Η συνεισφορά του Διεθνούς Aερολιμένα Aθηνών στην Eλληνική οικονομία

Η συνεισφορά του Διεθνούς Aερολιμένα Aθηνών στην Eλληνική οικονομία ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ 2013

Περιεχόμενα 01 Πρόλογος από τον Γενικό Διευθυντή του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών Γιάννη Ν. Παράσχη και τον Καθηγητή Γρηγόρη Πραστάκο σελ. 3 02 Η Αεροδρομιακή Κοινότητα σελ. 4 03 Σκοπός και Μεθοδολογία της Μελέτης σελ. 6 04 Συνοπτικά Αποτελέσματα σελ. 7 05 Συμπεράσματα της Μελέτης σελ. 8 06 Καταλυτικές Επιπτώσεις σελ. 10 07 Επιστημονική Ομάδα σελ. 11 2

01 Πρόλογος Μετά από 12 και πλέον έτη λειτουργίας, το διεθνές αεροδρόμιο της Αθήνας παραμένει ένα από τα σημαντικότερα και πιο σύνθετα έργα υποδομής που έχουν γίνει στη χώρα. Μέσα από τη λειτουργία της Εταιρείας Αεροδρομίου, οι μέτοχοι και κυρίως το Ελληνικό Δημόσιο έχουν λάβει σημαντικά οικονομικά οφέλη. Πέρα από τα οικονομικά οφέλη προς τους μετόχους της Εταιρείας όμως, σημαντική είναι η προσφορά του συνόλου της αεροδρομιακής κοινότητας στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στην οικονομική ανάπτυξη τόσο της περιοχής, αλλά και της χώρας ευρύτερα, ενώ μέσα από ενέργειες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης τα ευεργετικά οφέλη του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών εκτείνονται στα πεδία της εξυπηρέτησης και ασφάλειας μεταφορών, το περιβάλλον, την εργασιακή ασφάλεια κλπ. Παρά την οικονομική κρίση και τις επιπτώσεις της, η εταιρεία Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε. παραμένει μια υγιής επιχείρηση παράγοντας θετική αξία προς όλους τους συμμετόχους της. Το 2009 η Εταιρεία Αεροδρομίου ανέθεσε στην ομάδα έργου του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών να αξιολογήσει με επιστημονικό τρόπο τα οφέλη που δημιουργούνται από τη λειτουργία του αεροδρομίου της Αθήνας στην οικονομία της χώρας σε τοπική και ευρύτερη κλίμακα. Θεωρώντας ότι η δημιουργία αξίας του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών προς την Ελληνική οικονομία και κοινωνία ευρύτερα είναι διαχρονική και ανεξάρτητη από τη σημερινή δυσμενή οικονομική συγκυρία, θελήσαμε να επικαιροποιήσουμε τη μελέτη του 2009 αναθέτοντας το έργο στην ίδια επιστημονική ομάδα. Η επικαιροποιημένη μελέτη αυτή καταδεικνύει ότι παρά τη μείωση των οικονομικών μεγεθών λόγω της μειωμένης δραστηριότητας, το αεροδρόμιο εξακολουθεί να είναι σημαντικότατος ίσως ο σημαντικότερος - κόμβος δημιουργίας προστιθέμενης αξίας και θέσεων εργασίας στη χώρα. Η συμβολή του αεροδρομίου όσον αφορά την απασχόληση, τον τουρισμό και την οικονομία της Ελλάδας γενικότερα και των Μεσογείων ειδικότερα είναι εξαιρετικής σημασίας, ενώ η σύγκριση με αντίστοιχα μεγέθη άλλων διεθνών ευρωπαϊκών αεροδρομίων είναι ιδιαίτερα θετική, υπογραμμίζοντας την επιτυχημένη εφαρμογή του επιχειρηματικού και λειτουργικού μοντέλου του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών. Μέσα από την επικοινωνία της μελέτης αυτής προς όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς και οικονομικούς, κοινωνικούς και λοιπούς εταίρους του αεροδρομίου, είναι δυνατό να διαμορφωθεί μια αντίληψη της συνολικότερης οικονομικής και κοινωνικής αξίας που έχει για τη χώρα μας το αεροδρόμιο της Αθήνας. Ειδικότερα στη σημερινή συγκυρία, όπου οι υγιείς επιχειρηματικοί πυρήνες λιγοστεύουν, είναι σημαντικό να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα από το μοντέλο του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών για τη μελλοντική χάραξη οικονομικής πολιτικής στον ευρύτερο τομέα των μεταφορών και υποδομών. Στη σύγχρονη οικονομία, τα αεροδρόμια θεωρούνται σημαντικός φορέας οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης για τις χώρες τους και τις τοπικές κοινωνίες της ευρύτερης περιοχής όπου αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους. Οι επιπτώσεις τους δεν περιορίζονται στα άμεσα αποτελέσματα της λειτουργίας τους, αλλά επεκτείνονται σε γενικότερα οφέλη που προκύπτουν για τις τοπικές επιχειρήσεις, τους εθνικούς οργανισμούς, αλλά και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο που αποκτά πρόσβαση σε κατά κανόνα υψηλού επιπέδου πολυποίκιλες υπηρεσίες και προϊόντα που αναπτύσσονται στα διεθνή αεροδρόμια. Σε αυτό το πλαίσιο, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) ανέλαβε και ολοκλήρωσε με επιτυχία τη μελέτη αξιολόγησης των συνολικών οικονομικών επιπτώσεων της λειτουργίας του Διεθνούς Αεροδρομίου Αθηνών. Ακολουθώντας τις βέλτιστες διεθνείς μεθοδολογίες και πρακτικές, η μελέτη παρουσιάζει τους δείκτες και τα οικονομικά αποτελέσματα που προκύπτουν από τη λειτουργία του ΔΑΑ, τα αναλύει και τα συγκρίνει με άλλα διεθνή αεροδρόμια της Ευρώπης και της Αμερικής. Με τον τρόπο αυτό, η μελέτη του ΟΠΑ στοχεύει να αποτελέσει ένα αξιόπιστο εργαλείο μέτρησης της συνολικής αποτελεσματικότητας και της γενικότερης απόδοσης του αεροδρομίου. Στη μελέτη χρησιμοποιείται ένα καινοτόμο οικονομετρικό μοντέλο εισροών εκροών για τον υπολογισμό των επιπτώσεων από την λειτουργία του αεροδρομίου και επικαιροποιεί τα αποτελέσματα της προηγούμενης μελέτης που εκπονήθηκε το 2009 από την ίδια επιστημονική ομάδα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον Γενικό Διευθυντή του ΔΑΑ, κ. Γιάννη Παράσχη, που μας εμπιστεύθηκε αυτό το έργο και στήριξε ενεργά την όλη προσπάθεια, καθώς και τους συνεργάτες του για τη βοήθεια που μας παρείχαν σε όλη τη διάρκεια της εκπόνησης του έργου και για την καθ όλα άψογη συνεργασία μας. Ελπίζω ότι τα αποτελέσματα της μελέτης θα είναι χρήσιμα στη διοίκηση του ΔΑΑ, στην τοπική κοινωνία, αλλά και στην Πολιτεία για τη χάραξη πολιτικής σε θέματα μεταφορών και ανάπτυξης. Με εκτίμηση, Γρηγόρης Πραστάκος Καθηγητής Πανεπιστημίου Γιάννης Ν. Παράσχης Γενικός Διευθυντής Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε. 3

02 H Αεροδρομιακή Κοινότητα Το αεροδρόμιο της Αθήνας καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που σχετίζονται τόσο με το κύριο αερομεταφορικό έργο του όσο και με επιμέρους τομείς που αναπτύσσονται παράλληλα. Η εταιρεία αεροδρομίου, οι αεροπορικές εταιρείες, οι εταιρείες επίγειας εξυπηρέτησης, το εμπορικό πάρκο του αεροδρομίου και φορείς υπεύθυνοι για αεροναυτιλιακές, εμπορικές ή και άλλες υπηρεσίες υποστήριξης συγκροτούν αυτό που ονομάζουμε Αεροδρομιακή Κοινότητα. Συνολικά στο χώρο του αεροδρομίου δραστηριοποιούνται περίπου 300 επιχειρήσεις και οργανισμοί και απασχολούνται περισσότεροι από 13.000 εργαζόμενοι. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΠΑΡΟΧΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 1.662 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΠΑΡΚΟ 1.246 AΕΡΟΔΡΟΜΙΑΚΉ ΚΟΙΝΌΤΗΤΑ 13.160 ΔΑΑ 707 4

2.603 2.447 2.374 2.121 ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΠΙΓΕΙΑΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ - ΧΡΗΣΤΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΕΡΟΣΤΑΘΜΟΥ - ΑΝΑΔΟΧΟΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟΥ Εταιρεία Αεροδρομίου «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.», υπεύθυνη για την κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία και εκμετάλλευση του αεροδρομίου της Αθήνας. Αεροπορικές Εταιρείες Κατά το 2012 δραστηριοποιήθηκαν συνολικά 64 εταιρείες με προγραμματισμένες πτήσεις, προσφέροντας απευθείας συνδέσεις με 109 προορισμούς σε 47 χώρες του κόσμου. Απαρτίζουν το μεγαλύτερο κομμάτι της Αεροδρομιακής Κοινότητας. Υπηρεσίες Επίγειας Εξυπηρέτησης Στις εταιρείες αυτές έχει χορηγηθεί το δικαίωμα να παρέχουν Υπηρεσίες Επίγειας Εξυπηρέτησης στο Αεροδρόμιο της Αθήνας. Αυτές αποτελούν την δεύτερη σε μέγεθος ομάδα της Αεροδρομιακής Κοινότητας. Εμπορικό Κέντρο Αεροσταθμού (ανάδοχοι και λοιποί παραχωρησιούχοι, π.χ. καταστήματα εστίασης, λιανεμπόριο, διαφήμιση και υπηρεσίες). Το εμπορικό κέντρο εντός του αεροσταθμού αναπτύσσεται σε έκταση 9.000 τ.μ. περιλαμβάνοντας συνολικά 39 αναδόχους με πάνω από 110 σημεία πώλησης. Οι εργαζόμενοι του Εμπορικού Κέντρου του Αεροσταθμού είναι η τρίτη σε μέγεθος ομάδα της Αεροδρομιακής Κοινότητας. Δημόσιες υπηρεσίες υποστήριξης αεροδρομίου Πρόκειται για υπηρεσίες που προσφέρονται σε συνεργασία ή εξ ολοκλήρου από δημόσιους φορείς (ΥΠΑ, τελωνειακός έλεγχος, υγειονομικός έλεγχος, υπηρεσίες ταχυδρομείου, υπηρεσίες πυρόσβεσης-πυρασφάλειας, υπηρεσίες ΕΚΑΒ, υπηρεσίες αστυνόμευσης). Εξωτερικοί πάροχοι υπηρεσιών Ένας σημαντικός αριθμός εταιρειών που παρέχουν υπηρεσίες ασφάλειας, καθαριότητας, συντήρησης, κ.λπ. Εμπορικό Πάρκο Το εμπορικό πάρκο καταλαμβάνει έκταση περίπου 130.000 τ.μ. και αποτελείται από τέσσερα μεγάλα πολυκαταστήματα. Επιπλέον, με 50.000 τ.μ. συνολικών στεγασμένων χώρων, το νέο εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο Metropolitan Expo είναι το μεγαλύτερο και πλέον σύγχρονο συγκρότημα του τομέα στην Ελλάδα. 5

03 Σκοπός & Μεθοδολογία της Μελέτης Στην εποχή μας τα αεροδρόμια θεωρούνται σημαντικός φορέας οικονομικής και κοινωνικής επίδρασης σε εθνικό επίπεδο αλλά και στις τοπικές κοινωνίες της ευρύτερης περιοχής όπου αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους. Πέρα από τα άμεσα οφέλη από την αεροδρομιακή λειτουργία προκύπτουν και γενικότερα οφέλη για τις τοπικές επιχειρήσεις, τους εθνικούς οργανισμούς και τους καταναλωτές. Ακολουθώντας τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, η επιστημονική ομάδα της μελέτης ανέπτυξε και χρησιμοποίησε ένα καινοτόμο μοντέλο εισροών-εκροών (inputoutput model) για την αξιολόγηση των οικονομικών επιπτώσεων από τη λειτουργία του αεροδρομίου. Βασική πηγή πρωτογενών στοιχείων αποτέλεσε η βάση δεδομένων του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, την Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς και άλλες έγκυρες μελέτες ξένων αεροδρομίων και άλλων διεθνών οργανισμών. Το μοντέλο εισροών-εκροών της μελέτης εκτίμησε το συνολικό οικονομικό αποτέλεσμα του ΔΑΑ ως άθροισμα τριών ξεχωριστών, αλλά συνδεόμενων μεταξύ τους κατηγοριών επιπτώσεων (impacts): Άμεσες επιπτώσεις (direct impacts) που περιλαμβάνουν κυρίως την απασχόληση (αριθμός εργαζομένων), τους μισθούς, αλλά και το συνολικό αποτέλεσμα που παράγεται στο αεροδρόμιο (π.χ. ετήσιες πωλήσεις). Έμμεσες επιπτώσεις (indirect impacts) που αναφέρονται στην απασχόληση και στο συνολικό οικονομικό αποτέλεσμα που παράγεται από τις επιχειρήσεις εκτός αεροδρομίου, για δραστηριότητες όμως που σχετίζονται αποκλειστικά με το αεροδρόμιο. Πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις (induced impacts) που αντιπροσωπεύουν αποτελέσματα στην περιφερειακή ή/ και εθνική οικονομία και προέρχονται από διαδοχικούς κύκλους δαπανών ως συνέπεια των άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων. Το μοντέλο εισροών-εκροών συνεκτίμησε το ύψος της συνολικής τουριστικής δαπάνης, δηλαδή της συνολική τουριστικής κίνησης, η οποία δημιουργήθηκε χάρη στο ΔΑΑ και του αντίστοιχου οικονομικού οφέλους. ΕΜΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η σχηματική απεικόνιση του μοντέλου και της μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε παρουσιάζεται στο γράφημα δεξιά. ΠΟΛΛΑΠΛΑ- ΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Τέλος, υπάρχει μια αρχική προσέγγιση των λεγόμενων καταλυτικών επιπτώσεων (catalytic impacts), οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις γενικότερες επιπτώσεις ενός αεροδρομίου στην οικονομία και την κοινωνία. 6

ΈΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΆΣ 2012 04 Συνοπτικά αποτελέσματα 43,5% της παραγόμενης ΠΑ στα Μεσόγεια 21,7% των θέσεων εργασίας στα Μεσόγεια 2,63% του ΑΕΠ 5.100.000.000 716.000.000 99.987 11.041 Εθνικά Μεγέθη Μεγέθη περιοχής Μεσογείων 7

05 Συμπεράσματα της Μελέτης Οφέλη για την ελληνική οικονομία Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη της χώρας μας, καθώς η ετήσια προστιθέμενη αξία του για το σύνολο της ελληνικής επικράτειας ανέρχεται σε 5,1 δισ., ποσό που ισούται με το 2,63% του ΑΕΠ της Ελλάδας (έτος αναφοράς 2012). Παράλληλα, οι συνολικές θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα από το σύνολο των δραστηριοτήτων του αεροδρομίου έφτασαν τις 99.987. Αναλυτικότερα, από τις δραστηριότητες που πραγματοποιούνται εντός του χώρου του αεροδρομίου σε επίπεδο άμεσων επιπτώσεων η αξία που δημιουργήθηκε ανέρχεται περίπου στο ποσό των 1,95 δισ., ποσό που αντιστοιχεί στο 1,01% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Ταυτόχρονα οι νέες θέσεις εργασίας εντός της αεροδρομιακής κοινότητας ανήλθαν σε 13.160. Οι έμμεσες επιπτώσεις αναφέρονται κυρίως στις οικονομικές μονάδες, οι οποίες αν και δεν είναι γεωγραφικά εγκαταστημένες στην περιοχή του αεροδρομίου, εξαρτούν την οικονομική δραστηριότητά τους σε σημαντικό βαθμό από την ύπαρξη του αεροδρομίου. Συγκεκριμένα, για τον υπολογισμό των έμμεσων επιπτώσεων λαμβάνονται υπόψη δύο κατηγορίες υπηρεσιών: Α Μεταφορές (Μέσα Μαζικής Μεταφοράς προαστιακός σιδηρόδρομος, μετρό, λεωφορεία, ταξί καθώς και ιδιωτικά και ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα) Β Υπηρεσίες ταξιδίου ταξιδιωτικοί πράκτορες. Η προστιθέμενη αξία των μονάδων αυτών ανέρχεται σε 49 εκατ. Σε επίπεδο απασχόλησης, οι συνολικές θέσεις που δημιουργήθηκαν είναι 1.600 και αφορούν άτομα που εργάζονται σε διάφορες συνδεόμενες με το αεροδρόμιο υπηρεσίες μεταφορών και ταξιδίου. Σημαντικές - ως αποτέλεσμα των άμεσων και έμμεσων δραστηριοτήτων του αεροδρομίου - είναι και οι πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις, οι οποίες συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα, η προστιθέμενη αξία αυξήθηκε κατά 451 εκατ., ποσό που αντιπροσωπεύει το 0,23% του ΑΕΠ σε εθνικό επίπεδο. Αξιόλογος είναι επίσης και ο συνολικός αριθμός των 13.436 θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν. Ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η συμβολή του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών στην άνοδο των τουριστικών μεγεθών. Στο παρακάτω γράφημα, απεικονίζεται ΣΥΝΟΛΙΚΈΣ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ 5,1δισ. 2,63% του ΑΕΠ Ελλάδας Συνολικές Επιπτώσεις του αεροδρομίου της Αθήνας στην ελληνική οικονομία. 99.987 2,5% απασχόλησης Ελλάδας 8

η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη που προκαλεί η λειτουργία του αεροδρομίου σε επίπεδο συνολικής τουριστικής δαπάνης. Ειδικότερα, η δυναμικότητα του ΔΑΑ επιτρέπει εξυπηρέτηση πολύ μεγάλου αριθμού επιβατών (μονίμων κατοίκων εξωτερικού) που επισκέπτονται την Ελλάδα για λόγους αναψυχής. Βάσει της έρευνας, προκύπτει ότι από την ποσοτικοποίηση της συνολικής αύξησης του τουρισμού στην Ελλάδα, η προστιθέμενη αξία αυξήθηκε κατά 2,65 δισ., με παράλληλη δημιουργία 71.791 νέων θέσεων εργασίας. Οι συνολικές οικονομικές επιπτώσεις του ΔΑΑ (2,63% του ΑΕΠ της Ελλάδας), κρίνονται σε εθνικό επίπεδο αναμφισβήτητα ικανοποιητικές υπερβαίνοντας σημαντικά αντίστοιχα μεγέθη άλλων διεθνών ευρωπαϊκών αεροδρομίων. Συγκριτικά αναφέρουμε ότι το αντίστοιχο ποσοστό ευρωπαϊκών αεροδρομίων κυμαίνεται μεταξύ 1,4% και 2,5% του ΑΕΠ (Μελέτη για το Διεθνές Συμβούλιο Αεροδρομίων - ACI από York Aviation, 2004). Επιπρόσθετα, οι θέσεις εργασίας που δημιουργεί το αεροδρόμιο της Αθήνας σε εθνικό επίπεδο βάσει της επιβατικής του κίνησης είναι σχεδόν τριπλάσιες του μέσου όρου των αντίστοιχων δεικτών άλλων ευρωπαϊκών αεροδρομίων. Η Συνεισφορά του αεροδρομίου στην περιοχή των Μεσογείων Σε τοπικό επίπεδο ο ΔΑΑ, ως η μεγαλύτερη οικονομική μονάδα στην περιοχή των Μεσογείων, φάνηκε ότι συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομική ευημερία της περιοχής. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης, η προστιθέμενη αξία που δημιουργείται για την περιοχή των Μεσογείων ανέρχεται σε 716εκ., ενώ ταυτόχρονα το αεροδρόμιο δημιούργησε συνολικά 11.041 θέσεις εργασίας για τους κατοίκους των Μεσογείων. Επίσης, σύμφωνα με τη μελέτη το αεροδρόμιο αντιπροσωπεύει 21,7% (πάνω από 13.000 εργαζόμενοι) στη συνολική απασχόληση των Μεσογείων ως γεωγραφική περιοχή (60.639 εργαζόμενοι), ενώ παράλληλα αντιπροσωπεύει το 43,5% ( 1.953 εκ.) της συνολικής προστιθέμενης αξίας που παράγεται στην αντίστοιχη περιοχή ( 4.486,1 εκ.). Με βάση αυτά τα αποτελέσματα, ο ΔΑΑ κατέχει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην περιοχή των Μεσογείων και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων της και αναδεικνύεται σε σημαντικό μοχλό οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. ΆΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ 1,95δισ. 1,01% του ΑΕΠ Ελλάδας 13.160 0,32% απασχόλησης Ελλάδας ΈΜΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ 50 εκατ. 0,03% του ΑΕΠ Ελλάδας ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΙΚΈΣ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ 450 εκατ. 0,23% του ΑΕΠ Ελλάδας ΣΥΝΟΛΙΚΉ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΉ ΔΑΠΆΝΗ 1.600 0,04% απασχόλησης Ελλάδας 13.436 0,33% απασχόλησης Ελλάδας 43,5% της παραγόμενης ΠΑ στα Μεσόγεια Περιοχής Μεσογείων 21,7% των θέσεων εργασίας στα Μεσόγεια 716.000.000 Περιοχής Μεσογείων 11.041 Συνολικές Επιπτώσεις του αεροδρομίου της Αθήνας στην περιοχή των Μεσογείων. 2,65 δισ. 1,37% του ΑΕΠ Ελλάδας 71.791 1,76% απασχόλησης Ελλάδας 9

06 Καταλυτικές Επιπτώσεις Στη μελέτη επίσης επιχειρείται μια αρχική προσέγγιση των λεγόμενων καταλυτικών επιπτώσεων της λειτουργίας του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, αντλώντας στοιχεία από έρευνες του ΔΑΑ, την Τράπεζα της Ελλάδος, την Ελληνική Στατιστική Αρχή, καθώς και από σχετική έρευνα της McKinsey & Company. Οι καταλυτικές επιπτώσεις ολοκληρώνουν τα αποτελέσματα του μοντέλου εισροών-εκροών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα παρακάτω θέματα: Εμπορευματική κίνηση - 2012: Ο συνολικός όγκος εμπορικών προϊόντων που διακινήθηκαν μέσω του ΔΑΑ ανήλθε στους 76.423 τόνους (88% της συνολικής διεθνούς εμπορευματικής κίνησης μέσω αέρος). Ασφάλεια, απόδοση, και ποιότητα αεροπορικών υπηρεσιών 2012: Ο ΔΑΑ παρουσιάζει ικανοποιητικούς δείκτες χρονικής ακρίβειας (π.χ. διαχρονική μείωση του μέσου χρόνου αναμονής στον έλεγχο εισιτηρίων και αποσκευών) και ασφάλειας (μείωση των περιστατικών ασφαλείας), ενώ ταυτόχρονα υλοποιεί προγράμματα συνεχούς αναβάθμισης των υπηρεσιών και της βελτίωσης της ταξιδιωτικής εμπειρίας. Προστασία του περιβάλλοντος: Ο ΔΑΑ διαθέτει ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης περιβάλλοντος που εστιάζει σε θέματα θορύβου, ποιότητας του αέρα, κλιματικής αλλαγής, διαχείρισης υδάτινων πόρων, διαχείρισης απορριμμάτων και γενικότερων θεμάτων ελέγχου του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι ενδεικτικό ότι στο αεροδρόμιο της Αθήνας απονεμήθηκε τον Ιούνιο του 2013 το βραβείο Eco-Innovation από το Διεθνές Συμβούλιο Αεροδρομίων Ευρώπης (ACI Europe) για την περιβαλλοντική του απόδοση. Θετικός ρόλος στην περιοχή των Μεσογείων: Ο ΔΑΑ κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στην αντίληψη των κατοίκων ως σημαντικό έργο υποδομής για τα Μεσόγεια. Υπάρχει, επίσης, η αντίληψη ότι το αεροδρόμιο είναι θετικά υπεύθυνο για τη συνολική οικονομική ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων μέσω της δημιουργίας επιχειρήσεων και καταστημάτων και της δημιουργίας επιπλέον θέσεων εργασίας, καθώς και μέσω της υλοποίησης σημαντικών πολιτισμικών και ανθρωπιστικών δράσεων. 10

07 Επιστημονική Ομάδα Δρ. Γρηγόριος Πραστάκος Καθηγητής και Κοσμήτωρ, Stevens Institute of Technology, USA, τ. Καθηγητής και Πρύτανης, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) Δρ. Κωνσταντίνος Κωστόπουλος Επίκουρος Καθηγητής, University of East Anglia (UEA), Ηνωμένο Βασίλειο Δρ. Νικόλαος Στρόμπλος Διευθυντής, Διεύθυνση Στατιστικής Στερεάς Ελλάδος και Νήσων Αιγαίου, Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) Δρ. Γεώργιος Ιωάννου Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) Δρ. Παναγιώτης Ρεπούσης Επίκουρος Καθηγητής, Stevens Institute of Technology, USA 11