Φανταστείτε να υπήρχε µια συ - σκευή στο σαλόνι σας, συνδε - δε µένη στην τηλεόρασή σας και το home cinema, µε την οποία να µπορείτε να βλέπετε τηλεόραση, να σερφάρετε στο internet, να τσεκάρετε το email σας και να κάνετε video κλή - σεις... Ξυπνήστε, δεν είναι όνειρο επιστηµονικής φαντα - σίας, αλλά κάποιες από τις δυνα τότητες του IPTV. Σήµερα! Η νέα αυτή τεχνολογία υπόσχε - ται να προσφέρει πολύ περισ - σό τερες υπηρεσίες από αυτές που παραδοσιακά προσφέρουν οι δορυφορικοί πάροχοι, αλλά - ζοντας τελείως τον τρόπο που βλέπουµε και αντιλαµβανόµα - στε την έννοια τηλεόραση. IPTV Tο IPTV είναι ο νέος παίκτης που βάζει στο παιχνίδι των media και της συνδροµητικής τηλεόρασης, τις καθαρά τηλεπικοινωνιακές εταιρείες (Telcos), που ως τώρα δεν είχαν πρόσβαση σε αυτήν την αγορά. Αποτελεί ίσως γι αυτές, το δούρειο ίππο µε τον οποίο θα αυξήσουν τις πηγές εσόδων τους, προσφέροντας µια extra υπηρεσία πάνω από το core business κοµµάτι τους, που δεν είναι άλλο α- πό το internet και την τηλεφωνία. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, το Internet Protocol TV προσφέρει τις υπηρεσίες του µέσα από τα ιδιωτικά δίκτυα IP των Internet Service Providers. Αυτό που απαιτείται από πλευράς χρήστη, είναι η ύπαρξη ευρυζωνικής σύνδεσης ικανής ταχύτητας και ο κατάλληλος εξοπλισµός, που συνήθως δίνεται από τον πάροχο. Οι υ- πηρεσίες ψηφιακής τηλεόρασης, όπως και οι υπόλοιπες ψηφιακές υπηρεσίες, προσφέρονται µόνο σε εγγεγραµµένους χρήστες, οι οποίοι πληρώνουν κάποιο αντίτιµο ανάλογα µε το πλήθος ή και τον όγκο των υπηρεσιών που έχουν επιλέξει. Υπάρχουν αρκετές υπηρεσίες που µπορούν να προσφερθούν σε ένα δίκτυο IPTV. Κάποιες από αυτές δεν έχουν καµία διαφορά α- πό αυτές που προσφέρουν οι δορυφορικοί πάροχοι. Κάποιες άλλες όµως, βασίζονται στις δυνατότητες των δικτύων IP, ώστε να προσφέρουν παραπάνω λειτουργίες. 104
1 Βασική δοµή του δικτύου IPTV. Σαν αρχή λοιπόν, µια υπηρεσία IPTV µπορεί να προσφέρει ό,τι και οι δορυφορικοί ανταγωνιστές της, δηλαδή ζωντανά τηλεοπτικά κανάλια και µουσική. Αναλυτικότερα, θα λέγαµε ότι το βασικό πακέτο µπορεί να προσφέρει: ❶ Τηλεοπτικά κανάλια εθνικού ενδιαφέροντος (κρατική και ιδιωτική τηλεόραση) ❷ ηµοφιλή διεθνή κανάλια (CNN, BBC, Euronews κ.λπ.) ❸ Premium channels (Discovery, HBO κ.λπ.) ❹ Κανάλια HD ❺ Ηλεκτρονικό οδηγό προγράµµατος (EPG) Πέρα από τα προγράµµατα που περιέχονται στο βασικό πακέτο και χρεώνονται συνήθως µε µια µηνιαία συνδροµή, υπάρχουν και αυτά που χρεώνονται extra: ❶ Pay Per View (PPV) προγράµµατα, τα οποία απαιτούν επιπλέον χρέωση του χρήστη. Τα προγράµµατα PPV αφορούν γεγονότα που µεταδίδονται σε µια προκαθορισµένη χρονική στιγµή, όπως για παράδειγµα, ένας σηµαντικός ποδοσφαιρικός αγώνας, µία ταινία πρώτης προβολής ή µια συναυλία για την οποία ο πάροχος έχει τα δικαιώµατα ζωντανής µετάδοσης. Η διαφορά στο IPTV είναι ότι η διαδικασία αίτησης, πιστοποίησης, χρέωσης και παροχής της υπηρεσίας µεταξύ χρήστη και παρόχου, είναι πολύ πιο άµεση και γρήγορη, σε σχέση µε τις διαδικασίες της παραδοσιακής συνδροµητικής τηλεόρασης. ❷ Near Video on Demand (nvod), το οποίο είναι κάτι µεταξύ υ- πηρεσίας PPV και υπηρεσίας VoD (η οποία περιγράφεται παρακάτω). Στο nvod, το πρόγραµµα αρχίζει σε καθορισµένες χρονικές στιγµές που απέχουν λίγα λεπτά συνήθως µεταξύ τους. Για το λόγο αυτό χρησιµοποιούνται πολλές υπηρεσίες που παίζουν το ίδιο πρόγραµµα, µε µια σχετική χρονική καθυστέρηση. Όταν ο χρήστης επιλέγει να δει το πρόγραµµα, µεταφέρεται αυτόµατα στην υπηρεσία που πρόκειται να ξεκινήσει ως αµέσως επόµενη. Επειδή στατιστικά είναι δύσκολο να συµπέσει η αίτηση µε την έναρξη του προγράµµατος, ο χρήστης πρέπει να περι- µένει λίγα έως αρκετά λεπτά. ❸ Video on Demand (VoD) είναι η υπηρεσία, µέσω της οποίας ο χρήστης µπορεί να περιηγηθεί σε ένα εικονικό video club και να διαλέξει περιεχόµενο, το οποίο µπορεί να διατίθεται είτε δωρεάν είτε µε κάποια χρέωση. Η βιβλιοθήκη µε το περιεχό- µενο, που βρίσκεται αποθηκευµένο στους VoD servers του παρόχου, µπορεί να περιέχει κατηγορίες µε ταινίες, ντοκιµαντέρ, αθλητικά, επεισόδια δηµοφιλών σειρών, παιδικά και οτιδήποτε άλλο µπορεί να φανταστεί κάποιος. Μπορεί να υπάρχει σύντοµη ή και εκτεταµένη περιγραφή του υλικού, cast, trailer, poster αλλά και λειτουργίες τύπου VCR (trick modes), που βοηθούν κατά την αναπαραγωγή του υλικού, δηλαδή pause, ffw, rwd. Το µεγάλο πλεονέκτηµα του VoD είναι και πάλι η αµεσότητα και η ευκολία στη χρήση. Χωρίς να σηκωθείτε από τον καναπέ σας και µόνο µε ελάχιστα κλικ στο τηλεχειριστήριο, απολαµβάνετε το υλικό που διαλέγετε, άµεσα. Χωρίς καµία απολύτως καθυστέρηση. Μια παραλλαγή του VoD, που εφαρµόζεται όταν δεν υπάρχει return path ώστε να γίνουν αιτήσεις, όπως στο TCP/IP είναι το push VoD. Σε αυτό, το υλικό µεταφέρεται µέσω µιας υπηρεσίας data στο σκληρό δίσκο του συνδροµητή, συνήθως κατά τη διάρκεια της νύχτας. Την επόµενη µέρα, το υλικό είναι διαθέσιµο για θέαση. Η τεχνολογία αυτή έχει το µειονέκτηµα ότι, επειδή ο χώρος στο σκληρό δίσκο του συνδροµητή είναι περιορισµένος, µόνο το πολύ δη- µοφιλές υλικό αξίζει να σταλεί. Πρακτικά, αυτό αντιστοιχεί σε λίγες δεκάδες ταινιών. Έτσι µειώνονται σηµαντικά οι επιλογές του χρήστη. Η ύπαρξη Set-top box (STB) µε ενσωµατωµένο σκληρό δίσκο, α- νοίγει το δρόµο και σε άλλες λειτουργίες, που επιτρέπουν κυριολεκτικά στο χρήστη να βλέπει ό,τι θέλει, όποτε το θέλει. ❶ Digital Video Recorder (DVR) είναι η λειτουργία µε την οποία ο χρήστης µπορεί να «µεταφέρει» χρονικά το πρόγραµµα της ζωντανής τηλεόρασης, σε µια στιγµή που τον βολεύει περισσότερο για να το δει. Παρόµοια µε το παλιοµοδίτικο VCR, αλλά σε ψηφιακό πλέον επίπεδο, µπορεί να εγγράψει στο σκληρό δίσκο την αγαπηµένη του εκποµπή ή σειρά, κρατώντας µάλιστα και αρχείο. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι προγραµµατισµού του DVR που µπορεί να είναι µε χρονικά όρια ή ανά event, µέσα α- πό ένα εύχρηστο χάρτη προγραµµάτων ηµερήσιων ή εβδοµαδιαίων. Η λειτουργία DVR βρίσκεται ενσωµατωµένη στο set- 2 Παράδειγµα Home Network. 105
3 Πρόβλεψη συνδροµητών IPTV παγκοσµίως, για το διάστηµα 2005-10. top box. Ένα παρόµοιο µοντέλο λειτουργίας είναι και το network DVR, που επιτρέπει στο χρήστη να αποθηκεύει τις εγγραφές του στο χώρο αποθήκευσης που διαθέτει ο πάροχος στο δίκτυο, και όχι στο δίσκο του set-top box. Το DVR µερικές φορές αναφέρεται και σαν Personal Video Recorder (PRV), πρόκειται όµως για το ίδιο πράγµα. Υπάρχουν και άλλες πιο εξεζητηµένες λειτουργίες που υποστηρίζονται από hi-end πλατφόρµες, όπως για παράδειγµα το PiP. Θυ- µίζει το παλιό γνωστό picture-in-picture, µόνο που τώρα προσφέρεται σε thumbnail view, δηλαδή, εικόνα video χαµηλότερης ανάλυσης, που µεταδίδεται στο δίκτυο ανεξάρτητα από την κύρια. Μας δίνει έτσι τη δυνατότητα, χωρίς να αλλάξουµε το κανάλι που παρακολουθούµε, να ρίξουµε µια κλεφτή µατιά στο πρόγραµµα των υπόλοιπων καναλιών. Ιδιαίτερα χρήσιµο τις ώρες που µοιράζεστε την τηλεόραση µε το έτερό σας ήµισυ... Μεγάλη προσοχή έχει δοθεί και στο χρόνο αλλαγής καναλιών - έ- νας τοµέας, που θεωρητικά πάσχουν οι τεχνολογίες packet switching. Μάλιστα σε µια πρόσφατη µελέτη της εταιρείας Witbe που έγινε συγκρίνοντας 30 operators από όλον τον κόσµο, τα α- ποτελέσµατα ήταν απροσδόκητα καλά για τις πλατφόρµες IPTV, ό- που ο µέσος χρόνος αλλαγής καναλιού ήταν κάτω από τα 2 δευτερόλεπτα. Απόλυτος νικητής η νέα πλατφόρµα της Microsoft (Mediaroom), µε χρόνο αλλαγής 0,6 του δευτερολέπτου, µετρήθηκε στο µισό περίπου χρόνο που χρειάζεται ο µέσος δορυφορικός δέκτης. Τώρα, κατά πόσο ο χρόνος αλλαγής των καναλιών ε- πηρεάζει το user experience, τίθεται από πολλούς υπό αµφισβήτηση. Για όσους πάντως το θεωρούν σηµαντικό, τα νούµερα είναι µε το µέρος του IPTV. Πέρα από τις καθαρά τηλεοπτικές υπηρεσίες, το IPTV συνδυαζό- µενο µε την τηλεφωνία και το internet και εκµεταλλευόµενο την κοινή τεχνολογία IP, µπορεί να προσφέρει και ένα πλήθος άλλων υπηρεσιών, όπως: πόρριψη, εκτροπή, ενεργοποίηση αυτόµατου τηλεφωνητή ή µπλοκάρισµα συγκεκριµένων αριθµών. Όλα αυτά µπορεί να τα έχετε προ-ρυθµίσει ή να τα εκτελείτε δυναµικά µε το τηλεχειριστήριο. Μπορείτε επίσης να πραγµατοποιήσετε κλήσεις, χρησιµοποιώντας το address book. ❸ Video κλήσεις ώστε να βλέπετε στην οθόνη σας το συνοµιλητή σας, ζωντανά. Προϋποθέτει βέβαια την ύπαρξη κατάλληλου ε- ξοπλισµού και από τις δύο µεριές (laptop µε web camera, βιντεοτηλέφωνο ή TV µε κάµερα). ❹ Web browsing & email όπου µε τη βοήθεια ενός ασύρµατου keyboard µπορεί κάποιος να περιηγηθεί στις αγαπηµένες του ιστοσελίδες και να έχει πρόσβαση στο e-mail, χρησιµοποιώντας τη µεγάλη οθόνη της τηλεόρασής του, χωρίς τη χρήση υπολογιστή. ❺ Music on Demand (MoD) είναι το αντίστοιχο του VoD, αλλά σε ηχητικό υλικό, µπορεί δηλαδή κάποιος να έχει πρόσβαση σε µουσικές βιβλιοθήκες και να ακούσει την αγαπηµένη του µουσική, µέσω του συστήµατος home cinema που διαθέτει. ❻ Online Gaming µέσα από µια ποικιλία προσφερόµενων παιχνιδιών, µε δυνατότητα µάλιστα για multiplayer mode. Οι εφαρµογές είναι ατελείωτες και συνεχώς αναπτύσσονται καινούριες, καθώς το IPTV είναι αρκετά νέο και βρίσκεται σε φάση ραγδαίας εξέλιξης. Αυτό φαίνεται και από τον αριθµό των νέων ε- ταιρειών που έχουν δηµιουργηθεί στο χώρο τα τελευταία χρόνια, προσφέροντας τις ιδέες τους και τα προϊόντα τους στους παρόχους υπηρεσιών IPTV. Τι δεν είναι το IPTV Πολλές φορές, το IPTV συγχέεται µε το Internet TV (Youtube, Joost κ.λπ.). Παρότι και οι δύο τεχνολογίες είναι παρόµοιες στη βάση τους, ο τρόπος που διανέµουν το video µέσα από το δίκτυο IP διαφέρει στα εξής σηµεία: ❶ ιαφορετικές πλατφόρµες: όπως φαίνεται και από την ονο- µασία, το Internet TV χρησιµοποιεί το internet για τη µετάδοσή του. Αντίθετα, το IPTV χρησιµοποιεί τα ιδιωτικά ασφαλή δί- ❶ Caller ID στην οθόνη της τηλεόρασης. Σας επιτρέπει να βλέπετε πληροφορίες για το ποιος σας καλεί (αριθµός-όνοµα) στην οθόνη της τηλεόρασής σας. ❷ ιαχείριση κλήσεων. Μπορείτε να έχετε βασικές λειτουργίες διαχείρισης, όπως και στο κινητό σας τηλέφωνο, δηλαδή α- 4 Εικόνα οθόνης από την πλατφόρµα Microsoft Mediaroom. 106
κτυα των providers για τη µετάδοση, έχοντας πλήρη έλεγχο στη διαχείριση των IPTV υπηρεσιών και στο ποιος βλέπει τι. ❷ Γεωγραφικό εύρος: στο Internet TV µπορεί ο καθένας να έχει πρόσβαση, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική του θέση και τον ISP του. Αρκεί να έχει πρόσβαση στο internet. Στο IPTV χρησι- µοποιούνται µόνο τα ιδιόκτητα δίκτυα των εκάστοτε ISP, τα ο- ποία εκτείνονται σε συγκεκριµένα σηµεία και έχουν σαφή γεωγραφικά όρια. Συν το γεγονός, ότι οι τηλεοπτικές υπηρεσίες δεν προσφέρονται απαραίτητα σε οποιαδήποτε περιοχή καλύπτει ο ISP. ❸ Ιδιωτικά δίκτυα: όταν στέλνεται βίντεο µέσω internet, κανείς δεν µπορεί να εξασφαλίσει ότι τα πακέτα των δεδοµένων θα φθάσουν στην ώρα τους, µε την κατάλληλη σειρά και ότι δεν θα χαθούν κάπου. Κάτι τέτοιο καταστρέφει την αναπαραγωγή του βίντεο στη µεριά του χρήστη. Επιπλέον, λόγω του περιορισµένου bandwidth στο δηµόσιο internet, το streaming γίνεται ούτως ή άλλως σε πολύ χαµηλό bit rate, χειροτερεύοντας την κατάσταση. Στο IPTV το κλειστό δίκτυο συνήθως ανήκει στον ISP που φροντίζει για τη σωστή µετάδοση του βίντεο από άκρη σε άκρη, µε την κατάλληλη διαχείριση. ❹ Μηχανισµός πρόσβασης: στο Internet TV η πρόσβαση γίνεται µέσω υπολογιστή και πολλές φορές απαιτείται η εγκατάσταση κάποιου ειδικού player ή client software, ανάλογα µε την ε- φαρµογή. Στο IPTV χρησιµοποιείται ειδική συσκευή λήψης (Set- Top Box), που ελέγχεται από τον provider. Κάποιο σύστηµα DRM εξασφαλίζει την ελεγχόµενη πρόσβαση στο περιεχόµενο. ❺ Κόστος: το περιεχόµενο του Internet TV παρέχεται συνήθως δωρεάν ή απαιτεί µια τυπική εγγραφή µέλους. Στο IPTV απαιτεί µια µηνιαία συνδροµή ή και χρέωση µε το κοµµάτι (Payper-View, Video on Demand). ❻ Περιεχόµενο: στο Internet TV, το περιεχόµενο συνήθως δηµιουργείται από τους χρήστες που το ανεβάζουν και το µοιράζονται µε το υπόλοιπο κοινό. Στο IPTV το περιεχόµενο που δίνεται είναι αυτό της κλασικής τηλεόρασης, δηλαδή δηµοφιλή τηλεοπτικά κανάλια, ταινίες κ.λπ. 5 Εικόνα οθόνης από την πλατφόρµα ORCA. οµή ενός δικτύου IPTV Από καθαρά τεχνική σκοπιά, βασικό κοµµάτι της δοµής ενός τέτοιου δικτύου αποτελεί το head-end (σχήµα 1). Με τον όρο αυτό περιγράφεται το σύνολο των µηχανηµάτων που βρίσκονται στο data center των τηλεπικοινωνιακών παρόχων και που συνεργαζόµενα, µας προσφέρουν τις παραπάνω υπηρεσίες. Σε αυτήν την κατηγορία µπορούν να α- νήκουν συστήµατα δορυφορικών δεκτών για τη λήψη και την αναµετάδοση δορυφορικών προγραµµάτων, video & audio encoders, IP routers, servers, switches κ.λπ. Σκοπός όλων αυτών των συστηµάτων είναι να λάβουν περιεχόµενο από διάφορες πηγές ή να δηµιουργήσουν περιεχόµενο τέτοιας µορφής, που να µπορεί να διανεµηθεί σε πελάτες µέσα από το δίκτυο της εταιρείας, µε την απαιτούµενη ποιότητα και ασφάλεια. Όπου ασφάλεια σηµαίνει δικαιώµατα χρήσης και έλεγχος πρόσβασης, κάτι που διασφαλίζεται από τα συστήµατα ασφαλείας (CA/DRM) και διαχείρισης πελατών. Έτσι δίνεται πρόσβαση στο περιεχόµενο, µόνο σε όσους πληρώνουν για αυτό. Η δικτυακή τεχνολογία που εφαρµόζεται για τη διανοµή περιεχο- µένου, είναι το γνωστό multicasting. Κάθε κωδικοποιηµένο πρόγραµµα εκπέµπεται σε µια διεύθυνση multicast και οι πελάτες πρακτικά ζητούν να κάνουν join σε αυτό, κάθε φορά που αλλάζουν κανάλι στο ζωντανό πρόγραµµα. Έτσι αποφεύγεται η αποστολή ά- χρηστων δεδοµένων στα κοµµάτια του δικτυακού δέντρου, όπου δεν υπάρχουν ανάλογες αιτήσεις, µειώνοντας το συνολικό bandwidth. Σε κάποιες περιπτώσεις όπως τα VoD streams χρησιµοποιείται και η τεχνολογία unicast (one to one). Τα συστήµατα headend µπορεί να είναι και περισσότερα από ένα, αν εφαρµόζεται τοπολογία µε διασκορπισµένα τοπικά headends στα µεγάλα αστικά κέντρα. Όλα εξαρτώνται από το µέγεθος της πλατφόρµας από πλευράς συνδροµητών, της απαιτούµενης ποιότητας υπηρεσίας και φυσικά του budget που µπορεί να ε- πενδύσει η κάθε εταιρεία. Περί πακέτων και ευρυζωνικών συνδέσεων Όπως γίνεται φανερό, καθοριστικό πα- 107
ράγοντα για το ποιες και πόσες υπηρεσίες µπορούν να προσφερθούν, αποτελεί το κοµµάτι του last mile. Το κοµµάτι δηλαδή από το σπίτι µας έως τον τοπικό κόµβο (DSLAM) που µας εξυπηρετεί. Αυτό είναι που καθορίζει το bandwidth ή την ταχύτητα download αν θέλετε, µε την οποία µπορούµε να λαµβάνου- µε υπηρεσίες στο σπίτι µας. Η τεχνολογία DSL που χρησιµοποιείται για την πρόσβαση στο last mile, έχει διάφορες εκδοχές, αλλά αυτή που µας ενδιαφέρει άµεσα είναι η ADSL2+ που θεωρητικά µπορεί να φτάσει στα 24 Mbit/s. Και λέµε θεωρητικά, γιατί η ταχύτητα αυτή επηρεάζεται σηµαντικά από την απόσταση που βρίσκεται το σπίτι µας (άρα και ο τερµατισµός της γραµµής µας) από το DSLAM, όπως επίσης και η ποιότητα του χαλκού που µας συνδέει. Μπορούµε να πούµε γενικά, ότι οι παράµετροι που µπαίνουν στην εξίσωση που δείχνει τι µπορείτε να πάρετε ως υπηρεσία από τον ISP σας - και εφόσον βέβαια ο τελευταίος διαθέτει τέτοιες υπηρεσίες στην περιοχή σας είναι η ταχύτητα στην οποία «κλειδώνει» το modem-router σας και η φύση του πακέτου που θέλετε να α- ποκτήσετε. Οι ISP δίνουν συνήθως πακέτα, που κατηγοριοποιούνται ως single play (internet), double play (internet + τηλεφωνία) και triple play (internet, τηλεφωνία και τηλεόραση), χωρίς ό- µως να αποκλείονται και συνδυαστικά πακέτα όπως, για παράδειγ- µα, internet και τηλεόραση. Από τις παραπάνω υπηρεσίες, η πιο α- παιτητική σε bandwidth είναι η τηλεόραση. Η τηλεφωνία χρησιµοποιεί ελάχιστο, ενώ για το internet η συνήθης πρακτική είναι να µειώνεται η ταχύτητά του, ελευθερώνοντας bandwidth για το κανάλι της τηλεόρασης όταν αυτό χρησι- µοποιείται. Για να δώσουµε διαστάσεις στις υπηρεσίες, σκεφτείτε ότι ένα τηλεοπτικό κανάλι standard definition κωδικοποιείται σε 2 έως 3 Mbps σε AVC, ενώ για ένα high definition κανάλι χρειάζονται 6 µε 7 Mbps, για την τηλεφωνία γύρω στα 200 kbps. Συν κάποια σηµαντικά overheads για packetization και buffering. Αφαιρέστε όλα αυτά από την ταχύτητα που κλειδώνετε και έχετε βρει στο περίπου τι µένει για το internet. Η εξίσωση που λέγαµε λοιπόν, γίνεται αρκετά πολύπλοκη και ευτυχώς αναλαµβάνουν να τη λύσουν οι ISPs για εσάς, µε ένα τηλεφώνηµα στο customer service. 6 έκτης IPTV από τη Motorola. IPTV και home networking Ένα «οικιακό δίκτυο» συνδέει έναν αριθµό ψηφιακών συσκευών, που µπορεί να βρίσκονται σε διαφορετικούς χώρους µέσα σε ένα σπίτι µεταξύ τους, αλλά και µε το internet (σχήµα 2). To Set-top Box (STB), που συνήθως ανήκει σε ένα τέτοιο δίκτυο, είναι η συσκευή που προσφέρει στο χρήστη τις υπηρεσίες IPTV. Το Set-top box συνδέεται στο δίκτυο µέσω του modem-router και αποκωδικοποιεί το video stream, ώστε να προβληθεί στην οθόνη της τηλεόρασης. Τα σύγχρονα STBs προσφέρουν υψηλές δυνατότητες, τόσο σε δικτυακό επίπεδο όσο και σε συνδέσεις εικόνας, καθώς υποστηρίζουν εικόνα HD µε θύρες HDMI και διαθέτουν έξοδο ψηφιακού ήχου, ώστε να τροφοδοτήσουµε το σύστηµα home theater. Κλείνοντας... Το IPTV είναι αυτήν τη στιγµή ένας τοµέας της υψηλής τεχνολογίας, που αναπτύσσεται ταχύτατα και υπάρχει πρόβλεψη ότι θα συνεχίσει να αναπτύσσεται για τα επόµενα 5 µε 10 χρόνια. Στο τέλος του 2006 υπολογίστηκε ότι υπήρχαν περίπου 4.8 εκατοµ- µύρια συνδροµές IPTV παγκοσµίως (σχήµα 3). Το 2010 υπολογίζεται να ξεπεράσουν τα 35 εκατοµµύρια! Στη χώρα µας, υπάρχουν ήδη δύο εταιρείες, η On Telecoms και η Vivodi, που προσφέρουν ήδη υπηρεσίες IPTV, ενώ δύο ακόµα, η Hellas Online και ο ΟΤΕ, βρίσκονται σε πιλοτική φάση και α- ναµένεται να βγουν σύντοµα στην αγορά. Πιθανότατα στις αρχές του 2009. Το αν το IPTV θα ανταγωνιστεί ή θα πλήξει εµπορικά τους κραταιούς δορυφορικούς, κανείς δεν το ξέρει αυτήν τη στιγµή. Ο πόλεµος θα κριθεί µάλλον µακροπρόθεσµα, µέσα από τις µάχες για αξιόλογο περιεχόµενο. Πάντως, οι πρόσφατες εξελίξεις στα δικαιώµατα του champions league δείχνουν σε κάποιους ότι δεν είναι πια µόνοι... 108