ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ Ο ΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ Σ ί hi ί. ϋβ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΞΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ» ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ: ΣΩΤΗΡΕΛΗΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ : ΤΣΑΡΟΥΧΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΑΒΑΛΑ 1998
AT ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ /ο τ />β ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' Γενικά για το Χρηματιστήριο 1. Έννοια... 1 2. Λόγοι δημιουργίας το υ ς... 2 3. Σημασία και ρόλος των Χρηματιστηρίων... 3 4. Ιδιομορφίες των Χρηματιστηρίων... 3 5. Διακρίσεις των Χρηματιστηρίων... 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β Ιστορική αναδρομή του ΧΑΑ Ιστορική αναδρομή του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ Οργανωτικές Δομές και Τρόπος Λειτουργίας του 1. Διοίκηση... 8 2. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς... 9 3. Η Εποπτεία... 10 4. Ανώνυμες Χρηματιστηριακές Εταιρείες... 10 5. Χρηματιστηριακός εκπρόσωπος... 13 6. Συνεγγυητικό κεφάλαιο... 14 7. Αντικρυστές... 15 8. Εκφώνηση - Αντιφώνηση... 16 9. Μετοχές... 18 9.1 Είδη μετοχών... 19 9.2 Μεταβίβαση μετοχών... 20 9.3 Απώλεια μετοχών... 21 9.4 Το μέρισμα... 21
9.5 τιμές μετοχών και κεφαλαιακά κέρδη... 21 9.6 Οι αξίες μιας μετοχής... 22 9.7 Δελτίο τιμών Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών... 23 9.8 Δείκτης τιμών μετοχώ ν... 24 9.9 Μερικοί χρήσιμοι δείκτες... 24 9.10 Ο δείκτης FTSE/ASE-20... 27 9.11 Χαρτοφυλάκιο τίτλων... 27 10 Χρηματιστηριακές συναλλαγές... 29 10.1 Συναλλαγή εντός Κύκλου... 30 10.2 Συναλλαγή εκτός Κύκλου... 31 10.3 Η διαφάνεια των συναλλαγών... 32 10.4 Το Αποθετήριο Τίτλων... 32 10.5 Το Αυτόματο Σύστημα Ηλεκτρονικών Συναλλαγών (ΑΣΗΣ)... 33 11 Εντολές... 33 12 Μεσιτικά δικαιώματα... 35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ 1. εισαγωγή μετοχών στο χρηματιστήριο... 37 2. Διαδικασία εισαγωγής μετοχών εταιρείας... 40 3. Απαιτούμενα δικαιολογητικά για τήν εισαγωγή μετοχών εταιρείας... 42 4. Πλεονεκτήματα εισήγμένων εταιρειών... 44 5. Παράλλήλη αγορά... 46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ΕΠΙΔΙΩΚΟΜΕΝΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ... 48
ΚΕΦΑΛΑΙΟ A Γενικά για το Χρηματιστήριο 1. Έννοια Το χρηματιστήριο είναι οργανωμένη αγορά συναλλαγών στην οποία διενεργούνται βάσει ορισμένης τυπικής διαδικασίας αγορές και πωλήσεις χρεογράφων (χρηματιστήριο αξιών) ή εμπορευμάτων (χρήματιστήριο εμπορευμάτων). Χρηματιστήριο ονομάζεται επίσης και ο τόπος, χώρος δηλαδή στον οποίο διενεργούνται οι αγοραπωλησίες αυτές. Αυτό που χαρακτηρίζει το χρηματιστήριο είναι ότι αποτελεί μια ελεύθερη και ανταγωνιστική αγορά στην οποία διενεργούνται αγοραπωλησίες. Η διαμόρφωση των τιμών στο χρηματιστήριο καθορίζεται από τη λειτουργία του κανόνα της προσφοράς και ζήτησης, από την κάθε φορά δηλαδή παρουσιαζόμενη προσφορά και ζήτηση. Θεσμός με μακραίωνη παράδοση στο εξωτερικό (ως πρώτο χρηματιστήριο αναφέρεται αυτό της Αμβέρσας που ιδρύθηκε του 1531) έχει γνωρίσει τα τελευταία χρόνια σημαντική ανάπτυξη και στη χώρα μας. Επιστημονικά, τα Χρηματιστήρια θεωρούνται ως οργανωμένες αγορές, συνήθως επίσημα από τα κράτη αναγνωριζόμενες, όπου συναντούνται οι ενδιαφερόμενοι για την διενέργεια αγοραπωλησιών κινητών αξιών ή εμπορευμάτων. Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό: Τα Χρηματιστήρια αποτελούν (ιδιόμορφες) αγορές με την έννοια της όχι απλά αφηρημένης αλλά της συγκεκριμένης συνάντησης της προσφοράς και της ζήτησης ορισμένων αγαθών. Τα χρηματιστήρια είναι οργανωμένες αγορές δηλ. έχουν ορισμένή εγκατάσταση (ο τόπος και ο χώρος όπου συναντάται η προσφορά με τη ζήτηση) διέπονται από ορισμένους κανόνες λειτουργίας, αφορούν στη διαπραγμάτευση και αγοραπωλησία ορισμένων αγαθών και διαθέτουν ορισμένα όργανα λειτουργίας διοίκησης και εποτπείας που συμπληρώνουν και ολοκληρώνουν την οργάνωση τους.
Τα Χρηματιστήρια αποτελούν οικονομικό θεσμό που κατά κανόνα αναγνωρίζεται από τα κράτη όπου λειτουργούν και ορισμένα από τα οποία με πράξεις τους (νομοθετικά και διοικητικά μέτρα) καθορίζουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώνονται οι αγορές και θεσπίζουν (άλλοτε με χαλαρότητα και άλλοτε με αυστηρότητα) τις προϋποθέσεις και τους όρους λειτουργίας τους. 2. Λόνοι 5 nuioupviac touc Τα Χρηματιστήρια είναι δημιουργήματα της κεφαλαιοκρατικής (καπιταλιστικής) οικονομικής οργάνωσης. Τα δημιούργησε, αφενός η επιδίωξη εξεύρεσης μακροπρόθεσμων κεφαλαίων ή η ανάγκη για σύναψη αγοραπωλησιών μεγάλων ποσοτήτων εμπορευμάτων που βρίσκονταν πολύ μακριά από τον τόπο διαπραγμάτευσης τους, ενώ απαιτούνταν γι αυτό σοβαρά κεφάλαια και αφετέρου η τάση για κερδοσκοπία. Αυτοί, οι λόγοι αποτελούν τη γενεσιουργία αιτία της δημιουργίας των Χρηματιστηρίων. Αλλά την οργανωμένη μορφή τους την επέβαλλαν: η ταχύτητα διενέργειας των συναλλαγών, η αμεσότητά τους, η δημοσιότητά τους και η καθαρότητα των συναλλαγών. Πραγματικά μόνο σε μια οργανωμένη αγορά, με όργανα λειτουργίας εξουσίας και ελέγχου θα ήταν δυνατό να εξασφαλίζονται οι παράγοντες αυτοί που αποτελούν το θεμέλιο των Χρηματιστηρίων: η ταχύτητα στις συναλλαγές, η αμεσότητα, η δημοσιότητα και η καθαρότητα των συναλλαγών. Χωρίς να μπορεί κανείς απόλυτα και κατηγορηματικά να εξαιρέσει ορισμένες παρασκηνιακές ή και κακόβουλες δραστηριότητες τα Χρηματιστήρια παρέχουν σοβαρότατες εγγυήσεις και για την καθαρότητα των συναλλαγών που γίνονται σ αυτά.
3. Σημασία και ρόλος των Χρηυατιστηρίων Ο οικονομικός ρόλος των Χρηματιστηρίων θεωρείται σημαντικός και συνοψίζεται στα εξής: 1) Διευκολύνουν τις συναλλαγές, γιατί επιτρέττουν στους εκπροσώπους της προσφοράς και της ζήτησης ορισμένων αγαθών να συγκεντρώνονται σε ορισμένο χώρο και χρόνο. 2) Επιτρέπουν την ελεύθερη διαμόρφωση των τιμών των αγαθών, με βάση το θεμελιώδη νόμο της αγοράς, δηλ. το νόμο της προσφοράς και της ζήτησης και έτσι αποφεύγεται ή περιορίζεται ο κίνδυνος της δημιουργίας, τεχνητών τιμών. 3) Δίνουν την ευκαιρία, στις μεν επιχειρήσεις να εξεύρουν κεφάλαια από την αποταμίευση, στους δε αποταμιευτές να επενδύσουν το προϊόν της αποταμίευσής τους σε τίτλους, με την προσδοκία του κέρδους, συμβάλλοντας έτσι στην τόνωση της παραγωγής και γενικότερα στην οικονομική ζωηρότητα, πρόοδο και ανάπτυξη της χώρας όπου λειτουργεί το Χρηματιστήριο. 4. Ιδιομορφίες των Χρηματιστηρίων Χαρακτηρίσαμε τα Χρηματιστηριακά ως ιδιόμορφες αγορές που λειτουργούν βάσει κανόνων, διαθέτουν όργανα και αναγνωρίζονται από τα κράτη (δηλ. είναι επίσημες αγορές). Οι ιδιομορφίες τους όμως εκτείνονται και στα εξής: Οι αγοραπωλησίες αφορούν σε υλικώς απόντα πράγματα. Είναι γνωστό το είδος των αγαθών που πουλιούνται και αγοράζονται, αλλά αυτά τα αγαθά δεν είναι παρόντα. Οι αγοραπωλησίες αφορούν σε αντικατάστατα πράγματα (κινητές αξίες ή εμπορεύματα). Με τις διαπραγματεύσεις, που γίνονται δημόσια, δημιουργούνται οι τιμές που καθοδηγούν και κατευθύνουν, όχι μόνο τους συναλλασσόμενους μέσα στο χρηματιστήριο, αλλά γενικότερα, κάθε ενδιαφερόμενο. Στο πλαίσιο της δημοσιότητας που αναφέραμε ως χαρακτηριστική ιδιότητα του Χρηματιστηρίου, εκδίδονται - για την
κατατόπιση της κοινής γνώμης και κάθε πιθανού ενδιαφερόμενους - Δελτία Τιμών (κινητών αξιών και εμπορευμάτων) όπως αυτές διαμορφώνονται σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο με αναφορά και της διακύμανσης της τιμής (έναρξη - ανοίγματος και λήξης - κλεισίματος των διαπραγματεύσεων και διαμόρφωση της ανώτατης και της κατώτατης τιμής στις ώρες εργασίας του Χρηματιστηρίου) κι ακόμα, με αναφορά των ποσοτήτων (αριθμού) που έγιναν αντικείμενο αγοραπωλησιών κάθε μέρα και των ποσών που διατέθηκαν γγ αυτές. 5. Διακρίσεκ των Χρηματιστηρίων Τα Χρηματιστήρια αξιών είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου στα οποία καταρτίζονται αποκλειστικότητα χρηματιστηριακές συναλλαγές, δικαιοπραξίες που έχουν ως αντικείμενο τα λεγόμενα «χρηματιστηριακά πράγματα» δηλαδή ανώνυμα δημόσια χρεόγραφα του εσωτερικού ή του εξωτερικού, ανώνυμα χρεόγραφα νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, ανώνυμες μετοχές και ομολογίες εισηγμένων στο χρηματιστήριο ανωνύμων εταιρειών, συνάλλαγμα, ράβδους χρυσού ή αργύρου κ.α. Ανάλογα με το φορέα τους (αν είναι ιδιωτικός ή δημόσιος) τα Χρηματιστήρια αποτελούν ιδιωτικούς οργανισμούς (με τη μορφή ειδικής ανώνυμης εταιρείας) ή δημόσιους οργανισμούς. Στην Ελλάδα το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών είναι Ν.Π.Δ.Δ. που λειτουργεί όμως ως Ν.Π.Ι.Δ.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β Ιστορική αναδρομή Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών Η ιστορία του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών αρχίζει από το δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα και είναι δημιούργημα των εμπόρων και ναυτικών της εποχής εκείνης, καθώς και των ασχολουμένων με την ανταλλαγή νομισμάτων (κολυβιστών), από τους οποίους προήλθαν οι πρώτοι Χρηματιστές. Το 1864 στην Ερμούπολη της Σύρου, που αποτελούσε την πρώτη εμπορική και ναυτική πόλη της Ελλάδας, πραγματοποιούνταν μια αξιόλογη συναλλακτική κίνηση επί των ξένων νομισμάτων, τα οποία διαπραγματεύονταν ελεύθερα σε τιμές που διέφεραν από την επίσημη διατίμησή τους. Την εποχή εκείνη μάλιστα εκδιδόταν εφημερίδα ονομαζόμενη «Χρηματιστήριο», Χρηματιστήριο όμως δεν υπήρχε. Εν τω μεταξύ η εξέλιξη των βιομηχανικών επαναστάσεων έφερε πλήθος προϊόντων στην αγορά με αποτέλεσμα τη δημιουργία Χρηματιστηρίων Εμπορευμάτων, Αξιών, Συναλλάγματος κ.λ.π. Εξαιτίας αυτών των αναγκών δημιουργήθηκαν τα Χρηματιστήρια, τα οποία αφενός εκφράζουν όλες τις προοπτικές της πορείας της χώρας, στην οποία δραστηριοποιούνται, και αφ ετέρου τις εξελίξεις στον διεθνή χώρο, δηλαδή αποτελούν όπως πολύ χαρακτηριστικά έχει ειπωθεί: Τον Καθρέπτη της Εθνικής μας Οικονομίας. Εξαιτίας αυτών των αναγκών δημιουργήθηκε και το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών πριν από 122 χρόνια. Το ιστορικό της ιδρύσεως του δίνεται με το παρακάτω κείμενο; «Επί της διασταυρώσεων των οδών Ερμού και Αιόλου και άνωθεν του ιστορικού καφενείου «Η Ωραία Ελλάς», όπου επί της πρώτης δυναστείας ημών ανεβάζον και κατερρίπτον τας Κυβερνήσεις, έκειτο η Λέσχη των Εμπόρων Αθηνών κατά το έτος 1870. Εκεί συνερχόμενοι οι έμποροι εκάστην εσπέραν διεπραγματεύοντο, μεταξύ άλλων υποθέσεών του, και τας ομολογίας των εκδιδομένων τότε δύο
Εθνικών Δανείων και ούτως ολίγον κατ ολίγων εσχηματίσθη κάποια διάθεσις προς μεγαλύτεραν και συστηματικωτέραν περί τα τοιαύτα συναλλαγήν. Κατά τον Οκτώβριον δε του έτους 1872 ότε ιδρύθη η Τράπεζα, εύρε τους θαμώνες της Λέσχης ευδιαθέτους πως εις Χρηματιστηριακάς εργασίας, και ολίγον βραδύτερον, ήτοι τον Μάρτιον 1873 ιδρύθη η εταιρεία του Λαυρίου, τον δε Μάϊον του αυτού έτους ιδρύθη η Τράπεζα Βιομηχανικής Πίστεως της Ελλάδος, ούτως ώστε η κερδοσκοπία εύρε προσφορώτερον το έδαφος εις χρηματιστηριακάς συμβάσεις και γενικώτερον προσέλαβε χαρακτήρα, ήνάγκασε δε τα τότε μέλη της Λέσχης να προβώσιν εις την εκλογήν προέδρου και να μεταονομάσωσι την Εμπορική Λέσχη «Χρηματιστήριον». Μετά την εύγλωτη αυτή ιστορική αναφορά για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, το Σεπτέμβριο του 1876 δημοσιεύτηκε Βασιλικό Διάταγμα, που ενέκρινε τη σύσταση Χρηματιστηρίου, στο οποίο όμως επιτρεπόταν να συναθροίζονται μόνο οι Έμποροι, οι Πλοίαρχοι, οι Κολλυβιστές και οι μεσίτες. Ένα χρόνο πριν είχε ιδρυθεί Χρηματιστήριο και στον Πειραιά, το οποίο όμως δεν λειτούργησε αργότερα λειτούργησε υποτυπωδώς σα Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων Πειραιώς. Και πάλι για τήν ιστορική ανάγκη το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών στεγάστηκε τα πρώτα χρόνια του στο ιστορικό «ΜΕΓΑΡΟ ΜΕΛΑ» στη συνέχεια μετεγκαταστάθηκε στην Οικία Νοταρά στη γωνία των οδών Σοφοκλέους και Αιόλου, στη συνέχεια στην οδό Πεσματζόγλου και έκτοτε είναι εγκατεστημένο στην οδό Σοφοκλέους 10. Ο ρόλος που διεδραμάτισε το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών στην διάρκεια της πρώτης του εκατονταετηρίδας, ήταν σαφώς προσδιορισμένος από την καθόλου πορεία και κατάσταση, που βρισκόταν και η Εθνική Οικονομία αυτό άλλωστε ήταν επόμενο να συμβεί, καθόσον οι δυνατότήτες και οι προϋποθέσεις για μια ζωηρή εμφάνισή του στην οικονομική ζωή του τόπου ήταν περιορισμένες και οι ευκαιρίες για την πραγμάτωση των στόχων και των σκοπών του ασήμαντες. Πέρα όμως από αυτές τις δυσκολίες επέδρασαν δυσμενώς και η μέχρι σήμερα άσκηση της πολιτικής των υψηλών
επιτοκίων, η υψηλή φορολόγηση κερδών, η πολιτική του κρατικού παρεμβατισμού, η στρεβλή αντιμετώπιση των ειδικών θεμάτων, που απασχολούν τις επιχειρήσεις, όπως π.χ. η αντιαναπτυξιακή πολιτική των αποσβέσεων των παγίων περιουσιακών στοιχείων οι δυσκολίες αυτές εξανάγκασαν το Χρηματιστήριο Αθηνών να κινείται σε ανύπαρκτους σχεδόν ρυθμούς μέχρι σήμερα. Και ήτανε περιορισμένες οι ευκαιρίες για την έντονη παρουσία του στα οικονομικά πράγματα της Χώρας μας με πολύ μεγάλη καθυστέρηση και οι επιχειρήσεις είχαν αυστηρά οικογενειακά χαρακτήρα και τα πολιτικά πράγματα δεν παρείχαν τη δυνατότητα για ήρεμο κλίμα, με συνέπεια να υπάρχει μόνιμη η σκέψη της αβεβαιότητας. Η οικονομική ανάπτυξη και σήμερα γίνεται, αν γίνεται βέβαια, με λανθασμένες επιλογές και σε αντιοικονομικό κλίμα, που έφτασε να τροφοδοτεί κάθε αναπτυξιακή πολιτική. Το πιστωτικό σύστημα, που τάχα έβρισκε λύση μπερδευόταν με τον άκρατο, απεριόριστο και λαθεμένο δανεισμό, γεγονός που μας οδήγησε στην τόσο δυσμενή σχέση ΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΞΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ και στη συνέχεια δημιούργησε στις μέρες μας το οξύ πρόβλημα των προβληματικών επιχειρήσεων. Σήμερα βέβαια, που φτάσαμε τα 122 χρόνια ζωής του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών, οι συνθήκες και οι προϋποθέσεις δείχνουν πως μεταβάλλονται. Σήμερα μόλις έγινε αντιλητπό ότι το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών πρέπει να κληθεί να παίξει τον ιστορικό του ρόλο στην Οικονομία μας και γίνονται προσπάθειες για να εκσυγχρονισθεί και να οργανωθεί. Και η αρχή έγινε με την ψήφιση του Νόμου 1806/88 που βεβαίως ανοίγει τους ορίζοντες για ένα νέο ξεκίνημα, για μια νέα πορεία, που θα γίνει ενδεχόμενα η αφορμή για Διεθνοποίησή του μέσα στα πλαίσια ασφαλώς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ Οργανωτικές Δομές και Τρόττος Λειτουργίας του Οι οργανωτικές δομές για την λειτουργία του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών διέπονται από διαφόρους Νόμους και Διατάγματα, που ρυθμίζουν σήμερα τα της λειτουργίας του και οι βασικώτεροι από είναι: ο Νόμος 3632/1928, Β.Λ. 148/79, 1806/88 και 1892/1990, Π.Δ. 348/85,350/85, 360/85. Το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών είναι Νομικό Πρόσωπο δημοσίου Δικαίου. Σήμερα λειτουργεί με ιδιωτικά κριτήρια και τελεί υπό τήν εποπτεία τής πολιτείας, την οποία ασκεί σήμερα ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας μέσω του διορισμένου Κυβερνητικού Επότπη. Ο Κυβερνητικός επόπτης είναι ανώτερος υπάλληλος του αρμόδιου Υπουργείου και παρίσταται καθημερινά στις Δημόσιες συνεδριάσεις του Χρηματιστηρίου, τις οποίες και παρακολουθεί και ελέγχει. 1. Η Διοίκηση Το ΧΑΑ εποπτεύεται από του υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και διοικείται από εννιαμελές διοικιτικό συμβούλιο με τριετή θητεία. Το διοικητικό συμβούλιο του χρηματιστηρίου εκλέγει τον πρόεδρο, ο οποίος αποτελεί και το ανώτατο εκτελεστικό όργανο του ΧΑΑ και έχει τη γενική εποπτεία των εργασιών. Μερικές από τις βασικές αρμοδιότητες ου Δ.Σ είναι: α. Η διοίκηση του ΧΑΑ και η διαχείριση της περιουσίας του β. Η εκπροσώπηση του ΧΑΑ δικαστικώς και εξωδίκως. γ. Η εποπτεία της ομαλής εκτέλεσης των εργασιών δ. Η άσκηση πειθαρχικής εξουσίας στους χρηματιστές και τις χρηματιστηριακές εταιρείες και τους υπαλλήλους του χρηματιστηρίου ε. Αποφασίζει για την εισαγωγή μετοχών των ενδιαφερομένων Α.Ε. στο χρηματιστήριο.
στ. Γνωμοδοτεί στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για τη διαγραφή επιχειρήσεων από το χρηματιστήριο. ζ. μπορεί να αναστείλει για λίγες μέρες τη λειτουργία της αγοράς έπειτα από έγκριση του ΥΠΕΘΟ ( Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας). ή Μπορεί να διακόψει τη διαπραγμάτευση μιας μετοχής αν κρίνει έτσι. Το Διοικητικό Συμβούλιο συνεδριάζει τακτικά σε μέρες και ώρες που καθορίζει το ίδιο με απόφαση του και έκτακτα, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. 2. Η Επιτροπή KEφαλαιαvopάc Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς υπάγεται στο ΥΠΕΘΟ, η οποία αποτελείται από 11 μέλη και τον πρόεδρο της. Τα μέλη και ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς διορίζονται από το ΥΠΕΘΟ μερικά από τα οποία έπειτα από επιλογή προσώπων που υποδεικνύουν, η Τράπεζα της Ελλάδος, ο ΣΕΒ, το ΕΤΕΒΑ κλπ. Μερικές από τις αποφασιστικές αρμοδιότητες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς είναι: α. Παρέχει τη σύμφωνη γνώμη για την αναστολή της διαπραγμάτευσης μιας μετοχής. β. Αποφασίζει έπειτα από πρόταση του Δ.Σ. τη διαγραφή μιας εταιρείας από την Κύρια ή την Παράλληλη αγορά του χρηματιστηρίου. γ. Χορηγεί άδεια σύστασης χρηματιστηριακής εταιρείας, δ. Εγκρίνει το διορισμό χρηματιστηριακού εκπροσώπου αν πληρούνται οι οριζόμενες προϋποθέσεις, ε. Διορίζει τους χρηματιστές εφόσον συγκεντρώνουν τα απαιτούμενα προσόντα και επιτύχουν στις ειδικές εξετάσεις. Παύει μέλος της διοίκησης χρηματιστηριακής εταιρείας αν κρίνει ότι συντρέχουν λόγοι ή ύστερα από γνωμοδότηση του Δ.Σ. του ΧΑΑ
αποφασίζει την εισαγωγή των μετοχών των ενδιαφερομένων εταιρειών στην Κύρια και την Παράλληλη αγορά. Επίσης, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εποτπεύει μια σειρά λειτουργίες και γνωμοδοτεί προς το ΥΠΕΘΟ για όλα τα ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία της κεφαλαιαγοράς. 3. Η Εποπτεία Μέχρι σήμερα η Εποπτεία είναι ανεξάρτητη υπηρεσία η οποία υπάγεται στο ΥΠΕΘΟ. Σύντομα όμως αναμένεται να περάσει στην δικαιοδοσία της Διοίκησης του Χρηματιστηρίου. Η αλλαγή αυτή ζητήθηκε πριν από λίγους μήνες από τον πρόεδρο του χρηματιστηρίου προκειμένου να υπάρχει αυστηρότερος έλεγχος των συναλλαγών. Τα όργανα της εποπτείας δικαιούνται να ελέγχουν βιβλία και στοιχεία που τηρούν το ΧΑΑ, τα μέλη του (χρηματιστές και χρηματιστηριακές εταιρείες) και οι εισηγμένες επιχειρήσεις. 4. Ανώνυμες Χρηματιστηριακές Eraipciec Οι Ανώνυμες Χρηματιστηριακές εταιρείες (ΑΧΕ) είναι επιχειρήσεις με αποκλειστική δραστηριότητα τις χρηματιστηριακές συναλλαγές, δηλ. την αγορά και την πώληση μετοχών και λοιπών κινητών αξιών. Αποτελούν τακτικά μέλη του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών και ως θεσμός εισήχθησαν στην Ελλάδα με το Ν. 1806 του 1988. Οι μετοχές των ΑΧΕ είναι ονομαστικές και η μεταβίβαση τους για ποσοστά άνω του 10% γίνεται με τη σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Εκτός αν πρόκειται για γονική παροχή ή κληρονομική διαδοχή. Οι ΑΧΕ είναι υποχρεωμένες να καταβάλλουν σε μετρητά το μετοχικό τους κεφάλαιο, το ύψος του οποίου καθορίζεται και αναπροσαρμόζεται από το ΥΠΕΘΟ. Σήμερα φτάνει τα 200 εκατ. δρχ. Για να εκδοθεί άδεια σύστασης Ανώνυμης Χρηματιστηριακής Εταιρείας πέραν από το ότι αυτή πρέπει να πληρεί τις διατάξεις της
περί Α.Ε. νομοθεσίας, απαιτείται να κατατεθεί προηγουμένως σε ειδικό λογ/μό σε τράπεζα, που λειτουργεί νόμιμα στην Ελλάδα, το μετοχικό κεφάλαιο της Εταιρίας, καθώς και να έχει δοθεί άδεια λειτουργίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Για την χορήγηση της άδειας η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς συνεκτιμά την οργάνωση, τα τεχνικά και οικσνομικά μέσα της Εταιρίας, την αξιοπιστία και την πείρα των προσώπων, που πρόκειται να την διοικήσουν, καθώς και την καταλληλότητα των μετοχών, που κατέχουν ποσοστό μεγαλύτερο του 10% του μετοχικού κεφαλαίου έτσι διασφαλίζεται η χρηστή διαχείριση της Εταιρείας. Ειδικότερα η χρηματιστηριακή εταιρία πρέπει να διαθέτει; α) Ορθολογική διοικητική και τεχνικοοικονομική οργάνωση, κατάλληλους μηχανισμούς ελέγχου και ασφαλείας στον τομέα της ηλεκτρονικής επεξεργασίας των δεδομένων, αποτελεσματικούς μηχανισμούς εσωτερικού ελέγχου των πράξεων που διενεργούν τα όργανα της Εταιρίας και σύστημα λογιστικής καταχώρισης των διενεργούμενων πράξεων, ώστε να καθίσταται δυνατός ο έλεγχος των στοιχείων της εταιρίας για μία πενταετία τουλάχιστον, β) Οργάνωση και μηχανισμούς που διασφαλίζουν την προστασία των τίτλων και των χρημάτων που ανήκουν σε επενδυτές, γ) Διάρθρωση και οργάνωση που ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο βλάβης των συμφερόντων των πελατών της από τυχόν σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ αυτών και της εταιρίας ή μεταξύ των πελατών. Η Επιτροπή κεφαλαιαγοράς ανακαλεί την άδεια λειτουργίας ανώνυμης χρηματιστηριακής εταιρίας στις εξής περιπτώσεις: α) εάν κρίνει ότι συντρέχουν προϋποθέσεις που θα οδηγούσαν σε απόρριψη της αίτησης χορήγησης άδειας λειτουργίας, β) εάν η χρηματιστηριακή εταιρία δεν πληρεί τις προϋποθέσεις των άρθρων 32 έως και 38 του νόμου «Επενδυτικές υπηρεσίες στον τομέα των κινητών αξιών, επάρκεια ιδίων κεφαλαίων των επιχειρήσεων παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και των πιστωτικών ιδρυμάτων και άυλες μετοχές» για την επάρκεια των ιδίων κεφαλαίων, γ) εάν η χρηματιστηριακή εταιρία έχει υποπέσει σε σοβαρές και επανειλημμένες παραβάσεις νομοθεσίας, που καθιστούν τη
λειτουργία της εττικίνδυνη για τους επενδυτές και την εύρυθμη λειτουργία της κεφαλαιαγοράς και δ) εάν η χρηματιστηριακή εταιρία δεν κάνει χρήση της άδειας λειτουργίας εντός έξι (6) μηνών από την ημερομηνία χορήγησης της ή παύσει να παρέχει επενδυτικές υπηρεσίες για συνεχόμενο χρονικό διάστημα τουλάχιστον έξι (6) μηνών. Πριν προχωρήσει στην ανάκληση της άδειας λειτουργίας, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κοινοποιεί στη χρηματιστηριακή εταιρία τις διαπιστωθείσες ελλείψεις ή παραβάσεις και της γνωστοποιεί την απόφαση που έχει λάβει να προχωρήσει σε ανάκληση της άδειας λειτουργίας, εάν η χρηματιστηριακή εταιρία δεν λάβει τα κατάλληλα μέτρα εντός προθεσμίας που της τάσσει, η οποία δεν μπορεί να είναι μικρότερη από ένα (1) μήνα από την κοινοποίηση της αποφάσεως. Μετά την πάροδο της προθεσμίας και αφού λάβει υπόψη της τις θέσεις της χρηματιστηριακής εταιρίας, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αποφασίζει οριστικώς. Για να γίνει λοιπόν μια χρηματιστηριακή εταιρεία μέλος του Χρηματιστηρίου, θα πρέπει να υποβάλλει τα εξής δικαιολογητικά; α) Εγκεκριμένο καταστατικό από το Υπουργείο Εμπορίου, β) Έγκριση Επιτροπής Κεφάλαια αγοράς για σύσταση της εταιρείας και δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. γ) Αποδεικτικό καταχώρισης της εταιρείας στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών και περίληψη του καταστατικού της που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. δ) Απόφαση Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για διορισμό χρηματιστηριακού εκπροσώπου. ε) Παροχή άδειας σύστασης από τον Υπουργό Εμπορίου. στ) Πρακτικό Διοικητικού Συμβουλίου για ανάθεση αρμοδιοτήτων. ζ) Συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας σε σώμα και δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. η) Πιστοποίηση καταβολής μετοχικού κεφαλαίου. θ) Απόδειξη τράπεζας για κατάθεση του μετοχικού κεφαλαίου της. Για την εγκατάσταση και λειτουργία στην Ελλάδα αλλοδαπής χρηματιστηριακής εταιρείας απαιτείται πρόσθετη άδεια της επιτροπής
Κεφαλαιαγοράς, η οποία χορηγείται αφού η ξένη εταιρεία αποδείξει ότι είναι ήδη μέλος ενός Χρηματιστηρίου Αξιών της Αλλοδαπής. Η χορήγηση της άδειας αυτής τελεί υπό τον όρο της αμοιβαιότητας, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι ανάλογες άδειες χορηγούνται και σε μέλη του Χ.Α.Α., στη χώρα όπου εδρεύει η ενδιαφερόμενη εταιρεία. 5. Χρηματιστηριακός εκπρόσωπος Για τις χρηματιστηριακές της συναλλαγές τη Ανώνυμη Χρηματιστηριακή Εταιρεία διορίζει εκπροσώπους, οι οποίοι ονομάζονται Χρηματιστηριακοί εκπρόσωποι αυτοί διορίζονται βάσει των προϋποθέσεων και δικαιολογητικών, που απαιτούνται για το διορισμό Χρηματιστού αφού προηγουμένως πετύχουν σε ειδικές εξετάσεις. Για να διορισθεί χρηματιστής ή χρηματιστηριακός εκπρόσωπος σήμερα απαιτείται ο υποψήφιος να συγκεντρώνει τα εξής προσόντα: α) Να έχει ηλικία τουλάχιστον 25 ετών β) Να είναι πτυχιούχος Α.Ε.Ι. ή Τ.Ε.Ι. γ) Να έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, αν έχει αυτή την υποχρέωση, ή να έχει απαλλαγεί από αυτές. δ) Να μην έχει καταδικασθεί για αδικήματα τέτοια, που αποτελούν κώλυμα διορισμού σε θέση Δημοσίου Υπαλλήλου. ε) Να έχει ασχοληθεί επαγγελματικά, με πλήρη απασχόληση για μια τριετία τουλάχιστον, με χρηματιστηριακό αντικείμενο. Ο υποψήφιος, που συγκεντρώνει τις πιο πάνω προϋποθέσεις θα υποβληθεί σε εξετάσεις που γίνονται δυο φορές το χρόνο, που ο τρόπος διεξαγωγής τους ρυθμίζεται με απόφαση του αρμοδίου Υπουργού ύστερα από γνώμη της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Μετά την επιτυχία του στις εξετάσεις χρειάζεται απαραιτήτως για το διορισμό του και η έγκριση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Πέραν από τις τυπικές προϋποθέσεις οι υποψήφιοι Χρηματιστές και Χρηματιστηριακοί εκπρόσωποι πρέπει να έχουν και ουσιαστικές ικανότητες και προσόντα' δηλαδή θα πρέπει να είναι γνώστες όχι μόνο της Χρηματιστηριακής αγοράς, αλλά να έχουν
14 απασχοληθεί σε αυτή, για να έχουν αφενός τη σχετική εμπειρία και αφ ετέρου τη μαρτυρία σα φερέγγυα πρόσωπα. Επίσης ο Χρηματιστής ή Χρηματιστηριακός εκπρόσωπος πρέπει να είναι ο εμπνευσμένος εκείνος άνθρωπος, που με την ικανότητα και δυνατότητα να παρακολουθεί, να ψυχολογεί, να αναλύει και να προβλέπει τα μελούμενα τόσο για τις Διεθνείς εξελίξεις, όσο και για τις εξελίξεις στη Χώρα του επίσης πρέπει να έχει την ικανότητα να αναλύσει με επιστημονικό τρόπο τα οικονομικά στοιχεία κάθε παραγωγικής μονάδας και με εμπεριστατωμένες μελέτες να προσφέρει το χρήσιμο και κατάλληλο εκείνο υλικό, που οι ενδιαφερόμενοι θα χρησιμοποιήσουν προκειμένου να αποφασίσουν πως θα δραστηριοποιηθούν στο Χρηματιστηριακό χώρο. Αντιλαμβάνεστε οι αναλύσεις και οι μελέτες του Χρηματιστού ή της Χρηματιστηριακής εταιρείας με πόση σοβαρότητα και υπευθυνότητα μα και γνώση θα πρέπει να συντάσσονται, για να μη δημιουργούν προβλήματα στην ομαλή λειτουργία του θεσμού δηλαδή ο χρηματιστής και ο χρηματιστηριακός εκπρόσωπος πρέπει να είναι πρόσωπα με επιστημονικές γνώσεις υψηλής στάθμης και ακέραιο ήθος, για να μπορεί ο θεσμός να λειτουργεί σωστά. 6. Συνεννυητικό κεφάλαιο Ο διοριζόμενος νέος Χρηματιστής πέραν αυτών είναι υποχρεωμένος πριν από την έναρξη των επαγγελματικών του εργασιών να καταβάλλει και να καταθέσει σαν εγγύηση, στο «Κοινό Συνεγγυητικό Κεφάλαιο Ασφαλείας των Χρηματιστηριακών Συναλλαγών» την ατομική του μερίδα, της οποίας το ύψος κάθε φορά προσδιορίζεται έτσι ώστε να διασφαλίζονται οι χρηματιστηριακές συναλλαγές. Αυτό ισχύει και για τις Α.Χ.Ε. Οι χρηματιστηριακές εταιρείες είναι και αυτές επιχειρήσεις και όπως συμβαίνει με τις επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο, κάπου, κάπως, κάποτε μπορεί να «πέσουν έξω».
15 Οι επενδυτές στο Χρηματιστήριο καλύπτονται από το συνεγγυητικό κεφάλαιο, στο οποίο συμμετέχουν χρηματιστές και χρηματιστηριακές εταιρείες. Το συνεγγυητικό κεφάλαιο ασφαλείας έχει δύο σκέλη; α) Το κοινό συνεγγυητικό κεφάλαιο, όπου συμμετέχουν χρηματιστές και οι μικρότερες χρηματιστηριακές εταιρείες, το οποίο έχει την ευθύνη για τις εντός κύκλου συναλλαγές. β) Τον ειδικό λογαριασμό συνεγγυητικού με την ονομασία Λογαριασμός Κάλυψης Κύκλου Συναλλαγών, όπου συμμετέχουν οι μεγαλύτερες ΑΧΕ, οι οποίες έχουν δικαίωμα σύναψης συναλλαγών εκτός κύκλου για την κάλυψη των εκτός κύκλου συναλλαγών. Το κεφάλαιο του συνεγγυητικού είναι κατατεθειμένο σε ελληνική εμπορική τράπεζα. 7. Αντικριστές Πέραν των τακτικών μελών του Χρηματιστηρίου, που είναι οι Χρηματιστές και οι χρηματιστηριακές εταιρείες, υπάρχουν και τα έκτακτα μέλη, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, τα οποία είναι οι αντικριστές αυτοί είναι υπάλληλοι και βοηθούν τους Χρηματιστές στο έργο τους δεσμεύουν με τις πράξεις τους και τις συναλλαγές τους Χρηματιστές και τις Χρηματιστηριακές εταιρείες, που είναι εργοδότες τους. Στον αντικριστή χορηγείται κατά κανόνα και το δικαίωμα εκφώνησης. Προκειμένου να επιτελέσουν το έργο τους οιαχε διορίζουν χρηματιστηριακούς εκπροσώπους οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν τις χρηματιστηριακές συναλλαγές. Επίσης, για τον ίδιο σκοπό μπορεί να ορίζει αντικριστές όπως ακριβώς μπορεί να κάνει κάθε χρηματιστής. Ο χρηματιστής παρέχει στον αντικριστή απεριόριστη συμβολαισγραφική ή πληρεξουσιότητα, αντίγραφο της οποίας παραδίδει στη Διοίκηση του χρηματιστηρίου. Όταν ο χρηματιστής παύει έναν αντικριστή πρέπει να τοιχοκολλήσει την ανάκλησή του στην αίθουσα του χρηματιστηρίου.
16 Με λίγα λόγια, οι μόνοι που μπορούν να πραγματοποιήσουν χρηματιστηριακές συναλλαγές είναι οι χρηματιστές και οι βοηθοί τους, οι αντικριστές. Ο αντικριστής επίσης απαγορεύεται να πραγματοποιεί συναλλαγές για τον εαυτό του και μπορεί να εργάζεται μόνο για ένα χρηματιστή ή χρηματιστηριακή εταιρεία. Οι αντικριστές διορίζονται με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, ύστερα από αίτηση μέλους του Χρηματιστηρίου, αφού υποβάλλουν τα εξής δικαιολογητικά: α) Απολυτήριο Λυκείου. β) Φωτοτυπία ταυτότητας. γ) Απόσπασμα Ποινικού Μητρώου Εισαγγελίας Πρωτοδικών. δ) Πιστοποιητικό Πρωτοδικείου Αθηνών ότι ο ενδιαφερόμενος δεν έχει κηρυχθεί σε πτώχευση. ε) Αίτηση του Χρηματιστή και δήλωσή του ότι μόνον υπαλληλική σχέση τον συνδέει με τον υποψήφιο αντικριστή. στ) Πληρεξούσιο του Χρηματιστή με το οποίο παρέχει στον υποψήφιο αντικριστή δικαίωμα εκφώνησης και αντιφώνησης στην αίθουσα συναλλαγών. ζ) Υπεύθυνη δήλωση του ενδιαφερόμενου για εξάμηνη τουλάχιστον εμπειρία στον κύκλο του Χρηματιστηρίου, σε συνεργασία με χρηματιστή ή χρηματιστηριακή εταιρεία. η) Πρόσφατη φωτογραφία. 8. Εκφώνηση - Αντιφώνηση Η κείμενη νομοθεσία ρυθμίζει τις λεπτομέρειες για την άψογη λειτουργία του Χρηματιστηρίου και τις υποχρεώσεις των Χρηματιστών και των Χρηματιστηριακών εταιρειών και προβλέπει σαν όργανα για την παρακολούθηση και τον έλεγχο τόσο των συναλλαγών όσο και
των συνεδριάσεων τσυ Χρηματιστηρίου, οι οποίες είναι Δημόσιες, το Διοικητικό Συμβούλιο του Χρηματιστηρίου, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και τον Κυβερνητικό επότπη. Οι υπηρεσίες του Χρηματιστηρίου διέπονται από εσωτερικό οργανισμό και οι υπάλληλοι του υπάγονται στις διατάξεις του Κώδικα Δημοσίων Υπαλλήλων. Η λειτουργία του Χρηματιστηρίου ρυθμίζεται από την κείμενη Νομοθεσία και πρακτική. Έτσι σε πρώτη φάση της λειτουργίας του, γίνεται προσδιορισμός των Χρηματιστηριακών συναλλαγών, που είναι δικαιοπραξίες, που συνάτττονται χρηματιστηριακά τούτο προσδιορίζεται από τον τύπο της εκφώνησης και αντιφώνησης από χρηματιστή ή εκφωνητή, το χρόνο, τις ώρες συνεδρίασης του Χρηματιστηρίου και τον τόπο, που είναι η αίθουσα συναλλαγών του χρηματιστηρίου αν δεν πληρούνται αυτά τα στοιχεία οι συναλλαγές είναι άκυρες. Η κατάρτιση των χρηματιστηριακών συμβάσεων περιλαμβάνει την εκφώνηση, δηλαδή τη δήλωση προσφοράς στην οποία προβαίνει ένα μέλος του χρηματιστηρίου, και τη δήλωση αποδοχής της πρότασης (αντιφώνηση) στην οποία προβαίνει ένα άλλο μέλος. Η διαδικασία αυτή είναι δήμόσια, γίνεται στο χρηματιστήριο, την ίδια χρονική στιγμή και υψηλόφωνα (μέχρι την εισαγωγή της ηλεκτρονικής τεχνολογίας), με στόχο την κατοχύρωση της διαφάνειας των συναλλαγών. Οι χρηματιστηριακές συναλλαγές έχουν αντικείμενο τα Χρηματιστηριακά πράγματα τα οποία είναι οι κινητές αξίες. Κινητές αξίες είναι οι τίτλοι, που εκδίδουν το Κράτος, Δημόσιοι Οργανισμοί, Τράπεζες, Ανώνυμες Εταιρείες και που παρέχουν ορισμένα δικαιώματα στους κατόχους τους. Οι κινητές αυτές αξίες προσφέρουν τη δυνατότητα ρευστοποίησης των ακινητοποιηθέντων κεφαλαίων μέσω μιας νόμιμης μεταβίβασής τους. Στο Χρηματιστήριο Αξιών, όταν αναφερόμαστε στις κινητές αξίες, εννοούμε κυρίως τις μετοχές, τις ομολογίες και τα Ομόλογα αυτές τις αξίες τις αποκαλούμε γενικώς χρεόγραφα. Αυτές είναι: α) Τα ανώνυμα Δημόσια Χρεόγραφα ημεδαπά ή αλλοδαπά.
18 β) Τα ανώνυμα Ελληνικά χρεώγραφα κάθε Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου. γ) Οι μετοχές και οι ομολογίες Ελληνικών Ανωνύμων Εταιρειών, που πρέπει να έχουν καταβεβλημένο μετοχικό κεφάλαιο τουλάχιστον 500 εκατομμυρίων δραχμών και να έχουν εισαγάγει τις μετοχές τους στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών. δ) Οι μετοχές και ομολογίες Ανωνύμων Εταιρειών κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. ε) Το συνάλλαγμα, τα νομίσματα, ο χρυσός σε ράβδους και ο άργυρος. στ) Τα τραπεζικά ομόλογα. Είναι τίτλοι ομολογιακών δανείων, που εκδίδονται μόνο από Τράπεζες, ζ) Τα έντοκα Γραμμάτια του Δημοσίου. Το 1981 καθορίστηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών όροι και προϋποθέσεις, που πρέπει να πληρούν οι επιχειρήσεις, που επιθυμούν να εισαγάγουν τα χρεόγραφά τους στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών. Σήμερα ισχύουν οι προϋποθέσεις, που απαιτεί η Κοινοτική Νομοθεσία (Βλέπε Π.Δ. 350/85). 9. Μετοχές Στο σημείο αυτό θα αναλύσουμε την έννοια της μετοχής. Προκειμένου να ιδρυθεί μια Ανώνυμη Εταιρεία συγκεντρώνει ένα κεφάλαιο, το οποίο βάση του Νόμου 2190/20 διαιρεί σε μικρότερα μερίδιο ίσα μεταξύ τους, τα οποία ονομάζονται μετοχές. Η κατανομή του κεφαλαίου σε μικρότερα μερίδια δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής πολλών προσώπων στο κεφάλαιο της Α.Ε. Οι μετοχές ονομάζονται επίσης και κινητές αξίες, αξιόγραφα, μετοχικοί τίτλοι, αλλά επί το λαϊκότερον στο χρηματιστήριο και «χαρτιά». Τυπικά κάθε «χαρτί» δεν είναι τίποτε άλλο από ένα τυπωμένο χαρτί πάνω στο οποίο αναγράφεται το όνομα της εταιρείας και ο αριθμός των μετοχών που αντιπροσωπεύει. Για πρακτικούς λόγους, κάθε «χαρτί» συνήθως αντιπροσωπεύει 10 ή 25 μετοχές.
Η μετοχή λοιπόν δεν είναι τίποτε άλλο από ένα παραστατικό έγγραφο με το οποίο αποδεικνύεται ότι ο κάτοχος του συμμετέχει σε μια εταιρεία. Ο κάθε μέτοχος συμμετέχει στην εταιρεία ανάλογα με τον αριθμό των μετοχών που κατέχει. Ο κάθε μέτοχος, ακόμη και αυτός που διαθέτει μία μετοχή, έχει δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη της εταιρείας, αλλά και σε αποφάσεις που αφορούν στην εκλογή και τη διοίκησή της. Τα δικαιώματα αυτά ορίζσνται από τον Νόμο και εξειδικεύονται από το καταστατικό της κάθε εταιρείας. 9.1. Είδη μετοχών Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες μετοχών. Οι σπουδαιότερες από αυτές είναι οι ονομαστικές, οι ανώνυμες, οι κοινές και οι προνομιούχες. I) Οι Ονομαστικές; Ονομαστικές ονομάζονται εκείνες οι μετοχές οι οποίες φέρουν πάνω στον τίτλο το όνομα του κατόχου, το οποίο παράλληλα υπάρχει και στο αντίστοιχο μητρώο της εταιρείας. Σύμφωνα με το νόμο, υποχρεωτικά ονομαστικές είναι : οι μετοχές των τραπεζών, των ασφαλιστικών εταιρειών και από την άνοιξη του 1996 οι μετοχές όσων εταιρειών αναλαμβάνουν έργα του Δημοσίου. II) Οι Ανώνυμες: Στις μετοχές αυτές δεν αναγράφεται κανένα όνομα, ενώ πάνω στον τίτλο υπάρχει η ένδειξη «... εις τον κομιστή». Αυτό σήμαίνει ότι ανήκουν σε αυτόν που τις έχει στα χέρια του, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τα χρήματα. Στην όψη σι μετοχές αυτές εκτός από το κυρίως σώμα όπου αναγράφεται το όνομα της εταιρείας και ο αριθμός των μετοχών, διαθέτουν και μια σειρά μικρές αριθμημένες αποδείξεις που ονομάζονται κουπόνια ή μερισματοαποδείξεις. Τα κουπόνια αυτά κόβονται και παραδίδονται στην εταιρεία προκειμένου ο μέτοχος να πάρει κάθε χρόνο το μέρισμα ή να συμμετάσχει σε ενδεχόμενη αύξηση κεφαλαίου. III) Οι άϋλες μετοχές: Για την καλύτερη, διαφανέστερη και ομαλότερη λειτουργία των συναλλαγών, από φέτος όλες οι μετοχές που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο θα αποϋλοποοιηθούν. Αυτό σημαίνει
πως όταν κάποιος αγοράζει μια μετοχή, δεν θα παίρνει στα χέρια του κάποιο τυπωμένο χαρτί, αλλά μια απόδειξη που θα λέει ότι είναι κάτοχος της. Στο χρηματιστήριο θα υπάρχει μια ηλεκτρονική τράπεζα πληροφοριών που θα παρακολουθεί τη διακίνηση κάθε μετοχικού τίτλου από χέρι σε χέρι και να πάσα στιγμή θα είναι γνωστό ποιος είναι ο κάτοχος της. IV ) Οι κοινές μετοχές: το χαρακτηριστικότερο δικαίωμα αυτών που κατέχουν κοινές μετοχές είναι η ψήφος με την οποία παίρνουν μέρος στην εκλογή της διοίκησης και όλες τις άλλες σημαντικές αποφάσεις. Κατά τα άλλα, οι κάτοχοι τους έχουν δικαίωμα στα κέρδη της επιχείρησης, ενώ σε περίπτωση διάλυσης της μετέχουν και στο προϊόν της εκκαθάρισης. V) Οι προνομιούχες μετοχές: Συνήθως οι προνομιούχες μετοχές δεν έχουν δικαίωμα ψήφου. Η έλλειψη αυτή όμως αντισταθμίζεται με μερικά άλλα προνόμια, που διαφέρουν από εταιρεία σε εταιρεία σύμφωνα με τις καταστατικές διατάξεις. Συνήθως, οι προνομιούχες λαμβάνουν τουλάχιστον ένα σταθερό μέρισμα, ενώ σε περίπτωση διάλυσης της εταιρείας έχουν το προβάδισμα στη λήψη του προϊόντος της εκκαθάρισης. Σύμφωνα με το νόμο, το σύνολο των προνομιούχων μετοχών δεν μπορεί να υπερβαίνει το 40% του συνόλου των μετοχών μιας εταιρείας. 9.2. Μεταβίβαση Μετοχών Για τις ανώνυμες κοινές και προνομιούχες η μεταβίβαση γίνεται με την απλή παράδοση των τίτλων. Αυτό που πρέπει να προσέξει ο επενδυτής, είναι οι μετοχές που κατέχει να μην έχουν δηλωθεί σαν κλαπείσες οι απωλεσθείσες. Αυτό μπορεί να εξασφαλιστεί αν κατά την ώρα της παραλαβής του πινακιδίου της συναλλαγής στην αγορά των τίτλων ζητηθεί από το χρηματιστηριακό γραφείο να αναγραφούν πίσω από αυτό οι αριθμοί των μετοχών. Στη μεταβίβαση ονομαστικών τίτλων ο κάτοχος πρέπει να οπισθογραφήσει τον τίτλο, και το χρηματιστηριακό γραφείο που πραγματοποιεί τη συναλλαγή να
βεβαιώσει το γνήσιο της υπογραφής. Στη συνέχεια το γραφείο εκκαθαρίσεων συναλλαγών του ΧΑΑ θα πρέπει να αναγράψει στον τίτλο τα στοιχεία του νέου ιδιοκτήτη. 9.3. Απώλεια μετοχών Αν κάποιος χάσει τις μετοχές, θα πρέπει να ζητηθεί από τον πρόεδρο πρωτοδικών της έδρας που βρίσκεται η εταιρεία την ακύρωση των τίτλων. Αν η αίτηση γίνει αποδεκτή η εταιρεία θα πρέπει να εκδώσει νέους τίλτους. 9.4. Το μέρισμα Όπως είναι φυσικό οι μέτοχοι μιας εταιρείας δικαιούνται συμμετοχή στα κέρδη της. Η συμμετοχή αυτή στα κέρδη γίνεται με το μέρισμα που διανέμεται στον κάτοχο κάθε μετοχής. Το μέρισμα διανέμεται μετά την ετήσια γενική συνέλευση μετά από την ημερομηνία που θα καθοριστεί. Από τα συνολικά φορολογούμενα κέρδη που θα παρουσιάσει μια εταιρεία σε ένα χρόνο, ο νόμος της επιβάλλει να διανέμει τουλάχιστον το 35%. Κάθε εταιρεία, ανάλογα με την πολιτική που ακολουθεί, μπορεί να διανέμει και περισσότερο προκειμένου να κάνει τη μετοχή της ελκυστική για τους επενδυτές. Τα υπόλοιπα κέρδη πηγαίνουν σε λογαριασμούς αποθεματικών και ενισχύουν την εταιρεία. Τα μερίσματα που παίρνει ο επενδυτής έχουν φορολογηθεί πριν φτάσουν στα χέρια του. Οι περισσότερες εταιρείες διανέμουν το μέρισμα προς το τέλος του πρώτου εξαμήνου, όταν γίνονται και οι περισσότερες συνελεύσεις. 9.5. Τιμέζ μετοϊών και κεφαλαιακά κέρδη Οι τιμές που δήμοσιεύονται καθημερινά στους πίνακες του χρηματιστηρίου είναι οι τιμές με τις οποίες η αγορά (η προσφορά και η ζήτησηο αξιολόγησε τις μετοχές την προηγούμενη μέρα. Πρόκειται
για τις τιμές κλεισίματος, δηλ. την τιμή στην οποία βρίσκονταν οι μετοχές την ώρα που έληξε η συνεδρίαση. Πολλές εφημερίδες δίπλα στη στήλη με τις τιμές κλεισίματος δημοσιεύουν και την ανώτερη και κατώτερη τιμή κάθε μετοχής στην ίδια συνεδρίαση προκειμένου ο αναγνώστης επενδυτής να λάβει γνώση μεταξύ ποίων τιμών διακυμάνθηκαν οι μετοχές του και ενδεχομένως να βγάλει χρήσιμα συμπεράσματα. Οι περισσότεροι επενδυτές δίνουν σημασία στο μέρισμα που θα αποκομίσουν κει μεγαλύτερη στα κεφαλαιακά κέρδη που ενδεχομένως προκύψουν από την άνοδο της μετοχής. Αν π.χ. κάποιος αγοράσει 10 μετοχές της εταιρείας «Α» στις 1.000 δρχ. την κάθε μία και μετά από ένα μήνα πουλήσει τις μετοχές στην τιμή των 1.500 δρχ, θα έχει κερδίσει 500 δρχ. για κάθε μετοχή και 5.000 δρχ συνολικά. Αν αντίστοιχα η τιμή της μετοχής πέσει στις 500 δρχ. και πουλήσει τις μετοχές τότε θα «γράψει» αντίστοιχη ζημιά. Τα κεφαλαιακά κέρδη στην Ελλάδα είναι αφορολόγητα., ενώ για επενδύσεις στο χρηματιστήριο δεν χρειάζεται το «πόθεν έσχες». 9.6. Οι αξίες μιας μετοχής Κάθε μετοχή εκτός από τη χρηματιστηριακή της αξία, που αναγράφεται καθημερινά στον ηλεκτρονικό πίνακα του χρηματιστηρίου, προσδιορίζεται και από μία σειρά άλλες χρήσιμες αξίες. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι η ονομαστική και η λογιστική αξία, οι αξίες αυτές όπως θα δούμε στη συνέχεια είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για να προσδιοριστεί αν η τιμή στην οποία διαπραγματεύεται η μετοχή στο χρηματιστήριο είναι ακριβή ή φθηνή. I) Ονομαστική αξία μετοχής. Κατά την ίδρυση μιας επιχείρησης, πριν αυτή αρχίσει ακόμη οποιαδήποτε δραστηριότητα, η αξία της ισούται περίπου με το μετοχικό της κεφάλαιο. Το μετοχικό κεφάλαιο της επιχείρησης αν διαιρεθεί με το σύνολο των μετοχών της μας δίνει ονομαστική αξία κάθε μετοχής. Μετοχικό κεφάλαιο -------------------------- = Ονομαστική αξία μετοχών Σύνολο μετοχών
23 II) Λογιστική αξία μετοχής. Αν αρχίσει τη λειτουργία της η επιχείρηση, η αξία της ανάλογα με τις δραστηριότητες μεταβάλλεται συνεχώς. Η λογιστική αξία μιας μετοχής προκύπτει από τη διαίρεση του συνόλου των ιδίων κεφαλαίων (καταβεβλημένο μετοχικό κεφάλαιο + διαφορές από εκδόσεις υπέρ άρτιο + αποθεματικά κεφάλια + αποτελέσματα σε νέο = σύνολο ιδίων κεφαλαίων) και των προβλέψεων με τον αριθμό των μετοχών. Ίδια κεφάλαια + προβλέψεις -----------------------------------------= Λογιστική αξία μετοχής Σύνολο μετοχών III) χρηματιστηριακή αξία μετοχών, η σημαντικότερη όμως αξία μιας μετοχής που διαπραγματεύεται στο χρηματιστήριο, είναι η τιμή με την οποία την αξιολογεί η προσφορά και η ζήτηση της αγοράς και όχι η αξία που της δίνουν τα βιβλία και οι ισολογισμοί. Μια εταιρεία εκτός από τα πάγια, τα ίδια κεφάλια, τις υποχρεώσεις, τα κέρδη και τα μερίσματα της, με το χρόνο αποκτά και κάποιες άυλες αξίες όμως είναι η ηγετική θέση στον κλάδο, οι «πατέντες» που ενδεχομένως κατασκευάζει, τα επώνυμα προϊόντα της και το κυριότερο η φήμη που έχει στην αγορά. Η αγορά λοιπόν όπου διαπραγματεύονται οι μετοχές της τα αξιολογεί όλα αυτά και με τη ζήτηση και την προσφορά μετοχών διαμορφώνει την τιμή της καθημερινά. IV) Αξία στο άρτιο, Η ονομαστική αξία μιας μετοχής ή μιας ομολογίας που είναι αποτυπωμένη στο «σώμα» του τίτλου. Οταν η χρηματιστηριακή αξία υπερβαίνει την ονομαστική, τότε λέγεται ότι είναι «υπέρ το άρτιο» και όταν αντίστοιχα είναι μικρότερη της ονομαστικής χαρακτηρίζεται ως «υπό το άρτιο». 9.7. Δελτίο τιμών Χρπϋατιστηρίου Αξιών Αθηνών Το επίσημο καθημερινό δελτίο το οποίο εκδίδεται τις εργάσιμες ημέρες από το Χρηματιστήριο Αθηνών και στο οποίο αναγράφονται οι τρέχουσες τιμές των χρεογράφων που είναι εισηγμένα στο Χρηματιστήριο.
9.8. Aeikthc τιμών μετοχών Οι δείκτες είναι αριθμοί που εκφράζουν τους λόγους, συσχετίζουν δηλαδή τους απόλυτους αριθμούς δύο μεγεθών σε διάφορα χρονικά διαστήματα, Ο χρηματιστηριακός δείκτης είναι ο αριθμός που εκφράζει την εξέλιξη των τιμών των μετοχών που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο σε δεδομένο χρονικό διάστημα σε σχέση με ένα προηγούμενα χρονικό διάστημα που λαμβάνεται ως βάση. Η άνσδσς ή η ΤΓτώση του δείκτη αποτελεί το μέτρο ανόδου ή πτώσης της χρηματιστηριακής αξίας των μετοχών που περιλαμβάνει ο δείκτης. Οι χρηματιστηριακοί δείκτες διακρίνονται σε γενικούς και ειδικούς(π.χ, τραπεζικούς ή εμποροβιομηχανικούς εταιριών). Ονομαστικοί χρηματιστηριακοί δείκτες είναι ο ι δείκτες «Ντάου Τζόουνς (βλ.λ.) του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης που είναι και το μεγαλύτερο του κόσμου, ο δείκτης Nikkei του Χρηματιστηρίου του Τόκιο που καταρτίζεται από την κίνηση των διακοσίων εικοσιπέντε μεγαλύτερων ιαπωνικών επιχειρήσεων, ο δείκτης FTSE-100 του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου που καταρτίζεται βάσει της κίνησης των μετοχών των εκατό μεγαλύτερων επιχειρήσεων της Βρετανίας ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΙΜΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΑΞΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ 9.9. Μερικοί χρήσιμοι δείκτες Για να σχηματίσουμε μια αντίληψη για το πόσο φτηνή ή ακριβή είναι μια μετοχή και ανάλογα να προβούμε στην αγορά ή την
πώληση της, υπάρχουν ορισμένοι χρήσιμοι και απλοϊκοί δείκτες. Οι βασικότεροι από τους δείκτες αυτούς είναι οι εξής: I) Τιμή μετοχής/κέρδη (Ρ/Ε) Ο δείκτης (R/E) προκύπτει αν διαιρέσουμε τη (χρηματιστηριακή) τιμή μιας μετοχής με τα κέρδη που αναλογούν σε κάθε μετοχή.συνήθως οι επενδυτές πληρώνουν περισσότερα για τις μετοχές των εταιρειών των οποίων τα κέρδη αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά. Παράδειγμα Τιμή μετοχής 1.200 δρχ. --------------------------------- = ρ/ε 10 Κέρδη ανά μετοχή 120 δρχ Αν τώρα η συγκεκριμένη μετοχή είναι φθηνή ή ακριβή, αυτό θα πρέπει να το κρίνει ο ίδιος ο επενδυτής, συγκρίνοντας το δείκτη Ρ/Έ και με κάποιους άλλους δείκτες αλλά και το κυριότερο αφού μπορέσει να προβλέψει πως θα πάει ο κλάδος της εταιρείας και η ίδια η εταιρεία τα επόμενα χρόνια. Αν τα κέρδη της παρουσιάσουν ραγδαία αύξηση και η τιμή παραμείνει ίδια, ο δείκτης Ρ/Ε θα μειωθεί αντίστοιχα και θα γίνει ελκυσηκότερος. Μικρότερος και ελκυστικότερος θα γίνει ο Ρ/Ε αν τα κέρδη παραμείνουν τα ίδια και πέσει η τιμή της μετοχής. Εν ολίγοις, ο δείκτης Ρ/Ε είναι ιδιαίτερα χρήσιμος για τον επενδυτή. Δεν αποτελεί όμως το μοναδικό οδηγό στην αναζήτηση του καλού «χαρτιού» στη ζούγκλα της Σοφοκλέους. Αποδεικνύεται δε ιδιαίτερα χρήσιμος σαν μέσο σύγκρισης ειδικά όταν συγκρίνεται με τα Ρ/Ε άλλων μετοχών εταιρειών του ίδιου κλάδου. II) Τιμή προς λογιστική αξία. Διαιρώντας την τιμή της μετοχής με τη λογιστική της αξία, έχουμε έναν ιδιαίτερα χρήσιμο δείκτη. Έστω:
Τιμή μετοχής 1.200 δρχ Λογιστική αξία 600 δρχ. Σύμφωνα με αυτά που είναι αποδεκτά στην αγορά χωρίς να αποτελούν απαράβατο κανόνα, ο δείκτης αυτός βρίσκεται σε ανεκτά επίπεδα αν φτάνει το 2-3. Όταν υπερβαίνει αυτά τα νούμερα, είτε η αγορά αναμένει θετικές εξελίξεις και με την άνοδο της τιμής της μετοχής τις έχει προεξοφλήσει είτε η τιμή της μετσχής είναι ακριβή. Ill) Δείκτης G προς Ρ/Ε Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα χρήσιμο δείκτη, που έχει σχέση με του ρυθμούς αύξηση των κερδών μιας επιχείρησης. Αν π.χ. το Ρ/Ε μιας εταιρείας είναι 10 και τα κέρδη της τον τελευταίο χρόνο παρουσίασαν αύξηση κατά 40% τότε ο λόγος αυτός διαμορφώνεται ως εξής: G 40 ---------- = 4 Ρ/Ε 10 Όταν ο λόγος αυτός είναι μεγαλύτερος από 2-2,5 τότε η μετοχή αυτή έχει πολύ καλές προοπτικές γιατί θεωρείται υποτιμημένη. Αν ο λόγος είναι κάτω της μονάδας ή αρνητικός, η μετοχή λογικά δεν πρέπει να παρουσιάζει αγοραστικό ενδιαφέρον. IV) Πωλήσεις προς χρηματιστηριακή αξία Όπως είπαμε, η χρηματιστηριακή αξία μας δείχνει την αξία που δίνει η χρηματιστηριακή αγορά σε μια εταιρεία και προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό του συνόλου των μετοχών με την τιμή μετοχής. Είναι γενικά αποδεκτό από τους ανθρώπους της αγοράς μια μετοχή εταιρείας με χρηματιστηριακή αξία πάνω από το διπλάσιο των πωλήσεων της να θεωρείται υπερτιμημένη.
27 9.10. 0 5 iktnc FTSE/ASE-20 Από το Σεπτέμβριο του 1997 ξεκίνησε ο υπολογισμός ενός νέου δείκτη, προϊόντος συνεργασίας του ΧΑΑ με τους «Financial Times» και του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου. Ο νέος δείκτης FTSE - ΧΑΑ, αποτελούμενος από 20 μετοχές υψηλής κεφαλαιοποίησης και αξιοπιστίας, αύξησε τη ρευστότητα της αγοράς. Η ρευστότητα αναμένεται να ενισχυθεί από την εισαγωγή παραγωγών προϊόντων στην ελληνική κεφαλαιαγορά μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 1998. Ο δείκτης FTSE - ΧΑΑ θα αποτελέσει τη βάση για προθεσμιακό συμβόλαιο (futures) που θα είναι το πρώτο παράγωγο προϊόν που θα αρχίσει να διαπραγματεύεται. Ήδη έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες για την ίδρυση του Χρηματιστηρίου Παραγώγων και της Εταιρείας Εκκαθάρισης Συναλλαγών επί Παραγώγων, σύμφωνα με όσα ορίζει ο Νόμος 2533/97. 9.11. Χαρτοφυλάκιο τίτλων Το σύνολο της ποικιλίας τίτλων (μετοχές, μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων κλπ.) τα οποία έχει στη διάθεση του, κατέχει, ένας ιδιώτης ή ένα νομικό πρόσωπο. Το πώς θα διαμορφώσει κάποιος το χαρτοφυλάκιο των μετοχών του, ποιες μετοχές και σε ποια ποσότητα δηλ. θα συμπεριλαμβάνονται σε αυτό, είναι κάτι που εξαρτάται από τους στόχους που έχει θέσει. Αν η επιθυμεί μια σταθερή και μακροχρόνια απόδοση, θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις μετοχές μεγάλων εταιρειών με σταθερά έσοδα, κέρδη και μερίσματα. Θα πρέπει να αγοράσει δηλ. τα λεγάμενα blue chips. Αν επιθυμεί γρήγορα κέρδη αλλά με υψηλό ρίσκο, θα πρέπει να κατευθυνθεί σε άλλες μετοχές. Αυτό που θα πρέπει όμως να λάβει υπόψη και στις δύο περιπτώσεις είναι ότι ποτέ δεν θα πρέπει να τοποθετήσει όλα τα κεφάλια του με μια μετοχή, γιατί όπια και να είναι αυτή η μετοχή, το ρίσκο είναι μεγάλο. Αντίθετα, θα πρέπει να διασκορπίσει τους κινδύνους επενδύοντας σε περισσότερε μετοχές, έτσι ώστε αν δεν
28 πάει καλά μία, οι άλλες να συγκρατήσουν ή και να «σβήσουν» τις απώλειες. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στη πορεία των μετοχών. Όπως είναι γνωστό οι τιμές των μετοχών, άλλοτε ανεβαίνουν και άλλοτε πέφτουν (άλλωστε υπάρχει και ένα όριο τιμών στις διακυμάνσεις των μετοχών limit up-down ± 8 %). Αναμφίβολα και στη μία και στην άλλη περίπτωση υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που οδηγούν στην αντίστοιχη κίνηση. I). Ο βασικότερος λόγος της ανόδου ή της πτώσης μιας μετοχής είναι η αντίστοιχη πορεία της εταιρείας. Αν δηλ. μια εταιρεία πηγαίνει καλά και τα κέρδη της αυξάνονται, η μετοχή θα ανέβει. Συνήθως μια μετοχή προεξοφλεί πολύ νωρίτερα την καλή ή την κακή πορεία της εταιρείας. II) Ένας άλλος λόγος που επηρεάζει την πορεία των μετοχών είναι το γενικότερο πολιτικό και οικονομικό κλίμα που επικρατεί στη χώρα ή τις χώρες που δραστηριοποιείται η επιχείρηση. Αν π.χ. ο πληθωρισμός και τα επιτόκια πέφτουν, τότε οι επιχειρήσεις δανείζουν με φθηνότερα επιτόκια και τα κέρδη αυξάνουν. III) Επίσης πολλοί αποταμιευτές, αναζητούν αποδοτικότερες αποδόσεις και στρέφονται στο χρηματιστήριο, η αύξηση της ζήτησης οδηγεί τις μετοχές στα ύψη. Σε γενικές γραμμές οι λόγοι που πρέπει να λάβει κανείς υπ όψη την αγορά μιας μετοχή είναι δύο; Τα θεμελιακά μεγέθη και η ψυχολογία της αγορά, α) Θεμελιακά χαρακτηρίζονται τα μεγέθη που έχουν να κάνουν με τα οικονομικά στοιχεία της εταιρείας. Αν δηλ. η εταιρεία είναι εύρωστη ή όχι οικονομικά και αν είναι σε θέση να αυξάνει τα κέρδη της. β) Η ψυχολογία της αγοράς είναι ένας άλλος περίπλοκος παράγοντας που πρέπει οι επενδυτές να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη. Αν κάποιος είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται προς τα πού θα στραφεί το ενδιαφέρον των επενδυτών μελλοντικά και να παίρνει θέση εκεί πρώτος, τότε θα βγεί σίγουρα κερδισμένος. Ο I αρχάριοι επενδυτές θα πρέπει να κινούνται περισσότερο με βάση τη θεμελιακή ανάλυση των εταιρειών και για να το καταφέρουν
αυτό, θα ττρέπει να μάθουν κατ. αρχάς να «διαβάζουν» τον καθρέφτη μιας επιχείρησης, που είναι ο ισολογισμός. 10. Χρηματιστηριακές συναλλανέζ Το σύνολο των χρηματιστηριακών δικαιοπραξιών που γίνονται στο χρηματιστήριο και οι οποίες έχουν ως αντικείμενο χρηματιστηριακά προϊόντα (π.χ. μετοχές, ομολογίες κλπ). Οι Χρηματιστηριακές συναλλαγές, που θεωρούνται εμπορικές πράξεις, ορίζονται από το Νόμο 3632/28 και περιορίζονται στις; α) Πράξεις τοις μετρητοις; που σημαίνει ότι η παράδοση του χρηματιστηριακού πράγματος και η αντίστοιχή καταβολή του τιμήματος της αξίας του από τους υπόχρεους πρέπει να γίνει εντός 48 ωρών από τη σύναψη της συναλλαγής ή τήν επόμενη εργάσιμη ημέρα. β) Πράξεις επί προθεσμία: των οποίων η εκκαθάριση είναι απαραίτητο να γίνει στο τέλος κάθε 15 ημέρου κάθε μήνα, οπότε ο μεν πωλητής πρέπει να παραδώσει τους τίτλους, ο δε αγοραστής πρέπει να καταβάλλει το ισόποσο τίμημα τους. Βεβαίως για την πραγμάτωση της πράξης αυτής ακολουθείται η σχετική νομοθετική διαδικασία και καταβάλλονται ανάλογες εγγυήσεις από μέρους των αγοραστών και των πωλητών. σήμερα οι πράξεις αυτές δεν πραγματοποιούνται σχεδόν καθόλου στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών λόγω των ειδικών συνθηκών, που επικράτησαν κατά τα τελευταία χρόνια σε αυτό. Πέραν από αυτούς τους συνήθεις τρόπους συναλλαγών προβλέπονται και οι εξής: α) Σύμβαση : Αυτές είναι πράξεις με προθεσμία μιας ή περισσοτέρων χρηματιστηριακών περιόδων ( 15ημέρων), που τελούν όμως υπό αίρεση και συνήθως οι εκκαθαρίσεις γίνονται στις τιμές κλεισίματος τοις μετρητοίς στο τέλος κάθε 15ημέρου. Στις τιμές αυτές προστίθενται κατόπιν το ΡΕΠΟΡ αφαιρείται το ΝΤΕΠΟΡ, τα οποία είναι στην ουσία η αμοιβή του κεφαλαίου για ένα 15 ήμερο, β) Πράξεις επί δώρο: Είναι πράξεις με προθεσμία ή μεταφορά που τελούν όμως υπό αίρεση. Δηλαδή ο ενδιαφερόμενος αγοραστής
συμφωνεί με τον ενδιαφερόμενο πωλητή, μέσω του χρηματιστού πάντοτε, να καταβάλλει κάποιο ΔΩΡΟ (πριμ) στο τέλος του 15ημέρου. Ανάλογα με τη πορεία της τιμής της συγκεκριμένης μετοχής, που έχουν συμφωνήσει προχωρεί στην πραγματοποίηση της πράξης ή στην ακύρωση της, οπότε καταβάλλει αποζημίωση και ανάλογα ή κερδίζει, αν η τιμή της μετοχής έχει ανέβει, ή χάνει αν η τιμή της έχει πέσει. Στη χρηματιστηριακή νομοθεσία προβλέπονται και άλλες πράξεις όπως: πράξεις απλές. STELLAGE, διπλσύ και πολλαπλού δικαιώματος, δώρου προθεσμίας μιας ημέρα, πράξεις επιδιπλασιασμώ. Αρμπιτράζ. Πλήν όμως όλες οι κατηγορίες αυτές δεν πραγματοποιούνται στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών σήμερα και από πολλά χρόνια, γιατί αυτές καθαυτές οι πράξεις έχουν αυξημένο ποσοστό κερδοσκοπίας. Η κερδοσκοπία για να επιτευχθεί θα πρέπει εκείνος που παίρνει μέρος σε αυτές τις πράξεις να έχει αυξημένη δυνατότητα να αναλύει σικονομικά στσιχεία κάθε επιχειρήσεως, τη μετσχή της οποίας θα χρησιμοποιήσει για κερδοσκοπία πράγμα που δυστυχώς στην χώρα μας είναι δύσκσλο και σπάνια. Με την έλλειψη της δυνατότητας ανάλυσης των στοιχείων θα ασχοληθούμε πιο κάτω, όπου θα εντοπίσουμε και τους λόγους, για τους οποίους δεν αναπτύσσεται η μετοχική ιδέα στους Έλληνες. Όλες αυτές οι πράξεις συνάπτονται χρηματιστηριακά μόνο όταν γίνουν στον «κύκλο» της αίθουσας συναλλαγών του χρηματιστηρίου Αξιών, με εκφώνηση και αντιφώνηση στις ώρες πσυ έχουν καθορισθεί για τη λειτουργία του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών. Η συνεδρίαση αυτή γίνεται καθημερινά εκτός Σαββάτσυ, από τις 8:30 π.μ. έως 12:30 μ.μ. Βεβαίως ο Ν1806/88 προβλέπει και πράξεις εκτός κύκλου. 10.1. Συναλλαγή Evtoc Κύκλου: Πρόκειται για την πιο συνηθισμένη πρακτική, η οποία λαμβάνει χώρα κατά την ώρα της συνεδρίασης του ΧΑΑ με την εκδήλωση της