Εισαγωγή στη Στατιστική- Κοινωνικές Στατιστικές Διάλεξη 24-4-2015
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Για τη μελέτη των πληθυσμιακών εξελίξεων αντλούνται δεδομένα κυρίως από: Τις Απογραφές Πληθυσμού Τα διοικητικά στοιχεία φυσικής κίνησης του πληθυσμού
Οι Απογραφές Πληθυσμού Από το 1951οι Απογραφές διενεργούνται κάθε 10 χρόνια
Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει ερωτήματα για την αποκάλυψη της δομής του πληθυσμού, την οικονομική κατάσταση, τη σύνθεση των οικογενειών νοικοκυριών, τη γεωγραφική κατανομή και τα χαρακτηριστικά της κατοικίας
ΟΡΙΣΜΟΙ Ο Πραγματικός Πληθυσμός (De Facto Population) αντιστοιχεί στον αριθμό των ατόμων κάθε υπηκοότητας, τα οποία βρέθηκαν σε μία συγκεκριμένη τοπική ενότητα (περιφέρεια, δήμος κ.λπ.), ανεξάρτητα από το εάν διέμεναν μόνιμα εκεί ή βρέθηκαν τυχαία κατά την ημέρα διεξαγωγής της Απογραφής.
ο Μόνιμος Πληθυσμός, αφορά στον αριθμό των Ελλήνων και αλλοδαπών κατοίκων οι οποίοι διέμεναν μόνιμα σε μια συγκεκριμένη τοπική ενότητα κατά την ημέρα της Απογραφής.
Ο Νόμιμος Πληθυσμός συνδέεται με τους εγγεγραμμένους δημότες και αφορά άτομα με ελληνική υπηκοότητα και διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα.
ο Μόνιμος Πληθυσμός, αφορά στον αριθμό των Ελλήνων και αλλοδαπών κατοίκων οι οποίοι διέμεναν μόνιμα σε μια συγκεκριμένη τοπική ενότητα κατά την ημέρα της Απογραφής.
Η Θεμελιώδης Δημογραφική Εξίσωση t t ( ) ( 1 1 2 )
Έμμεσος τρόπος υπολογισμού της Καθαρής Μετανάστευσης Άσκηση: Το έτος 2001 ο πληθυσμός μιας χώρας ήταν 2 εκατομ. Το έτος 2011 ο πληθυσμός της ίδιας χώρας ήταν 2 εκατομ. 200 χιλ. Η διαφορά γεννήσεων θανάτων κατά την ως άνω δεκαετία ήταν +150 χιλ. Ποια ήταν η καθαρά μετανάστευση κατά τη δεκαετία αυτή
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Έτος Πληθυσμός 1ο έτος περιόδου (σε χιλιάδες) % Μέσος Ετήσιος Ρυθμός Μεταβολής (1) Απόλυτη Μεταβολή % Μεταβολή Kάτοικοι ανά τ.χλμ ΕΛΛΑΔΑ 1971-2011 0,53 2.046 23,34 1971-1981 8.769 1,06 972 11,08 66,5 1981-1991 9.740 0,52 519 5,33 73,8 1991-2001 10.260 0,67 704 6,86 77,8 2001-2011 10.964-0,14-149 -1,36 83,1 2011 10.815 82,0 Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Απογραφές Πληθυσμού (1971-2011)
Μέσος Ετήσιος Ρυθμός Μεταβολής ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.3.1 Διαχρονική πορεία του Μέσου Ετήσιου Ρυθμού Μεταβολής του Πληθυσμού της Ελλάδας 1,20 1,06 0,80 0,40 0,52 0,67 0,00-0,40 1971-1981 1981-1991 1991-2001 2001-2011 -0,14 Δεκαετίες Απογραφγής
ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΔΕΙΚΤΩΝ Διαχρονικοί Δείκτες Απόλυτη Μεταβολή, Ποσοστιαία Μεταβολή, Μέσος Ετήσιος Ρυθμός Μεταβολής Δείκτες Δομής Δείκτης Αναλογίας Φυλων, Δείκτης Γήρανσης, Δείκτης Εξάρτησης Δείκτες Αναπαραγωγής Ποσοστό Γεννητικότητας, Ποσοστό Θνησιμότητας
Πυραμίδα Ηλικιών ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.3.2 ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΗΛΙΚΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑ 2011 100-104 90-94 80-84 70-74 60-64 50-54 40-44 Γυναίκες Ανδρες 30-34 20-24 10-14 0-4 -10-8 -6-4 -2 0 2 4 6 8 10
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2.3.2 ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΗΛΙΚΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑ 1951 90+ 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 Γυναίκες Ανδρες 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 -15-10 -5 0 5 10 15
Πυραμίδα ηλικιών: παρατηρήσεις Η Πυραμίδα Ηλικιών αποτελεί έναν άλλο τρόπο αποτύπωσης της πληθυσμιακής δομής Από το σχήμα της πυραμίδας φαίνεται η κατά φύλο και ηλικία σύνθεση του πληθυσμού όσο και η εξελικτική πορεία του
Η περίπτωση μιας τριγωνικής πυραμίδας αντιπροσωπεύει έναν «νέο» και «αύξοντα» πληθυσμό Στην περίπτωση της Ελλάδας η Πυραμίδα του έτους 2011, παρουσιάζει στρεβλώσεις. Οι επερχόμενες γενεές είναι ολιγάριθμες. Συνεπώς, ο πληθυσμός είναι «γηράσκων» και μη αναπαραγόμενος.
Επιπλέον, η Πυραμίδα Ηλικιών αποκαλύπτει και τη Δημογραφική Ιστορία μιας χώρας. Συνήθως οι στρεβλές Πυραμίδες παρουσιάζουν «ουλές» και «εξογκώματα». Στην περίπτωση της «ουλής» παρατηρείται μία μικρότερη κοόρτη τόσο από την προηγούμενη της όσο και από τη επόμενη αυτής.
Λόγου χάριν, η ουλή που παρουσιάζει η πυραμίδα του 2011 της Ελλάδας στην ηλικία 65-69 σημαίνει χαμηλή γεννητικότητα κατά την πενταετία 1942-46 (2011-69 έτη), ενώ το αντίθετο συμβαίνει στην περίπτωση του «εξογκώματος» (π.χ. ηλικία 40-44), καθώς η αντίστοιχη κοόρτη είναι μεγαλύτερη τόσο από την προηγούμενη όσο και από την επόμενή της.
Δείκτες αναπαραγωγής Αδροί Δείκτες: Υπολογίζονται ως προς το σύνολο του πληθυσμού Γεννήσεις ζώντων Πληθυσμός στο μέσον έτους 1000
Θάνατοι Πληθυσμός στο μέσον έτους 1000
Μεταβολές στη Φυσική Κίνηση του Πληθυσμού (Αδρός Δείκτης Μεταβολών) (Ανά 1000 κατοίκους) 2001 2009 2010 2011 2012 ΕΕ-27 0,5 1,1 1 0,8 Βουλγαρία -5,5-3,6-4,6-5,1-5,5 Γερμανία -1,1-2,3-2,2-2,3-2,3 Εσθονία -4,3-0,2 0-0,4-1,1 Ιρλανδία 7,1 10,6 10,4 10 9,4 Ελλάδα 0 0,9 0,5-0,4 Ισπανία 1,2 2,4 2,3 1,8 1 Γαλλία 4,3 4,3 4,4 4,3 3,8 Κύπρος 4,8 5,5 5,7 4,8 Ολλανδία 3,9 3,1 2,9 2,7 2,1 Τουρκία 13,7 12,3 10,7 11 12 Πηγή: Eurostat, Βάση δεδομένων, κατηγορία Population (http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&plugin=1&language=en&pcode=tps00007) Σημείωση: Ο Αδρός Δείκτης Μεταβολής της Φυσικής Κίνησης του Πληθυσμού αντιστοιχεί στον λόγο της Φυσικής Μεταβολής το συγκεκριμένο έτος προς τον μέσο πληθυσμού του έτους.
Λόγου χάριν, η ουλή που παρουσιάζει η πυραμίδα του 2011 της Ελλάδας στην ηλικία 65-69 σημαίνει χαμηλή γεννητικότητα κατά την πενταετία 1942-46 (2011-69 έτη), ενώ το αντίθετο συμβαίνει στην περίπτωση του «εξογκώματος» (π.χ. ηλικία 40-44), καθώς η αντίστοιχη κοόρτη είναι μεγαλύτερη τόσο από την προηγούμενη όσο και από την επόμενή της.
Μεγέθυνση και Ανάπτυξη Η Οικονομική Μεγέθυνση αποτελεί μία μονοδιάστατη έννοια ενώ η Οικονομική ανάπτυξη αποτελεί έννοια πολυδιάστατη και ποιοτική Η Μ αντιστοιχεί στις μεταβολές του πραγματικού ΑΕΠ Η Α αντιστοιχεί στις μεταβολές των συνθηκών διαβίωσης
ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ (HDI) 1 η Διάσταση: Μακρά και Υγειής Ζωή 2 η Διάσταση: Επίπεδο Γνώσης και Εκπαίδευσης 3 η Διάσταση: Επίπεδο Διαβίωσης ΔΕΙΚΤΗΣ: Προσδοκώμενη Ζωή κατά τη Γέννηση ΔΕΙΚΤΕΣ: Μέση διάρκεια παραμονής στο εκπαιδευτικό σύστημα (ενήλικες 25+) Προσδοκώμενη παραμονή στο εκπαιδευτικό σύστημα (παιδιά ηλικίας 1 ου έτους πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης) ΔΕΙΚΤΗΣ: Κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα
Με βάση τον HDI, έχει γίνει η κατάταξη όλων των χωρών του Πλανήτη καθώς και ο διαχωρισμός τους σε τέσσερεις μεγάλες κατηγορίες: 47 χώρες Ιδιαίτερα Υψηλής Ανάπτυξης 46 χώρες Υψηλής Ανάπτυξης 46 χώρες Μέσης Ανάπτυξης 45 χώρες Χαμηλής Ανάπτυξης