Χημικοί δεσμοί: Θεωρία Lewis Gilbert Newton Lewis, USA, 1875 1946 Συμβολή στην ανάπτυξη της θεωρίας του χημικού δεσμού 1
Xημικός ς δεσμός Προϋπόθεση για τη δημιουργία χημικού δεσμού: Η διάταξη η οποία προκύπτει όταν δύο άτομα συνδέονται να χαρακτηρίζεται από χαμηλότερη ενέργεια συγκριτικά με την ενέργεια των μεμονωμένων ατόμων Η κατάσταση μειωμένης ενέργειας μπορεί να επιτευχθεί με την μεταφορά ηλεκτρονίων από το ένα άτομο στο άλλο: Πλήρως (τα σχηματιζόμενα ιόντα συγκρατούνται με ηλεκτροστατικές δυνάμεις) Με διαμοιρασμό ηλεκτρονίων 2
Κανόνες για τη σχεδίαση δομών Lewis 1. Οι δομές Lewis δείχνουν τη σύνδεση μεταξύ ατόμων ή ίοντων σε ένα μόριο χρησιμοποιώντας μόνο τα ηλεκτρόνια σθένους. 2. Για τα στοιχεία των κύριων ομάδων του περιοδικού πίνακα ο αριθμός των ηλεκτρονίων σθένους ισούται με τον αριθμό της ομάδας τους στο περιοδικό πίνακα. πχ.c:ομάδα IVA, 4 ηλεκτρόνια σθένους. Αλογόνα, ομάδα VIIA, 7 ηλεκτρόνια σθένους 3. Εάν η δομή που σχεδιάζουμε είναι ανιόν, προσθέτουμε ένα ηλεκτρόνιο για κάθε αρνητικό φορτίο στον αρχικό αριθμό των ηλεκτρονίων σθένους. Εάν η δομή περιλαμβάνει κατιόν αφαιρούμε ένα ηλεκτρόνιο από τον αρχικό αριθμό ηλεκτρονίων σθένους 4. Κατά την αποτύπωση της δομής Lewis δίνουμε σε κάθε άτομο τη ηλεκτρονιακή διαμόρφωση αδρανούς αερίου (8 e στην εξωτερική στοιβάδα). Για το σκοπό αυτό τα άτομα μοιράζονται ηλεκτρόνια 3 (ομοιοπολικοί) δεσμούς ή μεταφέρουν ηλεκτρόνια (ιοντικοί δεσμοί)
Κανόνες για τη σχεδίαση δομών Lewis Για να σχεδιαστούν οι δομές Lewis καταγράφεται το χημικό σύμβολο του ατόμου και ένας αριθμό κουκίδων (τελείες) γύρω από αυτό. Οι τελείες αναπαριστούν τα ηλεκτρόνια σθένους. Κατά την τοποθέτηση των e γύρω από το άτομο, αυτά τοποθετούνται περιμετρικά του συμβόλου του ατόμου και η κατανομή γίνεται υπό τη μορφή μονήρων e γιαέωςκαι4e σθένους και στη συνέχεια υπό τη μορφή ζευγών.. 4
Θεωρία Lewis: O κανόνας της οκτάδας Βασική συνεισφορά του Lewis στην κατανόηση του χημικού δεσμού Τα άτομα Αποβάλλουν, Προσλαμβάνουν, Διαμοιράζονται ηλεκτρόνια κατά τρόπον ώστε να αποκτήσουν Δομή Ευγενούς Αερίου δηλαδή να συμπληρώσουν την τελευταία τους στιβάδα με ΟΚΤΩ ηλεκτρόνια. Εξαιρείται η στιβάδα K που συμπληρώνεται με ΔΥΟ ηλεκτρόνια. Ο κανόνας των οκτώ δεν είναι νόμος, έχει πολλές εξαιρέσεις 5
Δομές Lewis και ετεροπολικοί δεσμοί Δομές Lewis και ομοιοπολικοί δεσμοί 6
Δομές Lewis και ομοιοπολικοί δεσμοί Παράδειγμα: SO 3 (Ατομικοί αριθμοί S:16, O:8) 1. Απαριθμούνται τα συνολικά ηλεκτρόνια σθένους των ατόμων του μορίου. Σε πολυατομικά ανιόντα ή κατιόντα προστίθενται ή αφαιρούνται τόσα ηλεκτρόνια όσο το φορτίο του ιόντος Ηλεκτρόνια σθένους S: 6, Ο: 2 6x3=18 Άθροισμα e sθένους: 24 2. Συνδέεται το κεντρικό άτομο με απλούς δεσμούς με τα υπόλοιπα περιφερειακά άτομα. 3. Αφαιρούνται τα δεσμικά ηλεκτρόνια (δεσμοί x2) από τα συνολικά ηλεκτρόνια σθένους. 24 3x2=18 διαθέσιμα ηλεκτρόνια 4. Κατανέμονται ται τα εναπομείναντα α ηλεκτρόνια σαν μη δεσμικά ζεύγη πρώτα στα περιφερειακά άτομα, προκειμένου να συμπληρώσουν ΟΚΤΑΔΑ. Όσα περισσεύουν τοποθετούνται στο κεντρικό άτομο. 5. Αν μετά την κατανομή αυτή το κεντρικό άτομο δεν έχει συμπληρωμένη οκτάδα ηλεκτρονίων σθένους, μετατρέπονται ορισμένα μη δεσμικά ζεύγη ηλεκτρονίων σε δεσμικά, με τη δημιουργία πολλαπλών λώ δεσμών μεταξύ κεντρικού και περιφερειακών ατόμων
Δομές Lewis και ομοιοπολικοί δεσμοί
Δομές Lewis και ομοιοπολικοί δεσμοί Κεντρικό άτομο θεωρείται συνήθως αυτό που έχει δείκτη 1, π.χ. SO 3, H 2 CO 3. To υδρογόνο δεν θεωρείται ποτέ κεντρικό άτομο. Σε ανόργανες ενώσεις που περιέχουν Η, Ο και ένα ακόμη «κεντρικό στοιχείο», το Η κατά κανόνα δεν συνδέεται άμεσα με το κεντρικό στοιχείο αλλά μέσω του Ο. Π.χ. στο υποχλωριώδες οξύ θα είναι H O Cl και όχι Ο Cl H.
Δομές συντονισμού Κάποιες φορές μια και μοναδική δομή Lewis δεν μπορεί να αποδώσει τη δομή του μορίου. Τότε η δομή του μορίου αποδίδεται από δομές συντονισμού. π.χ Ο 3 CΟ 3 2- NΟ 2 -