Αναπαραγωγικότητα. Δρ. Δέσποινα Ανδριώτη

Transcript

1 Αναπαραγωγικότητα Δρ. Δέσποινα Ανδριώτη

2 Ορισμοί Σημασία Δείκτες Δομή του μαθήματος Παραδείγματα

3 Αναπαραγωγικότητα ή γεννητικότητα ή γονιμότητα Κύριος παράγων διαμόρφωσης και εξέλιξης του πληθυσμού Δείχνει την ταχύτητα ανάπτυξης του Αναπαραγωγικότητα= γεννήσεις ζώντων Γονιμότητα αναφέρεται στα συμμετέχοντα άτομα

4 Γονιμότητα σημασία βιολογική και δημογραφική (α) αναπαραγωγική ικανότητα (β) αναπαραγωγική δραστηριότητα γυναικείου πληθυσμού ετών

5 Φυσιολογική γονιμότητα Προσδιορίζεται από κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες Μέσος όρος παιδιών αδώ ανά γυναίκα α 11 Εξαρτάται από αντισύλληψη Μέσος όρος παιδιών συνήθως <2 Επίπεδο αντικαταστάσεως 21 2,1 παιδιά

6

7

8 Πηγή: Εργαστήριο Δημογραφικών & Κοινωνικών Αναλύσεων. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 2004

9 Πηγή: Κοτζαμάνης, 2008

10 Πηγή: Κοτζαμάνης, 2008

11 Ένα είναι αρκετό;

12 Δείκτες αναπαραγωγικότητας Μέση διάρκεια γενεάς Μέση ηλικία της συζύγου κατά τον πρώτο γάμο Μέση ηλικία της μητέρας κατά τη γέννηση του πρώτου παιδιού

13 Μέση διάρκεια γενεάς Προσδιορίζει το ρυθμό αύξησης ή μείωσης του πληθυσμού Εξαρτάται από το διάστημα που μεσολαβεί κατά μέσο όρο μεταξύ γέννησης και απόκτησης του πρώτου παιδιού

14 Όσο μικρότερη είναι η μέση διάρκεια γενεάς ο ρυθμός αύξησης ης του πληθυσμού θα είναι μεγαλύτερος Κατά συνέπεια όσο μειώνεται η μέση ηλικία μ η μ η η γάμου και κατ επέκταση και η μέση ηλικία γέννησης, ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού θα είναι μεγαλύτερος

15

16 Το συνολικό ποσοστό γονιμότητας στην ΕΕ-27 έχει μειωθεί αρκετά κάτω από το επίπεδο αντικατάστασης τις τελευταίες δεκαετίες. Όπως φαίνεται στον Πίνακα 6, το συνολικό ποσοστό γονιμότητας ήταν 146γεννήσεις 1,46 ανά γυναίκα στην ΕΕ-27 το 2002, το πρώτο έτος κατά το οποίο οι πληροφορίες είναι διαθέσιμες για όλα τα 27 κράτη μέλη. Μια μικρή στη συνέχεια ανάκαμψη που παρατηρείται στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, αύξηση έως 1,60 γεννήσεις ανά γυναίκα το 2010, αλλά στη συνέχεια μειώνεται σε 1,57 το 2011.

17 Δείκτης ολικής γονιμότητας

18

19

20

21 Μέση ηλικία της μητέρας στην Ελλάδα Έτος Ηλικία , , , ,8 29,5 29,3 29,7 30,00 30,3 30,5 31,1

22

23 Άσκηση Ίδρυση Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών

24 Πηγή: Εργαστήριο Δημογραφικών & Κοινωνικών Αναλύσεων. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 2004

25 Μέτρηση αναπαραγωγικότητας Μετράται με γενεαλογικούς ή χρονολογικούς ολο ούς δείκτεςες Δηλαδή διερευνάται η γονιμότητα μιας γενεάς ή μιας κοορτής γάμων

26 Γενεαλογικοί δείκτες Αναδρομική μελέτη σε δείγμα 1000 γυναικών ηλικίας 50 ετών (ολοκληρωμένη γονιμότητα) Ή εναλλακτικά σχετικές ερωτήσεις κατά την απογραφή

27 Πηγή: Εργαστήριο Δημογραφικών & Κοινωνικών Αναλύσεων. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 2004

28 Χρονολογικοί Δείκτες Οι χρονολογικοί δείκτες αναπαραγωγής, αποτελούν τον κυριότερο και στις περισσότερες περιπτώσεις τον αποκλειστικό τρόπο για να εκτιμήσουμε την αναπαραγωγική συμπεριφορά του πληθυσμού. Οι εκτιμήσεις γίνονται με βάση τον αριθμό των γεννήσεων ενός ημερολογιακού έτους, ανάγονται στο σύνολο του υπολογιζόμενου πληθυσμού, με την υπόθεση ότι η αναπαραγωγική συμπεριφορά του πληθυσμού ακολουθεί τα πρότυπα του έτους που εξετάζουμε

29 Συντελεστές ή δείκτες αναπαραγωγικότητας Αδρός δείκτης γεννήσεων Γενικός Δείκτης Γονιμότητας (General Fertility Rate) Δείκτης Φυσικής Αύξησης (Natural Increase Rate) Ειδικός κατά ηλικία δείκτης γονιμότητας (Age Specific Fertility Rate)

30 Συντελεστές ή δείκτες αναπαραγωγικότητας Συνολικό ποσοστό ή Δείκτης Ολικής Γονιμότητας (Total Fertility Rate) Αδρό ποσοστό ή Αδρός Δείκτης Αναπαραγωγής (Gross Reproduction Rate) Καθαρό ποσοστό ή Δείκτης Αναπαραγωγής (Net Reproduction Rate)

31 Αδρός Δείκτης Γεννήσεων (Crude Birth Rate) Ο λόγος των γεννήσεων ζώντων (Β) σε ένα ημερολογιακό έτος, προς το συνολικό πληθυσμό (Ρ) στο μέσον του ιδίου έτους Aπλός και εύκολος στον υπολογισμό του. Απαιτεί να γνωρίζουμε μόνο τις γεννήσεις και το σύνολο του πληθυσμού, μεγέθη ευρέως διαθέσιμα, ακόμα και σε χώρες με ελλιπή στατιστικά στοιχεία Πρώτα συμπεράσματα μ διαχρονικά και διεθνή

32 Αδρός Δείκτης Γεννήσεων (Crude Birth Rate) Ο ανωτέρω δείκτης δίνει την αναλογία των γεννήσεων σε πληθυσμό 1000 ατόμων σε ετήσια βάση, δηλαδή τη συχνότητα των γεννήσεων σ ένα πληθυσμό. CBR B 1000 P

33 Παράδειγμα (Crude Birth Rate) Αριθμός γεννηθέντων ζώντων, κατά το έτος 2006: Πληθυσμός 30ης Ιουνίου έτους 2006:

34 Παράδειγμα CBR ,

35 Ελλάδα 2012 Άσκηση Πληθυσμός: Γεννήσεις: Να βρεθεί ο δείκτης γεννητικότητας

36 Δείκτης γεννητικότητας Απάντηση 9,28

37 Πηγή: Εργαστήριο Δημογραφικών & Κοινωνικών Αναλύσεων. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 2004

38 Γενικός Δείκτης Γονιμότητας (General Fertility Rate) Είναι ο λόγος των γεννήσεων (Β) σε ένα ημερολογιακό έτος προς τον πληθυσμό των γυναικών ηλικία ετών στο μέσον του ιδίου έτους, επί 1000 GFR B W W

39 Παράδειγμα (GFR) Αριθμός γεννηθέντων ζώντων, κατά το έτος 2009: Υπολογιζόμενος πληθυσμός γυναικών ηλικίας ετών έτους 2009:

40 Παράδειγμα (GFR) GFR ,

41 Συνήθως ο πληθυσμός θηλέων ηλικία ετών αποτελεί το 25% του συνολικού πληθυσμού και για το λόγο αυτό ο γενικός δείκτης αναπαραγωγικότητας (General Fertility Rate) είναι τετραπλάσιος του αδρού δείκτη γεννητικότητας (Crude Birth Rate). Όταν η αναλογία του πληθυσμού των θηλέων αναπαραγωγικής ηλικίας είναι μικρότερη τότε ο ΓΔΑ γίνεται μικρότερος από 4 φορές από τον ΑΔΓ

42 Ερμηνεία Από 1000 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας γεννήθηκαν 45,1 ζωντανά νεογνά

43 Ο Δείκτης Φυσικής Αύξησης ης (Natural Increase Rate) Εκφράζει το ισοζύγιο των γεννήσεων έναντι των θανάτων σε πληθυσμό 1000 κατοίκων σε ετήσια βάση Θετικός δηλώνει υπεροχή των γεννήσεων έναντι των θανάτων και συνεπώς αύξηση του πληθυσμού B D NIR CBR CDR 1000 P

44

45 Παράδειγμα Αριθμός γεννηθέντων ζώντων, κατά το έτος 1998: Αριθμός θανάτων, κατά το έτος 1998: Πληθυσμός 30ης Ιουνίου έτους 1998:

46 Δείκτης Φυσικής Αύξησης Υποδηλώνει ότι το 1998 επήλθε μείωση του πληθυσμού 0,17 NIR ,

47 Ειδικός κατά ηλικία δείκτης γονιμότητας Ο ΓΔΑ δεν λαμβάνει υπόψη τη σύνθεση του γυναικείου πληθυσμού κατά ηλικία μέσα στην αναπαραγωγική ομάδα Γνωρίζουμε όμως ότι η γεννητικότητα κυμαίνεται ανάλογα με την ηλικία

48 Ειδικός κατά ηλικία δείκτης γονιμότητας (Age Specific Fertility Rate) Η αναπαραγωγικότητα του πληθυσμού εξαρτάται από την ειδική ηλικιακή σύνθεση του γυναικείου πληθυσμού

49 Ειδικός Δείκτης Γονιμότητας Είναι ο λόγος των γεννήσεων (B) από μητέρες ηλικίας x σε ένα ημερολογιακό έτος προς τον γυναικείο πληθυσμό της ίδιας ηλικίας (Wx) στο μέσον του ιδίου έτους επί 1000

50 Ειδικός Δείκτης Γονιμότητας Εκφράζει την αναλογία των παιδιών που αποκτούν στη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους 1000 γυναίκες ηλικίας x ή x+5 ετών

51 Ειδικός κατά ηλικία δείκτης γονιμότητας (Age Specific Fertility Rate) f x W B x x f x 5B5 x 1000 W B 5 x

52 ΕΔΓ-Παράδειγμα Γεννήσεις ζώντων από μητέρες ετών κατά το έτος 2009: Πληθυσμός θηλέων ηλικίας εώ ετών, το ίδιο έτος:

53 Ειδικός κατά ηλικία δείκτης γονιμότητας (Age Specific Fertility Rate) ASFR *

54 Ειδικός Δείκτης Γονιμότητας κατά ηλικία Επειδή έχουμε 5 ετείς ομάδες ηλικιών ο δείκτης γίνεται: 5Χ96,2=481 Δηλαδή 1000 γυναίκες ηλικίας εώ ετών απέκτησαν 481 παιδιά αδά το 2009 ή 481 παιδιά γεννήθηκαν από 1000 μητέρες ηλικίας ετών το 2009

55 Ειδικός κατά ηλικία της μητέρας αλλά για γεννήσεις μόνο θηλυκών παιδιών δείκτης γονιμότητας (Age Specific Female Fertility Rate) Oι παραπάνω δείκτες μπορούν να εξειδικευτούν περισσότερο και να αναφέρονται μόνο στις γεννήσεις θηλέων. Δηλαδή πόσα κορίτσια γεννήθηκαν από μητέρες ηλικίας x το ημερολογιακό έτος Χ

56 συνέχεια B fx ASFFR 1000 W x

57 Παράδειγμα Age Specific Female Fertility Rate Γεννήσεις ζώντων θηλέων από μητέρες ετών κατά το έτος 1991: Πληθ σ ός θηλέ ηλ ίας Πληθυσμός θηλέων ηλικίας ετών, το ίδιο έτος:

58 Age Specific Female Fertility Rate ASFFR 55 * ,

59 Δείκτης Ολικής Γονιμότητας (Total Fertility Rate) Αναφέρεται στον αριθμό των ζώντων παιδιών που αναμένεται να γεννηθούν από μια «πλασματική» γενεά γυναικών, αν ακολουθήσουν το πρότυπο αναπαραγωγικότητας ενός έτους, με την υπόθεση ότι δεν συμβαίνουν θάνατοι στη διάρκεια της αναπαραγωγικής τους ζωής TFR 49 x 15 f X

60 Υπολογίζεται ως άθροισμα των διαδοχικών,, ειδικών κατά ηλικία δεικτών γονιμότητας, που παρατηρήθηκαν στη διάρκεια του συγκεκριμένου έτους

61 ΕΔΓ κατά έτος , , , , , , , , , ,84

62 Γεννήσει ς Πληθυσμός γυναικών Ποσοστά γονιμότητας κατά 5ετεις ομάδες , , , , , , ,44

63 Ειδική κατά ηλικία της μητέρας γονιμότητα, ολική γονιμότητα και ποσοστά αναπαραγωγής στην Ελλάδα έτος GFR Ειδικά κατά ηλικία ποσοστά γονιμότητας Γεννήσεις επί 1000 γυναικών αντίστοιχης ηλικίας GRR NRR ,1 12,0 100,4 162,9 122,6 81,4 28,2 6,8 2571,2 1249,6 1113, ,8 149,9 104,7 44,2 10,7 1,5 2319,4 1127,3 1054, ,3 36,0 141,5 158,8 96,3 43,6 9,5 1,1 2434,5 1183,2 1121, ,22 39,7 135,2 155,6 79,6 36, ,0 07 0,7 2276, ,5 1059, ,4 53,1 157,7 134,3 66,1 26,5 6,7 0,9 2226,5 1077,6 1480, ,1 36,4 118,0 102,5 54,4 19,2 4,4 0,5 1677,0 811,6 789, ,8 21,6 87,4 97,3 54,6 20,4 36 3,6 04 0,4 1426,5 690,4 671, ,6 18,2 80,4 96,3 57,1 20,4 4,0 0,4 1383,3 669,5 658, ,6 17,3 78,2 97,22 58,0 22,0 4,2 0,4 1386,4 671,0 659, ,2 15,2 69,8 96,2 59,8 22,8 4,3 0,4 1342,7 649,9 638, ,6 14,2 67,7 98,8 62,1 23,6 4,5 0,4 1356,8 656,7 645, ,4 13,0 62,6 96,7 62,7 24,0 4,4 0,5 1319,0 638,4 627, ,9 12,2 59,0 93,9 65,6 24,8 4,3 0,6 1301,5 629,9 619, ,2 12,1 56,5 92,9 69,4 26,0 4,8 0,6 1311,6 634,8 623,8 TFR ΠΑ

64 Δείκτης ολικής γονιμότητας Ο μέσος αριθμός ζωντανών παιδιών που θα γεννήσει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της ζωής της, (εάν κατά τη διάρκεια των ηλικιών αναπαραγωγής επικρατούν οι συνθήκες γονιμότητας κατά ηλικία του έτους αναφοράς)

65 Δείκτης ολικής γονιμότητας Ο ολικός δείκτης γονιμότητας χρησιμοποιείται προκειμένου να προσδιοριστεί το επίπεδο αντικατάστασης των γενεών, που στις αναπτυγμένες χώρες θεωρείται ότι είναι το

66 Δείκτης Συνολικής Αναπαραγωγικότητας/ γονιμότητας Εξάγεται από την άθροιση όλων των ειδικών δεικτών αναπαραγωγικότητας κατά ηλικία και επειδή αυτοί υπολογίζονται σε πενταετείς ομάδες ηλικιών το συνολικό άθροισμα πολλαπλασιάζεται επί 5

67 Παράδειγμα 1997 TFR 12,1 56,5 92,9 69,4 26,0 4,8 0,6 1311, 6 5 Άσκηση πληθυσμός

68 Τι σημαίνει; Εκφράζει το συνολικό αριθμό γεννήσεων ζώντων από 1000 γυναίκες σε όλη διάρκεια της αναπαραγωγικής τους ζωής Προϋπόθεση: η αναπαραγωγική τους συμπεριφορά παραμένει αμετάβλητη

69 Παράδειγμα 2010 TFR 11,05 44,92 111,57 96,98 49,56 10,65 1, , 9 5 Άσκηση πληθυσμός

70 Μέσος αριθμός παιδιών ανά γυναίκα Αν διαιρέσουμε το δείκτη συνολικής γονιμότητας με το 1000 προκύπτει ο μέσος αριθμός παιδιών ανά γυναίκα, ο οποίος δείχνει τη συνολική γονιμότητα σε ατομικό επίπεδο

71 Αδρός Δείκτης Αναπαραγωγής (Gross Reproduction Rate) Το συνολικό άθροισμα, των ειδικών κατά ηλικία της μητέρας δεικτών, για γεννήσεις θηλέων Ο δείκτης αυτός εκτιμά τον αριθμό των κοριτσιών που θα γεννηθούν από 1000 γυναίκες μιας πλασματικής γενεάς, χωρίς την επίδραση της θνησιμότητας

72

73

74 Γεννήσεις εντός και εκτός γάμου Ετος Γεννήσεις εντός γάμου % Γεννήσεις εκτός γάμου % Σύνολο γεννήσεων , , , , , , , , , , , ,

75

76

77

78

79 Σχόλια συνέχεια... Η μείωση της γεννητικότητας ως ένα βαθμό αποδίδεται και στην αστικοποίηση του πληθυσμού η οποία παρουσιάστηκε ιδιαίτερα έντονη στη δεκαετία του 60 Παράλληλα αποδίδεται στην εργασία της γυναίκας και στη μεταβολή της παραδοσιακής μορφής της οικογένειας.

80 Σχόλια συνέχεια... Μέσος αριθμός παιδιών ανά οικογένεια/αγροτικό πληθυσμό> αστικού πληθυσμού 1985 μεταβολή της σχέσης: ερμηνεία: μεταφορά εαφορά των προτύπων του αστικού πληθυσμού στις αγροτικές περιοχές, αλλά κυρίως από τη γήρανση του, υπάρχουν δηλαδή λιγότερες γυναίκες αναπαραγωγικής γ ηλικίας στις αγροτικές περιοχές

81 Σχόλια συνέχεια Μείωση του δείκτη γονιμότητας στο σύνολο του πληθυσμού από το αυξάνεται ως αποτέλεσμα της εσωτερικής ερ μετανάστευσης εσης Μετά το 1980 συνεχής μείωση 1,3 παιδιά ανά γυναίκα, 2012

82 Σχόλια συνέχεια... Αδρός και καθαρός δείκτης αναπαραγωγής εξαιρετικά χαμηλοί (635 και 624 αντίστοιχα) Ε βάλλε α η λή η έρ α η Επιβάλλεται η λήψη μέτρων για την ενίσχυση της αναπαραγωγικότητας

83 Βιβλιογραφία Ανδριώτη Δ. Ρουμελιώτη Α. Δημογραφία, Δημόσια Υγεία και Πολιτική Υγείας. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2007 USAIDFamily Planning and Reproductive Health Indicators Database h/rh_indicators/specific/fertility

84 Σας Ευχαριστώ πολύ!!!!!