Περιφερειακή Διεύθυνσης Π.Ε. & Δ.Ε. Αττικής Τμήμα Επιστημονικής Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Εκτίμηση Διευθυντών Σχολικών Μονάδων ΕΑΕΠ Αττικής για την πορεία του ΕΑΕΠ το σχολικό έτος 2010-11 Το Τμήμα Επιστημονικής Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Αττικής σε συνεργασία με τους Διευθυντές Δημοτικών Σχολείων της Αττικής που εφάρμοσαν το ΕΑΕΠ, προχώρησε στην καταγραφή της εκτίμησης του βαθμού υλοποίησης & εφαρμογής του ΕΑΕΠ κατά το σχολικό έτος 2010-11. Στην προσπάθεια αυτή συμμετείχαν 294 Διευθυντές σε σύνολο 304. Τα δεδομένα της εκτίμησης προέρχονται από κλειστές ερωτήσεις και οδηγούν σε απλή περιγραφική ερμηνεία. Ωστόσο η πρώτη αυτή προσπάθεια επισκόπησης της πορείας του ΕΑΕΠ θέτει τις βάσεις διαμόρφωσης επιπλέον ερωτημάτων που με διαφορετικό ερευνητικό εργαλείο μπορούν μελλοντικά να διερευνήσουν το βάθος των εκτιμήσεων. Ο βαθμός εκτίμησης των Διευθυντών των σχολικών μονάδων αποτυπώθηκε σε πενταβάθμια κλίμακα (Καθόλου Λίγο Μέτρια Αρκετά Πολύ) και απέδωσε τα εξής συμπεράσματα: Η για πρώτη φορά διαμόρφωση ενός διαφορετικού Ωρολογίου προγράμματος σημειώνεται περίπου από τους μισούς (47,10%) Διευθυντές σχολικών μονάδων ΕΑΕΠ, με βαθμό δυσκολίας «Αρκετά έως Πολύ» [Πίνακας 1]. Πίνακας 1. Σε ποιο βαθμό δυσκολευτήκατε να διαμορφώσετε το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου; Πολύ 15,22 Αρκετά 31,88 Μέτρια 19,20 Λίγο 28,99 Καθόλου 4,71 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 30,00 35,00 1
Στις διαφορετικές αιτίες δυσκολίας [Γράφημα 1 & Πίνακας 2], οι Διευθυντές των σχολικών μονάδων ΕΑΕΠ επισημαίνουν τα εξής: Γράφημα 1 Πίνακας 2. Η αιτία του βαθμού δυσκολίας οφείλεται σε: Έλλειψη εμπειρίας σε παρόμοια ωρολόγια Έλλειψη κατάλληλου λογισμικού Συχνές αλλαγές προσωπικού Καθόλου Λίγο Μέτρια Αρκετά Πολύ 42,13 30,90 13,48 10,11 3,37 35,16 19,23 13,19 19,78 12,64 15,09 16,98 12,26 26,89 28,77 Απουσία προσωπικού 3,32 18,26 14,94 29,88 33,61 Αιτήματα συναδέλφων 19,27 34,90 19,79 17,71 8,33 α) έλλειψη εμπειρίας σε παρόμοια ωρολόγια προγράμματα, σχεδόν 3 στους 4 Διευθυντές (το 73,03%) δηλώνει «Καθόλου έως Λίγο» β) έλλειψη κατάλληλου λογισμικού, σε διαβάθμιση δυσκολίας «Αρκετά έως Πολύ», περίπου 33%, ενώ αντιθέτως το 35% δηλώνει «Καθόλου», 2
γ) οι συχνές αλλαγές προσωπικού και η κατά συνέπεια αλλαγή του ωρολογίου, σε διαβάθμιση δυσκολίας «Αρκετά έως Πολύ», 55,66%, ενώ ένας στους τρεις Διευθυντές (το 32,07%) καταγράφει την αιτία στη διαβάθμιση «Καθόλου έως Λίγο», δ) απουσία προσωπικού ή διαφορετικά μη έγκαιρη στελέχωση, σε διαβάθμιση δυσκολίας «Αρκετά έως Πολύ», 63,49% ενώ το 21,58% των Διευθυντών καταγράφει την αιτία στη διαβάθμιση «Καθόλου έως Λίγο» ε) αιτήματα συναδέλφων για τη διαμόρφωση ωρολογίου, το 54,17% των Διευθυντών καταγράφει την αιτία στη διαβάθμιση «Καθόλου έως Λίγο» ενώ ένας περίπου στους τέσσερις Διευθυντές (το 26,04%) το καταγράφει σε διαβάθμιση δυσκολίας «Αρκετά έως Πολύ», Συνολικά παρατηρούμε ότι δύο περίπου στους τρεις Διευθυντές θεωρούν πως το σημαντικότερο εμπόδιο για τη διαμόρφωση του ωρολογίου προγράμματος είναι η μη έγκαιρη στελέχωση της σχολικής μονάδας σε εκπαιδευτικό προσωπικό. Σε σχέση με τη βοήθεια και το συντονισμό (από Σχολικούς Συμβούλους, Διευθύνσεις & Γραφεία) για τη λειτουργία του ΕΑΕΠ [Γράφημα 2], τρεις στους τέσσερις Διευθυντές (το 74,40%) σημειώνουν τις διαβαθμίσεις «Αρκετά έως Πολύ». Συνεπώς, οι Διευθυντές αισθάνονται κατά κύριο λόγο ικανοποιημένοι από τη στήριξη που είχαν, από τους παιδαγωγικούς και διοικητικούς προϊσταμένους τους, για τη λειτουργία και εφαρμογή του ΕΑΕΠ. Γράφημα 2 3
Οι μισοί Διευθυντές (το 50,86%) θεωρούν ότι η φιλοσοφία του ΕΑΕΠ έγινε κατανοητή στους εκπαιδευτικούς «Αρκετά» [Γράφημα 3 κόκκινο χρώμα], ενώ ένας στους τέσσερις (το 25,43%) θεωρεί ότι έγινε κατανοητή «Μέτρια». Το 15% περίπου των Διευθυντών πιστεύει ότι έγινε «Πολύ» κατανοητή ενώ το 9% περίπου των Διευθυντών πιστεύει ότι έγινε «Λίγο» κατανοητή. Στην περίπου αντίστοιχη ερώτηση [Γράφημα 3 μπλε χρώμα] περισσότεροι από τους μισούς Σχολικούς Συμβούλους (το 53,85%) σημειώνουν το βαθμό «Αρκετά», το 35,38% το βαθμό «Πολύ» και το 9,23% των Σχολικών Συμβούλων το βαθμό «Μέτρια». Βλέπουμε δηλαδή του μισούς Διευθυντές και περίπου τους μισούς Σχολικούς Συμβούλους να σημειώνουν το βαθμό «Αρκετά». Κατόπιν όμως έχουμε μία διαφοροποίηση στην τάση, αφού 3 στους 4 Διευθυντές πιστεύουν ότι η φιλοσοφία του προγράμματος έγινε κατανοητή στους εκπαιδευτικούς από «Αρκετά προς Μέτρια», ενώ η συντριπτική πλειονότητα των Σχολικών Συμβούλων (το 89,23%) θεωρεί ότι η φιλοσοφία του ΕΑΕΠ έγινε κατανοητή από το σύνολο των εκπαιδευτικών (δηλ. και Γράφημα 3 των Διευθυντών) από«αρκετά έως Πολύ». Η διαφοροποίηση στην εκτίμηση Σχολικών Συμβούλων και Διευθυντών είναι εμφανής στο Γράφημα 3, όπου παρατηρούμε ότι στο βαθμό «Μέτρια» υπερισχύουν οι Διευθυντές ενώ στο βαθμό 4
«Πολύ» υπερισχύουν οι Σχολικοί Σύμβουλοι. Συνεπώς από την πλευρά των Διευθυντών βγαίνει το συμπέρασμα ότι απαιτείται ενίσχυση των εκπαιδευτικών ως προς την κατανόηση της φιλοσοφίας του ΕΑΕΠ. Ως προς το βαθμό τον οποίο έγινε κατανοητή η φιλοσοφία του ΕΑΕΠ στου γονείς, οι Διευθυντές χωρίζονται σε δύο περίπου ισοδύναμες τάσεις [Γράφημα 4]. Η μία τάση πιστεύει ότι η φιλοσοφία έγινε κατανοητή «Μέτρια» (το 35,74%) και η άλλη τάση πιστεύει ότι η φιλοσοφία έγινε κατανοητή «Αρκετά» (το 35,40%). Η συνολική όμως κλίση της τάσης είναι αρνητική ως προς την κατανόηση του ΕΑΕΠ από τους γονείς, αφού οι διαβαθμίσεις «Λίγο έως Καθόλου» συγκεντρώνουν το 20,27% των Διευθυντών, ενώ από την απέναντι πλευρά ο βαθμός «Πολύ» συγκεντρώνει περίπου το 9% των Διευθυντών. Συνολικά η άποψη των Διευθυντών διαμοιράζεται σε δύο μεγάλες ομάδες. Σε αυτούς που πιστεύουν ότι η φιλοσοφία του ΕΑΕΠ δεν έχει γίνει ικανοποιητικά κατανοητή από τους γονείς (περίπου το 56%) και σε αυτούς που πιστεύουν ότι η φιλοσοφία του ΕΑΕΠ έχει περάσει ικανοποιητικά στους γονείς (περίπου το 44%). Γράφημα 4 Ως προς την υλοποίηση του προγράμματος σπουδών των νέων διδακτικών αντικειμένων (ΦΕΚ 1139/28-7-2010), δηλαδή της Αγγλικής Γλώσσας για τις Α και Β 5
τάξεις, των ΤΠΕ, της Φυσικής Αγωγής, των Εικαστικών, της Μουσικής, της Θεατρικής Αγωγής και των Πολιτιστικών Ομίλων [Γράφημα 5 & Πίνακας 3], όπως βλέπουμε από το Γράφημα 5, ο βαθμός υλοποίησης είναι υψηλός σε όλα εκτός από τους Πολιτιστικούς Ομίλους. Εδώ βλέπουμε ότι η κρίση των Διευθυντών για την υλοποίηση του Προγράμματος στους Πολιτιστικούς Ομίλους διαμοιράζεται σε όλες τις διαβαθμίσεις, αφού το περίπου 42% δηλώνει «Αρκετά έως Πολύ», το περίπου 38% δηλώνει «Καθόλου έως Λίγο» και το 20% δηλώνει «Μέτρια». Όλα τα υπόλοιπα μαθήματα εμφανίζουν υψηλό βαθμό υλοποίησης αφού κατά κύριο λόγο 3 στους 4, αλλά και περισσότεροι Διευθυντές σημειώνουν «Αρκετά έως Πολύ», με τη Φυσική Αγωγή και τη Μουσική να συγκεντρώνουν τα υψηλότερα ποσοστά (86,87% και 83,39% αντίστοιχα). Παρ όλα αυτά το συνολικό αυτό άθροισμα, όπως φαίνεται στο Γράφημα 1, και για τα 6 διδακτικά αντικείμενα διαμοιράζεται μεταξύ του «Αρκετά» και του «Πολύ». Συνολικά οι Διευθυντές δηλώνουν ότι υλοποιήθηκαν σε υψηλό βαθμό τα προγράμματα σπουδών των νέων διδακτικών αντικειμένων εκτός από αυτό των Πολιτιστικών Ομίλων. Γράφημα 5 6
Πίνακας 3. Σε ποιο βαθμό, κατά τη γνώμη σας, υλοποιήθηκε το πρόγραμμα σπουδών των νέων διδακτικών αντικειμένων (ΦΕΚ 1139/28-7-2010), για: Καθόλου Λίγο Μέτρια Αρκετά Πολύ Αγγλικά 1,38 7,93 17,24 39,31 34,14 ΤΠΕ 0,34 5,84 15,46 38,83 39,52 Φυσική Αγωγή 0,35 3,55 9,22 45,74 41,13 Εικαστικά 1,77 6,36 15,19 37,81 38,87 Μουσική 0,00 3,11 13,49 37,02 46,37 Θεατρική Αγωγή 0,69 4,50 16,26 39,45 39,10 Πολιτιστικοί Όμιλοι 23,98 13,78 20,41 25,51 16,33 Σε σχέση με βαθμό που υπήρξαν προβλήματα συνεργασίας και αλληλοκατανόησης στην υλοποίηση του ΕΑΕΠ από τους δασκάλους [Γράφημα 6], οι Καθόλου Λίγο Μέτρια Αρκετά Πολύ Γράφημα 6 7
Διευθυντές (κόκκινη γραμμή) συμφωνούν με τους Σχολικούς Συμβούλους (μπλε γραμμή) αφού και οι δύο ομάδες στελεχών δηλώνουν τις διαβαθμίσεις «Καθόλου έως Λίγο» κατά 69% περίπου και τις διαβαθμίσεις «Μέτρια έως Αρκετά» κατά 30% περίπου. Τελικά μόνο το 12% περίπου των Διευθυντών πιστεύουν από «Αρκετά έως Πολύ» ότι υπήρξαν προβλήματα συνεργασίας και αλληλοκατανόησης για την υλοποίηση του ΕΑΕΠ από τους δασκάλους των σχολείων τους. Σε σχέση με βαθμό που υπήρξαν προβλήματα συνεργασίας και αλληλοκατανόησης στην υλοποίηση του ΕΑΕΠ από τους ειδικοτήτων [Γράφημα 7], οι Καθόλου Λίγο Μέτρια Αρκετά Πολύ Γράφημα 7 Διευθυντές, κατά 58% περίπου, πιστεύει ότι αυτό συμβαίνει από «Καθόλου έως Λίγο». Είναι σημαντική η διαφοροποίηση από την άποψη των Σχολικών Συμβούλων (μπλε γραμμή) όπου την ίδια διαβάθμιση σημειώνει το 39% περίπου των Σχολικών Συμβούλων. Γενικότερα η τάση των Διευθυντών είναι στη διαβάθμιση «Λίγο» και κατόπιν ισομοιράζεται μεταξύ του «Καθόλου» (22,79%) και του «Λίγο» (21,77%). Ωστόσο το 20% περίπου των Διευθυντών σημειώνει τη 8
διαβάθμιση «Αρκετά έως Πολύ». Βλέπουμε ότι στο ίδιο ερώτημα οι Σχολικοί Σύμβουλοι (μπλε γραμμή) κινούνται κυρίως στο «Λίγο» και στο «Μέτρια» και καταγράφουν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό (περίπου 30%) τις διαβαθμίσεις (Αρκετά έως Πολύ). Τελικά μόνο ένας στους πέντε Διευθυντές σημειώνει ότι ο βαθμός συνεργασίας και αλληλοκατανόησης των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων στην υλοποίηση του ΕΑΕΠ εμφανίζει προβλήματα από «Αρκετά έως Πολύ». Αν εξετάσουμε συνολικά τα δύο προηγούμενα συμπεράσματα, δηλαδή το βαθμό στον οποίο υπήρξαν προβλήματα συνεργασίας και αλληλοκατανόησης στην υλοποίηση του ΕΑΕΠ - είτε από τους δασκάλους είτε από τους εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων από την πλευρά των Σχολικών Συμβούλων και των Διευθυντών (Γράφημα 8), θα οδηγηθούμε στο εξής συμπέρασμα: Καθόλου Λίγο Μέτρια Αρκετά Πολύ Γράφημα 8 Η εκτίμηση των Διευθυντών είναι παρόμοια είτε για τους δασκάλους είτε για τους εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων (κόκκινη και μωβ καμπύλη) με κορύφωση στο βαθμό 9
«Λίγο» και κυμαινόμενη κυρίως από «Καθόλου έως Μέτρια». Δηλαδή οι Διευθυντές δεν εκτιμούν ότι υπήρξε διαφοροποίηση σε σχέση με το βαθμό συνεργασίας και αλληλοκατανόησης για την υλοποίηση του ΕΑΕΠ μεταξύ δασκάλων και εκπαιδευτικών ειδικοτήτων. Παρόμοια ακριβώς εκτίμηση έχουν και οι Σχολικοί Σύμβουλοι για τους δασκάλους (μπλε καμπύλη) και μάλιστα δίνουν και το υψηλότερο ποσοστό (47,69%) στο βαθμό «Λίγο». Όμως η εκτίμηση των Σχολικών Συμβούλων για τους εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων (πράσινη καμπύλη) διαφέρει σημαντικά από αυτή των Διευθυντών. Δηλαδή οι Σχολικοί Σύμβουλοι εκτιμούν ότι υπήρξε διαφοροποίηση σε σχέση με το βαθμό συνεργασίας και αλληλοκατανόησης για την υλοποίηση του ΕΑΕΠ μεταξύ δασκάλων και εκπαιδευτικών ειδικοτήτων με τους δεύτερους να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα από ότι οι πρώτοι. Στο ερώτημα σε ποιο βαθμό προβλήματα υλικοτεχνικής υποδομής εμπόδισαν την εφαρμογή του προγράμματος [Γράφημα 9], περισσότεροι από τους μισούς (το 55% περίπου) των Διευθυντών δηλώνει «Αρκετά έως Πολύ», ενώ το 30% περίπου δηλώνει «Καθόλου έως Λίγο». Συνεπώς οι μισοί και παραπάνω Διευθυντές σχολικών μονάδων θεωρούν ότι προβλήματα υλικοτεχνικής υποδομής εμπόδισαν την εφαρμογή του προγράμματος. Γράφημα 9 10
Στο ερώτημα σε ποιο βαθμό υπήρξε συνεργασία της σχολικής μονάδας με φορείς, όπως: Σύλλογος Γονέων, Σχολική Επιτροπή και Δήμος [Γράφημα 10], οι Διευθυντές Γράφημα 10 δηλώνουν «Αρκετά έως Πολύ» ικανοποιημένοι από τη Σχολική Επιτροπή και τους Συλλόγους Γονέων & Κηδεμόνων. Σε σχέση με τη συνεργασία με τους Δήμους το 20% περίπου των Διευθυντών δηλώνει «Μέτρια» και άλλο ένα 20% περίπου δηλώνει «Καθόλου έως Λίγο». Ο Προϊστάμενος του Τμήματος ΕΠΚ Π.Ε. Αττικής Χρήστος Αναστόπουλος 11