289 ον Σύστημα Αεροπροσκόπων Αγίας Φύλας ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΡΓΥΡΟΥ ΤΡΙΦΥΛΛΟΥ 1
2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ Υγεία Α Βοήθειες Προσκοπικές Δεξιότητες Μάθε τι πρέπει να κάνεις στις ακόλουθες περιπτώσεις: Εξάρθρωση, Διάστρεμμα, Κάταγμα και χημικά εγκαύματα. Μάθε τι πρέπει να κάνεις σε περίπτωση ηλεκτροπληξίας, εξάντλησης, υποθερμίας, αφυδάτωσης. Να δείξεις τη διαδικασία Καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ) την Τεχνητή Αναπνοή και την τοποθέτηση του πάσχοντα σε θέση ανάνηψης. Αναγνώρισε τους κινδύνους μετακίνησης και μεταφοράς τραυματία και εφάρμοσε πέντε τρόπους μεταφοράς: Ανθρώπινο Δεκανίκι, Μέθοδος έλξης, Μέθοδος Αγκαλιάς, Πυροσβέστη και Σκαμνάκι. Ετοίμασε αυτοσχέδιο φορείο. Να συμμετέχεις σε πορεία με τη χρήση συντεταγμένων σημείων κάνοντας χρήση Πυξίδας ή GPS. Να ετοιμάσεις μια συλλογή και να συντάξεις σχετικό Ημερολόγιο Πορείας. Να χαρτογραφήσετε μια μικρή περιοχή, κάνοντας χρήση της μεθόδου των σκοπεύσεων. Να επιδείξεις το στήσιμο αντισκήνου Ενωμοτίας (τύπου Α) και να γνωρίζεις τους τρόπους αποθήκευσης και ορθής συντήρησης του. Να επιδείξεις ότι μπορείς να συνεννοείσαι κάνοντας χρήση Σημάτων δια βραχιόνων ή Μόρς. Να μαγειρέψεις για την Ενωμοτία σου για μια μέρα κάνοντας χρήση ανοικτής φωτιάς. Να επιδείξεις τους βασικούς τύπους συννέφων και τον καιρό που προμηνύουν. Να στήσεις μια κατασκευή κάνοντας επιλογή της ξυλείας, των σχοινιών και του τρόπου προσωρινής στήριξης. Να επιδείξεις στον Αρχηγό σου την ορθή χρήση και συντήρηση του πέλεκυ και του πριονιού.
3 Κοινωνία και Πολιτισμός Να επιλέξεις ένα από τους πολιτιστικούς θησαυρούς του τόπου μας. Να τον επισκεφτείς και να καταγράψεις την εμπειρία σου. Να παρουσιάσεις την εμπειρία σου αυτήν στην Ενωμοτία σου. Να αναγνωρίσεις τη σημασία του δημοκρατικού διαλόγου. Να συμμετάσχεις σε διαγωνιστική συζήτηση αναλαμβάνοντας να υπερασπιστείς τις θέσεις με τις οποίες διαφωνείς εκ πεποιθήσεως. Φυσικό Περιβάλλον και Ανανεωσιμότητα Συμμετοχή Ανασκόπηση Να επισκεφτείς ένα από τους κυριότερους Βιότοπους του Τόπου σου ή μιας περιβαλλοντικά προστατευόμενης περιοχής μαζί με την Ενωμοτία σου και να εξηγήσεις την σημασία της διατήρησης του βιοτόπου και τις εντυπώσεις σου από την επίσκεψη αυτή. Συμμετέχω ενεργά στην προσπάθεια για ανακύκλωση και αναλαμβάνων την ευθύνη της ανακύκλωσης στο δικό μου σπίτι. Ετοιμάζω μια καλλιτεχνική αναφορά κάνοντας χρήση υλικών προς ανακύκλωση. Αντιλαμβάνομαι την σημασία της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Α.Π.Ε.). Σε συνεργασία με την Ενωμοτία μου ετοιμάζουμε ένα πείραμα ή μια κατασκευή κάνοντας χρήση μιας Α.Π.Ε. Μια Ενωμοτιακή διανυκτέρευση στο Σύστημα. Επιπλέον μια Ενωμοτιακή εξόρμηση στην περιοχή του Συστήματος. Μια Κατασκήνωση συνολικής διάρκειας τουλάχιστον επτά ημερών. Ενεργό συμετοχή στην Ομάδα για περίοδο 12 μηνών (από την ονομασία σου ως Πρόσκοπος Χάλκινου Τριφύλλου). Να συζητήσεις με τον Αρχηγό σου την Προσκοπική σου πρόοδο. Ετοίμασε εκ των προτέρων ένα κατάλογο με πράγματα που θα ήθελες να κάνεις στην Ομάδα για το υπόλοιπο της παραμονής σου.
4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Υγεία Πρώτες Βοήθειες σελ.5-21 Ηλεκτροπληξία σελ. 5-6 Αφυδάτωση σελ. 7-9 Υγραέριο σε κλειστό χώρο σελ.10 ΚΑΡΠΑ σελ.11-15 Θέση Ανάνηψης σελ.16-18 Μέθοδοι Μεταφοράς Τραυμάτων σελ. 19-21 2. Προσκοπικές Δεξιότητες σελ.22-40 Χάρτης σελ.22-23 Πυξίδα σελ.24 Αζιμούθιο σελ.25 Αντίσκηνο τύπου Α σελ.26-27 Σήματα δια Βραχιόνων σελ.28-29 Διεθνές Αλφάβητο Μορς σελ.30 Φωτιές σελ.31-36 Σύννεφα σελ.37-38 Πρακτικές Γνώσεις για Πρόγνωση των Καιρικών Συνθηκών σελ. 40 3. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
5 ΥΓΕΙΑ- Α ΒΟΗΘΕΙΕΣ Ηλεκτροπληξία Το σώμα είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού, καθώς αποτελείται κυρίως από νερό, γι' αυτό και αν το διαπεράσει ηλεκτρικό ρεύμα, τραυματίζεται. Η σοβαρότητα της ηλεκτροπληξίας εξαρτάται από την ισχύ του ρεύματος και τη διάρκεια του χρόνου που ήρθε σε επαφή με το σώμα. Καλό θα είναι να είστε προετοιμασμένοι, ώστε αν ποτέ χρειαστεί να ξέρετε πως να την αντιμετωπίσετε προστατεύοντας εσάς ή τους δικούς σας Τι πρέπει να κάνετε: 1. Το βασικότερο είναι να κλείσετε την παροχή του ρεύματος, βγάζοντας το καλώδιο από την πρίζα, κλείνοντας το διακόπτη ή ξεβιδώνοντας την ασφάλεια. 2. Αν δεν μπορείτε, πατήστε σε ένα στεγνό μονωτικό υλικό (τηλεφωνικός κατάλογος, πάκος εφημερίδων) και προσπαθήστε, χρησιμοποιώντας κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο, λάστιχο κ.λπ.), να απομακρύνετε το θύμα από την πηγή (π.χ. φθαρμένο καλώδιο). Προσέξτε επίσης το υλικό αυτό να είναι στεγνό, γιατί το νερό επιτρέπει τη δίοδο του ηλεκτρικού ρεύματος. 3. Απαγορεύεται να πιάνουμε το θύμα με γυμνά χέρια. 4. Πρέπει να καλέσετε αμέσως το 122 αν διαπιστώσετε κάτι από τα παρακάτω - Ανακοπή καρδιάς - Αρρυθμίες - Προβλήματα στην αναπνοή - Πόνοι στους μυς και συσπάσεις - Παροξυσμούς (κρίσεις) - Μούδιασμα - Λιποθυμία
6 5. Καθώς αναμένετε ιατρική βοήθεια, αν βεβαιωθείτε ότι το θύμα αναπνέει, ανυψώστε τα πόδια του και καλύψτε το επάνω μέρος του σώματός του. Αν υπάρχουν μεγάλα εγκαύματα βγάλτε του τα ρούχα και περιποιηθείτε τα με κρύο νερό. 6. Μερικές φορές η βλάβη μπορεί να δείχνει ελάχιστη εξωτερικά, αλλά να είναι πολύ σοβαρή στο εσωτερικό του σώματος, οπότε καλό είναι να ζητήσετε ιατρική βοήθεια εφόσον κάποιο άτομο ήρθε σε επαφή με ηλεκτρικό ρεύμα, ακόμη και αν δείχνει φυσιολογικό. 7. Αν το θύμα δεν παρουσιάζει σημάδια ζωής ξεκινήστε άμεσα ΚΑΡ.Π.Α (καρδιοπνευμονική ανάνηψη), εφόσον έχετε εκπαιδευτεί για κάτι τέτοιο. Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε ρεύμα υψηλής τάσης, δεν μπορείτε να πλησιάσετε το θύμα σε απόσταση τουλάχιστον είκοσι μέτρων, λόγω του ηλεκτρικού πεδίου που δημιουργείται. Η μόνη λύση είναι η διακοπή του ρεύματος από τη Α.Υ.Κ. Μην πλησιάζετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της Α.Υ.Κ. που έχουν πέσει. Αν ένα αυτοκίνητο έχει παγιδευτεί κάτω από ηλεκτροφόρο καλώδιο ή κολώνα της Α.Υ.Κ. που έχει πέσει, μην αγγίξετε το αυτοκίνητο και πείτε στους επιβάτες να μείνουν μέσα. Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν προστασία στους ανθρώπους που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο. Σε καμία περίπτωση μη χρησιμοποιήσετε κλαδιά δέντρου για να σηκώσετε ηλεκτροφόρα καλώδια ή κολώνες της Α.Υ.Κ., καθώς η υγρασία του ξύλου μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό ρεύμα στο σώμα σας.
7 Αφυδάτωση Καθημερινά ο οργανισμός παρουσιάζει απώλειες ύδατος, περί τα 2,5 λίτρα. Το νερό αποτελεί το κύριο δομικό συστατικό του ανθρωπίνου σώματος σε αναλογία 75% περίπου. Επίσης μέσω αυτού, γίνεται η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Η έλλειψη ύδατος στον οργανισμό, οδηγεί στην κινητοποίηση μιάς σειράς μηχανισμών που διαθέτει, οι οποίοι αποσκοπούν στην εμφάνιση του αισθήματος της επιθυμίας προσλήψεως ύδατος (δίψα) και στην οικονομία του υπάρχοντος ύδατος του οργανισμού. Εάν παρά ταύτα δεν υπάρξει πρόσληψη ύδατος και οι απώλειες δεν αντικατασταθούν, σταδιακά ο οργανισμός εισέρχεται σε μία κατάσταση επικίνδυνη για την ζωή, την αφυδάτωση. Στην καθημερινή ζωή, κύρια αιτία αφυδατώσεως είναι η ζέστη. Όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος αυξηθεί, ο οργανισμός προσπαθεί να αποβάλλει θερμότητα με συνεχή εφίδρωση (εφ όσον παρατείνεται οδηγεί τελικώς στην αφυδάτωση), με διαστολή των αγγείων του δέρματος, με ταχυκαρδία, με αύξηση της συχνότητας και του βάθους των αναπνοών. Η εγκατάσταση και η πρόοδος της αφυδατώσεως είναι σταδιακή.
8 Αρχικά υπάρχει δίψα. Προοδευτικά προστίθενται: Ξηρότητα του στόματος Ξηρότητα του δέρματος και των βλεννογόνων Το δέρμα γίνεται ερυθρό, θερμό και κολλώδες Αίσθημα έντονης κόπωσης Αίσθημα ζάλης Σταδιακή μείωση των πνευματικών ικανοτήτων Σύγχυση ή Διέγερση Ολιγουρία Ταχυκαρδία Πτώση της Αρτηριακής Πιέσεως Νεφρική ανεπάρκεια Καρδιο-αναπνευστικές διαταραχές Απώλεια των αισθήσεων Κώμα Τελικώς επέρχεται ο θάνατος Η αφυδάτωση, επιταχύνεται και επιδεινώνεται από ορισμένες καταστάσεις. Τέτοιες είναι: 1. Έκθεση στον ήλιο 2. Παραμονή σε χώρους με αυξημένη θερμοκρασία. 3. Η ηλικία. Τα παιδιά και τα άτομα τρίτης ηλικίας είναι εξαιρετικά ευάλωτα. 4. Υποκείμενα προβλήματα υγείας (διαβήτης, πυρετός, υπερθυρεοειδισμός, διάρροιες, αλκοολισμός, παχυσαρκία, κ.λ.π.) 5. Λήψη φαρμάκων (π.χ. ορμόνες του θυρεοειδούς, διουρητικά αντιυπερτασικά)
9 Ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση της αφυδάτωσης από τη ζέστη, είναι η πρόληψη. Οι ευπαθείς ομάδες, όπως χρονίως πάσχοντες, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, πρέπει να αποφεύγουν τις μετακινήσεις και την παραμονή τους σε εξωτερικούς χώρους, κατά τις θερμές ώρες της ημέρας. Να αποφεύγονται οι αθλητικές δραστηριότητες. Πρέπει να γίνεται κατανάλωση άφθονου δροσερού νερού και χυμών. Δεν πρέπει να καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα τροφής. Να αποφεύγονται τα λιπαρά φαγητά και γενικά τα φαγητά που είναι πλούσια σε θερμίδες. Προτιμώνται γεύματα με υδαρή φαγητά, που μάλιστα δεν θα πρέπει να καταναλώνονται ζεστά. Η κατανάλωση φρούτων, εξυπηρετεί. Τα διουρητικά ροφήματα όπως ο καφές δεν βοηθούν (ακόμα και αν πίνονται κρύα), αφού αυξάνοντας την διούρηση, βοηθούν στην απώλεια ύδατος. Απαγορεύεται η χρήση οινοπνευματωδών ποτών. Αφ ενός αυξάνουν την διούρηση, αφ ετέρου προσφέρουν θερμίδες. Εάν παρά ταύτα, κάποιο άτομο παρουσιάσει σημεία αφυδατώσεως από ζέστη, οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν άμεσα, είναι οι ακόλουθες: Μεταφέρεται σε κλιματιζόμενο χώρο. Εάν δεν υπάρχει τέτοια δυνατότητα μεταφέρεται σε δροσερό περιβάλλον. Του χορηγείται να πιεί άφθονο δροσερό νερό. Μετά τα πρώτα ποτήρια, προστίθεται μια κουταλιά του γλυκού αλάτι, σε κάθε χορηγούμενο ποτήρι νερού. Το άτομο παραμένει ξαπλωμένο και αναπαυόμενο. Εάν υπάρχει η δυνατότητα εμβαπτίζεται σε μπανιέρα με δροσερό νερό. Άλλως ραντίζεται με νερό και εφαρμόζονται μουσκεμένες πετσέτες με κρύο νερό, στο μέτωπο, στις μασχάλες και στους βουβώνες. Οι πετσέτες αλλάζονται κάθε 5-10 λεπτά. Μεταφέρεται σε νοσηλευτικό ίδρυμα για πιθανή περαιτέρω αντιμετώπιση.
10 Υγραέριο σε κλειστό χώρο Το υγραέριο είναι ένα άοσμο αέριο το οποίο είναι δηλητηριώδες για τον ανθρώπινο οργανισμό αν εισπνευστεί σε μεγάλες ποσότητες. Η χαρακτηριστική μυρωδιά του υγραερίου προσθέτετε από τις εταιρίες υγραερίου έτσι ώστε σε περίπτωση διαρροής να μπορεί να εντοπιστεί από τον άνθρωπο. Αν διαπιστώσουμε ότι μυρίζει υγραέριο όταν βρισκόμαστε σε κλειστό χώρο τι κάνουμε: 1. Όλοι απομακρύνονται από το χώρο. 2. Ανοίγουμε όλα τα παράθυρα και τις πόρτες του δωματίου 3. Κλείνουμε όλες τις ηλεκτρικές συσκευές και δεν ανάβουμε αναπτήρα ή σπίρτα 4. Αν γνωρίζουμε που βρίσκεται η παροχή υγραερίου την κλίνουμε αν όχι καλούμε το 122
11 ΚΑΡΠΑ Με τον όρο καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) εννοούμε την αλληλουχία των ενεργειών που πρέπει να ακολουθήσει ένα άτομο (διασώστης) προκειμένου να διατηρήσει στη ζωή ή/και να επαναφέρει ένα άτομο το οποίο δεν αναπνέει (θύμα). Οι ενέργειες αυτές είναι οι εξής: 1. Ασφαλής Προσέγγιση Πλησιάζουμε το θύμα πάντα με ασφάλεια. Σε καμία περίπτωση δεν θα πλησιάσουμε το θύμα, αν ο χώρος δεν είναι ασφαλής π.χ. δεν προσεγγίζω ένα θύμα σε τροχαίο ατύχημα σε μεγάλη λεωφόρο, εάν δεν έχει αποκλειστεί η κυκλοφορία στη λεωφόρο. 2. Έλεγχος Αντίδρασης Πιάνετε το θύμα από τους ώμους και με ήπιες κινήσεις το ταρακουνάτε. Παράλληλα σκύβετε κοντά στο αυτί του και φωνάζετε δυνατά: «Είστε καλά; Είστε καλά;» Εάν το θύμα δεν ανταποκριθεί, προχωρήστε στο επόμενο βήμα. Εάν το θύμα ανταποκριθεί (μιλήσει, κινήσει τα χέρια του, ανοίξει τα μάτια), τότε το τοποθετούμε σε θέση ανάνηψης και το ελέγχουμε σε τακτικά χρονικά διαστήματα (κάθε 2-5 λεπτά ανάλογα με την κατάστασή του).
12 3. Φωνάξτε για Βοήθεια Σε περίπτωση που δε βρίσκεται κάποιος κοντά σας, σηκώστε τα χέρια ψηλά (για να σας δει) και φωνάξτε δυνατά: «Βοήθεια, Βοήθεια». Εάν βρίσκονται πολλά άτομα γύρω σας και παρακολουθούν, δείξτε ένα με το χέρι και με επιτακτικό ύφος πείτε: «Εσύ, έλα εδώ και οι υπόλοιποι απομακρυνθείτε». 4. Απελευθέρωση Αεραγωγού Τοποθετούμε το χέρι μας στο μέτωπο του θύματος και «γέρνουμε» το κεφάλι ελαφρά προς τα πίσω (έκταση κεφαλής). Στη συνέχεια, με το άλλο χέρι πιάνουμε το πηγούνι του θύματος και το τραβάμε προς τα έξω και άνω. Μόλις απελευθερωθεί ο αεραγωγός του θύματος, ελέγχω το στόμα του θύματος. Αν έχει κάποιο ξένο αντικείμενο, το αφαιρώ. Εάν το θύμα αναπνέει, το τοποθετούμε σε θέση ανάνηψης. Εάν το θύμα δεν αναπνέει, τότε καλούμε τις υπηρεσίες επείγουσας ανάγκης.
13 5. Έλεγχος Αναπνοής Πρέπει στο σημείο αυτό να ελέγξουμε εάν το θύμα αναπνέει. Για να ελέγξουμε εάν ένα θύμα αναπνέει, σκύβουμε προς το θύμα και τοποθετούμε το αυτί μας σε πολύ κοντινή απόσταση από το στόμα του θύματος κοιτάζοντας ταυτόχρονα το θώρακά του. Να θυμάστε το: «Βλέπω, Ακούω, Αισθάνομαι» - Βλέπω την κίνηση του θώρακα, Ακούω την αναπνοή του θύματος, Αισθάνομαι την εκπνοή του θύματος. 6. Κλήση 112.
14 7. Θωρακικές Συμπιέσεις: Τοποθετήστε τη βάση της παλάμης του ενός χεριού στο κέντρο του θώρακα πάνω στο στέρνο. Τοποθετήστε το άλλο χέρι από πάνω και πλέξτε τα δάκτυλα. Τοποθετήστε το σώμα σας με τέτοιο τρόπο, ώστε οι ώμοι σας να βρίσκονται νοητά πάνω από το στέρνο του θύματος. Τα χέρια σας πρέπει να είναι τεντωμένα. Μη λυγίζετε τους αγκώνες. Συμπιέστε το θώρακα με ρυθμό 100 συμπιέσεις ανά λεπτό και βάθος 5 cm. Δώστε χρόνο στο θώρακα για να χαλαρώσει μετά τη συμπίεση. Ο χρόνος συμπίεσης-χαλάρωσης πρέπει να είναι ίσος. Σε περίπτωση που υπάρχουν δύο άνθρωποι που γνωρίζουν να κάνουν ΚΑΡΠΑ, οι διασώστες πρέπει να εναλλάσσονται κάθε 2 λεπτά.
15 8. Αναπνοές Διάσωσης Οι αναπνοές διάσωσης δίνονται αμέσως μετά από δύο λεπτά ΚΑΡΠΑ (1 κύκλο). Πρώτα πρέπει να γίνει απελευθέρωση του αεραγωγού, όπως έχει περιγραφεί προηγουμένως (έκταση κεφαλής και ανύψωση πηγουνιού). Στη συνέχεια κλείστε τη μύτη του θύματος, πάρτε μια κανονική αναπνοή, σφραγίστε τα χείλη σας γύρω από το στόμα του θύματος και εκπνεύστε μέχρι να ανυψωθεί ο θώρακάς του (διάρκεια περίπου 1 δευτερόλεπτο). Αφήστε το θώρακα να πέσει για περίπου ίσο χρονικό διάστημα με τη διάρκεια εμφύσησης. Επαναλάβετε τη διαδικασία για άλλη μία φορά. Η ΚΑΡΠΑ θα πρέπει να γίνεται με αναλογία 30 θωρακικές συμπιέσεις και 2 αναπνοές διάσωσης.
16 Θέση Ανάνυψης Στη θέση ανάνηψης πρέπει να τοποθετούνται όλοι οι άνθρωποι που βρίσκονται πεσμένοι στο έδαφος, αλλά έχουν τις αισθήσεις τους και εκείνοι οι άνθρωποι που έχουν αποκτήσει τις αισθήσεις τους μετά την ΚΑΡΠΑ. Η διαδικασία τοποθέτησης ενός θύματος στη θέση ανάνηψης είναι απλή και αποτελείται από τα ακόλουθα βήματα: 1. Αφού ελέγξετε την ασφάλεια του χώρου, σταθείτε στο πλάι του θύματος, από τη μεριά που εσείς επιθυμείτε και γονατίστε. Ελέγξτε τις τσέπες και το σώμα του θύματος για τυχόν σκληρά ή/και αιχμηρά αντικείμενα που μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμούς και αφαιρέστε τα (κλειδιά, γυαλιά, ζώνη κτλ). Ευθειάστε με ήπιες κινήσεις το σώμα του θύματος. 2. Αφού σιγουρευτείτε ότι το θύμα αντιδράει (μιλάει, έχει ανοιχτά τα μάτια, κουνιέται) πάρτε το χέρι του θύματος που βρίσκεται στη μεριά σας και τοποθετήστε το σε ορθή γωνία με τον αγκώνα λυγισμένο και την παλάμη προς τα επάνω (θέση τροχονόμου).
17 3. Με το χέρι σας το αντίστοιχο με τη μεριά που βρίσκεστε (το αριστερό χέρι αν βρίσκεστε στην αριστερή μεριά του θύματος) πάρτε το απέναντι χέρι του θύματος και τοποθετήστε το στο μάγουλο που βρίσκεται στη μεριά σας. 4. Στη συνέχεια με το ελεύθερο χέρι σας, λυγίστε το απέναντι πόδι του θύματος, μέχρι το πόδι του να πατήσει στο έδαφος. Ασκείστε δύναμη στο γόνατο του θύματος που βρίσκεται υπερυψωμένο τραβώντας το προς τα εσάς και το θύμα θα γυρίσει στο πλάι με ευκολία.
18 5. Μόλις γυρίσει το θύμα, βάλτε το πόδι του σε ορθή γωνία και κάντε ελαφρά υπερέκταση της κεφαλής του. Βάλτε το χέρι του κάτω από το μάγουλο. Αυτό εξυπηρετεί στο να φεύγουν οι εκκρίσεις του ασθενή από το στόμα του προς το έδαφος με τη βοήθεια της βαρύτητας και αποφεύγεται ο πνιγμός.
19 Μέθοδοι Μεταφοράς Τραυμάτων Μέθοδος Ανθρώπινο Δεκανίκι Στέκεστε στην τραυματισμένη πλευρά. Περνάτε τον βραχίονά του γύρω από τον λαιμό σας και κρατάτε το χέρι του. Με το άλλο χέρι σας τον κρατάτε από τη μέση ή από τη ζώνη. Ξεκινάτε από το εσωτερικό πόδι, με μικρά βήματα και ακολουθείτε το βήμα του πάσχοντα. Λαβή Rautec: Το θύμα τοποθετείται σε ύπτια θέση, με τα χέρια κατά μήκος του σώματος. Ο διασώστης στέκεται όρθιος ακριβώς πάνω από το κεφάλι του θύματος, με τα πόδια του ακριβώς εκατέρωθεν από το κεφάλι του θύματος (πίσω από τους ώμους). Προσοχή στα μακριά μαλλιά! Ο διασώστης τοποθετεί τα χέρια του κάτω από τον αυχένα του θύματος σαν «φτυάρι», ώστε να καλύπτει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του αυχένα, αλλά και τους ανώτερους θωρακικούς σπονδύλους. Οι αντίχειρες του διασώστη τοποθετούνται πάνω στις κλείδες του θύματος. Ο διασώστης ανασηκώνει το θύμα με μια γρήγορη, αλλά όχι απότομη κίνηση, και ταυτόχρονα κάνει μισό βήμα μπροστά, ώστε το ένα του γόνατο να ακουμπήσει πάνω στην πλάτη του θύματος σαν προσωρινή σταθεροποίηση. Το άλλο πόδι του διασώστη μένει σταθερά στη θέση του.
20 Ο διασώστης σταθεροποιεί τον κορμό του θύματος ανάμεσα στα δυο του γόνατα και φέρνει το ένα χέρι του θύματος μπροστά στην κοιλιά του τελευταίου. Τα χέρια του διασώστη περνούν κάτω από τις μασχάλες του θύματος. Με το ένα χέρι του, ο διασώστης πιάνει το χέρι αυτό του θύματος στο αντιβράχιο ακριβώς δίπλα από τον καρπό και με το άλλο του χέρι πιάνει το ίδιο χέρι του θύματος στο αντιβράχιο, ακριβώς δίπλα από τον αγκώνα. Ο διασώστης ανασηκώνει το θύμα και το μεταφέρει πάνω στο στήθος του. Το θύμα μεταφέρεται πιο εύκολα όσο πιο κοντά είναι στο στήθος του διασώστη. Με τη μέθοδο αυτή μπορεί να μεταφερθεί ένας άνθρωπος αρκετά μέτρα, ώστε να απομακρυνθεί από τον κίνδυνο
21 Μέθοδος Αγκαλιάς: Κάθεστε στις φτέρνες σας δίπλα από τον τραυματία. Περνάτε το ένα χέρι κάτω από τα γόνατα και το άλλο πίσω από την πλάτη του τραυματία και ανασηκώνεστε. Σταυρώστε τους βραχίονες του τραυματία πάνω στο σώμα του. Μέθοδος Έλξης: Σταυρώνετε τα χέρια του τραυματία στο στήθος του. Στηρίζεστε στις φτέρνες σας, κρατώντας ίσια την πλάτη σας. Τον τραβάτε από τις μασχάλες, πιάνοντας καλά τους καρπούς του θύματος. Σκαμνάκι: Τρόποι μεταφοράς από δυο άτομα σκαμνάκι με δυο χέρια 1. Καθόμαστε στις φτέρνες μας, ενώνουμε τα χέρια μας πίσω από την πλάτη του τραυματία και 2. Πιάνουμε την ζώνη του, τα ελεύθερα χέρια μας, τα περνούμε κάτω από τους μηρούς του τραυματία. Με τις πλάτες μας ίσιες σηκωνόμαστε αργά και περπατούμε με συντονισμένο βήμα.
22 ΠΡΟΣΚΟΠΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Χάρτης Τι είναι ο χάρτης Χάρτη ονομάζουμε την αποτύπωση μιας περιοχής πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί. Οι κυριότεροι παράγοντες που καθορίζουν τα είδη χαρτών είναι: η έκταση της περιοχής που παρουσιάζουν και το θέμα που προβάλλουν. Εμείς σαν πρόσκοποι χρησιμοποιούμε τον τοπογραφικό χάρτη για τις πορείες μας και τις εξορμήσεις μας. Ανεύρεση σημείου στο χάρτη (γεωγραφικό μήκος & πλάτος) Κάθε χάρτης χωρίζεται με κάθετες και οριζόντιες γραμμές σε τετραγωνάκια. Οι κάθετες γραμμές είναι το Γεωγραφικό Μήκος και οι οριζόντιες το Γεωγραφικό Πλάτος. Στο περιθώριο του χάρτη αναγράφεται η αρίθμηση των γραμμών που μας βοηθούν να καθορίσουμε το σημείο πάνω στο χάρτη το λεγόμενο ΣΤΙΓΜΑ του σημείου. Για να καθορίσουμε το στίγμα ενός σημείου παίρνουμε την πρώτη κατακόρυφη γραμμή προς τα αριστερά και διαβάζουμε τον αριθμό που αναφέρει. Για μεγαλύτερη ακρίβεια χωρίζουμε το τετραγωνάκι του αριθμού σε δέκατα και έτσι δημιουργείτε ένας τριψήφιος αριθμός που τα 2 πρώτα ψηφία δείχνουν την κατακόρυφη γραμμή και το τρίτο την εκτίμηση μας σε δέκατα. Το ίδιο κάνουμε και με την οριζόντια γραμμή που είναι κάτω από το σημείο που θέλουμε. Έτσι οι δύο αριθμοί ορίζουν το στίγμα ενός σημείου.
23 Όπως φαίνεται στο χάρτη απεικονίζεται το σημείο 377659
24 Πυξίδα Πυξίδα ονομάζουμε το όργανο που έχει μια μαγνητική βελόνα που δείχνει πάντα το βορρά. Εκτός από τη βελόνα στην πυξίδα υπάρχει ένας δίσκος όπου φαίνονται τα νούμερα από 0 μέχρι 360. Τα νούμερα αυτά υποδηλώνουν μια κατεύθυνση σε σχέση με τον άξονα βορρά - νότου και μετρούνται σε μοίρες π.χ. το 0 ή Ν είναι ο βορράς, το 90 ή Ε η ανατολή, το 180 ή S ο νότος και το 270 ή W η δύση. Προσανατολισμός χάρτη με την πυξίδα μας Για να είναι ένας χάρτης χρήσιμος πρώτα από όλα πρέπει να είναι.απλώνουμε τον χάρτη μας σε μια επίπεδη επιφάνεια με τέτοιο τρόπο ώστε ο δείκτης κατεύθυνσης (Ν) του ανεμολογίου μας να συμπέσει με μια από τις κάθετες γραμμές του χάρτη μας. Γυρίζουμε ολόκληρο τον χάρτη μαζί με την πυξίδα μέχρι να συμπέσει και η μαγνητική βελόνας μας με τα πιο πάνω. Όταν συμβούν αυτά ο χάρτης μας είναι προσανατολισμένος.
25 Αζιμούθιο Τι είναι αζιμούθιο Αζιμούθιο ονομάζουμε την γωνιά που σχηματίζουν η διεύθυνση του βορρά και η διεύθυνση που βλέπουμε ένα σημείο που εκφράζεται σε μοίρες. Δηλαδή με πιο απλά λόγια αζιμούθιο είναι η γωνιά που σχηματίζει ο Βορράς με ένα απομακρυσμένο αντικείμενο μας. Πως βρίσκουμε το αζιμούθιο Ας υποθέσουμε ότι μας δίνεται ένα αζιμούθιο 90ο. Γυρίζουμε το ανεμολόγιο μας ώστε η βάση του δείκτη κατευθύνσεως να δείχνει 90ο. Κρατώντας την πυξίδα οριζόντια μέσα στην παλάμη μας γυρίζοντας ολόκληρο το σώμα μας μέχρι ότου η μαγνητική βελόνη να συμπέσει με το βορρά του ανεμολογίου. Η κατεύθυνση που δείχνει ο δείκτης είναι η πορεία που πρέπει να ακολουθήσουμε.
26 Αντίσκηνο Τύπου Α Στο πρώτο στάδιο ξεδιπλώνουμε την σκηνή και την απλώνουμε με τον ουρανό (τέντα)από κάτω και από πάνω της την κυρίως σκηνή. Στη συνέχεια τοποθετούμε τους οριζόντιους και τους κάθετους ορθοστάτες. Στο δεύτερο στάδιο διπλώνουμε την σκηνή κατά μήκος των οριζόντιων ορθοστατών και τοποθετούμε τις κορωνίδες(είναι τα σχοινιά που κρατούν μπρος και πίσω τη σκηνή). Οι πλαϊνοί πάσσαλοι μπαίνουν σε 2 παράλληλες γραμμές σε απόσταση 80 εκ. επί τις ραφές της σκηνής.
27 Στο τρίτο στάδιο σηκώνουμε την σκηνή και τοποθετούμε τους υπόλοιπους πάσσαλους. Τέλος αφού κλείσουμε τις εισόδους τεντώνουμε τα σχοινιά.
28 Σήματα δια Βραχιόνων Αλφάβητο
29 Αριθμοί
30 Διεθνές Αλφάβητο σε Μορς
31 Φωτιά Άναμμα Φωτιάς Η φωτιά στο ύπαιθρο και lιδιαίτερα στο δάσος είναι πολύ επικίνδυνο πράγμα. Επειδή τα τελευταία χρόνια τα δάση μας έπαθαν μεγάλη φθορά από πυρκαγιές, υπάρχουν αυστηρές διατάξεις για το άναμμα φωτιάς στο ύπαιθρο. Οι Πρόσκοποι ήταν πάντοτε προσεκτικοί στο άναμμα της φωτιάς και έπαιρναν όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις αλλά τώρα πρέπει να συμμορφώνονται και με τις εντολές των κατά τόπους Δασαρχείων και σχετικών Υπηρεσιών. Το άναμμα της φωτιάς απαγορεύεται όλο το χρόνο στους ΕΘνικούς Δρυμούς, καθώς και στο ύπαιθρο γενικά τους Θερινούς μήνες. Επιτρέπεται μόνο σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους από τα Δασαρχεία. Όταν λοιπόν μπορείς ν' ανάψεις φωτιά πάρε διπλάσιες προφυλάξεις. Για ατομικό η ενωμοτιακό μαγείρεμα υπάρχουν και συσκευές υγραερίου (γαζάκια). Παρακάτω Θα μάθεις πώς μπορείς ν' ανάβεις φωτιά, αλλά και πώς Θα προφυλαχθείς εσύ απ' αυτήν, προφυλάσσοντας έτσι και τους άλλους. Πριν ανάψεις φωτιά Φρόντισε το σημείο που Θα ανάψεις φωτιά να μην είναι κοντά σε: Θάμνους η κάτω από δέντρα. Καθάρισε καλά το χώρο, σε διάμετρο 6μ., γύρω από το σημείο που Θα ανάψεις φωτιά, από ξερά κλαδιά, πευκοβελόνες, πουρνάρια και ότι μπορεί να πάρει φωτιά. Συγκέντρωσε: όλα τα ξύλα που σου χρειάζονται για τη φωτιά και τακτοποίησέ τα κοντά σου. Μάζεψε: όσα ξύλα σου χρειάζονται πραγματικά, ούτε: λιγότερα ούτε περισσότερα. Φρόντισε: να υπάρχει πάντα ένα δοχείο με νερό η χώμα κοντά στο σημείο της φωτιάς. Διαπίστωσε: από που φυσάει ο αέρας, έτσι ώστε να αερίζεται σωστά η φωτιά σου. Αν φυσάει δυνατά απέφυγε να ανάψεις φωτιά.
32 Προσάναμμα Για να ανάψεις τη φωτιά σου, καλό είναι να μεταχειρισθείς για προσάναμμα πούσι (ξερές βελόνες από πεύκα), η ξερά λεπτά κλαδάκια, η ξερά κουκουνάρια. Τα ξερά κλαδιά που βρίσκονται στο κατώτερο μέρος των δένδρων είναι καλύτερα απ' αυτά που είναι πεσμένα χάμω. Αφού μαζευτούν τα ξύλα και κοπούν, τότε: τα χωρίζεις σε: διαφορετικές στοίβες από χονδρά και λεπτότερα κομμάτια. Αφού ετοιμάσεις το προσάναμμα, παίρνεις ένα κλαδί με διχάλα, μήκους 15 εκ. το χώνεις μέσα στη γη πλαγιαστό αφήνοντας τη διχάλα απ' έξω (σχ.1) τοποθέτησε το προσάναμμα γύρω από το ξυλάκι με την διχάλα (σχ.2) μετά βάλε ένα σπίρτο η ένα αναμμένο χαρτί κάτω από το προσάναμμα (σχ3). Με αυτό το τρόπο εξασφαλίζεις επαρκή αερισμό για να ανάψει η φωτιά σου. Όταν ανάψει καλά το προσάναμμα, άρχισε να βάζεις πιο χοντρά ξύλο. Μην βάζεις, μαζεμένα πολλά κλαδιά και ξύλα στη φωτιά γιατί έτσι Θα την "μπουκώσεις" δηλαδήn δεν Θα παίρνει αέρα και Θα σβnσει n αν είναι πολύ ισχυρήn Θα χάσεις τον έλεγχό της. Ένα άλλο είδος προσανάμματος είναι ο "σκαντζόχοιρος" δηλαδή ένα ξύλο γεμάτο εγκοπές που το τοποθετούμε στη γη (σχ4). Ποτέ και για κανένα λόγο μην αφnσεις τη φωτιά να καιει χωρίς να βρίσκεσαι εσύ n κάποιος άλλος να την παρακολουθεί
33 Είδη ξύλων Επέλεξε τα κατάλληλα ξύλα για σωστήn καύση και συντήρηση της φωτιάς ΕΛΙΑ: Ζωηρήn λευκήn φλόγα. Πολύ καλή Θράκα. Λίγος καπνός. ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ: (ΔΡΥΣ) Καίγεται αργά. Καλήn Θράκα. ΠΟΥΡΝΑΡΙ: Καίγεται αργά. Καλήn Θράκα. ΚΑΡΥΔΙΑ: Ζωηρήn φλόγα. Καλήn Θράκα. ΟΞΥΑ: Καλή φλόγα. Καλή θράκα. ΙΤΙΑ: Φωτεινήn φλόγα: Καίγεται γρήγορα. ΕΛΑΤΟ: Φωτεινήn φλόγα. Ανάβει γρήγορα - Μικρή διάρκεια. ΠΕΥΚΟ: Ζωηρή φλόγα - Θερμαντικότητα - Πολύ μικρή διάρκεια - Δαδί. ΓΚΟΡΤΖΙΑ: Καίγεται γρήγορα. Μικρή διάρκεια Θράκας. ΚΑΣΤΑΝΙΑ: Λίγη Θερμότητα - Σπινθηρίζει - τριζοβολάει. ΛΕΥΚΑ: Όχι πολύ κατάλληλο καύσιμο. ΠΛΑΤΑΝΟΣ: Λίγη Θερμότητα - Σπινθηρίζει - Τριζοβολάει. Σβήσιμο φωτιάς Για να σβήσεις τη φωτιά σου, μη ρίχνεις το νερό που έχεις όλο μαζί, γιατί έτσι γίνεται ατμός και δημιουργεί ρεύμα αέρα, που μπορεί να τονώσει τη φωτιά. Ρίξε το νερό χούφτα-χούφτα (σχ.1) Η ύστερα σκόρπισε τα αποκαΐδια (σχ.2) και ξανάριξε νερό μέχρι να είσαι σίγουρος, ότι η φωτιά έσβησε(σχ.3).για πιο σίγουρα σκέπασε την και με χώμα. Πρόσεξε όμως πριν φύγεις να έχει σβήσει και η τελευταία σπίθα.
34 ΕΙΔΗ ΦΩΤΙΑΣ Όπως Θα δεις παρακάτω υπάρχουν πέντε είδη φωτιάς, όπου την κάθε μια μπορείς να την xχρησιμοποιήσεις, ανάλογα τον καιρό n ανάλογα αν Θες να μαγειρέψειςn απλώς να ζεσταθείς. Πάντα έχοντας στο νου τους κανόνες ασφάλειας. Φωτιά άστρου: Για να διατηρήσεις φωτιά για μαγείρευα μπορείς να πάρεις λίγη Θράκα και να βάλεις τέσσερα μεγάλα ξύλα και ενδιάμεσα μικρότερα, σε σχήμα άστρου, ώστε κάθε άκρη να αγγίζει τη Θράκα. Μια τέτοια φωτιά δεν σβήνει, αρκεί να σπρώχνει ς την άκρη των ξύλων, από καιρό σε καιρό, πρός το κέντρο. Αυτή η φωτιά έχει και πλεονέκτημα να μην φαίνεται από πολύ μακριά και να μην κάνει πολύ καπνό. Αν Θέλεις να διατηρήσεις τη φωτιά ως το πρωί, Θα σκεπάσεις τη Θράκα με στάχτη και την άλλη μέρα δεν Θα έχεις παρά να την φυσήξεις για να ξανανάψει. Αυτό φυσικά γίνεται όταν το βράδυ δεν έχει βρόχοι, αλλά ποτέ μην προσπαθήσεις να την διατηρήσεις σε απροστάτευτο χώρο ή όταν έχει αέρα, γιατί είναι επικίνδυνο.
35 Φωτιά αμερικάνικη: Η φωτιά αυτί είναι κατάλληλη για μαγείρεμα. Στήνεις μέσα στο χώμα, σε γωνία, δύο γερά ξύλα παράλληλα μεταξύ τους σε απόσταση 70 εκ. -Ύστερα τοποθετείς ξύλα 1 μ. μήκους το ένα πάνω στο άλλο, που Θα στηρίζονται πάνω στα δύο ξύλα, που έστησες πάνω στο χώμα, σχηματίζοντας έτσι ένα κλειστό μικρό φράχτη. Με τρία άλλα ξύλα σχηματίζεις ένα τετράγωνο πάνω στο έδαφος και μέσα σε αυτό ανάβει ς τη φωτιά. Πρέπει να προσέξει ς, η κλίση την ξύλων, που στήνεις στο χώμα, να είναι προς το μέρος που κατευθύνεται ο άνεμος. Η φωτιά αυτί δίνει μεγάλη Θερμότητα. Οι παραπάνω διαστάσεις είναι για να πάρεις μια ιδέα μόνο. Πρέπει να κανονίσεις τις διαστάσεις ανάλογα με το τι πρόκειται να κάνεις με τη φωτιά αυτί και τα ξύλα που διαθέτεις. Φωτιά κυνηγού: Τοποθετείς παράλληλα δύο χοντρά και μακριά κούτσουρα. Στο κενό που σχηματίζεται, ανάμεσα στα δύο κούτσουρα, ανάβεις τη φωτιά. Μπορείς να κάνεις το ίδιο με δύο τοιχάκια που Θα σχηματίσεις με πέτρες. Προσοχή τα κούτσουρα να είναι παράλληλα προς τον άνεμο.
36 Φωτιά χαντακιού: Σκάβεις ένα χαντάκι και καθαρίζεις όλα τα γύρω ξερά χόρτα. Στρώνει ς όλη την επιφάνεια, μέσα στο χαντάκι, με μικρές πέτρες. Στην επιφάνεια της γης τοποθετείς παράλληλα και κάθετα προς το χαντάκι δύο-τρία χοντρά και μακρουλά ξύλα. Τα ξύλα αυτά, καθώς καίγονται στη μέση, λυγίζουν και πέφτουν μέσα στο χαντάκι και το γεμίζουν με μια καλή Θράκα που είναι κατάλληλη για ατομικό μαγείρεμα. Μια τέτοια φωτιά δεν είναι κατάλληλη για να γίνει σε σκληρή η υγρή γη, είναι όμως κατάλληλη όταν φυσάει δυνατός άνεμος. Το χαντάκι πρέπει να είναι παράλληλο με τον αέρα. Πυραμίδα: Είναι η φωτιά που συνήθως χρησιμοποιούμε για την πυρά στην κατασκήνωση. Στο κέντρο υπάρχει ένας κώνος από κλαδιά με μέτριο πάχος και φυσικά, από κάτω τους το προσάναμμα με άνοιγμα από τη μεριά που φυσά ο αέρας. Γύρω από αυτά υψώνει ς μια πυραμίδα από κούτσουρα που διαδοχικά είναι κοντύτερα. Ένα είδος πυραμίδας μπορείς να στήσεις όταν Θες να έχεις καλή Θράκα. Τα ξύλα στην περίπτωση αυτή συμπληρώνουν το ένα δίπλα στο άλλο το κάθε επίπεδο μέχρι την κορφή. Έτσι τα ξύλα καίγονται όλα μαζί δημιουργώντας μεγάλη Θράκα. Με τέτοια Θράκα μπορείς να μαγειρέψεις χωρίς τη φλόγα που μαυρίζει τα σκεύη.
37 Σύννεφα Ένας πρόσκοπος, θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζει τους διάφορους τύπους συννέφων και, με βάση τις γνώσεις του αυτές, να προβαίνει σε βασικές προβλέψεις σχετικά με την εξέλιξη του καιρού. ιδιαίτερα κατά τις επόμενες ώρες. Τα σύννεφα δημιουργούνται σε διάφορα ύψη, μέσα στην ατμόσφαιρα, μέχρι τα 12.000 μέτρα και αποτελούνται από υδροσταγονίδια ή παγοκρυστάλλους. Ανάλογα με το ύψος που ευρίσκονται ή εκτείνονται, διακρίνονται σε τέσσερις Βασικές κατηγορίες: Στρώματα (stratus) που αποτελούνται από ομοιόμορφες στοιβάδες που ευρίσκονται σπάνια σε ύψος μεγαλύτερο από 1.000 μέτρα. Περιγράφονται ως «ανυψωμένη ομίχλη», δεν έχουν ιδιάζουσα μορφή και θεωρούνται σαν «νυκτερινά σύννεφα», επειδή οφείλουν τη δημιουργία τους στην Βραδινή υγρασία. Σωρείτες (Comulus) με τη Βάση τους να ευρίσκεται περίπου στα 1.500 μέτρα. Είναι παχιά σύννεφα που έχουν οριζόντια Βάση και προεξοχές στο πάνω μέρος τους. Όταν ο ήλιος είναι απέναντί τους, η επιφάνειά τους είναι λαμπερή (πιο λαμπερή από την περιφέρειά τους) όταν όμως είναι από πίσω τους, φαίνονται σκοτεινά και η περιφέρειά τους λάμπει..
38 Θύσανοι (Gίπus) σε ύψος 7.000-9.000 μέτρων. Είναι λεπτά σύννεφα που μοιάζουν με φτερά. Συνήθως αποτελούνται από μικρά χιονοκρύσταλλα και όχι από σταγόνες νερού. Οι θύσανοι προμηνύουν καλό καιρό, αλλά με πιθανότητα μεταβολής. Μελανίτες (Nimbus) ευρίσκονται σε ύψος 60 μέχρι 600 μέτρων. Έχουν χρώμα σκοτεινό και παχύ στρώμα χωρίς χαρακτηριστικό σχήμα. Είναι συνήθως το σύννεφο της βροχής. Από τον συνδυασμό των τεσσάρων αυτών τύπων συννέφων, δημιουργούνται έξι άλλοι τύποι: Τα Θυσανοστρώματα, οι Θυσανοσωρείτες, οι Υψισωρείτες, τα Υψιστρώματα, οι Στρωματοσωρείτες και οι Σωρειτομελανίτες
39 Πρακτικές Γνώσεις για Πρόγνωσή των Καιρικών Συνθnκών Ένας καλός Πρόσκοπος θα πρέπει να είναι σε θέση με διάφορες παρατηρήσεις να προβλέπει πιθανές μεταβολές στον καιρό, έτσι που να παίρνει έγκαιρα τα απαραίτnτα μέτρα προστασίας Ο καιρός θα επιδεινωθεί αν: Αν το φεγγάρι ή ο ήλιος έχουν κύκλο γύρω τους, Τα χελιδόνια πετούν σε χαμηλό ύψος, Οι μέλισσες το πρωί δεν απομακρύνονται από τις κυψέλες τους, Τα αστέρια λάμπουν έντονα. Βελτίωση του καιρού αναμένεται αν: Ο ήλιος ανατέλλει χωρίς να υπάρχουν σύννεφα στην ανατολή. Οι μέλισσες το πρωί βγαίνουν και απομακρύνονται από τις κυψέλες τους. Τα χαμηλά σύννεφα αρχίζουν να ανυψώνονται.
40 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
41 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
42 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
43 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
44 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
45 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ