THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ALVARO PEREIRA DIRECTOR OF COUNTRY STUDIES, ECONOMICS DEPARTMENT, OECD

Transcript

1 THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ALVARO PEREIRA DIRECTOR OF COUNTRY STUDIES, ECONOMICS DEPARTMENT, OECD TO THE 20 th ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE EUROPE: SHAKEN AND STIRRED? GREECE: A SKILFUL ACORBAT? ΤΕΤΑΡΤΗ 22 ΙΟΥΝΙΟΥ

2 THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ALVARO PEREIRA DIRECTOR OF COUNTRY STUDIES, ECONOMICS DEPARTMENT, OECD TO THE 20 th ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE EUROPE: SHAKEN AND STIRRED? GREECE: A SKILFUL ACORBAT? ΤΕΤΑΡΤΗ 22 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 Νομίζω ότι το κλειδί βρίσκεται στην ιδιοκτησία και στην υλοποίηση, όπως είπαν και οι προηγούμενοι. Από τις γνώσεις μου στα πλαίσια του ΟΟΣΑ και καθώς ήμουνα και υπεύθυνος στο Υπουργείο Εργασίας στην Πορτογαλία, θα ήθελα να μιλήσω για την εμπειρία μου. Ξεκάθαρα πιστεύω ότι η υλοποίηση είναι η λέξη κλειδί για την αξιοπιστία. Εάν δούμε τα νούμερα και τα νούμερα του ΔΝΤ, το 30% των μέτρων στα πρώτα προγράμματα δεν υλοποιήθηκαν στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι η δέσμευση από την πλευρά της κυβέρνησης είναι πάρα πολύ σημαντική. Συμφωνώ με τον υπουργό. Επίσης η ιδιοκτησία να θυμάστε ότι αυτό το πρόγραμμα δεν είναι ένα πρόγραμμα που έρχεται από την τρόικα, αλλά όπως μάθαμε στην Πορτογαλία είναι ένα πρόγραμμα που έπρεπε εμείς οι ίδιοι να εκπονήσουμε και να υλοποιήσουμε. Καμία τρόικα στον κόσμο δεν μπορεί να επιβάλει τις μεταρρυθμίσεις, ακόμα και εάν υποκριθούμε ότι κάποιος άλλος τις επιβάλει. Εμείς πρέπει να τις υλοποιήσουμε και όλα αυτά είναι θέμα διοίκησης για την υλοποίηση αυτών. 2

3 Στην Πορτογαλία θεωρήσαμε ότι ήμαστε εμείς υπεύθυνοι γι αυτά που κάναμε και όχι η τρόικα και πιστεύω ότι οι προτάσεις της τρόικας για τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά των προϊόντων ήταν πάρα πολύ σωστές, όπως έγιναν, όπως παρουσιάστηκαν και εδώ στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι όταν πρωτοξεκίνησαν τα προγράμματα, όλοι επικεντρώθηκαν στη δημοσιονομική προσαρμογή, γιατί ίσως κανένας ακόμα δεν ήταν έτοιμος για νέες προσεγγίσεις. Ίσως και το ΔΝΤ να μην ήταν έτοιμο για τέτοιες προσεγγίσεις. Από την εμπειρία μου στον ΟΟΣΑ λοιπόν πιστεύω ότι κατά την διάρκεια του προγράμματος, τον σχεδιασμό του δηλαδή, πρέπει να θέσουμε διαρθρωτικές αλλαγές και πιστεύω ότι καθώς περνάει ο χρόνος και αναμορφώνεται το πρόγραμμα γινόμαστε και εμείς πιο ώριμοι, πιο σοφοί. Βλέπουμε τι πρέπει να γίνει και μπορούμε να δούμε τι πρέπει να ακολουθήσει για να ολοκληρώσουμε. Και θα πρέπει κάθε φορά να σκεφτόμαστε τι χρειαζόμαστε όλοι μας, τι πρέπει να κάνουμε. Η ιδιοκτησία είναι κάτι πολύ σημαντικό. Τι πρέπει να υπερκεράσουμε ως εμπόδια για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε. Άρα πρέπει να σκεφτόμαστε ότι τα προγράμματα δεν προέρχονται από την τρόικα, αλλά είναι για εμάς τους ίδιους. Και επίσης είναι σημαντικό, γιατί πιστεύω ότι όταν σε λιτότητα προβαίνεις σε μεταρρυθμίσεις, είναι δύσκολα τα πράγματα, γιατί δεν μπορείς να πεις ότι ωραία κάνω μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, ή στην αγορά. Οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν γιατί βιώνουν λιτότητα. Αν έρθει ο υπουργός Οικονομικών, ή η τρόικα και πει ότι πρέπει να κάνουμε περικοπές στους μισθούς και στις συντάξεις, τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα. Η υλοποίηση όμως είναι σημαντική ως πρώτο βήμα και πρέπει ουσιαστικά το αφήγημα των μεταρρυθμίσεων να περάσει σε όλους, γιατί κάθε τι αντίθετο δεν είναι καλό για το πρόγραμμα. Επίσης αυτό που μάθαμε από το ελληνικό πρόγραμμα, είναι ότι δεν μπορείς να ανοίξεις πολλά μέτωπα ταυτόχρονα, γιατί πραγματικά θα χάσεις το επίκεντρό σου και θα χάσεις και πολλές μάχες. Ξέρουμε ότι υπάρχουν πολλά ολιγοπώλια και μονοπώλια που υπάρχουν στην ελληνική οικονομία και όλα αυτά δεν επηρεάζονται ταυτόχρονα 3

4 όταν ξεκινάει μια μάχη. Επίσης ένα άλλο μυστικό είναι ότι θα πρέπει να είναι πιο συμμετοχικές οι μεταρρυθμίσεις. Δεν πρέπει κανείς να στέκεται απέναντι στην κοινωνία. Η κοινωνία πρέπει να εκπαιδευτεί, πρέπει να ανασκουμπωθεί, πρέπει να κατανοήσει ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες για τη βελτίωση των πραγμάτων. Και πρέπει κανείς να επιλύσει και τα κοινωνικά ζητήματα και αυτά επιλύονται μόνο με δέσμευση από την κοινωνία. Ποια είναι όμως αυτά τα προβλήματα; Όμως με τις μεταρρυθμίσεις υπήρξε μια πολύ ωραία συζήτηση για τα μονοπώλια και τις μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να γίνουν πριν από λίγο καιρό. Πιστεύω λοιπόν ότι εκεί πρέπει να επικεντρωθούμε. Ρυθμίσεις, αλλαγές στην αγορά των αγαθών, απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, τηλεπικοινωνιών. Πρέπει να δημιουργηθεί ανταγωνισμός και μείωση των τιμών. Επίσης η βιομηχανία είναι ένα ζήτημα. Υπάρχει πολύς κρατικός έλεγχος σε πολλές βιομηχανίες, οπότε δεν είναι τόσο ευέλικτες στον ανταγωνισμό. Χρειάζεται να υπάρξει ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων. Πρέπει να υπάρχει ανταγωνισμός. Επίσης υπάρχει πολλή συζήτηση για το one stop show πράγμα κάντε το. Είναι πολύ σημαντικό να το κάνει κανείς, αλλά να υλοποιήσει και μηδενικές διαδικασίες για την έκδοση αδειών. Να βοηθήσει δηλαδή αυτούς που θέλουν να κάνουν τις επιχειρήσεις τους. Επίσης είναι σημαντικό στον τομέα των υπηρεσιών να γίνουν πολλές μεταρρυθμίσεις και όσον αφορά τη δικαιοσύνη. Η δικαιοσύνη κοστίζει πάρα πολύ σε αυτή την χώρα. Επίσης η Ελλάδα είναι στη θέση 55 από το 195 χωρών για τις χώρες που κάποιος μπορεί να κάνει μια επιχείρηση εδώ. Είναι δύσκολο να κάνει κανείς μεταρρυθμίσεις και να τις υλοποιήσει, αλλά αυτές είναι απαραίτητες, αν θέλει να προσελκύσει επενδύσεις και αυτό πρέπει να το κάνουν οι Έλληνες. Δεν μπορεί να το κάνει η τρόικα αυτό γιατί δεν έχει την εμπειρογνωμοσύνη να το κάνει. Επίσης είναι σημαντικό η ελληνική κοινωνία και αυτός είναι ένας τομέας που δεν έχει να κάνει με το πιο κόμμα είσαι. Είναι ένας τομέας που πρέπει να υπάρξουν μεταρρυθμίσεις. Πρέπει να υπάρχει κοινωνική συναίνεση. 4

5 Να επιταχυνθούν τα πράγματα. Αυτό πρέπει να το κατανοήσουν όλοι αν θέλουμε να πετύχουμε. Και πιστεύω ότι είναι εξίσου σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι θεσμοί παίζουν σημαντικό ρόλο και όχι μόνο το κόστος. Στις αρχές της κρίσης και το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν ήταν έτοιμοι για πολλές μεταρρυθμίσεις, γιατί δεν είχαν κατανοήσει βασικά πράγματα που σχετίζονται με την κρίση, γιατί όταν έχεις ένα μονοπώλιο και δεν το πειράξεις κατά τη διάρκεια της αναδιάρθρωσης, εκ των πραγμάτων αυτό θα παραμείνει εκεί και θα παρεμβαίνει συνέχεια σε οτιδήποτε αλλαγές χρειάζεται να κάνεις. Κάποιος ανέφερε τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας. Πιστεύω ότι δεν μπορούμε να πάμε παραπέρα, γιατί αυτό που συνέβη μέχρι στιγμής ήταν ήδη πάρα πολύ σημαντικό. Πρέπει να κάνουμε λιγότερες παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας. Δεν έχουμε πολύ χρόνο. Ανταγωνιστικότητα σημαίνει ότι πρέπει να βελτιώσουμε τα λιμάνια, τις υποδομές για να υπάρξει ανταγωνισμός. Πρέπει να μειωθεί ο κρατικός έλεγχος. Σε αυτή την περίπτωση οι κρατικές παρεμβάσεις δεν βοηθούν. Στην Ισπανία κάποια στιγμή υιοθέτησαν την κακή τράπεζα για να χαλαρώσουν οι άλλες, αλλά δεν βοήθησε τα πράγματα και τόσο πολύ. Πιστεύω ότι θα πρέπει να υπάρξουν άλλοι τρόποι προσέγγισης. Επίσης οι δύσκολοι κανόνες σε χώρες με έκτακτες καταστάσεις δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται. Αμέσως θα πρέπει να υπάρχουν χρονικές εξαιρέσεις. ΕΡΩΤΗΣΗ: Ο ΟΟΣΑ και ποιες είναι οι προβλέψεις του για την Ελλάδα; Και δεύτερον, από την πορτογαλική σας εμπειρία είπατε ότι ναι αναλάβατε πολλές πρωτοβουλίες στην Πορτογαλία, αλλά η Πορτογαλία έχει ακόμα αρκετά προβλήματα. Που σημαίνει ότι δεν υπάρχει γρήγορη απόδοση των μεταρρυθμίσεων. Α. PEREIRA: Νομίζω ότι θα υπάρχει ύφεση στην Ελλάδα φέτος και του χρόνου, όσον αφορά την Πορτογαλία, αυτό που είναι σημαντικό πρέπει να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις. Μεταρρυθμίσεις των μεταρρυθμίσεων. 5

6 Όταν κάνουμε πολλές μεταρρυθμίσεις, πολύ συχνά οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι αρχικά αποτελεσματικές, αλλά είναι σημαντικό να τις συνεχίσουμε, όχι να τις αλλάζουμε. Αλλά πρέπει να τις επιδιορθώνουμε θα μπορούσαμε να πούμε. Ότι μακροχρόνια όμως οι μεταρρυθμίσεις δεν οδήγησαν σε ανάπτυξη. Ναι, δεν οδήγησαν σε γρήγορη ανάπτυξη γιατί όταν έχουμε λιτότητα και κάνουμε δημοσιονομικές προσαρμογές, και κάνουμε και διαρθρωτικές αλλαγές το να πούμε στους ανθρώπους εντάξει στηρίξτε με και θα έρθει και η ανάπτυξη, είναι πάρα πολύ δύσκολο, γιατί βλέπουμε ότι οι άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους. Οι άνθρωποι δεν αντιδρούν θετικά. Νομίζω ότι σε καμία χώρα δεν είχαμε τέτοια θετικά αποτελέσματα σε σχέση μόνο με την Ιρλανδία. Η Ιταλία για παράδειγμα πάει πολύ καλύτερα σε σχέση με το παρελθόν. Βλέπουμε ότι θα έχει για πρώτη φορά πλεόνασμα μετά από πολλά χρόνια. Αλλά αυτό που θεωρούμε σημαντικό υπό την έννοια των μεταρρυθμίσεων, είναι οι πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την Ιταλία δεν ήταν οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας, αλλά συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Κι αυτό που συνέβη, το είπε και ο κ. Letta, επειδή υπάρχει αυτό το σύστημα των δυο, δεν υπάρχει ιεραρχία. Νομίζω ότι πρέπει να γίνονται συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέπουν στις μελλοντικές κυβερνήσεις να προβούν σε περαιτέρω μεταρρυθμίσεις. Αυτές πιστεύω ότι είναι πιο σημαντικές από τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας. Όσον αφορά την ιδιοκτησία του προγράμματος πιστεύω ότι πρέπει να τη δούμε σε δυο επίπεδα. Το υψηλότερο και το χαμηλότερο. Σε υψηλότερο επίπεδο θα πρέπει η οικονομική πολιτική να αντιλαμβάνεται κανείς ότι έχει να κάνει με πολλές δύσκολες επιλογές που θα έχουν και κόστος. Αυτές είναι δύσκολες αποφάσεις των κυβερνήσεων και οι κυβερνήσεις όταν έχουμε τέτοιου είδους προγράμματα πρέπει να έχουν σημαντικό λόγο στο τι θα γίνεται. Επίσης στη διαμόρφωση των λεπτομερειών των πολιτικών, πρέπει να ληφθεί υπόψη και η γνώση και η εμπειρογνωμοσύνη του δημόσιου τομέα της Ελλάδος. 6

7 Έχω μείνει έκπληκτος για την εμπειρογνωμοσύνη του δημόσιου τομέα και των δημόσιων υπαλλήλων που βρίσκονται κοντά μου στο Υπουργείο Οικονομικών. Πιστεύω ότι αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να εισακουστούν. Πρέπει να τους ανατεθεί η δουλειά της εκπόνησης των λεπτομερειών της νομοθεσίας και να εισακουστούν και από τους θεσμούς. Όσον αφορά τις διαρθρωτικές αλλαγές, νομίζω ότι το είπα και προηγουμένως, οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων ήταν σημαντικές και θα πρέπει να υπάρχει και προτεραιότητα βέβαια. Το παράδειγμα της συμπεριφοράς, ότι μειώθηκε δηλαδή το κόστος εργασίας, αποδεικνύει αυτό που είπε και ένας από τους προηγούμενους ομιλητές. Ότι με το να μειώσουμε το κόστος εργασίας, δεν σημαίνει ότι βελτιώνουμε την ανταγωνιστικότητα. Η ανταγωνιστικότητα χρειάζεται περισσότερα. Πρέπει να βελτιωθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον, πρέπει να στηριχθούν οι επιχειρήσεις και επειδή η πολιτική οικονομία των μεταρρυθμίσεων είναι πάντοτε δύσκολη, πρέπει να βελτιώσουμε πολύ περισσότερο την επικοινωνία των οφελών που θα προέλθουν από αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Νομίζω ότι έχω τελειώσει εδώ. 7