ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ FLAVIA PALANZA DIRECTOR, FACILITY FOR EURO- MEDITERRANEAN INVESTMENT AND PARTNERSHIP (FEMP), EUROPEAN INVESTMENT BANK, LUXEMBOURG TO THE SECOND GREEK EU PRESIDENCY CONFERENCE «Europe and the Arab World: Strengthening political, business and investment ties» ΤΡΙΤΗ 6 ΜΑΪΟΥ 2014
ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ FLAVIA PALANZA DIRECTOR, FACILITY FOR EURO-MEDITERRANEAN INVESTMENT AND PARTNERSHIP (FEMP), EUROPEAN INVESTMENT BANK, LUXEMBOURG TO THE SECOND GREEK EU PRESIDENCY CONFERENCE «Europe and the Arab World: Strengthening political, business and investment ties» ΤΡΙΤΗ 6 ΜΑΪΟΥ 2014 Καλημέρα σε όλους, σας ευχαριστώ πάρα πολύ και ιδιαίτερα τον προηγούμενο ομιλητή και βέβαια θα ήθελα να ευχαριστήσω τον John για τα καλά του λόγια. Θα ήθελα να σας πω τι είναι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και τι κάνουμε στη Μεσόγειο, ιδιαίτερα στη νότια ακτή της Μεσογείου. Όπως ειπώθηκε, είμαστε μια τράπεζα επενδύσεων, αλλά είμαστε μια δημόσια τράπεζα, είμαστε η τράπεζα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ως τέτοια είμαστε εδώ για να υιοθετήσουμε την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάπτυξη των κρατών-μελών και των χωρών που συνεργάζονται με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Ευρώπη είμαστε μια πολύ μεγάλη τράπεζα, ο κύκλος εργασιών μας είναι περίπου 70 δισεκατομμύρια και συμμετέχουμε σε κατασκευαστικά projects με στόχο να αυξήσουμε τον αντίκτυπο στις οικονομίες των χωρών.
Δε θέλουμε να μεγιστοποιήσουμε το κέρδος μας, είμαστε μη κερδοσκοπικός οργανισμός, έχουμε βέβαια ένα πλεόνασμα, αλλά θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι τους πόρους που δανείζουμε το κάνουμε για να βελτιώσουμε τις συνθήκες ζωής στη συγκεκριμένη χώρα που επενδύουμε. Είμαστε λοιπόν μία τράπεζα επενδύσεων και είμαστε υπερήφανοι που μπορούμε να δώσουμε στους δανειζόμενους καλές συνθήκες αποπληρωμής των δανείων τους. Στη Μέση Ανατολή και στη Βόρειο Αφρική λειτουργούμε όπως και στην Ευρώπη, υιοθετώντας και εφαρμόζοντας την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και κάτι περισσότερο. Είμαι Διευθύντρια του FEMIC που είναι ο φορέας για τις ευρωμεσογειακές επενδύσεις και τις συμπράξεις, δηλαδή λειτουργούμε ως ένα φόρουμ όπου έχουμε εκπροσώπους από το νότο των ευρωπαϊκών χωρών και των περιοχών της Μέσης Ανατολής και προσπαθούμε να συζητήσουμε τι θέλουν οι εταίροι μας ως χώρες να επενδύσουμε για να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Πριν από λίγο καιρό οι Υπουργοί των χωρών της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής καθώς και οι Υπουργοί των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνευρέθησαν και αποφάσισαν τι projects θα μπορούσαν να υλοποιηθούν για τα επόμενα εφτά χρόνια και τα κονδύλια αυτά θα διανεμηθούν σε διαφορετικούς τομείς και μιλήσαμε επίσης και για τη χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα, δηλαδή των μεγάλων επιχειρήσεων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Θα ήθελα τώρα να επικεντρωθώ σε αυτό που ονομάζουμε χρηματοδότηση project μεγάλης κλίμακας ή υποδομών. Οι υποδομές και αυτό ανακοινώθηκε επίσημα στη διυπουργική συνάντηση είναι σημαντικά ως προϋπόθεση για οικονομική ανάπτυξη, για ανάπτυξη και για εισροή ξένων κεφαλαίων. Οι ανάγκες σε υποδομές στην ευρύτερη περιοχή είναι τεράστιες, αυτές οι χώρες χρειάζονται επενδύσεις σε υποδομές αξίας 23 δισεκατομμυρίων ευρώ που θα αντιπροσωπεύουν το 4% του ΑΕΠ τους, πως χρηματοδοτούνται όμως αυτά τα projects υποδομών; 2
Υπάρχουν δύο βασικά ζητήματα εδώ, της φυσικής ικανότητας το νούμερο ένα, πως μπορούν να απορροφήσουν τα κονδύλια για να υλοποιήσουν αυτά τα projects, για να τα επικαιροποιήσουν, να τα οριστικοποιήσουν, να δουν ποιες είναι οι προτεραιότητές τους, να κάνουν τα έργα και δεύτερον υπάρχει η πρόκληση για το πώς θα χρηματοδοτηθούν από τη στιγμή που θα υλοποιηθούν. Ο δημόσιος τομέας αυτών των χωρών κυρίως έχει πάρα πολλές προκλήσεις όσον αφορά τις επενδύσεις, τις τρέχουσες συναλλαγές και συνήθως προβαίνουν σε περικοπές των δημόσιων δαπανών. Οι τράπεζές τους επίσης λειτουργούν ως τράπεζες μικροκαταθετών και δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν μεγάλα projects. Άρα βάσει της στρατηγικής μας θα ήθελα να σας πω πως σκεφτόμαστε ότι μπορούμε να την υλοποιήσουμε. Όπως σας είπα έχουμε δεσμεύσει 10 δισεκατομμύρια για τα επόμενα εφτά χρόνια, τα μαθηματικά βέβαια είναι πολύ εύκολο να τα κάνει κανείς. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να διασφαλίσουμε ότι τα projects είναι projects προτεραιότητας κι αυτό δεν είναι πολύ εύκολο, γιατί οι χώρες έχουν τα δικά τους επενδυτικά πλάνα, ξέρουν ποιες είναι οι ανάγκες τους, έχουν τις αποστολές τους, αλλά από τις σκέψεις ως την κατασκευή ενός εργοστασίου παραγωγής ενέργειας ο δρόμος είναι πάρα πολύ μεγάλος. Οπότε χρειαζόμαστε προτεραιότητες, πρέπει να εδραιώσουμε ποια είναι τα σωστά πράγματα που πρέπει να γίνουν, είναι σημαντικό να ορίσουμε ποιες είναι οι διαστάσεις του έργου, ποιες είναι οι διαφορετικές τεχνολογίες που θα χρησιμοποιούν, ποια είναι η πιο οικονομική και πιο ευπροσάρμοστη τεχνολογία. Επίσης θα πρέπει να διασφαλίσουμε κι αυτό είναι σημαντικό, ότι το project βρίσκεται στις σωστές του διαστάσεις και ότι θα ανταποκριθεί στη ζήτηση, οπότε υπάρχουν μελέτες βιωσιμότητας, οι οποίες δεν είναι πολύ εύκολο να πραγματοποιηθούν γιατί πρέπει να έχουν δύο πράγματα: Πρέπει να είναι μελέτες που να πείθουν την κοινότητα των «χορηγών» εντός εισαγωγικών που είναι οι τράπεζες, ότι αυτό το project είναι βιώσιμο. 3
Και όλοι έχουμε τα προαπαιτούμενα, εμείς ας πούμε ενδιαφερόμαστε για ζητήματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική πτυχή, πως δηλαδή τα διάφορα projects αν για παράδειγμα υπάρχουν άνθρωποι που θα πρέπει να αποζημιωθούν για την εκχώρηση της γης τους. Είναι λοιπόν πράγματα που πρέπει να έχουν αποσαφηνιστεί από τη στιγμή που ζητάμε χρηματοδότηση από δωρητές ή χορηγούς. Στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχουμε αναπτύξει μια τομεακή προσέγγιση, όπου έχουμε συγκεράσει μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή διάφορα επιδόματα, διάφορα κονδύλια για τις μελέτες βιωσιμότητας και στην τράπεζα έχουμε εμπειρογνώμονες Μηχανικούς, Οικονομολόγους κι εγώ ήμουν Οικονομολόγος όταν ήμουν νέα και συναποφασίζουμε έτσι ώστε να μπορέσουμε να παρέχουμε συμβουλευτική και καθοδήγηση όσον αφορά τις μελέτες βιωσιμότητας και για να διασφαλίσουμε ότι οι τελικές μελέτες είναι ολοκληρωμένες και ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των δωρητών ή χορηγών. Αυτό που αρχίσαμε τώρα στον τομέα των μεταφορών, πρόκειται να αναπτύξουμε τους ίδιους μηχανισμούς για τον τομέα των υδάτων και των ανανεώσιμων, αλλά δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλα αυτά μόνοι μας και θα ήθελα να κάνω μία έκκληση εδώ: Χρειαζόμαστε περισσότερη συνεργασία εδώ από τις χώρες του Κόλπου και από τις ευρωπαϊκές χώρες, που θα πρέπει να συνεργαστούν με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Αποκατάστασης και Ανασυγκρότησης. Χρειαζόμαστε λοιπόν τη συνδρομή των χωρών του Κόλπου και είναι σημαντικό να μπορούμε να βρούμε κοινούς πόρους, άρα όπως σας είπα προηγουμένως χρειαζόμαστε προτεραιότητα των projects και από τη στιγμή που δίνουμε τις προτεραιότητες ψάχνουμε να δούμε μετά που θα βρούμε τη χρηματοδότηση. Και εδώ το ερώτημα είναι "που θα βρούμε τους πόρους και πως θα διασφαλίσουμε ότι το κόστος ελαχιστοποιείται" και ξανά θα ήθελα να επαναλάβω την έκκληση για συνεργασία από όλους όσους ενδιαφέρονται για επιτυχή ανάπτυξη των αραβικών χωρών. 4
Οι επενδύσεις αυτές κοστίζουν και επιδιώκουν κυρίως την κρατική δαπάνη, αλλά χρειαζόμαστε μια βελτιστοποίηση των συνθηκών επενδύσεων, χρειαζόμαστε επενδύσεις από διαφορετικούς πόρους και αυτό είναι σημαντικό για να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε τα projects. Οι ολοκληρωμένες μελέτες μας βοηθούν να δούμε όλες τις πτυχές, ακόμα και το κόστος διαχείρισης του έργου. Όταν έχουμε μια ολοκληρωμένη μελέτη, μπορούμε λοιπόν να βρούμε τους πόρους, να τους διοχετεύσουμε ανάλογα με τη φύση του project, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων μπορεί να συμβάλλει με το 25% του συνολικού κόστους του project και μπορούμε να συνεργαστούμε με άλλους δωρητές όπως και το κάνουμε με την Ισλαμική Τράπεζα Ανάπτυξης και προσπαθούμε να συγκεράσουμε τους πόρους μας σε διαφορετικά projects, συνεργαζόμαστε επίσης με όλους όσους έχουν νόμιμο συμφέρον. Τα 3 δισεκατομμύρια ετησίως όπως ανέφερα είναι πάρα πολλά και παρ όλες τις συνεργασίες που συνάπτουμε τα χρήματα αυτά δεν είναι εύκολο να βρεθούν, οπότε πρέπει να φέρουμε μαζί μας και τον ιδιωτικό τομέα. Αλλά για να προσελκύσουμε τον ιδιωτικό τομέα χρειάζεται δουλειά από την πλευρά μας, γιατί ο ιδιωτικός τομέας δε θέλει να ρισκάρει τόσο πολύ και θέλει να βελτιστοποιήσει τις απολαβές του, τα κέρδη του γι αυτό βρίσκεται και ο ιδιωτικός τομέας. Οι χώρες-αποδέκτες πρέπει να μπορούν να παρουσιάσουν στον ιδιωτικό τομέα ένα περιβάλλον το οποίο να βοηθάει τις επενδύσεις, που θα είναι ένα περιβάλλον με όσο το δυνατόν λιγότερους κινδύνους, με μια νομοθετική δομή και οργανισμούς και θεσμούς που θα διευκολύνουν τις ιδιωτικές επενδύσεις. Από την πλευρά μας μπορούμε να φέρουμε τον ιδιωτικό τομέα σε επαφή με μας και να τον κάνουμε να νοιώσει άνετα εξ αιτίας της εμπειρίας και της γνώσης που έχουμε σε τέτοιου είδους projects σε αυτές τις περιοχές. Η συνδρομή βέβαια του ιδιωτικού τομέα είναι ακριβή και τα ΣΔΙΤ είναι προγράμματα τα οποία πρέπει να μπορεί να συμμετέχει ο ιδιωτικός τομέας και θα πρέπει να είναι δομημένα έτσι ώστε να διευκολύνουν τον ιδιωτικό τομέα υπό αυτή την έννοια της συνεργασίας μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. 5
Είναι επίσης σημαντικό οι χώρες αυτές να αποκτούν δεξιότητες διαπραγμάτευσης, να μπορούν να διαπραγματευτούν τα διάφορα projects, όπως πρόσφατα έχει συμβεί σε projects που αφορούν τον ενεργειακό τομέα, οπότε οι χώρες αυτές πρέπει να έχουν τέτοιες δεξιότητες διαπραγμάτευσης έτσι ώστε να μεγιστοποιούν τα οφέλη από τις επενδύσεις αυτές που θα πραγματοποιηθούν είτε από το δημόσιο είτε από τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Έχουμε προγράμματα να στηρίξουμε τις χώρες στα ΣΔΙΤ και να τους δώσουμε την τεχνογνωσία της διαπραγμάτευσης της συμφωνίας με τον ιδιωτικό τομέα, έχουμε προγράμματα χρηματοδότησης ιδιωτικών επενδύσεων και να συνοδεύσουμε τον ιδιωτικό τομέα. Θα ήθελα να ολοκληρώσω δίνοντάς σας ένα τελικό παράδειγμα από την Ιορδανία. Το project που αναφέρομαι είναι το πρώτο μεγάλο αιολικό πάρκο στην Ιορδανία, το οποίο είναι στην περιοχή Ταφίλα, εγκαινιάστηκε την προηγούμενη εβδομάδα, χρηματοδοτήθηκε από ευρωπαϊκές επενδύσεις και κρατικές επενδύσεις ιδιωτικές και παρείχαμε και συμβουλευτικές υπηρεσίες στις Ιορδανικές Αρχές, για να τους δώσουμε τη δυνατότητα να αναπτύξουν το δικό τους νομικό και θεσμικό πλαίσιο για να καταστεί αυτό το project εφικτό. Αυτά βέβαια όλα έγιναν στο πλαίσιο ότι η Ιορδανία έπρεπε να αυξήσει το ποσοστό της σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Και θα ήθελα να ολοκληρώσω ευχαριστώντας τον οργανωτή αυτής της συνάντησης και ζητώντας μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ της ευρωπαϊκής πλευράς και της αραβικής πλευράς, γιατί πιστεύω μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να βελτιστοποιήσουμε τους πόρους που χρειαζόμαστε και να βοηθήσουμε τις φίλες χώρες στη Μέση Ανατολή για να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις ανάπτυξής τους. Και φυσικά είμαστε έτοιμοι να κάνουμε οτιδήποτε στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για να βοηθήσουμε τη χρηματοδότηση των έργων που σχεδιάζουν, σας ευχαριστώ πάρα πολύ. 6