ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ

ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΠΕΡΙΟ ΟΣ 2001-2005 ΑΘΗΝΑ ΜΑΪΟΣ 2002

ΕΣΜΗΕ ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΠΕΡΙΟ ΟΥ 2001-2005 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 0. ΕΚΤΕΝΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ- ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2. ΥΠΟΣΤΑΘΜΟΙ ΥΤ/ΜΤ ΤΟΥ Ε..Σ.Μ. 3. ΓΡΑΜΜΕΣ & ΚΑΛΩ ΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ 4. ΙΕΘΝΕΙΣ ΙΑΣΥΝ ΕΣΕΙΣ 5. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 6. ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 7. ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΖΗΤΗΣΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ Ε ΣΜ 8. ΜΕΛΕΤΗ ΡΟΩΝ ΙΣΧΥΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΕ ΩΝ ΤΑΣΕΩΣ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 9. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΙΑΣΥΝ ΕΣΕΙΣ ΤΟΥ Ε ΣΜ 10. ΕΡΓΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ 11. ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΩΝ ΣΥΝ ΕΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ 3

ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΡΓΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟ Ε ΣΜ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 1 Ενταξη νέων Υ/Σ 150 KV/MT 2 Ενταξη νέων Υ/Σ καταναλωτών ΥΤ 3 Ενταξη νέων ΚΥΤ 400/150/30 KV 4 Ενταξη Γ.Μ. 150 KV 5 Ενταξη Γ.Μ. 150 kv για τη σύνδεση πελατών ΥΤ 6 Ενταξη Γ.Μ. 400 KV 7 Αυτοµετασχηµατιστές 400/150/30 kv στα ΚΥΤ 8 Πηνία αντιστάθµισης άεργης ισχύος 50MVAR/30KV στα ΚΥΤ 9 Πηνία αντιστάθµισης 150 Kv 10 Πυκνωτές αντιστάθµισης Μ.Τ. περιοχής πρωτεύουσας 11 Πυκνωτές αντιστάθµισης Μ.Τ. Ε ΣΜ εκτος πρωτεύουσας 12 Πυκνωτές αντιστάθµισης Μ.Τ. καταναλωτών 150 KV & ορυχείων ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΦΟΡΤΙΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 13 Πίνακας θερµικών µονάδων παραγωγής ΕΗ 14 Πίνακας υδροηλεκτρικών µονάδων παραγωγής ΕΗ 15 Προβλέψεις εγκατάστασης µονάδων παραγωγής συµβατικών καυσίµων ανεξαρτήτων παραγωγών 16 Πρόβλεψη φορτίων Υ/Σ ΕΗ- ιανοµής 17 Εξέλιξη συνολικών φορτίων ΕΗ- ιανοµής 18 Ζήτηση ισχύος και ενέργειας καταναλωτών 150KV 19 Πρόβλεψη φορτίων ορυχείων ΕΗ 12. ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΙΚΑ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΝΟΜΟΥΣ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ Υ/Σ ΚΑΙ ΚΥΤ 13. X-13 Χάρτης Ελληνικού ιασυνδεδεµένου Συστήµατος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας 2001-2005. 4

ΕΚΤΕΝΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Εισαγωγή Η Μελέτη Ανάπτυξης Συστηµάτων Μεταφοράς (ΜΑΣΜ 2001-2005) είναι η πρώτη που εκπονείται από το ιαχειριστή του Ελληνικού Συστήµατος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ( ΕΣΜΗΕ) και αποτελεί τη φυσική συνέχεια αντιστοίχων Μελετών Ανάπτυξης του Συστήµατος Μεταφοράς που εξεδίδοντο από τη ΕΗ από το 1971 µέχρι το 1999. Η µελέτη αφορά το Εθνικό ιασυνδεµένο Σύστηµα Μεταφοράς (Ε ΣΜ) το οποίο περιλαµβάνει το ιασυνδεδεµένο Σύστηµα υψηλής τάσης (150 kv και 66 kv) και υπερυψηλής τάσης (400 kv) του ηπειρωτικού τµήµατος της χώρας καθώς και των διασυνδεδεµένων µε αυτό νήσων. Στη Μελέτη περιλαµβάνονται τα έργα ανάπτυξης του Εθνικού ιασυνδεδεµένου Συστήµατος Μεταφοράς για την περίοδο 2001-2005. Επίσης περιλαµβάνονται έργα των οποίων η έναρξη κατασκευής γίνεται εντός της πιο πάνω περιόδου, η κατασκευή τους όµως προβλέπεται να ολοκληρωθεί µετά το 2005. Σύµφωνα µε τον Κώδικα ιαχείρισης Συστήµατος η µελέτη αυτή θα εκδίδεται κάθε έτος, έχοντας κυλιόµενο χαρακτήρα. Η επόµενη Μελέτη Ανάπτυξης Συστήµατος που θα εκδοθεί εντός του 2002 θα καλύψει την πενταετή περίοδο 2003-2007. Η παρούσα ΜΑΣΜ 2001 2005 περιλαµβάνει έργα που προσδιορίσθηκαν από αναλυτικές µελέτες που εκπονήθηκαν κατά τη προηγουµένη χρονική περίοδο από το ΕΣΜΗΕ καθώς και έργα που είχαν προσδιοριστεί σε προηγούµενο στάδιο από τη ΕΗ (πριν από τη έναρξη λειτουργίας του ΕΣΜΗΕ). Οι σηµαντικότερες Μελέτες που αποτέλεσαν τη βάση για το προσδιορισµό των έργων της παρούσας ΜΑΣΜ είναι οι ακόλουθες: Μελέτη ροής ισχύος και τάσεων για το Εθνικό ιασυνδεδεµένο Σύστηµα Μεταφοράς για τη περίοδο 2001 2005. Μελέτη πρόβλεψης ζήτησης Ισχύος και ενέργειας στο Εθνικό ιασυνδεδεµένο Σύστηµα Μεταφοράς για τη περίοδο 2001 2004. Υπολογισµός ισχύος βραχυκυκλώσεως στους Υποσταθµούς του Ε ΣΜ. Μελέτη ενίσχυσης Συστήµατος Μεταφοράς εν όψει των Ολυµπιακών Αγώνων 2004. Μελέτη για το υπολογισµό της Ικανότητας Μεταφοράς µέσω των ιεθνών ιασυνδέσεων της χώρας. Μελέτη για την Εκτίµηση των Απαραίτητων Ενισχύσεων για την Ενταξη Α/Π στα ίκτυα Εύβοιας, Λακωνίας και Κυκλάδων. Μελέτη Στρατηγικής Ανάπτυξης του Συστήµατος Μεταφοράς για την απορρόφηση ισχύος από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Μελέτη Εκτίµησης της δυνατότητας απορρόφησης παραγωγής στο Β.Α. σύστηµα. Προκαταρκτικές µελέτες σύνδεσης στο Σύστηµα νέων Θερµικών Σταθµών Παραγωγής (αδειοδοτηθέντων µέχρι το τέλος του 2001). Με βάση τα πιο πάνω προσδιορίσθηκαν: Οι αναγκαίες σε βάθος ενισχύσεις του Συστήµατος, όπως νέες Γραµµές Μεταφοράς (ΓΜ) ή αναβαθµίσεις υφισταµένων, νέα Κέντρα Υπερυψηλής Τάσεως (ΚΥΤ) και Υποσταθµοί (Υ/Σ) ή επεκτάσεις υφισταµένων Υ/Σ που 5

απαιτούνται για την ασφαλή διακίνηση της ενέργειας κατά την υπόψη χρονική περίοδο. Τα έργα σύνδεσης που θα απαιτηθούν για την ένταξη νέων χρηστών στο Σύστηµα, δηλαδή των αδειοδοτηθέντων Σταθµών Παραγωγής ( ΕΗ ή άλλων) και νέων καταναλωτών Υψηλής Τάσεως ( ίκτυο ή ιδιώτες πελάτες). Νέες ιασυνδετικές Γραµµές Μεταφοράς µε γειτονικά Συστήµατα άλλων χωρών. Σηµαντικά Εργα Συστήµατος Μεταφοράς Σηµαντικότερα έργα που περιλαµβάνονται στη ΜΑΣΜ είναι: Η κατασκευή νέου ΚΥΤ στην Αργυρούπολη Αττικής και η νέα ΓΜ 400kV Αργυρούπολης Λαυρίου. Η υλοποίηση του έργου είχε καθυστερήσει κατά το παρελθόν λόγω περιβαλλοντικών προβληµάτων. Η πορεία του έργου θεωρείται ότι πλέον είναι οµαλή. Το έργο έχει καθοριστική σηµασία για την ασφαλή τροφοδότηση του λεκανοπεδίου Αττικής. Η σηµαντική ενίσχυση των υφιστάµενων ΚΥΤ του Συστήµατος (κυρίως της Αττικής) µε προσθήκη νέων Αυτοµετασχηµατιστών. Η εγκατάσταση νέων πυκνωτών για τη σηµαντική ενίσχυση της αντιστάθµισης αέργου ισχύος στο Νότιο Σύστηµα σε επίπεδο τόσο µέσης όσο και υψηλής τάσης, προς αποφυγή προβληµάτων χαµηλών τάσεων στο Νότιο Σύστηµα. Η κατασκευή νέου ΚΥΤ στην περιοχή Λαγκαδά Θεσσαλονίκης και η αναδιάταξη πλήθους ΓΜ 400kV και 150kV στην περιοχή του νέου ΚΥΤ. Η αναβάθµιση µίας ιασυνδετικής Γραµµής προς ΠΓ Μ από 150 kv σε 400 kv Νέα έργα ενίσχυσης και επέκτασης του Συστήµατος 400kV στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη για απορρόφηση ισχύος από Συµβατικούς Σταθµούς Παραγωγής και ΑΠΕ καθώς και για δυνατότητα διασύνδεσης µε Τουρκία (νέα διασύνδεση). Επεκτάσεις και ενισχύσεις του Συστήµατος 150 KV προς τη Νότια Εύβοια και Πελοπόννησο για την υποδοχή ισχύος από αιολικούς Σταθµούς Παραγωγής. Συνοπτικά, τα νέα έργα µεταφοράς για την περίοδο 2001-2005 περιλαµβάνουν: την κατασκευή νέων ΓΜ 150kV µήκους περίπου 650χλµ την αναβάθµιση ΓΜ 150kV 770χλµ την κατασκευή νέων ΓΜ 400kV µήκους περίπου 260χλµ. την αναβάθµιση 13 χλµ ΓΜ 150kV σε ΓΜ 400kV την κατασκευή νέων υπόγειων καλωδίων 150kV µήκους 20χλµ την πόντιση νέων υπβρυχίων καλωδίων 150kV µήκους περίπου 50χλµ την κατασκευή 3 νέων ΚΥΤ συνολικής ονοµαστικής ικανότητας 1500 MVA την κατασκευή 38 νέων Υ/Σ 150kV/ΜΤ συνολικής ονοµαστικής ικανότητας 3600 MVA την εγκατάσταση πυκνωτών αντιστάθµισης συνολικής ονοµαστικής ικανότητας περίπου 900 MVAr την αναβάθµιση υφιστάµενων Υ/Σ 150kV Προβλέπονται επίσης έργα ενίσχυσης για την ένταξη νέων µονάδων από ΑΠΕ 6

όπως παριγράφεται αναλυτικά στο κεφ. 3 του παρόντος Συµπληρώµατος. Επί πλέον, για την περίοδο µετά το 2005, προβλέπεται: η κατασκευή νέων ΓΜ 150kV µήκους περίπου 135 χλµ η αναβάθµιση ΓΜ 150kV µήκους περίπου 50 χλµ η κατασκευή νέων ΓΜ 400kV µήκους περίπου 390χλµ. η κατασκευή ενός νέου ΚΥΤ ονοµαστικής ικανότητας 560 MVA Στο τέλος του παρόντος Συµπληρώµατος περιλαµβάνονται συνοπτικοί Πίνακες Εργων Μεταφοράς της υπόψη χρονικής περιόδου. ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΖΗΤΗΣΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ Ε ΣΜ Στον Πίνακα 1 φαίνεται η εξέλιξη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας (δεν περιλαµβάνονται απώλειες Μεταφοράς και Μ/Σ, αυτοκαταναλώσεις µονάδων και φορτία άντλησης) στο Ε ΣΜ κατά την προηγούµενη 10-ετία. Πιν.1 : Ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στο Ε ΣΜ Ετος Φορτίο (MWh) 1991 28 449 580 1992 29 273 684 1993 29 955 710 1994 31 593 915 1995 32 635 410 1996 34 047 090 1997 35 502 825 1998 37 404 115 1999 38 487 885 2000 41 573 500 2001 43 319 587 Κατά την τελευταία 10-ετία (1992-2001), η ζήτηση στο ιασυνδεδεµένο Σύστηµα αυξάνεται µε µέσο ρυθµό της τάξεως του 4.3% ανά έτος, την τελευταία 5-ετία (1996-2001), µε 4.8% ανά έτος, ενώ κατά την τελευταία 3-ετία (1999-2001) η αύξηση ήταν της τάξης του 5%. Στο ιαγρ. 2 φαίνεται η συσχέτιση της εξέλιξης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας µε την εξέλιξη του ΑΕΠ της χώρας: η ζήτηση ηλ. ενέργειας αυξάνει µε ελαφρώς υψηλότερο ρυθµό απ ότι το ΑΕΠ σε σταθερές τιµές. Για την επόµενη τριετία θεωρείται ότι η εξέλιξη της ζήτησης θα ακολουθήσει την τάση της τελευταίας 5-ετίας, δηλαδή µέση αύξηση της τάξεως του 4.8% / έτος, µε βασική υπόθεση ότι ο ρυθµός οικονοµικής ανάπτυξης της χώρας θα διατηρηθεί σε επίπεδα της τάξης του 4% / έτος. Η υπόθεση αυτή είναι σε συµφωνία µε το Επικαιροποιηµένο Πρόγραµµα Σταθερότητος και Ανάπτυξης 2001-2004 του ΥΠΕΘΟ, που προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 3.8%, 4% και 4% για τα έτη 2002, 2003 και 2004 αντίστοιχα, καθώς και µε τις σχετικές προβλέψεις του ΟΟΣΑ για την 7

Ελλάδα (αύξηση ΑΕΠ 4% για το 2002, 4.4% για το 2003). Οι σχετικές προβλέψεις ετήσιας ζήτησης ενέργειας για το Ε ΣΜ για την περίοδο 2002-2004 φαίνονται στον Πιν.2. Ζήτηση ενέργειας ως προς ΑΕΠ (τιµές 1995) 50 000 45 000 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 AEΠ / ισ. ρχ. [1995] Ζήτηση Ενέργειας (MWh) 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 ιαγρ. 1: Eτήσια Ζήτηση Φορτίου ιασυνδεδεµένο Σύστηµα (MWh) Πιν. 2: Πρόβλεψη ετήσιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στο Ε ΣΜ Ετος 2002 2003 2004 Ετήσια ζήτηση (GWh) 48 215 50 558 53 015 Σχετικά µε την εξέλιξη της ετήσιας αιχµής ζήτησης (µέση ωριαία τιµή) ηλεκτρικής ενέργειας στο Ε ΣΜ (βλ. Πιν. 3) κατά τα τελευταία 13 χρόνια αυτή αυξάνεται µε µέσο ρυθµό της τάξεως του 5% ανά έτος. 8

Πιν. 3: Ετήσια αιχµή ιασυνδεδεµένου Συστήµατος (1988-2001) Ετος Ετήσια αιχµή (MW) ιαφορά από προηγ. ετος (%) 1988 4 576 1989 4 738 3.54 1990 4 924 3.93 1991 5 460 10.89 1992 5 371-1.63 1993 5 498 2.36 1994 5 963 8.46 1995 6 063 1.68 1996 6 503 7.26 1997 6 703 3.08 1998 7 370 9.95 1999 7 364-0.08 2000 8 529 15.82 2001 8 598 0.81 Μέση αύξηση / 88-01 4,97% Μέση αύξηση / 97-01 5,75% Μέση αύξηση / 99-01 5,27% Εχει αποδειχθεί ότι η ετήσια αιχµή συσχετίζεται σε σηµαντικό και αυξανόµενο ρυθµό µε τη θερµοκρασία. Για τον παραπάνω λόγο, κατά την πρόβλεψη της ετήσιας αιχµής λαµβάνεται υπόψη η επίδραση της θερµοκρασίας στην ηµερήσια αιχµή φορτίου. Επίσης, λαµβάνεται υπόψη η στατιστική της ζήτησης και της θερµοκρασίας. Στο ιαγρ. 3 φαίνονται οι προβλέψεις για την εξέλιξη των µηνιαίων αιχµών για την περίοδο 2002-2004. Πρόβλεψη µηνιαίων αιχµών (1) MW 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 0 12 24 36 48 60 72 84 96 µήνας µέση µηνιαία αιχµή άνω όριο µηνιαίας αιχµής πραγµατικές µηνιαίες αιχµές ιαγρ. 3: Εξέλιξη µηνιαίας αιχµής, 1997-2004 9

Οι προβλέψεις ετήσιας αιχµής φορτίου φαίνονται στον Πίνακα 4. Πιν. 4: Πρόβλεψη ετήσιας αιχµής στο Ε ΣΜ, 2002-2004 Ετος Ετήσια Αιχµή (MW) διάστηµα εµπιστοσύνης: 99.9% (+3σ) κατανοµή θερµοκρασίας: όπως 1997-2000 2002 9 215 2003 9 702 2004 10 200 2005 10 350 υνατότητα εισαγωγών Με βάση τα αποτελέσµατα σχετικών µελετών προκύπτει ότι η Συνολική Ικανότητα Μεταφοράς (ΣΙΜ) από τις κύριες βόρειες διασυνδέσεις του Ε ΣΜ (µε Βουλγαρία και FYROM) είναι της τάξεως των 700 MW ενώ η ΣΙΜ από την Ιταλία είναι 500 MW. Η Καθαρή Ικανότητα Μεταφοράς (MW) από τις βόρειες διασυνδέσεις της χώρας έχει καθοριστεί συνολικά σε 600 MW συνολικής εξαγωγής ή εισαγωγής, λαµβάνοντας υπόψη Περιθώριο Αξιοπιστίας Μεταφοράς 100 MW. Πρέπει να τονισθεί επίσης ότι προγράµµατα ανταλλαγών µεταξύ των γειτονικών συστηµάτων έχουν σηµαντική επίπτωση στη δυνατότητα εισαγωγών του Ελληνικού Συστήµατος και πιο συγκεκριµένα, η Καθαρή Ικανότητα Εισαγωγής του Ελληνικού Συστήµατος µειώνεται αντιστοίχως εφόσον µέρος της εισαγοµένης ισχύος διακινείται προς τρίτες χώρες, δηλαδή όταν το Ελληνικό Σύστηµα χρησιµοποιείται για διέλευση ισχύος. Στο τέλος του 2001 διενεργήθηκε από το ΕΣΜΗΕ η δηµοπρασία µεταξύ ιδιωτών προµηθευτών για τη δέσµευση ικανότητας µεταφοράς 200 MW (σε µακροπρόθεσµη βάση) από τις βόρειες διασυνδέσεις για το 2002. Επανασύνδεση µε τα δίκτυα της UCTE Από το 1991 (µετά την έναρξη του πολέµου στην τ. Γιουγκοσλαβία), το Ε ΣΜ λειτουργεί σύγχρονα και παράλληλα µε τα συστήµατα της δεύτερης σύγχρονης ζώνης της UCTE (Union pour la Coordination du Transport de l Electricité), η οποία περιλαµβάνει τα συστήµατα Ελλάδας, Αλβανίας, Βουλγαρίας, Ρουµανίας, FYROM και τα συστήµατα υπό το συντονισµό του EKC (Σερβία, Μαυροβούνιο και Σερβική ηµοκρατία της Βοσνίας). Τα παραπάνω συστήµατα λειτουργούν αποµονωµένα από τα Ευρωπαϊκά δίκτυα (πρώτη σύγχρονη ζώνη της UCTE) λόγω καταστροφών που έγιναν σε διασυνδετικές γραµµές και κρίσιµους Υ/Σ στη διάρκεια το πολέµου. Αµέσως µετά τον τερµατισµό της κρίσης στη Γιουγκοσλαβία άρχισαν οι διαδικασίες για την επανασύνδεση των Βαλκανικών χωρών µε τα δίκτυα της UCTE. Το µείζον πρόβληµα για την αποκατάσταση της διασύνδεσης είναι οι καταστροφές των δικτύων στην περιοχή της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και της Αν. Σλαβονίας. Πιο συγκεκριµένα, τα κρίσιµα στοιχεία του δικτύου που έχουν καταστραφεί είναι η Γ.Μ. 400 kv που οδεύει κατά µήκος των ακτών της Αδριατικής (και διασχίζει τα εδάφη 10

και των τριών εθνοτήτων της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης) και η Γ.Μ. 400 kv µεταξύ Βελιγραδίου και ZAGREB που έχει καταστραφεί στην περιοχή του ERNESTINOVO. Τα πιο πάνω τµήµατα του δικτύου είναι σε διαδικασία αποκατάστασης η οποία αναµένεται να ολοκληρωθεί στα µέσα του 2003 και εποµένως η επανασύνδεση των Βαλκανίων µε τον κύριο κορµό του Ευρωπαϊκού Συστήµατος αναµένεται να υλοποιηθεί κατά το δεύτερο εξάµηνο του 2003. Σύνδεση νέων Σταθµών Παραγωγής Σταθµοί Παραγωγής από συµβατικές πηγές ενέργειας Το νέο θεσµικό πλαίσιο της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας προκάλεσε το ενδιαφέρον των ιδιωτών παραγωγών. Σύµφωνα µε τις χορηγηθείσες µέχρι τέλους 2001 από τη ΡΑΕ άδειες παραγωγής, προβλέπεται η ένταξη 2700 MW περίπου από µεγάλες µονάδες φυσικού αερίου συνδυασµένου κύκλου ανεξαρτήτων παραγωγών. Οι παραγωγοί ονοµαστικής ισχύος µεγαλύτερης των 300 MW συνδέονται κατά κανόνα στον κορµό 400kV του Συστήµατος µέσω δύο κυκλωµάτων 400kV, ενώ οι µονάδες µικρότερης ισχύος συνδέονται κατά κανόνα στο δίκτυο 150 kv µε ένα ή δύο διπλά κυκλώµατα 150 kv. Για τις περιπτώσεις σύνδεσης στο δίκτυο 400kV προβλέπεται γενικά η διακοπή ενός κυκλώµατος Γ.Μ. 400 kv και η είσοδος της και έξοδός της στον Υποσταθµό της Μονάδας Παραγωγής. Ο ακριβής τρόπος σύνδεσης των εν λόγω µονάδων φαίνεται στο χάρτη ΜΑΣΜ. Στον Πίνακα που ακολουθεί περιλαµβάνονται οι σηµαντικότερες θερµοηλεκτρικές µονάδες που έχουν αδειοδοτηθεί. Η ηµεροµηνία ένταξης είναι η αναφερόµενη στη σχετική άδεια παραγωγής. Σταθµός Παραγωγής ΘΗΣ Κοµοτηνής της ΕΗ ΑΗΣ Μελίτη- Αχλάδας της ΕΗ ΘΗΣ Άλφα Άλφα Συµµετοχές Α.Ε ΘΗΣ ΕΛΠΕ Α.Ε. Πίνακας 4. Αδειοδοτηµένες Θερµοηλεκτρικές Μονάδες Περιοχή Κοµοτηνή Ροδόπης Ισχύς (MW) Καύσιµο 515 Φ.Α. 2001-2 Φλώρινα 330 Λιγνίτης 2002 Οινόφυτα Βοιωτίας ιαβατά Θεσαλονίκης 400 Φ.Α. 2005 390 Φ.Α. 2004 ΘΗΣ ENELCO Α.Ε. Θήβα Βοιωτίας 375 Φ.Α. 2004 ΘΗΣ Ήρων Θερµοηλεκτρική Α.Ε. ΘΗΣ Μυτιληναίος ENELCO ΕΒΡΟΥ Θήβα Βοιωτίας 245 Φ.Α. 2004 ιµηνιό Μαγνησίας Τραϊανούπολη Εβρου 240 (400) Φ.Α. 2004 375 Φ.Α. (2005)* Ηµ/νία µε βάση την άδεια 11

EDF-HED-ΒΦΛ Ν. Καρβάλη Καβάλα 440 Φ.Α. (2005)* (*) Η απορόφηση της ισχύος είναι δυνατή µετά την υλοποίηση των έργων επέκτασης του Συστήµατος Αν. Μακεδονίας Θράκης Υδροηλεκτρικοί Σταθµοί Παραγωγής Στον πίνακα 5 περιλαµβάνονται οι σηµαντικότερες υδροηλεκτρικές µονάδες που έχουν αδειοδοτηθεί ή βρίσκονται σε διάφορες φάσεις της κατασκευής τους µε τις εκτιµώµενες από την άδεια παραγωγής ηµεροµηνίες ένταξης για την περίοδο 2001 2007. Πίνακας 5. Αδειοδοτηµένες Υδροηλεκτρικές Μονάδες Σταθµός Ισχύς Ηµ/νία µε βάση Φορέας Παραγωγής (MW) την άδεια Μεσοχώρα ΕΗ 162 2004 Ιλαρίωνας ΕΗ 120 2006 Συκιά ΥΠΕΧΩ Ε/ ΕΗ 127 2006 Πευκόφυτο ΥΠΕΧΩ Ε/ ΕΗ 160 2007 Αυλάκι ΤΕΡΝΑ Α.Ε. 60 2006 Αγ. Νικόλαος Μηχανική Α.Ε. 93 2007 Μετσοβίτικο ΕΗ 25 2005 Παράλληλα προβλέπονται και πολυάριθµα µικρά υδροηλεκτρικά έργα (ισχύος µικρότερης των 10 MW) τα οποία συνδέονται κατά κανόνα στα δίκτυα µέσης τάσης και εντάσσονται στη διαδικασία αδειοδότησης και σύνδεσης των παραγωγών Ανανεωσίµων Πηγών Ενέργειας. Ο τρόπος σύνδεσής τους µελετάται σε συνεργασία µε το ιαχειριστή ικτύων ( ΕΗ/ Α Ι). Αιολικά Πάρκα Με δεδοµένο το αρχικό ενδιαφέρον για εγκατάσταση Α/Π στη Νότια Εύβοια και την Ανατολική Πελοπόννησο, έχουν εκπονηθεί σχετικές µελέτες αναβάθµισης και επέκτασης του Συστήµατος Μεταφοράς στις περιοχές αυτές. Συνοπτικά, η κατάσταση έχει ως εξής: Εύβοια. Εχει ήδη προταθεί τρόπος σύνδεσης στο υπάρχον δίκτυο Μεταφοράς για αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 200 MW περίπου. Η ισχύς αυτή εξαντλεί τη δυνατότητα µεταφοράς της µοναδικής υπάρχουσας Γ.Μ. Β/150 Αλιβέρι-Κάρυστος. Ως πρώτα έργα αναβάθµισης και επέκτασης του Συστήµατος Μεταφοράς σχεδιάζονται η ζεύξη Αττικής-Ευβοίας µε την κατασκευή Γ.Μ. 2Β/150 µεταξύ Ν.Μάκρης στην Αττική και Πολυπόταµου στην Εύβοια (συµπεριλαµβανοµένων και δύο υποβρυχίων καλωδίων) καθώς και η αναβάθµιση της Γ.Μ. Β/150 Αλιβέρι- Ψαχνά-Σχηµατάρι από Β σε 2Β (συµπεριλαµβανοµένης και της υποβρύχιας 12

διάβασης Αυλίδας). Με τα έργα αυτά θα καταστεί δυνατή η σύνδεση επιπλέον ισχύος Α/Π της τάξεως των 530 MW (προερχόµενη από Nότια Eύβοια και Κυκλάδες). Τα παραπάνω έργα έχουν περιληφθεί στο µέτρο 6.3 του Γ ΚΠΣ από το ΕΣΜΗΕ. Για το έργο σύνδεσης Εύβοιας-Αττικής (Πολυπόταµος-Ν. Μάκρη) έχουν υποβληθεί τεχνικά δελτία. Πελοπόννησος. Ανάλογο πρόβληµα µε αυτό της Νότιας Εύβοιας παρουσιάζεται σε περιοχές της Ανατολικής Πελοποννήσου. Στο υφιστάµενο σύστηµα, και σε θέσεις που βρίσκονται κοντά στον Υ/Σ Μολάων, είναι δυνατόν να συνδεθούν µόνον 80 MW περίπου. Για σύνδεση περισσότερης ισχύος Α/Π, απαιτούνται νέα έργα Μεταφοράς στην περιοχή. Η εκπονηθείσα µελέτη για την αύξηση της δυνατότητας απορρόφησης ισχύος Α/Π στην Ν.Α. Πελοπόννησο προβλέπει, σε πρώτη φάση, την κατασκευή της Γ.Μ. 2Β/150 Μολάοι-Αστρος καθώς και την αναβάθµιση από Ε/150 σε 2Β/150 της Γ.Μ. Αστρος-Αργος II. Σε δεύτερη φάση σχεδιάζεται η κατασκευή νέας Γ.Μ. 2Β/150 Μολάοι-Μεγαλόπολη και επέκταση του δικτύου 150 kv νοτίως των Μολάων. Με τα έργα αυτά, θα καταστεί δυνατή η σύνδεση συνολικής ισχύος Α/Π της τάξεως των 530 MW. Για Α/Π σε περιοχές πλησίον της ήδη προγραµµατισµένης νέας ΓΜ 2Β/150 kv Αστρος Μολάοι (η οποία, βάσει της ΜΑΣΜ, εντάσσεται στο Σύστηµα το έτος ) και για τα οποία η ΡΑΕ έχει γνωµοδοτήσει θετικά (συνολική ισχύς 205 MW), έχει γίνει εκτίµηση του τρόπου και του κόστους σύνδεσης (βλ. επόµενη παράγραφο). Τα έργα έχουν περιληφθεί στο µέτρο 6.3 του Γ ΚΠΣ από το ΕΣΜΗΕ µε φορέα υλοποίησης τη ΕΗ ενώ για τα έργα ενίσχυσης του διαδρόµου ΜΟΛΑΟΙ ΑΣΤΡΟΣ ΑΡΓΟΣ έχουν υποβληθεί τεχνικά ελτία. Θράκη. Στη διάρκεια των τελευταίων ετών εκδηλώθηκε έντονο ενδιαφέρον γιά εγκατάσταση µεγάλων Α/Π στην περιοχή της Ανατολικής Θράκης. Από προκαταρκτικές αναλύσεις φαίνεται ότι στην περιοχή µπορούν να απορροφηθούν ασφαλώς περίπου 100 MW. Η δυνατότητα απορρόφησης περιορίζεται λόγω της µεταφορικής ικανότητάς του Συστήµατος από την περιοχή εγκατάστασης των Α/Π προς τα υτικά όπου είναι και τα µεγάλα κέντρα κατανάλωσης. Για την αύξηση του πιο πάνω ορίου έχουν ήδη προγραµµατισθεί έργα ενίσχυσης του Συστήµατος µε την κατασκευή νέων ΓΜ 400 kv στην περιοχή και την κατασκευή νέου ΚΥΤ για την υποδοχή της ισχύος των νέων Αιολικών πάρκων (βλ. και Κεφ. 3 του παρόντος) Στρατηγική Ανάπτυξης του Ε ΣΜ Με βάση τις προβλεπόµενες αυξήσεις της ζήτησης ενέργειας και τις εξελίξεις στον τοµέα της ηλεκτροπαραγωγής εκπονούνται περιοδικά µελέτες στρατηγικής ανάπτυξης του Συστήµατος µε χρονικό ορίζοντα 10 έως 15 έτη, οι οποίες θα οριστικοποιηθούν σε προσεχή περίοδο. Στην παρούσα ΜΑΣΜ σκιαγραφούνται οι ακόλουθοι άξονες στρατηγικής ανάπτυξης: 1. Η ανάπτυξη και επέκταση του κορµού 400 KV ώστε: να καλύπτει τη µεγαλύτερη δυνατή γεωγραφική έκταση της χώρας να αυξηθούν κατά το δυνατόν οι ποσότητες ισχύος που διακινούνται από το δίκτυο 400 KV µε σκοπό τη µείωση των απωλειών µεταφοράς και 13

την αύξηση της ασφάλειας τροφοδοσίας 2. Η αύξηση της ικανότητας µεταφοράς κατά τον άξονα Βορρά Νότου και η επίλυση των προβληµάτων ευστάθειας τάσεως που παρουσιάζονται τα τελευταία χρόνια. Για την εξυπηρέτηση των παραπάνω στόχων µελετούνται τα ακόλουθα έργα: i) Επέκταση Συστήµατος 400 kv προς Πελοπόννησο Η Πελοπόννησος διαθέτει αποκλειστικά Σύστηµα 150 kv και συνδέεται µε την Αττική µέσω 5 κυκλωµάτων 150 kv και µε τη υτική Ελλάδα µέσω 2 υποβρυχίων καλωδίων 150 kv. Εν γένει η περιοχή είναι εξαγωγική αλλά σε συνθήκες υψηλού φορτίου γίνεται εισαγωγική. Στις περιπτώσεις αυτές (κυρίως κατά την θερινή περίοδο), η Πελοπόννησος είναι ιδιαίτερα κρίσιµη περιοχή για την ευστάθεια τάσεως του Νοτίου Συστήµατος. Με βάση τις µελέτες που έχουν εκπονηθεί, προβλέπεται η επέκταση του συστήµατος 400 kv προς Πελοπόννησο. Πρώτο βήµα αποτελεί η κατασκευή Γ.Μ. 400 kv διπλού κυκλώµατος από το ΚΥΤ Κουµουνδούρου προς την Κόρινθο όπου διερευνάται η κατασκευή νέου ΚΥΤ. εδοµένου ότι το κρίσιµο ζήτηµα για την υλοποίηση του ως άνω έργου είναι ο χώρος για την ανάπτυξη του ΚΥΤ, έχει ήδη ζητηθεί από τη ΕΗ η έναρξη των διαδικασιών για την εξεύρεση κατάλληλου γηπέδου. Επίσης, µελετάται η κατασκευή νέου ΚΥΤ στην περιοχή Πάτρας και σύνδεσή του µε το Σύστηµα 400 kv της υτικής Ελλάδας, στη Γ.Μ. 400 kv ΚΥΤ Αχελώου ΚΥΤ ιστόµου. Τέλος, µελετάται η προοπτική επέκτασης του Συστήµατος Μεταφοράς 400 kv προς τον ΘΗΣ Μεγαλόπολης. ii) Ανάπτυξη νέου ΚΥΤ στην περιοχή Λαµίας Η περιοχή εξυπηρετείται από δίκτυο 150 KV µε περιορισµένη ικανότητα µεταφοράς και συναφή προβλήµατα τάσεων. Παράλληλα, εµφανίζει σηµαντική αύξηση φορτίων. Για την επόµενη δεκαετία µελετάται η κατασκευή νέου ΚΥΤ στην περιοχή Λαµίας και σύνδεσή του στον κορµό 400 KV. iii) Ενίσχυση της ικανότητας µεταφοράς κατά του άξονα Βορρά Νότου και Χρήση νέων τεχνολογιών εδοµένου ότι έχουν ήδη αδειοδοτηθεί θερµοηλεκτρικοί σταθµοί που βρίσκονται στο βόρειο τµήµα της χώρας, είναι ανάγκη να εξευρεθούν τρόποι και πρακτικές για την αύξηση της ικανότητας µεταφοράς στον άξονα Βορρά Νότου. Στην κατεύθυνση αυτή, ο ΕΣΜΗΕ διερευνά τις δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης του Συστήµατος 400 KV καθώς και τις εναλλακτικές δυνατότητες που προσφέρει η χρήση νέων τεχνολογιών Ευέλικτων Συστηµάτων Μεταφοράς (Flexible AC Transmission Systems FACTS). Πιο συγκεκριµένα, µελετάται η εγκατάσταση Στατού Συστήµατος αντιστάθµισης ισχύος (Static Var Compensation SVC) στο νότιο Σύστηµα (Αττική ή/και Πελοπόννησος) για αντιστάθµιση αέργου ισχύος και επίλυση των προβληµάτων χαµηλών τάσεων. Οι οριστικές αποφάσεις για την ένταξη στη ΜΑΣΜ των ως άνω έργων εξαρτώνται από την πρόοδο της κατασκευής νέων µονάδων παραγωγής στο νότιο σύστηµα και ιδιαίτερα στην περιοχή πλησίον της πρωτεύουσας. 14

Πίνακας 6. ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΡΓΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΠΕΡΙΟ ΟΥ 2001-2005 ΕΙ ΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Πλήρεις Πύλες επί διπλών ζυγών (1 +3ΑΖ) ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΜΟΝΑ Α ΜΕΤΑ ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΡΗΣΗΣ 2001 2002 2003 2004 2005 ΤΟ 2005 ΥΠΟΣΤΑΘΜΟΙ 150 kv / Μ.Τ. ΤΕΜ. 4 4 13 2 3 6 32 Πλήρεις Πύλες (1 +2ΑΖ) ΤΕΜ. 11 23 9 22 21 2 88 Πύλες (1 +1ΑΖ) ΤΕΜ. 9 3 5 3 5 0 25 Απλές πύλες µε έναν αποζεύκτη ιασυνδετικοί διακόπτες ζυγών Υ.Τ. ΤΕΜ. 0 6 1 5 13 0 25 ΤΕΜ. 2 0 2 1 0 0 5 Απλοί Ζυγοί 150 kv ΤΕΜ. 4 7 5 7 10 0 33 Μετασχηµατιστές * 40/50 MVA Μετασχηµατιστές * 20/25 MVA Μετασχηµατιστές * 10/12.5 MVA ΤΕΜ. 12 6 9 10 12 0 49 ΤΕΜ. 2 6 0 1 2 0 11 ΤΕΜ. 0 0 1 0 0 0 1 ιακόπτες στις πύλες Μ.Τ. µετασχηµατιστών * ΤΕΜ. 0 5 0 3 1 0 9 ιακόπτες τοµής ζυγών Μ.Τ. * ΤΕΜ. 9 8 6 7 10 0 40 Αναχωρήσεις Μ.Τ. * ΤΕΜ. 32 64 30 45 62 0 233 ΚΥΤ 400/150 kv ιπλοί Ζυγοί 400 kv ΤΕΜ. 3 2 2 7 ιακόπτες Ζεύξης Ζυγών ΤΕΜ. 1 1 1 3 Πύλες Γ.Μ. 400 kv ΤΕΜ. 3 3 3 9 Πύλες 400 kv µονάδων παραγωγής ΑΜΣ 400/150/30 kv 280/280/60 MVA µε τις αντίστοιχες πύλες Πηνία 50 Mvar/30 kv µε τις αντίστοιχες πύλες ΤΕΜ. 1 1 ΤΕΜ. 1 2 6 4 13 ΤΕΜ. 1 1 2 6 4 1 15 * Τα γραµµοσκιασµένα έργα είναι στην αρµοδιότητα της ΕΗ Α.Ε. ως ιαχειρίστριας του ικτύου ιανοµής 15

Πίνακας 6 : ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΡΓΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΠΕΡΙΟ ΟΥ 2001-2005 (συνέχεια) ΕΙ ΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΜΟΝΑ Α ΜΕΤΡΗΣΗ ΜΕΤΑ Σ 2001 2002 2003 2004 2005 ΤΟ 2005 ΓΡΑΜΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ 150 kv ΣΥΝΟΛΟ Τύπος 2Β/150 km 50,5 72,6 17 113 93,4 135 481,5 Τύπος 2Β/150 από αναβάθµιση Β σε 2Β Τύπος 2Β/150 από αναβάθµιση Ε σε 2Β Τύπος 2Β/150 από αντικατάσταση αγωγών Ε µε 2Β km 5,8 28 5 31 49,3 119,1 km 39,6 21,7 332,4 87,6 149,4 630,7 km 13 21,2 34,2 Τύπος Β/150 km 91,7 54,5 105,4 23 7 281,6 Τύπος Β/150 από αναβάθµιση Ε σε km 26,3 42,5 11,3 80,1 Β Τύπος Ε/150 km 15 15 Τύπος ΥΠ/Κ km 1,5 11,5 7 20 Τύπος ΥΒ/Κ km 3,7 15 33 1,2 52,9 ΓΡΑΜΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ 400 kv Τύπος Β Β Β /400 Km 177,5 0,5 178 Τύπος 2Β Β /400 Km 26 21 47 Τύπος Β Β /400 Km 43 10 53 Τύπος Β Β /400 από αναβάθµιση 150 σε 400 Km 13 13 ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗ Υ.Τ. Χωρητική αντιστάθµιση MVAr 100 100 Επαγωγική αντιστάθµιση MVAr 28,5 16 44,5 ΧΩΡΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗ Μ.Τ. Περιοχή πρωτεύουσας 20 kv MVAr 184 12 168 24 388 Περιοχή πρωτεύουσας 22 kv MVAr 24 24 Εκτός περιοχής πρωτεύουσας 20kV MVAr 156 84 68 60 8 376 Εκτός περιοχής πρωτεύουσας 15kV MVAr 20 20 16

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρόλογος Η παρούσα Μελέτη Ανάπτυξης Συστηµάτων Μεταφοράς (ΜΑΣΜ 2001-2005) είναι η πρώτη που εκπονείται από το ιαχειριστή του Ελληνικού Συστήµατος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργεριας ( ΕΣΜΗΕ Α.Ε.) και αποτελεί τη φυσική συνέχεια της ΜΑΣΜ που εκπονείτο από τη ΕΗ από το 1971 µέχρι το 1999. Προτείνει και προγραµµατίζει τα έργα ανάπτυξης του Εθνικού ιασυνδεδεµένου Συστήµατος Μεταφοράς (Ε ΣΜ) εκτιµώντας συγχρόνως τα προβλεπόµενα έργα Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας για την περίοδο 2001-2005 ενώ παράλληλα περιγράφει το ιασυνδεδεµένο Σύστηµα Παραγωγής-Μεταφοράς για την πενταετία. Σύµφωνα µε τα οριζόµενα στον Κώδικα ιαχείρισης η ανάπτυξη του Συστήµατος περιλαµβάνει την ενίσχυση και επέκτασή του που µπορεί να οφείλεται στους εξής λόγους: Αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας Ανάγκη αύξησης της δυναµικότητας των διασυνδεδέσεων Άρση των περιορισµών µεταφοράς του Συστήµατος Ανάπτυξη των εγκαταστάσεων των χρηστών που ήδη συνδέονται µε το Σύστηµα ηµιουργία νέων θέσεων σύνδεσης ή τροποποίηση υφισταµένων συνδέσεων µεταξύ συστηµάτων χρήστη και Συστήµατος Μεταβαλόµενες απαιτήσεις των εγκαταστάσων µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας που οφείλονται σε µεταβολές της ζήτησης, της παραγωγής ή της τεχνολογίας, απαιτήσεις αξιοπιστίας ή περιβαλλοντικές απαιτήσεις Το αθροιστικό αποτέλεσµα των πιο πάνω. Το Σύστηµα Μεταφοράς στο οποίο αναφέρεται η παρούσα ΜΑΣΜ αποτελείται από το ιασυνδεδεµένο Σύστηµα του ηπειρωτικού τµήµατος της χώρας και των διασυνδεδεµένων µε αυτό νησιών και τα επίπεδα υψηλής τάσης 150 kv και 66 kv και υπερυψηλής τάσης 400 kv. Οι προβλέψεις που αναφέρονται στην παρούσα ΜΑΣΜ βασίζονται στα στοιχεία που παρείχαν οι Χρήστες του Συστήµατος δηλαδή οι Καταναλωτές ( ΕΗ/ ιανοµή, Ιδιώτες. ΕΗ/Ορυχεία) και οι Παραγωγοί ( ΕΗ/Παραγωγή, Ανεξάρτητοι Παραγωγοί) καθώς και στις προβλέψεις του ΕΣΜΗΕ για την αύξηση του φορτίου του ιασυνδεδεµένου Συστήµατος. Μία σηµαντική διαφορά που έχει η ΜΑΣΜ 2001-2005 σε σχέση µε τις προηγούµενες ΜΑΣΜ είναι η απουσία σχεδιασµού και προβλέψεων για τα ανεξάρτητα Σ.Μ. των νησιών (Κρήτη, Ρόδος, Λέσβος, Σάµος) τα οποία είναι αρµοδιότητας ΕΗ και εντάχθηκαν πρόσφατα (Ιούνιος 2001) στη ΕΗ/ ιανοµή. Επίσης, το ίκτυο ΥΤ που εξυπηρετεί τις ανάγκες της περιοχής της πρωτεύουσας εντάχθηκε στην αρµοδιότητα του ιαχειριστή του ικτύου ( ΕΗ/ ιανοµή) και 17

συνεπώς η ανάπτυξή του δεν είναι προφανώς στην αρµοδιότητα του ΕΣΜΗΕ. Παρά ταύτα επειδή η ανάπτυξη και λειτουργία του ικτύου ΥΤ της περιοχής πρωτεύουσας έχει σηµαντική επίπτωση στην ανάπτυξη του Ε ΣΜ, στην παρούσα µελέτη περιλαµβάνονται οι Υποσταθµοί ΥΤ/ΜΤ της περιοχής πρωτεύουσας καθώς και οι καλωδιακές τους συνδέσεις µε το Ε ΣΜ. Όπως προαναφέρθηκε, η παρούσα Μελέτη αναφέρεται στη χρονική περίοδο 2001-2005. Καταγράφονται συνεπώς τα έργα που υλοποιήθηκαν µέχρι και το έτος 2001 και περιλαµβάνονται οι ανάγκες ανάπτυξης του Συστήµατος κατά τη χρονική περίοδο 2002 έως και 2005. Ενώ στο παρελθόν η ΜΑΣΜ εκδίδετο ανά διετία, στο εξής θα εκδίδεται κάθε έτος, έχοντας κυλιόµενο χαρακτήρα. Η επόµενη Μελέτη Ανάπτυξης Συστήµατος που θα εκδοθεί εντός του 2002 θα καλύψει την πενταετή περίοδο 2003-2007. Αντικείµενο της µελέτης Η Μελέτη Ανάπτυξης του Συστήµατος Μεταφοράς (ΜΑΣΜ) αναφέρεται στο Εθνικό ιασυνδεδεµένο Σύστηµα Μεταφοράς (Ε ΣΜ) για την περίοδο 2001-2005 και αφορά: Τις αναγκαίες σε βάθος ενισχύσεις του Σ.Μ. όπως νέες Γ.Μ., αναβαθµίσεις Γ.Μ. και νέα ΚΥΤ ή επεκτάσεις υφισταµένων ΚΥΤ που απαιτούνται για τη διακίνηση ισχύος που προβλέπεται για την υπόψη χρονική περίοδο. Τα αναγκαία έργα βελτίωσης λειτουργίας και οικονοµικότητας του Σ.Μ. όπως οι ενισχύσεις των υφισταµένων Κέντρων Υπερυψηλής Τάσεως (ΚΥΤ) και η κατασκευή νέων Γ.Μ για την ασφαλέστερη και οικονοµικότερη τροφοδότηση των Χρηστών του Συστήµατος Τα έργα σύνδεσης στο Σύστηµα που απαιτούνται για την ένταξη των νέων Σταθµών Παραγωγής ( ΕΗ ή ιδιώτες) και των νέων καταναλωτών ΥΤ (ιδιωτικοί πελάτες και ίκτυο), για τα οποία έχουν ήδη προχωρήσει σχετικές µελέτες σύνδεσης. Την ένταξη στο Σύστηµα ή/και αναβάθµιση των διασυνδετικών µε τα γειτονικά Σ.Μ. γραµµών µεταφοράς 18

2. ΥΠΟΣΤΑΘΜΟΙ ΥΤ/ΜΤ ΤΟΥ Ε..Σ.Μ. 2.1. ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ ΥΠΟΣΤΑΘΜΩΝ ΥΤ/ΜΤ- ΕΦΕ ΡΕΙΑ ΙΣΧΥΟΣ Ως όριο του Συστήµατος έχει καθορισθεί από τον Κώδικα ιαχείρισης Συστήµατος το διακοπτικό στοιχείο που βρίσκεται στους ακροδέκτες ΥΤ του Μ/Σ, το οποίο διακοπτικό στοιχείο ανήκει στο Χρήστη (Αρθρο 161 του Κ..Σ.) Συνεπώς η εκλογή του αριθµού και της ισχύος των εγκατεστηµένων µετασχηµατιστών στους Υποσταθµούς του Συστήµατος είναι ευθύνη και αρµοδιότητα του Χρήστη ( ΕΗ/ ιανοµή ή Ιδιώτης), Η φιλοσοφία κάλυψης των αναγκών που προβλέπονται σε φορτία και εξασφάλισης εφεδρείας που εφαρµόζεται από τη ΕΗ Α.Ε. προβλέπει την κάλυψη του φορτίου κατά 60% σε περίπτωση βλάβης Μ/Σ και δυνατότητα έκτακτης τροφοδότησης φορτίου που κανονικά τροφοδοτείται από άλλους γειτονικούς Υ/Σ µέσω του δικτύου Μ.Τ. όπου τούτο είναι δυνατό, καθώς και δυνατότητα αντιµετώπισης εκτάκτων εµφανιζοµένων πρόσθετων φορτίων. Σε περίπτωση δυνατότητας κάλυψης της εφεδρείας που απαιτείται από τους γειτονικούς Υ/Σ δεν χρειάζεται πρόσθετη ισχύς, όπως π.χ. περιπτώσεις Υποσταθµών µε ένα Μ/Σ. Στην περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο έχει καθυστερήσει η κατασκευή νέου Υ/Σ ή η αντικατάσταση Μ/Σ ή η εγκατάσταση νέου Μ/Σ σε υπάρχοντα Υ/Σ, θα πρέπει γειτονικοί Υ/Σ να αναλάβουν τα φορτία των Υ/Σ αυτών. 2.2. ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΥΠΟΣΤΑΘΜΩΝ ΥΠΟΒΙΒΑΣΜΟΥ ΥΤ/ΜΤ Σε όλους τους νέους Υ/Σ ο ιαχειριστής ικτύου προβλέπει γενικά τη δυνατότητα εγκατάστασης µέχρι δύο Μ/Σ τυποποιηµένης ισχύος 40/50 MVA, µε τον ανάλογο αριθµό αναχωρήσεων Μ.Τ. Βεβαίως, εξαίρεση θα αποτελέσουν περιπτώσεις Υ/Σ για τους οποίους υπάρχουν ενδείξεις ότι τα φορτία θα αυξηθούν µε γρήγορο ρυθµό. Στην περίπτωση αυτή η πρόβλεψη πρέπει να γίνεται για µελλοντική δυνατότητα εγκατάστασης τριών Μ/Σ 40/50 MVA µε τον ανάλογο αριθµό αναχωρήσεων. Εξαίρεση αποτελούν ορισµένοι Υ/Σ πόλεως (Αθήνας και Θεσ/νίκης) όπου προβλέπεται εγκατάσταση τριών Μ/Σ ισχύος 100 MVA. Για τους µελλοντικούς όµως Υ/Σ της Αττικής & Θεσσαλονίκης ο ιαχειριστής ικτύου προβλέπει δύο Μ/Σ 40/50 MVA µε δυνατότητα εγκατάστασης ενός τρίτου Μ/Σ 40/50 MVA. Σε όλους τους Υ/Σ όπου προβλέπεται η σύνδεση των γραµµών τροφοδότησης ΥΤ µε αποζεύκτες πρέπει να προβλέπεται χώρος για µελλοντική εγκατάσταση αυτοµάτων διακοπτών 150 KV. 19

Κατά κανόνα εγκαθίστανται αυτόµατοι διακόπτες στην πλευρά Υ.Τ. και στην πλευρά Μ.Τ. των Μ/Σ υποβιβασµού για την προστασία τους. Για την εξασφάλιση της ρύθµισης της τάσεως των ζυγών 15/20 KV των υποσταθµών ο Χρήστης χρησιµοποιεί µετασχηµατιστές µε δυνατότητα ρύθµισης τάσεως υπό φορτίο (χειροκίνητα και αυτόµατα). 2.3. ΜΕΣΗ ΤΑΣΗ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΩΝ ΥΠΟΒΙΒΑΣΜΟΥ ΥΤ/ΜΤ Οι εγκατεστηµένοι σήµερα Μ/Σ ΥΤ/ΜΤ, εάν µεν είναι παλαιάς προελεύσεως έχουν ονοµαστική µέση τάση 15,75KV ή 23KV (µόνο στην Περιφέρεια Αττικής), ενώ οι νεότεροι έχουν 15,75KV και 21KV ή µόνο 21ΚV. Όλες οι παραγγελίες νέων Μ/Σ γίνονται µε πρόβλεψη δευτερεύουσας διπλής τάσεως, δηλαδή 15,75KV και 21KV, εκτός των Μ/Σ περιοχής πρωτεύουσας που δεν χρησιµοποιείται η τάση των 15,75KV, καθώς και άλλων ειδικών περιπτώσεων όπου η παραγγελία γίνεται µόνο µε πρόβλεψη δευτερεύουσας τάσης 21KV. Καταβάλλεται προσπάθεια από το ιαχειριστή ικτύου ώστε να ολοκληρωθεί η µετάβαση στα δίκτυα ΜΤ διανοµής από 15KV στα 20KV τόσο για λόγους οικονοµικής λειτουργίας όσο και για την αποφυγή παραγγελιών Μ/Σ ΥΤ/ΜΤ µε διπλή δευτερεύουσα τάση που έχει σαν συνέπεια την αύξηση του κόστους τους. 2.4. ΖΥΓΟΙ ΚΑΙ ΚΥΨΕΛΕΣ ΜΤ ΥΠΟΣΤΑΘΜΩΝ ΥΤ/ΜΤ Η διαµόρφωση των ζυγών ΜΤ των Υ/Σ 150 KV/Μ.Τ. είναι αρµοδιότητα και ευθύνη του Χρήστη του Συστήµατος. Ως εκ τούτου οι διατάξεις των ζυγών Μ.Τ. δεν φαίνονται στα σχέδια της παρούσας µελέτης. Στα µονογραµµικά διαγράµµατα σηµειώνονται προσεγγιστικά οι ανάγκες σε κυψέλες αναχωρήσεως γραµµών Μ.Τ. στους Υποσταθµούς υποβιβασµού αφού λήφθηκε υπόψη η προηγούµενη ΜΑΣΜ 1999-2003 που είχε εκπονηθεί στα πλαίσια του παλαιού καθεστώτος λειτουργίας της αγοράς ενέργειας. Γενικά δεν σηµειώνονται ηµεροµηνίες ένταξης διότι το θέµα αφορά τους Χρήστες του Συστήµατος. 2.5. ΠΥΚΝΩΤΕΣ ΜΤ ΚΑΙ ΠΗΝΙΑ ΥΤ & ΜΤ ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗΣ ΑΕΡΓΗΣ ΙΣΧΥΟΣ 20

2.5.1. Οι ανάγκες εγκατάστασης πυκνωτών ΜΤ, πηνίων 150ΚV, 66KV και 30KV προέκυψαν από τις σχετικές µελέτες ροής ισχύος και τάσεων του Συστήµατος, τόσο για οµαλές όσο και για έκτακτες συνθήκες λειτουργίας. Θα πρέπει εδώ να τονισθεί ότι το συνφ στους ζυγούς ΜΤ είναι σε αρκετούς Υ/Σ χαµηλό. Η ΕΗ/ ιανοµή θα πρέπει να καταβάλει προσπάθειες ώστε η αντιστάθµιση άεργης ισχύος να γίνεται στα άκρα των γραµµών µέσης τάσεως, (τοποθέτηση πυκνωτών επί στύλων διανοµής) ώστε να υπάρχει το όφελος της µείωσης και των απωλειών ιανοµής. Σύµφωνα µε το Άρθρο 15 παρ. 19 του Κ..Σ. (Κώδικας ιαχείρισης Συστήµατος), προβλέπεται ότι για κάθε φόρτιση µεγαλύτερη του 50% της µέγιστης ικανότητας τροφοδότησης, το συνφ κάθε Χρήστη πρέπει να κυµαίνεται εντός των ορίων του 0,9 επαγωγικό και 1. 2.5.2. Οι παραπάνω πυκνωτές ΜΤ πρέπει να είναι κατάλληλοι για χρήση τόσο σε τάση 15KV όσο και σε τάση 20KV, εκτός αυτών που προορίζονται από την αρχή για τάση 20 KV. Κάθε συγκρότηµα πυκνωτών πρέπει να διαθέτει το δικό του αυτόµατο διακόπτη και να έχει τη δυνατότητα βηµατικής εισόδου και εξόδου στο Σύστηµα. Τα συγκροτήµατα πυκνωτών ΜΤ που εγκαθίστανται σήµερα στο Ε ΣΜ είναι ονοµαστικής ισχύος 12 MVAr (στα 20 kv) και υποδιαιρούνται σε οµάδες των 4 MVAr οι οποίες έχουν τη δυνατότητα ανεξάρτητης ζεύξης και απόζευξης στους ζυγούς ΜΤ. 2.5.3. Τέλος ενώ µέχρι σήµερα οι ανάγκες σε αντιστάθµιση άεργης ισχύος καλύπτονταν γενικά µε τη συστηµατική εγκατάσταση πυκωτών ΜΤ στην παρούσα ΜΑΣΜ προγραµµατίζεται για πρώτη φορά η εγκατάσταση πυκνωτών 150 KV σε ΚΥΤ του Ε ΣΜ. 2.6. ΟΜΑ Α ΖΕΥΞΕΩΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΩΝ ΙΣΧΥΟΣ Υ/Σ ΥΤ/ΜΤ Στα µονογραµµικά διαγράµµατα των Υ/Σ όπου δεν αναγράφεται η οµάδα ζεύξεως των Μ/Σ, αυτή είναι, για µεν τους Μ/Σ ανυψώσεως Υd1 για δε τους Μ/Σ υποβιβασµού Dy1. 2.7. ΒΑΘΜΙ ΕΣ ΥΨΗΛΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΥΨΗΛΗΣ ΤΑΣΕΩΣ - ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΣΤΑΘΜΕΣ ΙΣΧΥΟΣ ΒΡΑΧΥΚΥΚΛΩΣΕΩΣ Υπερυψηλή τάση (Υ.Υ.Τ.) χαρακτηρίζεται η τάση 400 KV, υψηλή τάση (Υ.Τ.) οι τάσεις 150 KV και 66 KV και µέση τάση (Μ.Τ.) οι τάσεις 22 kv, 20 kv και 15 kv. 21

Στο Εθνικό ιασυνδεδεµένο Σύστηµα Μεταφοράς υπάρχουν τα εξής επίπεδα υψηλής τάσεως δικτύων µεταφοράς και αντίστοιχες στάθµες και ισχείς βραχυκυκλώσεως : α) Ονοµαστική τάση 66KV, στάθµη βραχυκυκλώσεως 12kΑ σε τάση 72,5kV (ισχύς βραχυκυκλώσεως S=1510 MVA). β) Ονοµαστική τάση 150KV. Η στάθµη βραχυκυκλώσεως σχεδίασης των παλαιών Υ/Σ του Ε ΣΜ ήταν 20kA σε τάση 170kV (S=5890 MVA) εκτός των ΚΥΤ και ισχυρών σταθµών παραγωγής όπου προβλέπονταν στάθµη των 25 ka στα 170 kv (S=7360 MVA). Ο εξοπλισµός των νέων Υ/Σ είναι σχεδιασµένος για στάθµη βραχυκυκλώσεως 30 ka σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του Κώδικα ιαχείρισης Συστήµατος (S=8830 MVA). γ) Ονοµαστική τάση 400kV, στάθµη βραχυκυκλώσεως 40kΑ µε τάση 420kV (ισχύς βρακυκλώσεως S=29100 MVA). 2.8. ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΖΥΓΩΝ ΥΤ (150 ΚΑΙ 66 KV) Υ/Σ 2.8.1. ιακρίνουµε τα ακόλουθα είδη συγκροτήσεως ζυγών ΥΤ στους Υ/Σ α) Απλοί ζυγοί λειτουργίας µε διακόπτες (Σχέδιο 1/Α). β) Απλοί ζυγοί λειτουργίας µε διακόπτες και ζυγούς µεταγωγής (TRANSFER) (Σχέδιο 1/Β). γ) ιπλοί ζυγοί λειτουργίας µε διακόπτες (Σχέδιο 1/Γ). δ) ιπλοί ζυγοί λειτουργίας µε διακόπτες και ζυγούς µεταγωγής (TRANSFER) (Σχέδιο 1/ ). ε) Τριπλοί ζυγοί λειτουργίας µε διακόπτες (Σχέδιο 1/Ε). 2.8.2. Στους Υποσταθµούς όπου οι ζυγοί αποτελούν ή προορίζονται να αποτελέσουν µελλοντικά σηµαντικούς κόµβους λειτουργίας του Συστήµατος, επιβάλλεται από την αρχή η κατασκευή ή πρόβλεψη δυνατότητας κατασκευής διπλών ή τριπλών ζυγών λειτουργίας, που σε συνδυασµό µε µία ή δύο κυψέλες (µε διακόπτες ζεύξεως ζυγών) επιτρέπουν: α) Ελαστικότητα συνδυασµών διασυνδέσεως λειτουργίας. β) Αυξηµένες δυνατότητες εκτελέσεως συντηρήσεως και επισκευών. γ) υνατότητα κατανοµής της συνδέσεως των γραµµών, των µετασχηµατιστών και των µονάδων παραγωγής στους πολλαπλούς 22

ζυγούς λειτουργίας, ώστε σε περιπτώσεις σφαλµάτων ζυγών τα στοιχεία των δικτύων που τίθενται εκτός τάσεως να περιορίζονται σηµαντικά. δ) Μείωση της στάθµης βραχυκυκλώσεως κάτω από ορισµένες συνθήκες όπου αυτό είναι απαραίτητο. ε) υνατότητα αντικαταστάσεως κάτω από ορισµένες συνθήκες του διακόπτη οποιασδήποτε κυψέλης µε ένα διακόπτη ζεύξεως ζυγών, µετά από διακοπή ή ακόµη χωρίς διακοπή, εφόσον προβλεφθεί από την αρχή κατάλληλη δυνατότητα. 2.8.3. Στους Υποσταθµούς, όπου οι ζυγοί δεν αποτελούν ή δεν προορίζονται να αποτελέσουν µελλοντικά σηµαντικούς κόµβους λειτουργίας του Συστήµατος, αρκεί η κατασκευή απλών ζυγών λειτουργίας µε δυνατότητα προσθήκης ζυγών µεταγωγής (TRANSFER). 2.8.4. Στους παλαιούς Υ/Σ όπου έχουν χρησιµοποιηθεί έµβολα τεχνητού σφάλµατος για την προστασία των Μ/Σ 150 KV/Μ.Τ., γίνεται σταδιακά προσπάθεια αντικατάστασης τους µε διακόπτες ισχύος. Σε ειδικές περιπτώσεις Υ/Σ που συνδέονται απευθείας µε Γ.Μ. µεγαλύτερης σηµασίας, προβλέπεται από την αρχή η εγκατάσταση κυψέλης ζεύξεως µε αυτόµατο διακόπτη, το ίδιο δε προβλέπεται και στις ζεύξεις ακτινικών Γ.Μ. που τροφοδοτούν ένα ή δύο ακραίους Υ/Σ και συνδέονται προσωρινά στους ζυγούς των Υ/Σ χωρίς διακόπτες. 23

- A - ΑΠΛΟΙ ΖΥΓΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕ ΙΑΚΟΠΤΕΣ. - B - ΑΠΛΟΙ ΖΥΓΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕ ΙΑΚΟΠΤΕΣ ΚΑΙ ΖΥΓΟΥΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ (TRANSFER) - Γ - ΙΠΛΟΙ ΖΥΓΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕ ΙΑΚΟΠΤΕΣ. - - ΙΠΛΟΙ ΖΥΓΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕ ΙΑΚΟΠΤΕΣ ΚΑΙ ΖΥΓΟΥΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ (TRANSFER) - Ε - ΤΡΙΠΛΟΙ ΖΥΓΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕ ΙΑΚΟΠΤΕΣ. 24

2.9. ΚΕΝΤΡΑ ΥΠΕΡΥΨΗΛΗΣ ΤΑΣΗΣ 2.9.1. Σε κάθε ΚΥΤ προβλέπεται γενικά εγκατάσταση τριπλών ζυγών λειτουργίας 400 KV και 150 KV. Ανάλογα µε τις ανάγκες κατασκευάζονται αρχικά διπλοί ή τριπλοί ζυγοί λειτουργίας 400 KV και 150 KV. Τόσο οι ζυγοί των 400 KV όσο και των 150 KV µπορούν να συνδεθούν µεταξύ τους µε αντίστοιχους διακόπτες. 2.9.2. Στα αντίστοιχα φύλλα µονογραµµικών διαγραµµάτων σηµειώνονται τόσο οι µακροχρόνιες προβλέψεις Α/Μ/Σ 400/150/30 KV και αναχωρήσεις γραµµών 400 KV από το κάθε ΚΥΤ, όσο και οι βραχυπρόθεσµες προβλέψεις κατά την εξεταζόµενη πενταετή περίοδο. Σε αυτά περιλαµβάνονται και εύλογα ποσοστά εφεδρείας κυψελών γραµµών και Α/Μ/Σ. 2.9.3. Οι υπάρχοντες Α/Μ/Σ ισχύος 250 MVA ή 280 MVA οι νεότεροι και τάσεως 400/150/30 KV, είναι εφοδιασµένοι και µε τριτεύον τύλιγµα τάσεως 30 KV ισχύος 60 MVA, πάνω στο οποίο συνδέονται οι απαιτούµενες αυτεπαγωγές για την αντιστάθµιση της παραγωγής της άεργης ισχύος των γραµµών 400 KV. Οι αυτεπαγωγές αυτές έχουν ονοµαστική ισχύ 50 MVAR και τάση 30 KV, συνδέονται δε προς τα τριτεύοντα των A/M/Σ µε διακόπτες 30 KV. 25

2.10. ΣΥΝ ΕΣΗ Υ/Σ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΥΤ ΜΕ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 2.10.1. Οι συνδέσεις καταναλωτών ΥΤ µε το Εθνικό ιασυνδεδεµένο Σύστηµα Μεταφοράς (Ε..Σ.Μ.) προβλέπονται µε τον ίδιο τρόπο όπως οι συνδέσεις των Υ/Σ του ικτύου µε την παρεµβολή πάντοτε κυψέλης ή κυψελών ΥΤ µε ή χωρίς αυτόµατο διακόπτη, που θα εγκαθίστανται από τον καταναλωτή µε βάση τις υποδείξεις της ειδικής µελέτης που εκπονεί κάθε φορά ο ΕΣΜΗΕ σύµφωνα µε τις διατάξεις του Κώδικα ιαχείρισης Συστήµατος. Στο δε εξοπλισµό ζεύξης ΥΤ των νέων αυτών Υ/Σ θα πρέπει να προβλέπεται η δυνατότητα τηλεχειρισµού. 2.10.2. Ο ΕΣΜΗΕ εκτιµά προσεγγιστικά ένα χρονικό διάστηµα τουλάχιστο τριών (3) ετών µεταξύ της ηµεροµηνίας εγκρίσεως κατασκευής των έργων και της θέσεως αυτών υπό τάση. Στις περιπτώσεις που ο χώρος για τον Υ/Σ δεν είναι εξαρχής διαθέσιµος το παραπάνω χρονικό διάστηµα επιµηκύνεται. 2.10.3. Παρακάτω παρατίθενται οι νέοι υποψήφιοι ικαταναλωτές ΥΤ, εκτός ικτύου, που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να συνδεθούν στα 150 kv του Συστήµατος µελλοντικά. ΟΣΕ Ο ΟΣΕ θα ηλεκτροδοτήσει την κίνηση των αµαξοστοιχιών µεταξύ Αθήνας και Ειδοµένης (σύνορα Γιουγκοσλαβίας) µε την κατασκευή 12 Υ/Σ σε όλο το µήκος του άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη. Πετρόλα Τα διυλιστήρια Ελευσίνας Πετρόλα Α.Ε. θα κατασκευάσουν για την τροφοδότησή τους από την ΥΤ Υ/Σ ισχύος 45 MW. Προαστιακός Σιδηρόδροµος Ο Προαστιακός Σιδηρόδροµος θα κινείται µεταξύ Αχαρνών και Αεροδροµίου Σπάτων και θα απαιτήσει την κατασκευή Υ/Σ υποβιβασµού στην περιοχή του υφισταµένου Υ/Σ Σπάτων. 26

3. ΓΡΑΜΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ (Γ.Μ.) & ΚΑΛΩ ΙΑ ΥΤ 3.1. ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΕΙ Η Γ.Μ. Τα τυποποιηµένα είδη Γ.Μ. που χρησιµοποιεί η ΕΗ είναι µέχρι σήµερα τα εξής: ΟΝΟΜΑ - ΣΤΙΚΗ ΤΑΣΗ (kv) ΚΥΚΛΩΜΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙ- ΣΜΟΣ Γ.Μ. ΑΡΙΘΜΟΣ & ΙΑΤΟΜΗ ΑΓΩΓΩΝ ΑΝΑ ΦΑΣΗ (ΤΥΠΟΣ ACSR) (MCM) (mm 2 ) 66 150 150 150 400 400 400 ΑΠΛΟ ΑΠΛΟ ΑΠΛΟ ΙΠΛΟ ΑΠΛΟ ΙΠΛΟ ΑΠΛΟ Ε/66 Ε/150 Β/150 2Β/150 Β'Β'/400 2Β'Β'/400 Β'Β'Β'/400 1 x 336,4 1 x 336,4 1 x 636,0 1 x 636,0 2 x 954,0 2 x 954,0 3 x 954,0 1 x 170 1 x 170 1 x 322 1 x 322 2 x 483 2 x 483 3 x 483 O χαρακτηρισµός µίας γραµµής αφορά τον τύπο της γραµµής (ελαφρού ή βαρέος ή υπερβαρέος τύπου, Ε, Β και Β' αντίστοιχα), τον αριθµό των κυκλωµάτων (το 2 υποδηλώνει γραµµή διπλού κυκλώµατος) ενώ το Β'Β' στον χαρακτηρισµό των γραµµών 400 KV αναφέρεται στη χρησιµοποίηση 2 αγωγών, στερεωµένων σε µικρή απόσταση µεταξύ τους ανά φάση (και κύκλωµα). Όλοι οι αγωγοί είναι τύπου ACSR, οι διατοµές των αγωγών µεταφοράς εκφράζονται σε mil circular mils (MCM) σύµφωνα µε την αµερικανική τυποποίηση και αναφέρονται στην επιφάνεια του Αl της σύνθετης διατοµής ACSR (1 MCM = 0,5067 mm²). 3.2. ΘΕΡΜΙΚΟ ΟΡΙΟ Η µέγιστη ικανότητα µεταφοράς ισχύος Γ.Μ. σε συνθήκες συνεχούς κανονικής λειτουργίας ώστε η θερµική καταπόνηση των αγωγών από το φαινόµενο Joule να µη δηµιουργεί κίνδυνο µείωσης της µηχανικής τους αντοχής καλείται θερµικό όριο της Γ.Μ. 27

Ο πίνακας που ακολουθεί δίνει την τάξη µεγέθους του θερµικού ορίου υπό ονοµαστική τάση σε MVA για τις γραµµές Υ.Τ. και Υ.Υ.Τ. που χρησιµοποιεί η ΕΗ. ΟΝΟΜ. ΤΑΣΗ (KV) 66 150 150 150 400 400 400 ΚΥΚΛΩΜΑ ΑΠΛΟ ΑΠΛΟ ΑΠΛΟ ΙΠΛΟ ΑΠΛΟ ΙΠΛΟ ΑΠΛΟ ΘΕΡΜΙΚΟ ΟΡΙΟ ΕΝΑΕΡΙΩΝ Γ.Μ. ΧΑΡΑΚΤΗ- ΡΙΣΜΟΣ Γ.Μ. Ε/66 Ε/150 Β/150 2Β/150 Β'Β'/400 2Β'Β'/400 Β'Β'Β'/400 ΑΡΙΘ.& ΙΑΤ. ΑΓΩΓΩΝ/ΦΑΣΗ (ΤΥΠΟΣ ACSR) (MCM) 1 x 336,4 1 x 336,4 1 x 636,0 1 x 636,0 2 x 954,0 2 x 954,0 3 x 954,0 ΘΕΡΜ. ΟΡΙΟ ΥΠΟ ΟΝΟΜ. ΣΥΝΘΗΚΕΣ (MVA) 60,5 138 202 2x202 1400 2x1400 2000 ΘΕΡΜ. ΟΡΙΟ ΥΠΟ ΥΣΜΕΝΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ (MVA)* 36 117 169 2X169 1100 2x1100 1600 * : Μείωση του ονοµαστικού ορίου κατά 20% περίπου σε περίπτωση θερµοκρασίας περιβάλλοντος 40 ºC και πλήρους άπνοιας 3.6. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΛΩ ΙΑΚΩΝ Γ.Μ. 3.6.1. Στο Ε..Σ.Μ. υπάρχουν υπό την ευθύνη του ΕΣΜΙΕ τα παρακάτω υποβρύχια καλώδια Υ.Τ.: Στη θαλάσσια διάβαση Ρίου - Αντιρρίου 2 τριπολικά υποβρύχια καλώδια 150 ΚV, µήκους 5 km, διατοµής 3 x 630 mm 2 χαλκού, ισχύος µεταφοράς 175 MVA, από τα οποία το ένα αποτελεί µέρος της γραµµής Τριχωνίδας - Πάτρας ΙΙΙ και το άλλο αποτελεί τµήµα της γραµµής Αιτωλικού - Πάτρας ΙΙ. Στη θαλάσσια διάβαση Ερέτριας - Ωρωπού, δύο τριπολικά υποβρύχια καλώδια 150 KV που αποτελούν τµήµατα των κυκλωµάτων της Γ.Μ. Αλιβερίου Αγ. Στέφανος, το καθένα διατοµής 3 x 240mm 2 χαλκού, ισχύος µεταφοράς 125 MVA. Στη θαλάσσια διάβαση Αυλίδας, 4 µονοπολικά υποβρύχια καλώδια 150 KV (το 1 εφεδρικό) που αποτελούν τµήµα της Γ.Μ. Αλιβερίου - Σχηµαταρίου, διατοµής αγωγού 250mm 2 χαλκού, ισχύος µεταφοράς (τριφ.) 175 MVA. Στη θαλάσσια διάβαση Ηγουµενίτσας - Λευκίµης (Κέρκυρας) 4 µονοπολικά υποβρύχια καλώδια 66 KV (το 1 εφεδρικό), µήκους 13,5 28

km, που αποτελούν τµήµα της Γ.Μ. Ηγουµενίτσας - Κέρκυρας, διατοµής αγωγού 150 mm 2 αλουµινίου, ισχύος µεταφοράς (τριφ.) 35 MVA. Στη θαλάσσια διάβαση Μούρτου - Κάβου (Κέρκυρας) 4 µονοπολικά (το 1 εφεδρικό) υποβρύχια καλώδια 150 KV, µήκους 11,5 km, που αποτελούν τµήµα της Γ.Μ. 150 KV Μούρτος - Μεσογγή (Κέρκυρας) διατοµής αγωγού 300 mm 2 χαλκού, ισχύος τριφασικής 175 MVA. Στη θαλάσσια διάβαση Λευκάδας - Κεφαλλονιάς 4 µονοπολικά (το 1 εφεδρικό) υποβρύχια καλώδια 150 ΚV, µήκους 13 km, που αποτελούν τµήµα της Γ.Μ. 150 KV Ακτίου - Κεφαλλονιάς διατοµές αγωγού 300mm 2 χαλκού ισχύος τριφασικής 125 MVA. Στη θαλάσσια διάβαση Κεφαλλονιάς - Ζακύνθου 4 µονοπολικά (το 1 εφεδρικό) υποβρύχια καλώδια 150 KV, µήκους 20,3 km, που αποτελούν τµήµα της Γ.Μ. 150 KV Κεφαλλονιάς - Ζακύνθου διατοµής 300mm 2 χαλκού τριφασικής ισχύος 125 MVA. Στις Κυκλάδες µε την παρακάτω διαµόρφωση: Κάρυστος Ευβοίας-Ανδρος: 4 µονοπολικά (το 1 εφεδρικό) καλώδια χαλκού 150 KV, µήκους 14.4 km, διατοµής 300 mm 2 έκαστο και τριφασικής ισχύος 145 MVA. Ανδρος-Τήνος: 4 µονοπολικά (το 1 εφεδρικό) καλώδια χαλκού 150 KV, µήκους 3.7 km, διατοµής 300 mm 2 έκαστο και τριφασικής ισχύος 145 MVA. Τήνος-Σύρος: 2 τριπολικά (το 1 εφεδρικό) καλώδια χαλκού 66 KV, µήκους 18.3 km, διατοµής 300 mm 2 έκαστο και τριφασικής ισχύος 60 MVA. Τήνος-Μύκονος: 2 τριπολικά (το 1 εφεδρικό) καλώδια χαλκού 66 KV, µήκους 12.0 km, διατοµής 300 mm 2 έκαστο και τριφασικής ισχύος 60 MVA. Στο στενό Περάµατος-Σαλαµίνας 4 µονοπολικά καλώδια 150 KV διατοµής 300 mm 2 χαλκού, τριφασικής ισχύος 125 MVA. Στο στενό Αχλάδι-Βόρεια Εύβοια υπάρχει 1 τριπολικό υποβρύχιο καλώδιο 150 kv αγωγών διατοµής 310 mm 2 χαλκού ικανότητας µεταφοράς 135 MVA και µήκους 4085 m. Στο στενό Άκτιο-ΒΙΠΕ Πρέβεζας υπάρχει 1 τριπολικό υποβρύχιο καλώδιο 150 kv αγωγών διατοµής 310 m 2 χαλκού ικανότητας µεταφοράς 135 MVA και µήκους 5134 m. Το υποβρύχιο αυτό καλώδιο προεκτείνεται προς τον Υ/Σ Ακτίου µε µήκος 778 m τριπολικού υπογείου καλωδίου τριφασικής ισχύος 125 MVA. Στη θαλάσσια διάβαση Ζακύνθου Κυλλήνης προγραµµατίζεται η πόντιση 4 µονοπολικών (το 1 εφεδρικό) υποβρυχίων καλωδίων 150 KV, 29

µήκους 22 km, διατοµής 400 mm 2 χαλκού, τριφασικής ισχύος 175 MVA για το 2001. Στη θαλάσσια διάβαση Ηγουµενίτσας Αγ. Βασιλείου (Κέρκυρας) προγραµµατίζεται η πόντιση ενός υποβρυχίου καλωδίου 150 kv ια το 2003. 3.6.2. Στο Ε..Σ.Μ. υπάρχουν επίσης οι παρακάτω τύποι υπογείων καλωδίων 150 KV για τη µεταφορά ισχύος µέσα στις κατοικηµένες περιοχές της Πρωτεύουσας και της Θεσσαλονίκης : Μονοπολικά καλώδια διατοµής 250 mm 2 χαλκού ισχύος 125 MVA Μονοπολικά καλώδια διατοµής 400 mm 2 χαλκού ισχύος 125 MVA Μονοπολικά καλώδια διατοµής 650 mm 2 χαλκού ισχύος 200 MVA Μονοπολικά καλώδια διατοµής 500 mm 2 χαλκού ισχύος 200 MVA Μονοπολικά καλώδια διατοµής 600 mm 2 αλουµινίου ισχύος 200 MVA Μονοπολικά καλώδια διατοµής 700 mm 2 αλουµινίου ισχύος 200 MVA Μονοπολικά καλώδια διατοµής 800 mm 2 αλουµινίου ισχύος 200 MVA Η αρµοδιότητα για τη διαχείριση του τµήµατος αυτού του ΣΜ ανήκει στο ιαχειριστή ικτύου δηλαδή τη ΕΗ/ ιανοµή, εκτός από τις καλωδιακές Γ.Μ. της περιοχής Θεσσαλονίκης που είναι, προς το παρόν, αρµοδιότητας του ΕΣΜΗΕ. 30

4. ΙΕΘΝΕΙΣ ΙΑΣΥΝ ΕΣΕΙΣ Το ελληνικό ηπειρωτικό σύστηµα είναι διασυνδεδεµένο µε τα ηλεκτρικά δίκτυα των γειτονικών χωρών ως εξής. 4.1. ΕΛΛΑ Α - FYROM Με το ηλεκτρικό σύστηµα της FYROM η Ελλάδα συνδέεται µέσω: µίας γραµµής 150KV µεταξύ ΚΥΤ Αµυνταίου και Bitola στην πρώην Γιουγκοσλαβία, απλού κυκλώµατος, τύπου E µίας γραµµής 400KV µεταξύ ΚΥΤ Θεσσαλονίκης και Dubrovo (Negotino) στην πρώην Γιουγκοσλαβία απλού κυκλώµατος, τύπου B'B'. Μέσω των γραµµών αυτών το Ελληνικό σύστηµα λειτουργούσε παράλληλα και σύγχρονα µε το Γιουγκοσλαβικό και µέσω αυτού µε το ιασυνδεδεµένο υτικοευρωπαϊκό Σύστηµα της U.C.T.E. Από το Σεπτέµβριο 1991 λόγω της κρίσης στην Κροατία η διασύνδεση µε την U.C.T.E. διακόπηκε. Εχει ληφθεί η απόφαση ενίσχυσης των διασυνδέσεων του ελληνικού Σ.Μ. µε το Σ.Μ. της FYROM µε την αναβάθµιση της Γ.Μ. ΚΥΤ Αµυνταίου-Bitola 150 kv σε Γ.Μ. ΚΥΤ Φλώρινας-Bitola στα 400 kv. Τµήµα της µελέτης αυτής έχει χρηµατοδοτηθεί από το πρόγραµµα ανάπτυξης των ιευρωπαϊκών ικτύων Ενέργειας (TEN, Trans European Networks) 4.2. ΕΛΛΑ Α - ΑΛΒΑΝΙΑ Με το Αλβανικό ηλεκτρικό σύστηµα η Ελλάδα συνδέεται µέσω: µιάς γραµµής 150KV ελαφρού τύπου µεταξύ Υ/Σ Μούρτου και ΥΗΣ Bistrica στην Αλβανία, ικανότητας µεταφοράς από το Αλβανικό στο Ελληνικό σύστηµα 50 MW (περιορισµός λόγω δοµής του Αλβανικού δικτύου). µιάς γραµµής 400KV απλού κυκλώµατος µεταξύ Κ.Υ.Τ. Καρδιάς και Elbasan στην Αλβανία, τύπου Β'Β'. Η ισχύς µεταφοράς της γραµµής αυτής περιοριζόταν σηµαντικά µέχρι πρόσφατα λόγω ύπαρξης ενός µόνο ΑΜ/Σ 400/220 kv στο Elbasan. Η Αλβανική πλευρά εγκατέστησε πρόσφατα και δεύτερο µετασχηµατιστή αντίστοιχης ισχύος µε τον υφιστάµενο. Ο εν λόγω µετσχηµατιστής βελτιώνει την αξιοπιστία της σύνδεσης µε την Αλβανία χωρίς άµεση επίπτωση στην ικανότητα µεταφοράς από και προς την Αλβανία. 31

Τούτο διότι η Αλβανία δεν διαθέτει σύστηµα 400 kv πέραν της Γ.Μ. Elbasan- Καρδιά, παρά µόνο σύστηµα 220 kv µε χαλαρές συνδέσεις προς Βορρά. Μέσω της τελευταίας αυτής γραµµής το Αλβανικό Σύστηµα λειτουργεί σύγχρονα και παράλληλα µε το Ελληνικό Σύστηµα. 4.3. ΕΛΛΑ Α - ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Με το Βουλγαρικό ηλεκτρικό σύστηµα η Ελλάδα συνδέεται µέσω µίας Γ.Μ. 400KV µεταξύ ΚΥΤ Θεσσαλονίκης και Blagoevgrad στην Βουλγαρία, τύπου Β'Β'. Έχει µελετηθεί από κοινού µε τη Βουλγαρική πλευρά η αναβάθµιση της διασύνδεσης µε Βουλγαρία µέσω µίας δεύτερης Γ.Μ. 400 kv ΚΥΤ Φιλίππων- Μαρίτσα (Βουλγαρίας). Έχουν ολοκληρωθεί οι σχετικές µελέτες συστήµατος και οι µελέτες χάραξης της εν λόγω γραµµής. 4.4. ΕΛΛΑ Α - ΙΤΑΛΙΑ Η διασύνδεση αυτή συνδέει το ΚΥΤ Αράχθου µε το Υ/Σ Galatina Ιταλίας. Είναι σύνδεση συνεχούς ρεύµατος και επιτυνχάνεται µε την εγκατάσταση σταθµών µετατροπής ΥΤΣΡ (HVDC) µονοπολικού τύπου 400 KV ικανότητας 500 MW. Η διασύνδεση απαρτίζεται από ένα εναέριο τµήµα Γ.Μ. DC µήκους 45 km και ένα τµήµα υπογείου καλωδίου DC µήκους 4 km επί Ιταλικού εδάφους, από ένα υποβρύχιο καλώδιο DC 400 KV ισχύος 500 MW µήκους 160 km και τέλος από ένα εναέριο τµήµα Γ.Μ. DC µήκους 107 km επί ελληνικού εδάφους. Το ΚΥΤ Αράχθου συνδέεται εξάλλου µε δύο Γ.Μ. 400 KV απλού κυκλώµατος τριδύµων αγωγών Β'Β'Β'/400 µε τα ΚΥΤ Τρικάλων και Αχελώου µήκους 105 km και 71,5 km αντίστοιχα. Το έργο της διασύνδεσης των ηλεκτρικών συστηµάτων Ελλάδας και Ιταλίας µε συνεχές ρεύµα (ΣΡ) µέσω υποβρυχίου καλωδίου βρίσκεται στο στάδιο δοκιµών και παραλαβής και αναµένεται να τεθεί σε εµπορική λειτουργία στο τέλος του 2002. 4.5. ΕΛΛΑ Α -ΤΟΥΡΚΙΑ Με κοινή απόφαση των δύο χωρών έχει καταρχή δροµολογηθεί η διασύνδεση του Ελληνικού Σ.Μ. µε το Τουρκικό Σ.Μ. µε µία Γ.Μ. 400 KV, τριδύµων αγωγών, Β'Β'Β'/400, µήκους περίπου 290 km µεταξύ ΚΥΤ Φιλίππων και Babaeski. Το Ελληνικό τµήµα θα είναι της τάξεως των 200 km το δε Τουρκικό της τάξεως των 32