qwφιertyuiopasdfghjklzxερυυξnmηqςwωψerβνtyuσi ΑΣΕΙ ΚΑΒΑΛΑ ΣΕΓ Π.ΔΡΑΜΑ opasdρfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnφγι ΣΜΗΜΑ ΑΡΧΙΣΕΚΣΟΝΙΚΗ ΣΟΠΙΟΤ mλιqπσπζαwωeτrtνyuτioρνμpκaλsdfghσjklzxcvλοπbn αmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmςγqwφertyuioςδφp ΠΡΟΣΑΕΙ ΑΝΑΠΛΑΗ & ΑΠΟΚΑΣΑΣΑΗ ΣΟΤ ΠΑΡΚΟΤ γρaηsόρωυdfghjργklαzxcvbnβφδγωmζqwertλκοθξyu ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΕΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ «Α. ΣΡΙΣΗ» iύαςφdfghjklzxcvbnmqwertyuiopaβsdfghjklzxcεrυtγ ΣΟΤΜΑΝΙΔΗ ΑΝΔΡΕΑ ΕΤΣΑΘΙΑΔΗ ΜΑΡΙΑ - ΒΙΡΓΙΝΙΑ yεuνiιoαpasdfghjklzxcηvbnαςφδmqwertαςδyuiopasd ΕΠΙΒΛΕΠΨΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ Ν.ΠΙΣΑΛΑ fαςδφγθμκxcvυξςφbnmςφγqwθeξτςδφrtyuφγσοιopa ΔΡΑΜΑ 2011 αςδφsdfghjklzxcvαςδφbnγμ,mqwertyuiopasdfgαςργ κοϊτbnmqwertyςδφγuiopasςδφγdfghjklzxςδδγςφγcv bnmqwertyuioβκςλπpasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopa sdγαεορlzxcvbnmqwertyuiopasdfghjkαεργαεργαγρq
«Ένα τοπίο δεν είναι όπως το αντιλαμβάνονται μερικοί, κάποιο απλώς σύνολο γης, φυτών και υδάτων. Είναι η προβολή της ψυχής ενός λαού πάνω στην ύλη.» Οδυσσέας Ελύτης «The primary purpose of the Park is to provide the best practicable means of healthful recreation, for the inhabitants of the city, of all classes... It should... present to the eye a charming rural landscape, such as, unless produced by art, is never found within the limits of a large town.» Frederick Law Olmsted, 1858 2
ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ ΚΕΥΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΑΓΨΓΗ 6 Θέμα 6 κοπός 7 Ορισμοί 7 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 2 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΣΑ ΠΑΡΟΜΟΙΨΝ ΠΕΡΙΠΣΨΕΨΝ 9 Prospect Park 10 The Regent s Park 12 Parc de la Villette 14 Museum Park 16 Emscher Park 18 Πάρκο Αγίας Βαρβάρας 19 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 3 - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 20 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 4 ΑΝΑΛΤΗ ΣΗ ΠΕΡΙΟΦΗ ΜΕΛΕΣΗ 22 3
Ιστορική αναδρομή 22 Ανάλυση περιοχής μελέτης 36 Θέση & ταυτότητα περιοχής 36 Φάρτης θέσης της περιοχής 37 Φάρτης περιγραφής της περιοχής 38 Παρακείμενες χρήσεις γης 39 Φάρτης παρακείμενων χρήσεων γης 40 Βλάστηση 41 Φάρτης βλάστησης 42 Φάρτης θέας ήλιου θορύβου 43 Φάρτης κυκλοφορίας πεζών & οχημάτων 44 Κλιματικές και Μετεωρολογικές συνθήκες 45 Γεωλογικές, Πετρογραφικές, Εδαφολογικές υνθήκες 46 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 5 ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ & ΤΖΗΣΗΗ 47 4
Ιδεόγραμμα 52 χέδιο γενικής οργάνωσης 53 χέδιο φύτευσης 54 Σομή 55 Λεπτομέρειες 56 Φώρος του νερού 57 Θερμοκήπιο Θόλος με τροπικά φυτά 58 Εικαστική ενότητα 59 Κήπος των χρωμάτων 61 Κήπος εναλλαγής των εποχών 62 Φώρος περιπτέρων Έκθεσης 63 Φώρος της ενέργειας 64 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 6 ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ 65 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ 66 5
ΚΕΥΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΑΓΨΓΗ ΘΕΜΑ Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως θέμα την ανάπλαση και αποκατάσταση ενός τμήματος του Πάρκου Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Α. Σρίτσης», το οποίο είναι εγκαταλειμμένο εδώ και αρκετά χρόνια. Σο σχέδιο αποκατάστασης διαμορφώθηκε έτσι ώστε να καλύπτει όσο το δυνατόν περισσότερο τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Με τη συλλογή πληροφοριών για το πάρκο, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή θεωρήθηκε ότι η κατασκευή Μητροπολιτικού Πάρκου αποτελεί μία ιδανική λύση για την αποκατάσταση του. ενός Η πρότασή μας για το σχεδιασμό του πάρκου «Α. Σρίτσης», αποσκοπεί όχι απλά στην δημιουργία μίας σημαντικής προσθήκης στον αστικό εξοπλισμό των Δυτικών προαστίων της Αθήνας, αλλά στη λειτουργία ενός νέου ζωτικού πόλου που θα συμβάλλει στην περαιτέρω κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, και θα βασίζεται στα φυσικά χαρακτηριστικά του χώρου. 6
ΚΟΠΟ Με την παρούσα εργασία, πραγματευόμαστε πως το αστικό πράσινο μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής των πολιτών και πως ένας χώρος ανεκμετάλλευτος μπορεί να γίνει ένας χώρος αναψυχής και διασκέδασης και να ενταχθεί στον αστικό ιστό με οικολογικά πάντα κριτήρια. αν στόχος προβάλλεται η δημιουργία ενός Πρωτοποριακού Μητροπολιτικού Πάρκου μεγάλης κλίμακας με ποικιλότητα βλάστησης και οικολογική αυτονομία. Σο πάρκο αυτό καλείται να φιλοξενήσει ήπιες εν γένει χρήσεις και να συμβάλει στην περιβαλλοντική αναβάθμιση της δυτικής περιοχής του Λεκανοπεδίου και την αναβάθμιση των κοινωνικών εξυπηρετήσεων και εξοπλισμό της. ΟΡΙΜΟΙ Είναι κρίσιμο αφενός να ορισθεί ως χρήση και ως περιεχόμενο το Μητροπολιτικό Πάρκο και αφετέρου να καθορισθούν σαφώς τα όριά του. Οι παρακάτω χαρακτηρισμοί βοηθούν στον καθορισμό του ορισμού του Μητροπολιτικού Πάρκου : Φώρος Δημόσιος - Κοινόχρηστος, αστικού πρασίνου, Μητροπολιτικής κλίμακας και εμβελείας. 7
Είναι σκόπιμο να σχετισθεί ο ορισμός του Μητροπολιτικού Πάρκου με το Προεδρικό Διάταγμα 166 Δ 1987 περί κατηγοριών και περιεχομένου Φρήσεων Γης, όπου στο άρθρο 9 καθορίζεται το περιεχόμενο ελεύθερων χώρων πρασίνου - αστικού πρασίνου και αναφέρονται ως επιτρεπτές μόνον οι παρακάτω χρήσεις: Αναψυκτήρια Αθλητικές εγκαταστάσεις Πολιτιστικά κτίρια και εν γένει πολιτιστικές εγκαταστάσεις Φώροι συνάθροισης Κοινού 8
ΚΕΥΑΛΑΙΟ 2 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΣΑ ΠΑΡΟΜΟΙΨΝ ΠΕΡΙΠΣΨΕΨΝ ε κάθε μελέτη είναι απαραίτητο να εξετάζονται παρόμοιες περιπτώσεις που αφορούν το θέμα μελέτης, ώστε να μπορεί ο μελετητής να εμπλουτίσει τις ιδέες του, να κατανοήσει την γενική λειτουργία του θέματος μελέτης και να συγκρίνει διάφορες παραμέτρους που επηρεάζουν την μελέτη. Επίσης μπορούμε να πάρουμε παραδείγματα για πάρκα πολλαπλών δραστηριοτήτων από το εξωτερικό ή από την χώρα μας. Σο πάρκο το οποίο αφορά η παρούσα μελέτη έχει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα : το βασικό στοιχείο του είναι η κυριαρχία του φυσικού τοπίου σε συνδυασμό με κάποιες κατασκευές και υλικά του ιδίου ύφους. Σα πάρκα τα οποία περιγράφονται παρακάτω, μολονότι δεν είναι ίδια ως προς το μέγεθος με το Πάρκο «Α. Σρίτσης», αποτελούν σημεία αναφοράς τα οποία θα ληφθούν υπόψη στη διαμόρφωση του εν λόγω έργου - όμορφα διαμορφωμένοι χώροι πρασίνου όπου θα διοργανώνονται εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες με αποδέκτες ενήλικες και παιδιά. τοχεύουμε να αντλήσουμε στοιχεία από τις βέλτιστες πρακτικές των πάρκων παγκοσμίως, όπως αυτών που αναφέρονται παρακάτω, προκειμένου να δημιουργήσουμε έναν αρμονικό χώρο πρασίνου, ο οποίος θα συμπληρώνει το ήδη διαμορφωμένο τμήμα του πάρκου. 9
Prospect Park, Brooklyn, New York, U.S.A. (Πάρκο Πρόσπεκτ, Μπρούκλιν, Νέα Τόρκη, Η.Π.Α.) Σο Πάρκο Πρόσπεκτ (Prospect Park) καλύπτει έκταση 585 εκταρίων στην καρδιά του Μπρούκλιν. το χώρο αυτό βρίσκονται μια λίμνη 60 εκταρίων, ένα μακρύ λιβάδι 90 εκταρίων και το μοναδικό δάσος του Μπρούκλιν, το οποίο περιλαμβάνει και μια χαράδρα. Οι επισκέπτες του Πάρκου μπορούν να απολαύσουν μουσικές παραστάσεις στο Concert Grove House και στο Concert Grove Pavilion, τα οποία βρίσκονται σε μια υπέροχη τοποθεσία δίπλα στη λίμνη. Σο Πάρκο Πρόσπεκτ επίσης έχει πολυάριθμα προγράμματα για τα σχολεία. Σο Κέντρο Audubon του Πάρκου Πρόσπεκτ είναι μια εγκατάσταση αφιερωμένη στη διατήρηση της άγριας ζωής και στη μελέτη του περιβάλλοντος. Εικόνα 1 : Κάτοψη του Prospect Park. 10
Εικόνα 2 : Φώρος ελεύθερων δραστηριοτήτων στο Prospect Park. Σο Lefferts Historic House καλύπτει περισσότερα από 200 χρόνια της ιστορίας της Νέας Τόρκης χτίστηκε τον 18ο αιώνα και προβάλλει την εξέλιξη της περιοχής του Μπρούκλιν από την προαποικιακή εποχή ώς τις μέρες μας. Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τον κήπο, όπου μπορούν να παρατηρήσουν ιστορικά αντικείμενα και έγγραφα, καθώς και να επισκεφθούν τις αίθουσες που είναι αφιερωμένες σε διάφορες ιστορικές περιόδους με τα αντίστοιχα εκθέματα, προκειμένου να γνωρίσουν την ιστορία του Μπρούκλιν. Εθελοντές βοηθούν στη συντήρηση του Πάρκου καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Σο Πάρκο προσελκύει σχεδόν 7 εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο. 11
The Regent s Park, London, United Kingdom (Σο Πάρκο Ρίτζεντ, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο) Σο Ρίτζεντ Παρκ είναι ένα από τα βασιλικά πάρκα του Λονδίνου. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του κεντρικού Λονδίνου και καλύπτει έκταση 410 εκταρίων. Ένας συνδυασμός κήπων και κτισμάτων αναψυχής ή διοίκησης διατηρείται ακόμη στους χώρους του. τους κήπους της βασίλισσας Μαίρης συγκαταλέγονται υπέροχοι ροδόκηποι με περισσότερες από 30.000 τριανταφυλλιές από 400 ποικιλίες. Σο Πάρκο είναι ο μεγαλύτερος χώρος υπαίθριων αθλητικών δραστηριοτήτων στο Λονδίνο. Σο «Hub» είναι ένα δημοτικό περίπτερο για τον αθλητισμό και σχεδόν 100 εκτάρια είναι διαθέσιμα στους λάτρεις των σπορ ανεξαρτήτως επιδόσεων. Εικόνα 3 : Κάτοψη του Regent s Park. 12
Σο πρόγραμμα «Επαγγελματική κατάρτιση και εξέλιξη» περιλαμβάνει το σχέδιο μαθητείας στα βασιλικά πάρκα, δηλαδή μαθήματα για επαγγελματίες και εθελοντές, καθώς και θέσεις εργασίας για την απόκτηση εμπειρίας. το Πάρκο πραγματοποιούνται από κοινού με άλλους φορείς (Κολέγιο Capel Manor) εκπαιδευτικά προγράμματα μεταξύ των οποίων «Άγρια φύση για όλους» (RSPB), καθώς και τμήματα φυτοκομίας. ε όλα τα βασιλικά πάρκα του Λονδίνου διοργανώνονται εκπαιδευτικές επισκέψεις σχολείων. Σα πάρκα θεωρούνται ότι αποτελούν ιδανικούς χώρους για τη διδασκαλία της τοπικής ιστορίας, της φυτοκομίας, της διαχείρισης πάρκων και ανοιχτών χώρων, της βιοποικιλότητας και της διατήρησης της άγριας ζωής καθώς και της αειφορίας. Επίσης πραγματοποιούνται μαθήματα για εκπαιδευτικούς, περίπατοι με ξενάγηση, ημέρες οικογενειακών δραστηριοτήτων και μικρά εκπαιδευτικά τμήματα. Εικόνα 4 : Σο Regent s Park από ψηλά. 13
Parc de la Villette, Παρίσι, Γαλλία Σο Parc de la Villette δημιουργήθηκε το 1987 και καλύπτει έκταση 86 εκταρίων. χεδιάστηκε από τον Μπερνάρ Σσουμί (Bernard Tschumi) ως ο κήπος του 21ου αιώνα και βρίσκεται στο 19ο διαμέρισμα του Παρισιού συγκαταλέγεται ανάμεσα στα γνωστότερα δείγματα ντε κονστρουκτιβιστικής αρχιτεκτονικής τοπίου. Η αποδόμηση και το αναπροσδιοριζόμενο που χαρακτηρίζουν το έργο, δηλώνονται στις θεωρητικές προθέσεις του δημιουργού ως υπέρθεση τριών αυτόνομων οργανωτικών συστημάτων : τα σημεία ή τρέλες, follies, οι γραμμές και οι επιφάνειες. Εικόνα 5 : Αξονομετρικό σχέδιο του Parc de la Villette. 14
Εικόνα 6 : Parc de la Villette. Αυτά αντιστοιχούν στα συστήματα : αντικείμενα, κινήσεις και χώροι. τα βόρεια του πάρκου βρίσκεται η Cité des Sciences και στα νότια η Cité de la Musique και το Εθνικό Ψδείο Μουσικής και Φορού. Επίσης στο χώρο του βρίσκεται η Cité des Sciences et de l\'industrie, ένα από τα μεγαλύτερα μουσεία επιστημών της Ευρώπης, και η Géode, το θολωτό θέατρο Omnimax. ε αυτό διοργανώνονται ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως κινηματογραφικές προβολές, θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις, συναυλίες, κ.ά. 15
Museum Park, Miami, Florida, U.S.A. (Πάρκο των Μουσείων, Μαϊάμι, Υλώριδα, Η.Π.Α.) Σο Πάρκο Μουσείων του Μαϊάμι θα είναι ένα αστικό πάρκο έκτασης 40 εκταρίων, το οποίο θα προσφέρεται για δραστηριότητες αναψυχής και για χαλάρωση. το χώρο του Πάρκου οι επισκέπτες θα μπορούν να επισκεφθούν δύο μουσεία: το Μουσείο Επιστημών και Πλανητάριο του Μαϊάμι και το Μουσείο Σέχνης του Μαϊάμι. Σο πάρκο θα διαθέτει γρασίδι, κήπους ανοιχτούς στο κοινό, σιντριβάνια και λίμνες. Σο τελικό αποτέλεσμα θα είναι ένας ζωντανός συνδυασμός πράσινου και πολιτιστικών εκδηλώσεων. Σο Πάρκο των Μουσείων αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2010. το χώρο του Πάρκου θα υπάρχουν γλυπτά και επιστημονικά εκθέματα. Εικόνα 7 : Κάτοψη του Museum Park. 16
Emscher Park, Duisburg-Nord Landscape Park, Duisburg Σο Duisburg-Nord Landscape Park είναι ένας πολυδιάστατος χώρος, ο οποίος αντικατοπτρίζει την ιστορική μνήμη της περιοχής. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μετα-βιομηχανικά πάρκα, γιατί ενσωματώνει στο σχεδιασμό του μία πρωτοποριακή προσέγγιση και σαφείς οργανωτικές αρχές. Η αειφορία, ως κατευθυντήρια σχεδιαστική άποψη, η ανακύκλωση των υλικών, η ανάδειξη του υποβαθμισμένου υγρού στοιχείου είναι μερικά από τα ισχυρά σημεία της πρότασης. Οι νέες χρήσεις των εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών εγκαταστάσεων και του περιβάλλοντα χώρου είναι ήπιας μορφής. Εικόνα 8 : Κάτοψη του Emscher Park. 17
Περιλαμβάνουν φιλοξενία πολιτιστικών εκδηλώσεων, οργανωμένων και αυθόρμητων, περιπάτους στους διαμορφωμένους κήπους με την αυτοφυή βλάστηση, εκπαιδευτικές διαδρομές με αντικείμενο την ιστορία της βιομηχανίας και τη βοτανική, αναρρίχηση σε υπάρχουσες βιομηχανικές κατασκευές και καταδύσεις στους ειδικά διαμορφωμένους κλιβάνους. Εικόνα 9 : Μονοπάτι στο Emscher Park. 18
Πάρκο Αγίας Βαρβάρας, Δράμα, Β. Ελλάδα Ψς πολιτισμικό τοπίο σε μία φυσική περιοχή ενσωματωμένη στο κέντρο της πόλης, σχεδιάστηκε το αστικό τοπίο της Αγίας Βαρβάρας, 8.000 τ.μ. από την παλαιότερα ευρύτερη έκταση της τοποθεσίας, όπως φαίνεται σε σχέδιο του 1940. υγκαταλέγεται ανάμεσα στα σύγχρονα τοπία ανά τον κόσμο. Η πρόταση διαμόρφωσης περιλαμβάνει το σχεδιασμό της αστικής πλατείας, της περιοχής των μύλων, της λίμνης γειτονιάς - παιδότοπου, του χώρου εκδηλώσεων, των εργαστηρίων για τους καλλιτέχνες και της γκρεμισμένης καπναποθήκης, η οποία μετατράπηκε σε υπαίθριο θέατρο. Εικόνα 10 : Τγρό στοιχείο στο πάρκο της Αγ. Βαρβάρας. 19
ΚΕΥΑΛΑΙΟ 3 - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η μεθοδολογία προσέγγισης που θα χρησιμοποιηθεί στηρίζεται κοινωνικο-οικολογική ανάγνωση, αντίληψη και κατανόηση του τοπίου, με ιδιαίτερη έμφαση στην ιστορία του. Πιο συγκεκριμένα, αναλύεται η σχέση τόπου χρόνου και δίνεται προτεραιότητα στη συλλογική χρήση του χώρου, όπως επίσης και στους ανθρώπους που θα χρησιμοποιούν, καθημερινά ή περιστασιακά το εν λόγω τοπίο. Η ανάλυση του τοπίου αποτελεί κομμάτι της διαδικασίας του σχεδιασμού και είναι άμεσα συσχετισμένη με το στόχο της εν λόγω επέμβασης. Μέσα από τη συλλογή πληροφοριών και τη λεπτομερή καταγραφή των συνθηκών και των παραγόντων που διαμορφώνουν το κάθε τοπίο. Η ερευνητική ομάδα σύλλεξε τα στοιχεία για την έρευνα από τον Οργανισμό Αθήνας καθώς και από τους εμπλεκόμενους στη δημιουργία του Πάρκου, ώστε η έρευνα να λαμβάνει υπόψη της και συνεκτιμά τις απόψεις και προτάσεις τους. τη συνέχεια έγινε έρευνα για στοιχεία μέσα από το διαδίκτυο, βιβλιοθήκη του Ίλιον, Προσκόπους και μελέτες που είχαν γίνει παλαιότερα καθώς και πτυχιακές εργασίες που είχαν ως θέμα το Πάρκο «Α. Σρίτσης». 20
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε εστίασε στην : Βιβλιογραφική έρευνα που αφορά άλλα πάρκα. Καταγραφή παραδειγμάτων παρόμοιων περιπτώσεων από την διεθνή και ελληνική εμπειρία. Ανάλυση της περιοχής μελέτης : καταγραφή στοιχείων για την ευρύτερη περιοχή και αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης στην περιοχή μελέτης. Τλοποίηση μελέτης που εστιάζει στην ανάπλαση και αποκατάσταση του πάρκου καθώς και στην ενοποίηση του με το ήδη διαμορφωμένο τμήμα του πάρκου «Α. Σρίτσης». Εξαγωγή συμπερασμάτων και συζήτηση. 21
ΚΕΥΑΛΑΙΟ 4 ΑΝΑΛΤΗ ΣΗ ΠΕΡΙΟΦΗ ΜΕΛΕΣΗ Ιστορική αναδρομή 1832-1848 Σα χρόνια της απελευθέρωσης (1832) ο πρώτος αγρότης ιδιοκτήτης του κτήματος ήταν ο Ιωάννης Παπαθεοδώρου Λεφάκης. Σο κτήμα κάπου 300 στρέμματα βρισκόταν στον συνοικισμό Δραγουμάνο (έναν από τους τρείς συνοικισμούς που υπήρχαν τότε στην πόλη) και πιο συγκεκριμένα εκεί που βρίσκεται σήμερα ο Πύργος Βασιλίσσης στο ομώνυμο κτήμα. Κατά το έτος 1836 το Δημόσιο κτήμα Πύργος Βασιλίσσης, εδόθη ως προίκα από το Δημόσιο εις το Βασιλικό στέμμα του θωνα που βρισκόταν μεταξύ Κηφισίας, Άνω και κάτω Λιοσίων, Αγίων Αναργύρων και Καματερού. Ο Ιωάννης Παπαθεοδώρου Λεφάκης, μόλις κατάφερε να επισημοποιήσει τους τίτλους ιδιοκτησίας, το πούλησε τον Μάιο του 1838 στους Άγγλους John Williams και George Miles, οι οποίοι ενδιαφέρονταν να κάνουν επενδύσεις στην χώρα που μόλις είχε απελευθερωθεί. Οι Άγγλοι φύτευσαν αμπέλια, οπωροφόρα δένδρα, έφτιαξαν εγκαταστάσεις, διαμόρφωσαν κήπους, καλλιέργησαν συστηματικά τα αρόσιμα τμήματα. Σο 1840, διέλυσαν την κοινοπραξία και ο Miles πούλησε στον Williams το μερίδιο του. Ο Williams, που βεβαίως δεν μπορούσε να καλλιεργεί μόνος του το κτήμα, έφερε κηπουρούς από την Μάλτα και 22
γεωργούς από το Μενίδι, μοιραζόμενος μαζί τους τα εισοδήματα. Σο 1848 αποφάσισε να φύγει από την Ελλάδα και πούλησε το κτήμα στον Δημήτριο Κοντάκη, έναντι 10.370 δραχμών. Υαίνεται πως οι προσπάθειες των Άγγλων να δημιουργήσουν ένα κτήμα προτύπων και συστηματικών καλλιεργειών που θα τους αποφέρει σημαντικά κέρδη, δεν απέδωσαν. Κατάφεραν όμως να φτιάξουν ένα θαυμάσιο αγρόκτημα όπου αυτή η ομορφιά του τοπίου συγκίνησε την Αμαλία το καλοκαίρι του 1848, σ έναν από τους γνωστούς περιπάτους της στα περίχωρα της Αθήνας. 1848-1857 Σον επτέμβριο του 1848, το κτήμα Κοντάκη αγοράζεται από τους βασιλείς, οι οποίοι, πολύ σύντομα, θα προχωρήσουν και σε νέες αγορές, προκειμένου να το επεκτείνουν. Έτσι από το 1848 έως το 1861, (ένα χρόνο πριν την έξωση) η βασιλική Αυλή θα συνάψει 47 νέες συμφωνίες αγοράς ακινήτων στην περιοχή, δημιουργώντας ένα ενιαίο κτήμα 2.500 στρεμμάτων. Η διαμόρφωση του κτήματος άρχισε αμέσως μετά την αγορά του πρώτου κομματιού από τον Κοντάκη και συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια. τις εργασίες, τις οποίες επόπτευε προσωπικά η Αμαλία, χρησιμοποίησε τους γνωστούς ανακτορικούς κηπουρούς μίτ και Μπαρώ, που είχαν φτιάξει και τον Βασιλικό Κήπο. 23
Η βασίλισσα προσέλαβε εργάτες από τα γύρω χωριά, Βαυαρούς που είχαν παραμείνει στην χώρα και είχαν εγκατασταθεί στο Ηράκλειο Αττικής και έμπειρους αμπελουργούς από τα Μέγαρα. Επρόκειτο χωρίς αμφιβολία για μια πολύ σοβαρή προσπάθεια, τα επιτυχή αποτελέσματα της οποίας, φάνηκαν στα αμέσως επόμενα χρόνια. το αγρόκτημα φυτεύτηκαν χιλιάδες οπωροφόρα δένδρα, 3.700 μουριές, πολλά στρέμματα φιστικιές, περίπου 180 στρέμματα αμπέλια, χιλιάδες ελαιόδεντρα σπάνιες ποικιλίες καλλωπιστικών φυτών από χώρες του εξωτερικού. Μεγάλα τμήματα άρχισαν να καλλιεργούνται και να σπέρνονται βαμβάκι, καλαμπόκι, τριφύλλι, βρώμη, βρίζα, πατάτες, κουκιά και φασόλια. Με την φροντίδα της Αμαλίας αγοράστηκαν 40 αγελάδες από την Αγγλία, την Ελβετία και το Ολδεμβούργο, πτηνά από τις Ινδίες και την Αφρική, πρόβατα μερινός, χοίροι και αραβικά άλογα. Μέχρι και καμηλοπαρδάλεις έφερε στο κτήμα η βασίλισσα. τις παλιές εγκαταστάσεις προστέθηκαν και πολλές άλλες. Οικήματα εργατών, στάβλοι, υπόστεγα, αποθήκες. Για τις ανάγκες της άρδευσης, έγιναν γεωτρήσεις, ανοίχτηκαν νέα πηγάδια. Έγινε προμήθεια νέων αρότρων, καθώς και διαφόρων άλλων γεωργικών μηχανημάτων, αγνώστων στους Έλληνες γεωργούς. Έτσι, πολύ σύντομα, το κτήμα εξελίχθηκε σ ένα πρότυπο Κέντρο Γεωργίας και Κτηνοτροφίας. Σα προϊόντα του αγροκτήματος την εποπτεία του οποίου η Αμαλία ανέθεσε στον Γραμματέα της Αυλής Υερδινάνδο ίφερτ ήταν ποικιλία και εξαιρετικής ποιότητας. Πολλά απ αυτά επαινέθηκαν σε εκθέσεις, ενώ άλλα βραβεύτηκαν. 24
Κατά τα τέλη του 1856 το κτήμα είχε σχεδόν διαμορφωθεί. Παράλληλα με τις εργασίες χάραξης και διαμόρφωσης, άρχισε και η κατασκευή της βασιλικής επαύλεως. τη θέση ενός παλαιού Πύργου, που υπήρχε στην μέση περίπου του κτήματος, και χρησίμευε πιθανότατα ως κατοικία των πρώην άγγλων ιδιοκτητών, άρχισε να κατασκευάζεται ένας νέος, γοτθικού ρυθμού, κατ απομίμηση του Πύργου Hohen Schwangau όπου γεννήθηκε ο θωνας, από τον γάλλο αρχιτέκτονα Florimond Boulanger. Από την κατασκευή που υπήρχε εκεί, συνήθιζαν να ονομάζουν και το κτήμα Πύργο. Οι εργασίες ανέγερσης της νέας βασιλικής επαύλεως θα πρέπει να ολοκληρώθηκαν στις 13 Αυγούστου 1854, ημερομηνία κατά την οποία έγιναν τα εγκαίνια. Σο μέρος αυτό, έγινε έκτοτε και το τέρμα των καθημερινών περιπάτων της Αμαλίας. τους έξι φυσικούς λοφίσκους που υπήρχαν στο αγρόκτημα προστέθηκε το 1857 με εντολή της Αμαλίας και ένας 7 ος τεχνητός. τους λόφους αυτούς η βασίλισσα έδωσε ονόματα Αργοναυτών: Ιάσων, Πολυδεύκης, Κάστωρ, Θησέας, Ηρακλής, Ορφεύς, Πηλεύς. Όστερα από αυτό, αποφάσισε να δοθεί στο κτήμα η επωνυμία «Επτάλοφος». 25
Εικόνα 11 : Σοπογραφικό διάγραμμα του κτήματος της Επταλόφου 1868 Η απασχόληση εκατοντάδων εργατών του αγροκτήματος της Επταλόφου και η διαμονή τους, καθώς και διαμονή των αξιωματούχων και ειδικών, αλλά και το ενδιαφέρον ευπόρων αθηναϊκών οικογενειών για την οικοδόμηση εξοχικών 26
τους επαύλεων κοντά στις βασιλικές εγκαταστάσεις δημιούργησαν την ανάγκη ενός νέου οικισμού δίπλα στην Επτάλοφο. Αυτός ήταν ο λόγος που τον Μάρτιο του 1858, ιδρύεται ο οικισμός «Ίλιον Σρώας». Οι Βαυαροί δεν πρόλαβαν να ολοκληρώσουν τα μεγάλα έργα που προγραμμάτιζαν. Η έξωση του θωνα και της Αμαλίας συνοδεύτηκε από αντιδράσεις που διατηρήθηκαν τα αμέσως επόμενα χρόνια. Κάθε έργο ανάπτυξης στο αγρόκτημα Επτάλοφος ( του οποίου η ονομασία δεν στέριωσε κι έμεινε γνωστό σαν «ΠΤΡΓΟ ΒΑΙΛΙΗ» ) σταμάτησε. Σο ίδιο έγινε και με τον οικισμό Ίλιον Σρώας. Οι βασιλικές αυτές επωνυμίες προκαλούσαν απέχθεια στον λαό και πολύ σύντομα ξεχάστηκαν. Άλλωστε δεν μπόρεσαν ποτέ σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα να επιβληθούν, να υιοθετηθούν, να χρησιμοποιηθούν. Σο αγρόκτημα ερήμωσε. 1857-1913 Ο εξόριστος στο Μόναχο θωνας, έκανε πληρεξούσιο τον γραμματέα του Shevert για την ενοικίαση ή πώληση του κτήματος. το μεταξύ η Ελληνική Κυβέρνηση, είχε εκποιήσει πολλά από τα περιουσιακά στοιχεία του. Μετά την εκθρόνιση του θωνα με το ψήφισμα της Β Εθνικής υνελεύσεως της 3ης Ιουλίου 1863, τα ανάκτορα και οι Βασιλικοί Κήποι, κηρύσσονται Εθνική ιδιοκτησία και η διαχείριση του κτήματος της Επταλόφου, ανετέθη στο Τπουργείο των Οικονομικών, η δε επιστασία του στον πρώην ανακτορικό κηπουρό Smit. Σα έργα στον οικισμό έμειναν ημιτελή. 27
Διοικητικά ο οικισμός ανήκε στον Δήμο Αθηναίων, ο οποίος βεβαίως, βεβαρημένος με τα δικά του προβλήματα, σχεδόν καθόλου δεν ενδιαφέρθηκε για την ανάπτυξη και την τύχη της περιοχής. Σο 1867, ο θωνας πεθαίνει. Από το έτος 1868 σύμφωνα με την διαθήκη του θωνα, οι κληρονόμοι α) Λουδοβίκος Βασιλεύς της Βαυαρίας και πατέρας του θωνα, β) τα αδέλφια του θωνα, Λουιζπόλδος και Αδαφέρτης της Βαυαρίας και γ) η σύζυγος του Αμαλία, επικαρπωτής της Βασιλικής περιουσίας, αξίωσαν αποζημίωση από την Ελληνική Κυβέρνηση για τις δαπάνες που είχε κάνει ο θωνας στον πύργο Βασιλίσσης για την δημιουργία των διαφόρων ακινήτων όπως ανάκτορα, Βασιλικοί κήποι, Βασιλικό φαρμακείο, Ιπποστάσια κλπ. Μετά από επίμονες διαπραγματεύσεις μεταξύ των κληρονόμων του θωνα και της Ελληνικής Κυβέρνησης, συμφωνήθηκε να αποζημιωθούν από το Ελληνικό Δημόσιο με το χρηματικό ποσό των 4.500.000 δρχ. το οποίο και καταβλήθηκε με δόσεις στους κληρονόμους χωρίς αυτοί να εγείρουν δικαιώματα κυριότητας για το κτήμα «Πύργος Βασιλίσσης». Παρά ταύτα όπως προκύπτει από το υπ αριθ: 862/2-6-1870 συμβόλαιο του υμβολαιογράφου Βιέννης Λουδοβίκου Πρέυς, το κτήμα «Πύργος της Βασιλίσσης», μεταγράφηκε σε μερίδα της Αμαλίας ΙΘ 10702 Σόμος ΜΘ αυξ. αριθ. 165 Τποθ/κείου Αθηνών το κτήμα Επταλόφου (Πύργος Βασιλίσσης) μεταβιβάστηκε το έτος 1870 από την Αμαλία στον ίμωνα ίνα, χωρίς το Ελληνικό Δημόσιο να διεκδικήσει το κτήμα Επταλόφου του οποίου μέχρι τότε του ανήκε η κυριότητα. 28
Σο έτος 1878 οι κληρονόμοι του ίμωνα ίνα πούλησαν το εν λόγω κτήμα του Επταλόφου στην Αιμιλία Γεωργίου Παχή με το αριθ. 26934/1878 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθ. Αντωνιάδου. Εξ ανταλλαγής των δύο συζύγων Παχή το ως άνω κτήμα περιήλθε εις τον σύζυγο της Αιμιλίας Παχή, ο οποίος με ιδιόγραφη διαθήκη που δημοσιεύτηκε με το υπ αριθ. Πρακτικό 370/1913 του Πρωτοδικείου Αθηνών, το άφησε κατ επικαρπία εφ όρου ζωής στη σύζυγό του Αιμιλία (θυγατέρα κουζέ) και κατά ψιλή κυριότητα στις δυο θυγατέρες του Λαυρία σύζυγος Βερνάδου ερπιέρη, και Ελένη σύζυγο Αυγ. Αβέρωφ. Με το υπ αρ. 26234/1897 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών Γ. Αντωνιάδη που μεταγράφηκε νόμιμα στα βιβλία Μεταγραφών του Δήμου Αθηναίων στον τόμο ΡΚΗ και αριθμό 132 σε συνδυασμό με τον υπ αριθμό 5368/1912 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών Θ. Σσάκωνα που μεταγράφηκε νόμιμα στα βιβλία μεταγραφών του Δήμου Αθηναίων στον τόμο ΦΟ5 και αριθμό 46, οι θυγατέρες του βαρώνου. ίνα πούλησαν το ως άνω κτήμα στον Γεώργιο Παχή. 29
1913-1993 Σο έτος 1913 απεβίωσε ο Γεώργιος Παχής ο οποίος με την από 22-11-1912 ιδιόγραφη διαθήκη του που δημοσιεύτηκε από το Πρωτοδικείο Αθηνών στις 8-7-1913 με το υπ αριθμόν 378 πρακτικό και κηρύχθηκε κυρία με την υπ αριθμόν 370/1913 απόφαση, κατέλειπε το ως άνω κτήμα κατά το ½ εξ αδιαιρέτου στην κάθε μια, στις δύο θυγατέρες του, Ελένη χήρα Αυγερινού Αβέρωφ και Λαυρία χήρα Υερνάνδου ερπιέρη, οι οποίες αποδέχθηκαν την κληρονομιά. Με το υπ αριθμόν 48083/1920 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών Άγγελου Γρηγορόπουλου το οποίο μεταγράφηκε νόμιμα στα βιβλία μεταγραφών του Δήμου Αθηναίων στον τόμο 769 και αριθμό 204 η Ελένη χήρα Αυγερινού Αβέρωφ πούλησε το ½ του κτήματος που της ανήκε, στην αδελφή της Λαυρία χήρα Υερνάνδου ερπιέρη η οποία έτσι έγινε αποκλειστική κυρία νομέας και κάτοχος ολόκληρου του αγροκτήματος. Με το υπ αριθμόν 282.1931 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών Αθ. Θανόπουλου, η Λαυρία χήρα Υ. ερπιέρη μαζί με άλλους συνέστησαν ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΙΑ ΠΤΡΓΟ ΒΑΙΛΙΗ ΑΕ.» (ΑΕΠ.Β) το καταστατικό της οποίας δημοσιεύτηκε νόμιμα στο υπ αριθμόν 226 (Δελτίο ΑΕ) της 31-7-1931 της εφημερίδας της Κυβερνήσεως. ύμφωνα με το καταστατικό της ως άνω ΑΕ η εκ των ιδρυτών Λαυρία χήρα Υ. ερπιέρη μεταβίβασε λόγω συνεισφοράς της στο μετοχικό κεφάλαιο το άνω κτήμα αποτελούμενο στο άνω συμβόλαιο σχεδιάγραμμα του μηχανικού Πάνου Αιλιανού. Με τον τρόπο αυτό η κυριότητα του κτήματος περιήλθε στην προαναφερόμενη ανώνυμη εταιρεία. 30
τα χρόνια που ακολουθούν γίνονται διάφορες αλλαγές σε χρήσεις γης στην περιοχή πολλές από τις οποίες διατηρούνται μέχρι σήμερα. το νότιο μέρος χτίζονται κτίρια και μηχανουργεία του Τπουργείου Γεωργίας, οι δήμοι φτιάχνουν αμαξοστάσια για τα απορριμματοφόρα, ενώ μεγάλη έκταση καταλαμβάνει και το ίδρυμα Μητέρα. Φτίζεται τη δεκαετία του 70 το δημοτικό γήπεδο Ιλίου, ενώ λειτουργεί φυτώριο για τις ανάγκες του Δήμου. Επίσης χρησιμοποιείται από τους προσκόπους έκταση πολλών στρεμμάτων, ενώ σε διαφορετικές περιόδους χτίζονται τα ιδρύματα Nεότητας, Θεοτόκος και Aποκατάστασης Aναπήρων. ύμφωνα με το έγγραφο: Ιστορικό Οικολογικού Πάρκου Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης Πύργου Βασιλίσσης του Ο.Ρ..Α., ισχύουν τα παρακάτω: τις 13 Αυγούστου 1985 ο Τπουργός του Τ.ΠΕ.ΦΨ.Δ.Ε αποφασίζει σχετικά με τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στο Οργανισμό Αθήνας (Ο.Α.) τις 3 Νοεμβρίου 1986 ο Γ.Γ. του Τ.ΠΕ.ΦΨ.Δ.Ε. συντάσσει έγγραφο για τις δραστηριότητες του Ο.Α. όπου αναφέρεται μεταξύ των άλλων και ο Πύργος Βασιλίσσης σαν αντικείμενο του Ο.Α. τις 8 Μαΐου 1987 εκπονούνται οι πρώτες μελέτες από τον Οργανισμό Αθήνας και κατοχυρώνεται ο ενιαίος χαρακτήρας της έκτασης που κινδύνευε να διαμελιστεί από αντιφατικές χρήσεις. Έτσι κατά το Ρυθμιστικό χέδιο της Αθήνας (Ν. 1515/85, 2052/92) και τις ειδικές μελέτες του Οργανισμού της Αθήνας (Ο.Α.) η έκταση προορίζεται να διαμορφωθεί σε υπερτοπικό πόλο αναψυχής οικολογικό πάρκο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και κέντρο 31
εκπαίδευσης Μετά από ένα χρόνο περίπου αποφασίζεται να ανατεθεί η μελέτη στα γραφεία ΟΠΑΜ και Δακαναλής Μπουμπιώτης Υλώρος. Σο 1989 η μελέτη ολοκληρώθηκε και συμπληρώθηκε από τον ίδιο μελετητή (με επέκταση αρχικής σύμβασης) για την τοπογράφηση τμήματος της έκτασης του Π.Β. στη συνέχεια γίνεται αίτηση στην ΕΟΚ για χρηματοδότηση της παρέμβασης. Σο 1990 παρουσιάστηκε η μελέτη και έγινε η τελική παραλαβή της μελέτης σε κλ. 1:2.000. Εικόνα 12: Λήψης κατά τν διάρκεια των κατασκευών των τεχνητών λιμνών και της μακέτας 32
Σο 1993 ο Οργανισμός Ρυθμιστικού χεδίου Αθήνας σε συνεργασία με το ΤΠΕΦΨΔΕ προχωρούν στην δημοπράτηση της πρώτης φάσης του έργου για την δημιουργία ενός πρότυπου οικολογικού πάρκου και υπερτοπικού πόλου αναψυχής. Η Α φάση αφορά τη γενική διαμόρφωση της υποδομής, την κατασκευή των δομικής σημασίας έργων, την ολοκλήρωση του πρώτου πυρήνα λειτουργίας του πάρκου, κτίρια κλπ και τις βασικές διαμορφώσεις για υποδοχή συμπληρωματικών εγκαταστάσεων χρήσεων. Η Β' φάση που αφορά την συνολική περιοχή του πάρκου ολοκληρώθηκε το 2001 και εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για το Περιβάλλον του Β ΚΠ. Σα παραπάνω έργα υλοποιήθηκαν από τη Διεύθυνση Ειδικών Έργων Αναβάθμισης Περιοχών (ΔΕΕΑΠ), ΤΠΕΦΨΔΕ. 33
ήμερα, το Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» έχει έκταση 1.150 στρέμ. (έξι φορές μεγαλύτερο από τον Εθνικό Κήπο) και αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης για όλους τους κατοίκους της Αττικής, ιδιαίτερα κατά τα αββατοκύριακα. Oι 3 μεγάλοι χώροι στάθμευσης που λειτουργούν για το σκοπό αυτό, δεδομένου ότι υπάρχει σχετικά εύκολη πρόσβαση του Πάρκου από την Αττική Οδό, από την Εθνική Οδό και με τακτική αστική συγκοινωνία συνδέεται μέσω του ΜΕΣΡΟ, του ΗΑΠ και της ΕΘΕΛ. τον Πάρκο επίσης δραστηριοποιείται η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία με διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία της Αττικής (νηπιαγωγεία, δημοτικά και γυμνάσια) και σε καθημερινή βάση καταφθάνουν στο πάρκο πούλμαν με σχολεία από όλη την Αττική για την περιβαλλοντική εκπαίδευση των παιδιών. Σα έργα που υλοποιήθηκαν μέχρι σήμερα καθιστούν το πάρκο ένα μοναδικό χώρο υπερτοπικής σημασίας μέσα στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας και αποτελείται από τα παρακάτω κύρια στοιχεία: - το υγρό στοιχείο, σπάνιο στην Αττική, που αναδείχθηκε σε κυρίαρχο χαρακτηριστικό του τοπίου με τη δημιουργία τεσσάρων τεχνητών λιμνών φιλοξενώντας αντίστοιχη βλάστηση υγροτοπικού χαρακτήρα γύρω από τις λίμνες - το δίκτυο πεζοδρόμων εσωτερικής κυκλοφορίας του πάρκου και την κατασκευή γραμμών τραίνου επίσκεψης του πάρκου απαραίτητο λόγω της έκτασής του - τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος (άλση και καλλιέργειες) και την προώθηση οικολογικών καλλιεργειών στα πλαίσια του στόχου της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και της συνέχειας της ιστορίας του χώρου (πρότυπο αγρόκτημα Πύργου Βασιλίσσης) τις κτιριακές εγκαταστάσεις για την εξυπηρέτηση λειτουργικών χρήσεων. 34
Η περιοχή μελέτης είναι μια σημαντικότατη σε μέγεθος έκταση, σε πολύ προνομιακή θέση μέσα στον οικιστικό ιστό του Λεκανοπεδίου, ο οποίος την περιβάλλει, με καλή κυκλοφοριακή σύνδεση με τα Μητροπολιτικά κέντρα της Αθήνας και του Πειραιά και της Βόρειες περιοχές του Λεκανοπεδίου. Είναι μια έκταση, σχεδόν επίπεδη, με μία μικρή έξαρση εδάφους στην περιοχή του μηχανοστασίου τρένων. Διαθέτει ένα μικρό αριθμό κτισμάτων, τα οποία καταστράφηκαν ύστερα από εμπρησμό και καλύπτεται σε μικρό ποσοστό από σκληρές επιφάνειες ( μονοπάτια & χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων). Η βλάστηση στην περιοχή μελέτης είναι σχεδόν ανύπαρκτη και περιορίζεται σε λιγοστά φυτικά είδη. Γειτνιάζει άμεσα με το κέντρο βρεφών «Μητέρα» αλλά και με το γήπεδο του Δήμο Αγίων Αναργύρων. Ο χώρος αυτός, πέρα από την ευνοϊκή χωροθέτηση, το ήπιο κλίμα και την καλή προσπελασιμότητα και αποτελεί και ένα σημαντικότατο σημείο αναφοράς. Είναι, τέλος, ένας χώρος που εύκολα και γρήγορα συνδέεται με το ήδη διαμορφωμένο τμήμα του Πάρκου «Α. Σρίτσης» 35
ΑΝΑΛΤΗ ΠΕΡΙΟΦΗ ΜΕΛΕΣΗ ΘΕΗ & ΣΑΤΣΟΣΗΣΑ ΠΕΡΙΟΦΗ Σο πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Σρίτσης» βρίσκεται στην θέση με τοπωνύμιο «Πύργος Βασιλίσσης» στο δυτικό τμήμα της Αττικής. Γειτνιάζει με τους Δήμους Ιλίου και Αγ. Αναργύρων Καματερού. 36
ΦΑΡΣΗ ΘΕΗ ΣΗ ΠΕΡΙΟΦΗ ΠΕΡΙΟΦΗ ΕΠΕΜΒΑΗ ΕΤΡΤΣΕΡΗ ΠΕΡΙΟΦΗ ΔΗΜΨΝ ΙΛΙΟΤ, ΑΓ. ΑΝΑΡΓΤΡΨΝ, ΚΑΜΑΣΕΡΟΤ ΑΣΣΙΚΗ 37
ΦΑΡΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΣΗ ΠΕΡΙΟΦΗ ΠΕΡΙΟΦΗ ΜΕΛΕΣΗ Η περιοχή μελέτης είναι μια σημαντικότατη σε μέγεθος έκταση, σε πολύ προνομιακή θέση μέσα στον οικιστικό ιστό του Λεκανοπεδίου. Είναι μια έκταση, σχεδόν επίπεδη, με μία μικρή έξαρση εδάφους στην περιοχή του μηχανοστασίου τρένων. ΔΙΑΜΟΡΥΨΜΕΝΟ ΣΜΗΜΑ ΣΟΤ ΠΑΡΚΟΤ «Α. ΣΡΙΣΗ» Σο πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Σρίτσης» βρίσκεται στην θέση με τοπωνύμιο «Πύργος Βασιλίσσης» στο δυτικό τμήμα της Αττικής. Γειτνιάζει με τους Δήμους Ιλίου και Αγ. Αναργύρων Καματερού. ΙΔΙΟΚΣΗΙΑ ΕΡΠΙΕΡΗ ΚΣΗΜΑ ΒΑΙΛΙΗ ΚΕΝΣΡΟ ΒΡΕΥΨΝ «ΜΗΣΕΡΑ» ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΣΡΟ ESCAPE CENTER ΚΕΝΣΡΟ ΑΠΟΚΑΣΑΣΑΗ ΑΝΑΠΗΡΨΝ ΝΕΚΡΟΣΑΥΕΙΟ ΑΓ. ΑΝΑΡΓΤΡΨΝ 38
Παρακείμενες χρήσεις γης ύμφωνα με το διάταγμα «Κατηγορίες και περιεχόμενο χρήσεων γης» (ΥΕΚ 166Δ από 23.2.1987) οι κατηγορίες των χρήσεων γης τις οποίες συναντούμε στην περιοχή μελέτης είναι οι εξής : Αμιγής κατοικία : πρωταρχική χρήση η κατοικία / στέγαση, αλλά και ξενώνες, κτίρια κοινωνικής πρόνοιας, μικροκαταστήματα για τις καθημερινές ανάγκες των πολιτών, θρησκευτικοί χώροι, αθλητικές εγκαταστάσεις, πολιτισμικά κέντρα. Γενική κατοικία : πρωταρχικές χρήσεις η κατοικία αλλά και άλλες απαραίτητες χρήσεις του αστικού ιστού όπως εμπορικά καταστήματα ( με εξαίρεση τις υπεραγορές ) γραφεία, τράπεζες, ασφάλειες, οργανισμοί, κτίρια εκπαίδευσης, αθλητικές εγκαταστάσεις, εστιατόρια, αναψυκτήρια, θρησκευτικοί χώροι, πρατήρια βενζίνης, πολιτιστικά κέντρα. Σουρισμός αναψυχή : ξενώνες, ξενοδοχεία, εστιατόρια, εμπορικά καταστήματα, κέντρα διασκέδασης και αναψυχής, συνεδριακά κέντρα, ελικοδρόμια, γήπεδα γκόλφ, τουριστικοί λιμένες, κτίρια κοινωνικής πρόνοιας, πολιτιστικά κέντρα και λειτουργίες. Ελεύθεροι χώροι : αστικό πράσινο, αναψυκτήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις, χώροι συνάθροισης κοινού, δημοτικοί και δημόσιοι κήποι, πάρκα, άλση, δάση. 39
ΦΑΡΣΗ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΨΝ ΦΡΗΕΨΝ ΓΗ ` ΟΡΙΑ ΠΕΡΙΟΦΗ ΕΠΕΜΒΑΗ ΑΝΑΧΤΦΗ ΣΟΤΡΙΜΟ Σο πάρκο «Α. Σρίτσης» χρησιμοποιείται κυρίως για αναψυχή και συγκεκριμένα τους ανοιχτούς πρασίνου, το γήπεδο, η καφετέρια που προσελκύουν το κοινό. ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΣΟΙΚΙΑ Πρωταρχικές χρήσεις η κατοικία αλλά και άλλες απαραίτητες χρήσεις του αστικού ιστού όπως εμπορικά καταστήματα, γραφεία, τράπεζες, ασφάλειες, οργανισμοί, κτίρια εκπαίδευσης, αθλητικές εγκαταστάσεις, εστιατόρια, αναψυκτήρια, θρησκευτικοί χώροι, πρατήρια βενζίνης, πολιτιστικά κέντρα. Επίσης οι Κοινωφελείς Εξυπηρετήσεις που περιλαμβάνουν κτίρια κοινωνικής πρόνοιας, περίθαλψης και πολιτιστικά κτίρια. ΑΜΙΓΗ ΚΑΣΟΙΚΙΑ Πρωταρχική χρήση η κατοικία / στέγαση, αλλά και ξενώνες, κτίρια κοινωνικής πρόνοιας, μικροκαταστήματα για τις καθημερινές ανάγκες των πολιτών, θρησκευτικοί χώροι, αθλητικές εγκαταστάσεις, πολιτισμικά κέντρα. ΑΣΙΚΟ ΠΡΑΙΝΟ ΕΛΕΤΘΕΡΟΙ ΦΨΡΟΙ Η φύτευση των νησίδων, οι δεντροστοιχίες των δρόμων, οι ανοιχτοί δημόσιοι χώροι συγκαταλέγονται στο αστικό πράσινο είναι πολύ λίγο στην περιοχή με εξαίρεση το πάρκο «Α. Σρίτσης». ΚΤΡΙΟΙ ΑΞΟΝΕ ΚΤΚΛΟΥΟΡΙΑ 40
Βλάστηση Η βλάστηση στην περιοχή επέμβασης είναι λιγοστή και περιορίζεται στα παρακάτω είδη: ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΙΑ ΛΑΣΙΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΙΑ ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΙΑ ΛΑΣΙΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΙΑ ΠΙΚΡΟΔΑΥΝΗ NERIUM OLEANDER ΕΛΑΙΑΓΝΟ ELEAGNUS ANGUSTIFOLIA ΛΤΓΑΡΙΑ VITEX AGNUS CASTUS ΑΡΙΑ QUERCUS ILEX ΣΡΙΑΝΣΑΥΤΛΛΙΑ ROSA SP. ΠΛΑΣΑΝΟ PLATANUS ORIENTALIS ΚΤΠΑΡΙΙ CUPRESSUS SEMPERVIRENS ΚΟΤΜΑΡΙΑ ARBUTUS UNEDO ΣΖΙΣΖΙΥΙΑ ELAEAGNUS ANGUSTIFOLIA ΛΕΤΚΗ ΚΑΒΑΚΙ POPULUS NIGRA ΑΚΑΚΙΑ ROBINIA PSEUDOACACIA ΜΕΛΙΑ MELIA AZEDARACH ΠΕΤΚΟ ΦΑΛΕΠΕΙΟ PINUS HALEPENSIS ΦΑΡΟΤΠΙΑ CERATONIA SILIQUA ΠΑΡΣΟ SPARTIUM JUNCEUM ΒΙΒΟΤΡΝΟ VIBURNUM TINUS ΜΗΔΙΚΗ MEDICAGO ARBOREA ΚΟΤΣΟΤΠΙΑ CERCIS SILIQUASTRUM ΕΦΙΝΟΠΑ RETAMA MONOSPERMA ΡΤΓΦΟΠΕΡΜΟ RHYNCHOSPERMUM JASMINOIDES 41
ΦΑΡΣΗ ΒΛΑΣΗΗ ROBINIA PSEUDOACACIA PINUS HALEPENSIS RETAMA MONOSPERMA CUPRESSUS SEMPERVIRENS POPULUS NIGRA CERATONIA SILIQUA PLATANUS ORIENTALIS SPARTIUM JUNCEUM 42
ΦΑΡΣΗ ΘΕΑ ΗΛΙΟΤ ΘΟΡΤΒΟΤ ΠΟΡΕΙΑ ΗΛΙΟΤ ΟΡΙΑ ΠΕΡΙΟΦΗ ΕΠΕΜΒΑΗ ΗΜΕΙΑ ΘΕΑ ΟΙ ΑΝΕΜΟΙ ΣΗΝ ΠΕΡΙΟΦΗ ΕΊΝΑΙ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΣΟΛΙΚΟΙ ΖΨΝΗ ΘΟΡΤΒΟΤ ΛΗΧΗ ΚΑΣΑ ΣΗΝ ΔΤΗ ΣΟΤ ΗΛΙΟΤ 43
ΦΑΡΣΗ ΚΤΚΛΟΥΟΡΙΑ ΠΕΖΨΝ & ΟΦΗΜΑΣΨΝ Πρόςβαςη από τουσ Αγ. Αναργφρουσ ΔΡΟΜΟΙ ΜΕΓΑΛΗ ΚΤΚΛΟΥΟΡΙΑ Οι δρόμοι στους οποίους υπάρχει μεγάλη κίνηση οχημάτων και προκαλείται κυκλοφοριακό πρόβλημα στην περιοχή, είναι η Λ. Δημοκρατίας και η Λ. Μ πίμπιζας. ΔΡΟΜΟΙ ΜΕΗ ΚΤΚΛΟΥΟΡΙΑ Οι βασικότεροι δρόμοι της περιοχής είναι στενοί και ενώ δεν υπάρχει μεγάλο πλήθος, δημιουργείται κίνηση. ΟΡΙΑ ΠΕΡΙΟΦΗ ΜΕΛΕΣΗ ΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ ΔΙΑΔΡΟΜΕ ΠΕΖΨΝ Μονοπάτια μέσα στην περιοχή μελέτης σε φυσικούς σχηματισμούς και οδηγούν στο διαμορφωμένο τμήμα του πάρκου. ΕΙΟΔΟΙ - ΕΞΟΔΟΙ ΦΨΡΟ ΣΑΘΜΕΤΗ 44
Κλιματικές και Μετεωρολογικές συνθήκες Για την περιγραφή των κλιματικών συνθηκών χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα του Μετεωρολογικού ταθμού Ελευσίνας (υψόμετρο σταθμού 30μ.). Ο Μ.. Ελευσίνας επιλέχθηκε ώστε η περιοχή μελέτης και ο σταθμός να βρίσκονται στο ίδιο περίπου γεωγραφικό πλάτος, στη μικρότερη δυνατή απόσταση (5 χλμ. περίπου) και να επικρατούν παρόμοιες κλιματικές συνθήκες. Από τα κλιματικά στοιχεία ου Μ. Ελευσίνας παρατηρούμε τα εξής: Σο κλίμα της περιοχής μελέτης είναι Μεσογειακού Σύπου με υγρό και ήπιο χειμώνα και θερμό, ξηρό καλοκαίρι. Η μέση θερμοκρασία αέρα κυμαίνεται από 9,2 ως 28,6 C τους μήνες Ιανουάριος και Ιούλιος, αντίστοιχα. Η μέση σχετική υγρασία αέρα ελαττώνεται σημαντικά από 73.3% τον υγρότερο μήνα (Δεκέμβριο) σε 42,8% τον ξηρότερο και θερμότερο μήνα (Ιούλιος), αντίστοιχα. Οι ετήσιες βροχοπτώσεις κυμαίνονται κατά μέσο όρο στα 372,9mm. Σο κλίμα μπορεί να χαρακτηριστεί ευνοϊκό για την ανάπτυξη ξηροφυτικής Μεσογειακής βλάστησης. Παρά το γεγονός της ύπαρξης περισσοτέρων των τεσσάρων ξηρών μηνών κατά την θερινή περίοδο, η μικρή σχετική απόσταση από τη θάλασσα τείνει να εξομαλύνει τις ακραίες κλιματικές συνθήκες. Η περιοχή ανήκει στην κατηγορία του έντονου θερμομεσογειακού κλίματος, δηλαδή ήπιος χειμώνας, πολύ ξηρό καλοκαίρι και με υψηλές μέσες ετήσιες θερμοκρασίες. Οι βροχοπτώσεις σημειώνονται κυρίως το χειμώνα, την άνοιξη και το φθινόπωρο ενώ είναι περιορισμένες ως μηδαμινές τη θερινή περίοδο. Η περίοδος ξηρασίας διαρκέι 4-6 μήνες. 45
Σο κλίμα εμφανίζεται ως: Πολύ ψυχρό για 47 ημέρες στη διάρκεια του έτους Χυχρό για 88 ημέρες στη διάρκεια του έτους Ήπια ψυχρό για 39 ημέρες στη διάρκεια του έτους. Ήπια θερμό για 28 ημέρες στη διάρκεια του έτους. Θερμό για 53 ημέρες στη διάρκεια του έτους. Πολύ θερμό για 73 ημέρες στ διάρκεια του έτους. Γεωλογικές, Πετρογραφικές, Εδαφολογικές υνθήκες ύμφωνα με τον εδαφολογικό χάρτη του Ι.Γ.Μ.Ε (Υύλλο χάρτη ΑΘΗΝΑΙ- ΕΛΕΤΙ κλ. 1:50.000) η περιοχή εδράζεται σε ασβεστόλιθους, δολομιτικούς ασβεστόλιθους και δολομίτες (έντονα κατακερματισμένοι, μκροκρυσταλλικοί και κατά θέσεις πολύ κρυσταλλικοί). τη βάση τους είναι τοπικά λεπτοστρωματώδες και έχουν χρώμα τεφρόμαυρο ή κόκκινο. Σο έδαφος είναι αβαθές, πετρώδες με λιγοστή οργανική ουσία, αργιλώδους υφής και ελαφριάς όξινης αντίδρασης. Επίσης, κατά θέσεις παρατηρούνται αρόζες. Γραουβάκες και αργιλικοί σχιστόλιθοι σε εναλλαγή με φυλλίτες και χαλαζιακά κροκαλοπαγή κατά θέσεις. 46
ΚΕΥΑΛΑΙΟ 5 ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ & ΤΖΗΣΗΗ Θεωρούμε ότι οι επιδιώξεις μιας μητροπολιτικής περιοχής θα πρέπει να αφορούν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της, στη βελτίωση της ποιότητας του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος και στην επίτευξη της κοινωνικής συνοχής (οι τρεις πυλώνες της Αειφορίας). Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, κρίνουμε ότι η πρόταση που κατατέθηκε κινείται εν μέρει προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς δύναται να συμβάλλει: στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος υψηλής ποιότητας, ικανού να προσελκύσει και να καλύψει τις ανάγκες επιτελικών δραστηριοτήτων διεθνούς εμβέλειας. στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της πρωτεύουσας, με την απόδοση στο κοινό ενός σημαντικότατου χώρου αναψυχής και εκτόνωσης. στη δημιουργία νέων χώρων πρασίνου σε περιοχές της Αττικής και στη βελτίωση της αναλογίας των τ.μ. χώρων πρασίνου ανά κάτοικο. αν στόχος προβάλλεται η δημιουργία ενός «Πρωτοποριακού Μητροπολιτικού Πάρκου μεγάλης κλίμακας με ποικιλότητα βλάστησης και οικολογική αυτονομία». Σο πάρκο αυτό καλείται να φιλοξενήσει ήπιες εν γένει χρήσεις και να συμβάλει στην περιβαλλοντική αναβάθμιση της εξυπηρετήσεων και εξοπλισμό της. περιοχής του Λεκανοπεδίου και την αναβάθμιση των κοινωνικών 47
Θα πρέπει, όμως επί πλέον, και εννοιολογικά, συμβολικά, να αποτελεί ο χώρος αυτός ένα ξεχωριστό σημείο αναφοράς, λόγω της ιστορικής σημασίας του. Ψς επί μέρους στόχοι του προγράμματος ορίζονται οι παρακάτω: Η δημιουργία δυνατοτήτων αναψυχής, άθλησης και πολιτισμού. Η βελτίωση του κοινωνικού εξοπλισμού της περιοχής επιρροής. Η αξιοποίηση δυνατοτήτων επιχειρηματικής εκμετάλλευσης για την εξεύρεση πόρων σταδιακής υλοποίησης του έργου. Η δημιουργία συστήματος διαχείρισης και εφαρμογής του έργου σε συνεργασία με την Σοπική Αυτοδιοίκηση. 48
THE CONCEPT Η προτροπή για αναβάθμιση του πάρκου περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης «Α. Σρίτσης» και γενικότερα της ευρύτερης περιοχής των Αγ. Αναργύρων, Ιλίου, Καματερού, μας οδήγησε στην ανάπλαση ενός μέρους του πάρκου. Υιλοσοφία της σχεδίασης ήταν να δημιουργηθεί ένα «πράσινο» ενεργειακό πάρκο 80.000m 2 από τα πρώτα στην Ελλάδα, με οικολογικά, αισθητικά και αρχιτεκτονικά κριτήρια.έτσι ώστε να αποτελέσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάδειξη της περιοχής, όπως επίσης και την αύξηση του βιοτικού επίπεδου των κατοίκων που βιώνουν εκεί. Η σταδιακή μεταμόρφωση του σε κέντρο φιλοξενίας εκδηλώσεων ποικίλου ενδιαφέροντος σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό και την ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος με οικολογικά κριτήρια και πλαίσια δίνει την δυνατότητα στον επισκέπτη να περιηγηθεί σε ένα χώρο γεμάτο εικόνες,γνώσεις, συναισθήματα και εμπειρίες. Η γοητεία που αποπνέει ο χώρος με τα οικολογικά αρχιτεκτονικά δημιουργήματα σε συνδυασμό με τις γραμμές σχεδίασης του περιβάλλοντος συνωμοτεί ευλαβικά στο να καθιερωθεί ως κέντρο αισθητικής αναψυχής και εικαστικής τέχνης. Εστιάζοντας στον περιβάλλοντα χώρο χωρίσαμε την έκταση σε εννέα χώρους θεματικών ενοτήτων και δραστηριότητας ( αθλητικών δραστηριοτήτων, χώρος του νερού, θερμοκήπιο - θόλος με τροπικά φυτά, χώρος της άμμου, εικαστικής ενότητα, κήπος του χρώματος, κήπος εναλλαγής των εποχών, χώρος περιπτέρων έκθεσης και χώρος της ενέργειας ). 49
την σχεδίαση μας υπερτερούν το υγρό στοιχείο και οι καμπύλες οι οποίες αγκαλιάζουν και ζεσταίνουν τον χώρο, ενώ η κύρια χάραξη βασίζεται σε τέσσερις κύριους άξονες οι οποίοι έχουν σκοπό να δώσουν μια πιο αυστηρή πνοή στον χώρο, αμεσότητα και να διασχίσουν αρμονικά την περιοχή διατηρώντας την ισορροπία των θεματικών ενοτήτων. Ο ένας από τους κύρους άξονες χρησιμοποιείται ως κύριος διάδρομος προσδίδοντας ταχύτητα στο ρυθμό του επισκέπτη, αλλά και συγκινήσεις καθ όλη τη διάρκεια της περιήγησης. Παρουσιάζει εξάρσεις στο οδόστρωμα του εδάφους και με τα ανάλογα υλικά επίστρωσης και σχεδίασης ταχύτητας. προσδίδει και τον χαρακτηρισμό της ομοιάζοντας την ως διαδρομή Ο δεύτερος κύριος άξονας αποτελείται από μια γέφυρα η οποία διασχίζει το πάρκο πάνω από το υγρό στοιχειό, προσπερνώντας εικαστικές θεματικές ενότητες απολαμβάνοντας το τοπίο. Ο τρίτος άξονας ξεκινάει από τον χώρο στάθμευσης του πάρκου προσπέρνα θεματικές ενότητες και εικαστικά στοιχειά, προκαλώντας έντονα συναισθήματα και αντίληψη του χώρου μέσα από τις πέντε αισθήσεις. Ο τέταρτος άξονας ξεκινάει από την ανατολική πλευρά και έχει τόσο λειτουργικό όσο και αισθητικό ρόλο διότι είναι ο άξονας που εξυπηρετεί το πάρκο με μέσα μεταφοράς και τροφοδοσίας. Σέλος δυνατό σημείο αναγνώρισης αποτελεί το θερμοκήπιο τροπικών ειδών χλωρίδας το οποίο θα φιλοξενεί πάνω από διακόσια τροπικά είδη μέσα σε ένα υπερσύγχρονο αρχιτεκτονικά θόλο. 50
λα τα κτίρια έχουν βιοκλιματικές προδιαγραφές πράσινα κτίρια και εξυπηρετούν τόσο τις ανάγκες λειτουργίας και διοίκησης του πάρκου όσο και τις ανάγκες των επισκεπτών. Δημιουργήθηκαν κτίρια αναψυχής και ενημέρωσης, κτίρια πολλαπλών δραστηριοτήτων. Σέλος εκτός από τον εξωτερικό χώρο στάθμευσης σχεδιάστηκε υπόγειος χώρος τεσσάρων ορόφων, χωρητικότητας 400 θέσεων. 51
ΙΔΕΟΓΡΑΜΜΑ 52
ΦΕΔΙΟ ΓΕΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΨΗ χέδια σε κλίμακα βλ. Υάκελο Παραρτήματος 53
ΦΕΔΙΟ ΥΤΣΕΤΗ χέδια σε κλίμακα βλ. Υάκελο Παραρτήματος 54
ΣΟΜΗ χέδια σε κλίμακα βλ. Υάκελο Παραρτήματος 55
ΛΕΠΣΟΜΕΡΙΕ 56
Φώρος του νερού 57
Θερμοκήπιο Θόλος με τροπικά φυτά 58
Εικαστική ενότητα 59
Εικαστική ενότητα - Καθιστικά 60
Κήπος των χρωμάτων 61
Κήπος εναλλαγής των εποχών 62
Φώρος περιπτέρων Έκθεσης 63
Φώρος της ενέργειας 64
ΚΕΥΑΛΑΙΟ 6 ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ Σο Πάρκο θα προσφέρει, κατ αρχάς, μια υπολογίσιμη έκταση πρασίνου στην πρωτεύουσα της χώρας, την οποία οι κάτοικοί της έχουν απόλυτη ανάγκη. Πράγματι, η Αθήνα και ειδικά οι κεντρικές της περιοχές είναι ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένες, με αποτέλεσμα η πόλη να κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις του καταλόγου των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων αναφορικά με τη σχέση πρασίνου ανά κάτοικο. Σο στοιχείο αυτό αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία, αν ληφθούν υπόψη οι επερχόμενες κλιματικές αλλαγές και η δραματική υπερθέρμανση του πλανήτη. Η δημιουργία του Πάρκου, με τη φύτευση μεγάλου αριθμού δέντρων και καλλωπιστικών φυτών, θα επηρεάσει θετικά το μικροκλίμα της περιοχής και θα βελτιώσει αισθητά την ποιότητα του περιβάλλοντος. Ο σχεδιασμός του Πάρκου θα γίνει με βάση τα πιο υψηλά αισθητικά πρότυπα, αναδεικνύοντας έτσι το συνολικό έργο. Σο Πάρκο «Α. Σρίτσης» θα λειτουργεί ως πνεύμονας πρασίνου, αλλά παράλληλα θα φιλοξενεί ποικίλες εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, όπως μαθήματα κηποτεχνίας για ενήλικες και για παιδιά, υπαίθρια φιλολογικά μαθήματα σε συνεργασία με τη Βιβλιοθήκη του πάρκου, εθελοντικά προγράμματα συντήρησης του Πάρκου και καλλιτεχνικά προγράμματα, όπως λόγου χάρη ζωγραφική, κονσέρτα, κτλ. Αυτές οι δραστηριότητες θα έχουν περιοδικό χαρακτήρα και θα επιλέγονται με αυστηρά ποιοτικά κριτήρια. κοπός είναι να προάγουν τον συνεκτικό δεσμό που θα χαρακτηρίζει την ύπαρξη και θα διέπει την όλη λειτουργία του. 65
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ Αραβαντινός, Α. και Π.Κοσμάκη (1988), Τπαίθριοι Φώροι στην Πόλη, Εκδόσεις υμεών, Αθήνα Chiesura, A. The Role of Urban parks for the Sustainable City. Landscape and Urban Planning 68 (2004) 129-138. Harnik, P. The Excellent City Park System. The Trust for Public Land, 2003. Harnik, P. Inside City Parks. Urban Land Institute, 2000. Low, S., Taplin, D. and Scheld S. Rethinking Urban Parks: Public Space and Cultural Diversity. University of Texas Press, 2005. Project for Public Spaces, Inc. Public Parks, Private Partners. 2001. Sherer, P. The Benefits of Parks. The Trust for Public Land, 2006. Topos, eds. Parks: Green Spaces in European Cities. Birkhäuser Basel, 2002. Walker, Ch. The Public Value of Urban Parks. The Urban Institute, 2004. 66
Διαδικτυακές Πηγές http://www.parkotritsi.gr http://www.coac.net/mediambient/renovables/simposi/uwe_kiessler/uwe_kiessler.htm http://www.miamicondoinvestments.com/quantum-on-the-bay/miami-green-spaces http://www.colloquium.fr/ei/cm.esp?id=95&pageid=_18o0ufyh4 http://domomichaniki.wordpress.com/ http://diplonatesfamily.blogspot.com/2011/04/april-fools.html http://mappery.com/regents-park-map http://www.adventureballoons.co.uk/photopages/london/outer-london-pics.html http://www.nycgo.com/?event=view.venuedetails&id=1226 http://brooklynparks.blogspot.com/2006/11/prospect-parks-layout.html http://mappery.com/prospect-park-map 67