υπηρεσίες, υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού και παιδεία. Ο έκτος οµαδοποιεί εταιρικές δραστηριότητες κέντρου (λιανικό εµπόριο, εστιατόρια και ξενοδοχεία, τράπεζες, διεκπεραιώσεις υποθέσεων και µεσίτες). 8.5. Η Λειτουργική ωρίµανση των κέντρων των 54 δήµων. Η συγκριτική µελέτη των Λειτουργικών οµών Απασχόλησης των κέντρων των δήµων στην δεκαετία 1978-1988 µας δείχνει ότι: 1. Σε δήµους µε ανεπτυγµένες ταυτόχρονα Βιοµηχανικές και Οικιστικές λειοτυργίες διαπιστώνουµε ότι και στις δύο χρονολογίες (1978-1988) η Λειτουργική δοµή συντίθεται από κεντρικές συνιστώσες οι οποίες όµως είναι διαφοροποιηµένες και θεµατικά και χωρικά. 2. Το 1978 διαπιστώνεται στις Κεντρικές συνιστώσες ανάµειξη βιοµηχανικών και Κεντρικών λειτουργιών. 1. Το 1988 διαπιστώνεται το ξεκαθάρισµα αυτής της κατάστασης µε τις εξαγόµενες Πολεοδοµικές Συνιστώσες να συντίθενται αποκλειστικά από Τριτογενείς δραστηριότητες. Είναι προφανής, στη δεκαετία 1978-88, η ανέλιξη της Λειτουργικής δοµής των 54 δήµων σε µια περισσότερο ώριµη κατάσταση µε τη διαµόρφωση πολεοδοµικών λειτουργικών πυκνώσεων καθαρά κεντρικής σύνθεσης. 8.6. Η αλλαγή των Χωροθετικών Σχηµάτων των Λειτουργικών Κέντρων. Επειδή έχει αλλάξει η σύσταση των κέντρων όπως φαίνεται από την ανάδειξη των νέων συνιστωσών της λειτουργικής δοµής, έχουν αλλάξει τα χωροθετικά σχήµατα των λειτουργικών κέντρων. Η συγκριτική εξέταση των χαρτών (1) και (2) στους οποίους χαρτογραφούµε τις παραγοντικές τιµές των συνιστωσών που συνθέτουν τα λειτουργικά κέντρα, µας οδηγεί στα εξής συµπεράσµατα: Οι Νοτιοδυτικοί δήµοι (Κορυδαλλού, Νίκαιας, Κερατσινίου, Ρέντη, Καλλιθέας, Αγίας Βαρβάρας και Ταύρου) δεν είχαν δηµιουργήσει κέντρα το 1978 και εξακολουθούν να µην παρουσιάζουν του 1988. Οι (7) αυτοί δήµοι δεν έχουν κέντρα και αναγκαστικά εξυπηρετούνται από τα αντίστοιχα του Πειραιά (ζώνη Α).

Οι Βορειοδυτικοί δήµοι (Πετρούπολης, Περιστερίου, Λιοσίων, Α.Αναργύρων, Φιλαδέλφειας, Ν.Ιωνίας, και Λυκόβρυσης) είχαν βιοµηχανικά κέντρα το 1978 και τα διατηρούν το 1988 αλλά αλλάζει η χωροθέτηση και η θεµατική σύστασή τους. (ζώνη Β). Οι Βόρειοι δήµοι (Κηφισιά, Νέα Ερυθραία, Μαρούσι, Μελίσσια, Νέα Πεντέλη, Πεντέλη, Βριλήσσια, Χαλάνδρι, Αγία Παρασκευή, Φιλοθέη, Ψυχικό, Νέο Ψυχικό, Χολαργός, Παπάγος) το 1978 παρουσιάζουν µόνο ίχνη κέντρων ενώ το 1988 έχουν ήδη αναπτύξει ένα πλέγµα κέντρων (ζώνη Γ). Οι Ανατολικοί δήµοι (Ζωγράφος, Καισαριανή, Βύρωνας, Υµηττός, άφνη, Ν.Σµύρνη, Φάληρο, Ηλιούπολη) παρουσιάζουν την ίδια κατάσταση αλλά η θεµατική σύνθεση των συνιστωσών του 1978 µετατρέπεται σε περισσότερο κεντρικής κατεύθυνσης το 1988. Όσον αφορά τη χωροθέτηση του 1988 αυτή εµπλέκεται µε την αντίστοιχη του 1978 (ζώνη ). Οι αυστηρά Νότιοι δήµοι (Αργυρούπολη, Ελληνικό, Γλυφάδα, Βούλα, Βουλιαγµένη) το 1978 παρουσιάζουν µόνο ψήγµατα κεντρικών συγκεντρώσεων ενώ το 1988 τα καινούργιας σύστασης κέντρα αναπτύσσονται εκατέρωθεν της λεωφόρου Βουλιαγµένης (ζώνη Ε). Στους δήµους Μοσχάτου και Καλλιθέας (δήµους µε έντονη βιοµηχανική δραστηριότητα) εξαφανίζονται οι κεντρικές πυκνώσεις του 1978 καθώς η λειτουργική δοµή το 1988 έχει διαφορετικής σύνθεσης συνιστώσες κέντρου (ζώνη Ζ). Όσον αφορά τη χωροθέτηση των κέντρων σε σχέση µε τους κεντρικούς οδικούς άξονες, διαπιστώνουµε ότι : Το 1978: Στις ζώνες Α,Β,Γ.. και Ε, υπάρχουν λίγες πυκνώσεις εκατέρωθεν των κεντρικών οδικών αξόνων καθώς οι περισσότερες κεντρικές λειτουργίες σχηµατίζουν πυκνώσεις σε άλλα σηµεία των δήµων. Τούτο εξηγείται επειδή τα λειτουργικά κέντρα περιλαµβάνουν πολλές βιοµηχανικές δραστηριότητες τη λειτουργία των οποίων δεν επηρεάζει ιδιαίτερα η χωροθέτηση τους σε κεντρικούς άξονες είναι λογικό να χωροθετούνται σε άλλα σηµεία µε χαµηλότερες αξίες γης. Αντίθετα στη ζώνη Ζ τα λειτουργικά κέντρα χωροθετούνται ως επί το πλείστον εκατέρωθεν οδικών αξόνων που οδηγούν στο λιµάνι του Πειραιά, όπου µεταφέρονται τα προϊόντα της βιοµηχανικής παραγωγής και διοχετεύονται στην νησιωτική Ελλάδα. Το1988 Στις ζώνες Γ και Ε οι Κεντρικές Συνιστώσες εµφανίζουν πυκνώσεις στους κεντρικούς οδικούς άξονες, που διασχίζουν τα βόρεια και νότια προάστια αντίστοιχα. Η χωροθέτηση αυτή οφείλεται στην ύπαρξη τριτογενών λειτουργιών στα κέντρα (λιανικό εµπόριο, υπηρεσίες) όπου απαιτείται η εύκολη και άµεση πρόσβαση του κοινού. Στις ζώνες Α και Β παρόλο που η σύσταση των λειτουργικών κέντρων έχει αλλάξει σηµαντικά δεν παρατηρούνται µεγάλες διαφορές στη χωροθέτηση τους. Στη ζώνη Ζ δεν υφίστανται πλέον κέντρα µε την καθαρή λειτουργική τους µορφή καθώς στους δήµους αυτής της ζώνης εξακολουθούν να είναι εγκατεστηµένες βιοµηχανικές δραστηριότητες που δεν επιτρέπουν την εγκατάσταση τους. Έτσι η εξυπηρέτηση γίνεται από τα κέντρα των γειτονικών δήµων.

ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ ΝΙΚΑΙΑ Κ ΟΡΥ ΑΛΛΟΣ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑ ΑΓ. Ι.ΡΕΝΤΗΣ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ ΠΕΡ ΙΣΤΕΡΙ ΑΙΓΑΛΕΩ ΜΟΣΧΑ ΤΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΤΑΥΡΟΣ Κ ΑΛΛΙΘΕΑ ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛ ΗΡΟ ΝΕΑ ΛΙΟΣΙΑ ΝΕΑ ΣΜΥ ΡΝΗ ΑΛΙΜΟΣ ΑΓ. ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΦΝΗ Ε ΛΛΗΝΙΚΟ Ν.ΧΑΛΚ Η ΟΝΑ ΦΙΛΑ Ε ΛΦΕΙΑ ΓΛΥΦΑ Α ΥΜΗΤΤΟΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ ΓΑΛΑΤΣΙ ΒΟΥΛΑ ΨΥΧΙΚΟ ΛΥΚΟΒΡΥΣΗ ΦΙΛΟΘΕΗ ΝΕΟ Β ΥΡΩΝΑΣ ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗ ΨΥΧΙΚΟ ΖΩΓΡΑ ΦΟΣ ΚΗΦΙΣΙΑ ΜΑΡ ΟΥ ΣΙ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ ΧΟΛΑΡΓΟΣ ΠΑΠΑΓΟΥ ΧΑΛΑΝ ΡΙ ΝΕΑ Ε ΡΥΘΡΑΙΑ ΑΓ. Π ΑΡΑΣΚΕΥΗ ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ ΕΚΑΛΗ ΜΕΛ ΙΣΣΙΑ ΝΕΑ ΠΕΝΤΕΛΗ ΠΕΝΤΕΛΗ κλίµακα χαρτογράφησης + 8 χάρτης 1 Η Λειτουργική ωρίµανση των κέντρων των νέων περιφερειακών κοινοτήτων. απογραφή 1978 (στο λεκανοπέδιο Αττικής) προς Θεσσαλλονίκη Γ Α.ΑΝΑΡ ΓΥΡΟΙ προς Κόρινθο Β Α ΑΘΗΝΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΛΙΜΑΝΙ Ζ Ε 0 0,7 3ος παράγοντας Βιοµηχανίες προϊόντων εξ ελαστικού και πλαστικής ύλης Βιοµηχανίες επίπλων και ειδών επιπλώσεως Χονδρικό εµπόριο απορριµµάτων και αποκοµµάτων Κατασκευή µηχανών και συσκευών Βιοµηχανίες ειδών υποδήσεως και ενδυµασίας Λοιπές βιοµηχανίες ιεκπεραιώσεις υποθέσεων Βιοµηχανίες χάρτου Βιοµηχανίες δέρµατος και γουναρικών Επικοινωνίες Αποθηκεύσεις Εστιατόρια και ξενοδοχεία Μεσίτες και αντιπρόσωποι Ασφάλειες Τράπεζες και λοιπά οικονοµικά ιδρύµατα 6ος παράγοντας Εκτυπώσεις, εκδόσεις και συναφείς δραστηριότητες Προσωπικές υπηρεσίες Μεταφορές Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού

ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ to Korinthos ΝΙΚΑΙΑ ΚΟΡΥ ΑΛΛΟΣ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑ ΘΑΛΑΣΣΑ ΑΓ. Ι.ΡΕΝΤΗΣ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ ΑΙΓΑΛΕΩ ΜΟΣΧΑΤΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛΗΡΟ ΝΕΑ ΛΙΟΣΙΑ ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ ΑΛΙΜΟΣ ΑΓ. ΗΜΗΤΡΙΟΣ Ν.ΧΑΛΚΗ ΟΝΑ ΑΦΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΙΛΑ ΕΛΦΕΙΑ ΓΛΥΦΑ Α ΥΜΗΤΤΟΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ ΓΑΛΑΤΣΙ ΒΟΥΛΑ ΨΥΧΙΚΟ ΛΥΚΟΒΡΥΣΗ ΦΙΛΟΘΕΗ ΝΕΟ ΒΥΡΩΝΑΣ ΨΥΧΙΚΟ ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗ ΚΗΦΙΣΙΑ ΜΑΡΟΥΣΙ ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ ΧΟΛΑΡΓΟΣ ΠΑΠΑΓΟΥ ΧΑΛΑΝ ΡΙ ΝΕΑ ΕΡΥΘΡΑΙΑ ΑΓ. Π ΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΚΑΛΗ ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ ΜΕΛΙΣΣΙΑ ΝΕΑ ΠΕΝΤΕΛΗ ΠΕΝΤΕΛΗ + 8 + 8 Οικολογική Συµπεριφορά των Πόλεων χάρτης 2 Η Λειτουργική ωρίµανση των κέντρων των νέων περιφερειακών κοινοτήτων. (στο λεκανοπέδιο Αττικής) απογραφή 1988 to Thessalloniki Γ Α.ΑΝ ΑΡΓΥΡΟΙ Β Α ΑΘΗΝΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΛΙΜΑΝΙ Ζ Ε κλίµακα χαρτογράφησης 0 0,7 0 0,7 1ος παράγοντας Προσωπικές υπηρεσίες Ιατρικές και υγειονοµικές υπηρεσίες Πρόνοια Υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισµού Παιδεία Ενοικιάσεις κινητών Υπηρεσίες υγιεινής και νεκροταφείων 6ος παράγοντας Μεσίτες και αντιπρόσωποι ιεκπεραιώσεις υποθέσεων Λιανικό εµπόριο Εστιατόρια και ξενοδοχεία Τράπεζες και λοιπά οικονοµικά ιδρύµατα Καπνοβιοµηχανία 10