ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΡΟΚΛΗΘΕΙ ΑΠΟ ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑ ΚΑΡΑΜΕΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 ΚΑΒΑΛΑ 1

Θα ήθελα να εκφράσω ένα μεγάλο ευχαριστώ πρώτον στην κα. Πυραλεμίδου Α. για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε και μου ανέθεσε το συγκεκριμένο θέμα και δεύτερον στην φίλη μου και συμφοιτήτρια Ορφανού Μ. για την βοήθεια της όλα αυτά τα χρονιά που χωρίς αυτή ίσως να μην είχα καταφέρει να φτάσω ως εδώ! Με εκτίμηση ΚΑΡΑΜΕΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η συγκεκριμένη εργασία ασχολείται με ένα πολύ σημαντικό θέμα των εργατικών ατυχημάτων τα οποία οφείλονται σε ηλεκτροπληξία. Σκοπός της είναι η λήψη συμπερασμάτων σχετικά με τα γενικά χαρακτηριστικά των ατυχημάτων αυτών, τους παράγοντες που οδηγούν στην πρόκληση τους και την αντιμετώπιση τους από την ελληνική δικαιοσύνη. Η μεθοδολογία που θα χρησιμοποιηθεί στηρίζεται στην μελέτη νομολογιακών δεδομένων, στην ανάλυση και στατιστική επεξεργασία τους, στη λήψη συμπερασμάτων και τέλος στην παράθεση προτάσεων για τη βελτίωση της κατάστασης που επικρατεί, όσον αφορά τη διαφύλαξη της ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων. Στο 1ο κεφάλαιο δίνονται οι ορισμοί της εργασίας και του εργατικού ατυχήματος. Επίσης αναφέρονται οι κατηγορίες κινδύνων που σχετίζονται με την υγεία των εργαζομένων, καθώς και οι παράγοντες και οι συνθήκες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους κατά τη διάρκεια της εργασίας. Τέλος, δίνεται ο ορισμός του ηλεκτρικού ρεύματος και της ηλεκτροπληξίας και παρατίθενται οι σημαντικότερες επιπτώσεις της στο ανθρώπινο σώμα Στο 2ο κεφάλαιο γίνεται αναφορά, κατά χρονολογική σειρά, σε νομοθετικές διατάξεις που σχετίζονται με την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων Στο 3ο κεφάλαιο παρουσιάζεται το πρότυπο ΕΛΟΤ ΗΌ 384 και γίνεται μία σύγκριση του με τον Κανονισμό Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων (Κ.Ε.Η.Ε.), τον οποίο και αντικατέστησε. Στο 4ο κεφάλαιο γίνεται μια περιληπτική αναφορά στα μέτρα ασφαλείας έναντι ηλεκτροπληξίας, έτσι όπως παρουσιάζονται στα διάφορα νομοθετήματα. Στο κεφάλαιο 5 παρέχεται μία συνοπτική περιγραφή των δικαστικών υποθέσεων που εξετάζονται. Ειδικότερα, εκτός των άλλων, δίδονται πληροφορίες για τις συνθήκες υπό τις οποίες συνέβη το κάθε ατύχημα, για τους διάδικους, για τη λήψη ή όχι των απαιτούμενων μέτρων ασφαλείας και για την τελική έκβαση της κάθε υπόθεσης. Στο 6ο κεφάλαιο πραγματοποιείται στατιστική επεξεργασία των νομολογικών δεδομένων που αποτελείται από πίνακες και διαγράμματα για καλύτερη κατανόηση της κατάστασης που επικρατεί στους εργασιακούς χώρους. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη στατιστική επεξεργασία παρουσιάζονται στο κεφάλαιο 7. Ταυτόχρονα, στο ίδιο κεφάλαιο παρουσιάζονται προτάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διαφύλαξη της ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων. 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ 4

Κεφάλαιο 1 ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ 1.1 ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ-ΕΡΓΑΣΙΑ Ο όρος εργασία αναφέρεται στη σωματική ή διανοητική προσπάθεια που καταβάλλει ο άνθρωπος, σκόπιμα και συστηματικά, για την επίτευξη ενός ορισμένου σκοπού. Ο σκοπός αυτός σχετίζεται με τη δημιουργία όχι μόνο υλικών αλλά και πνευματικών αγαθών, τα οποία είναι αναγκαία για την εξασφάλιση της ύπαρξης του. Στη σύγχρονη κοινωνία και ειδικότερα σε μία Ευρώπη, η οποία βρίσκεται σε μία φάση μετάβασης, στα πλαίσια των φαινομένων της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας και της ανάπτυξης κοινωνιών πολλαπλών ταχυτήτων, οι επερχόμενες μεταβολές στο χώρο της εργασίας είναι ουσιώδεις. Ραγδαία αύξηση παρατηρείται στη συμμετοχή των εργαζομένων σε βιομηχανικές και οικοδομικές δραστηριότητες, η οποία άλλαξε σημαντικά την αναλογία συμμετοχής τους στην παραγωγική δραστηριότητα, σε σχέση με την αγροτική. Παρά το γεγονός αυτό όμως, δεν υπήρξε μία αντίστοιχη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στους συγκεκριμένους τομείς. Στην εργασία αναφέρονται δύο κατηγορίες κινδύνων, σχετιζόμενων με την υγεία: οι επαγγελματικές ασθένειες, συνήθως χρόνιας έκφρασης τα εργατικά ατυχήματα Η αντίληψη, όμως, που έχει διαμορφωθεί σήμερα για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, δεν έχει να κάνει μόνο με την πρόληψη του εργατικού ατυχήματος ή της επαγγελματικής ασθένειας, αλλά και με τη δημιουργία ενός ευχάριστου κλίματος για τους εργαζομένους στο χώρο εργασίας. Όλα αυτά επιτυγχάνονται με την υιοθέτηση προτύπων υγιεινής και ασφάλειας. Ο καθορισμός αυτών των προτύπων πρέπει να εστιάζει στην αντιμετώπιση των κινδύνων, στην πρόληψη τους, καθώς και στη δημιουργία ιδανικών συνθηκών εργασίας. Ειδικότερα, όσον αφορά τον τομέα των εργατικών ατυχημάτων, είναι επιθυμητή και ιδιαίτερα σημαντική η ανάλυση τους, η οποία πρέπει να έχει ως απώτερο στόχο αφενός την πρόληψη τους και αφετέρου, στο άμεσο μέλλον, την αποφυγή παρομοίων γεγονότων. Ως εργατικό ατύχημα ορίζεται το βίαιο συμβάν που επέρχεται κατά την εκτέλεση της εργασίας ή με αφορμή αυτήν και σαν συνέπεια του οποίου εμφανίζεται βλάβη του σώματος ή της υγείας ή απώλεια της ζωής του εργαζομένου. 5

Παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας και την αλλαγή του τρόπου εργασίας (από χειρωνακτική που ήταν παλαιότερα, σε εργασία που εκτελείται κυρίως με μηχανικά μέσα), ο άνθρωπος εξακολουθεί να παραμένει ο κυρίαρχος παράγοντας. Πολλές φορές κάνει κάποιες ενέργειες που δεν θα έπρεπε να κάνει, σε άλλες περιπτώσεις παραμελεί να κάνει κάποιες ενέργειες που θα έπρεπε να είχε κάνει. Με τον τρόπο αυτό συμβάλλει στο να συμβεί ή να μη συμβεί ένα εργατικό ατύχημα. Σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του ανθρώπου στην εργασία είναι: η γνώση του αντικειμένου εργασίας η εμπειρία η ενημέρωση η κατάρτιση η ηλικία η φυσική και ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η εξοικείωση με τον κίνδυνο το επίπεδο της εκπαίδευσης τα κοινωνιολογικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά Πολλά από τα εργατικά ατυχήματα οφείλονται στον εξοπλισμό εργασίας (μηχανήματα, συσκευές, εργαλεία ή εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνται κατά την εργασία). Χαρακτηριστικά παραδείγματα συμβολής στην πρόκληση εργατικών ατυχημάτων είναι οι περιπτώσεις όπου ο εξοπλισμός εργασίας είναι ακατάλληλα σχεδιασμένος ή ακατάλληλα εγκατεστημένος, κακοσυντηρημένος ή ελαττωματικός, χωρίς την ύπαρξη συστημάτων προστασίας, κλπ. Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζουν και οι συνθήκες που επικρατούν στην εργασία, δηλαδή όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες εκτός του ανθρώπου και του εξοπλισμού, οι οποίοι μπορεί να αποτελέσουν αιτία για να συμβεί κάποιο εργατικό ατύχημα. Ενδεικτικά, τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι: τα δάπεδα εργασίας η ακαταστασία που πιθανόν να υπάρχει στους χώρους εργασίας οι συνθήκες που επικρατούν (π.χ. θόρυβος, θερμοκρασία, φωτισμός, κλπ.) Τέλος, πολλά εργατικά ατυχήματα, ειδικότερα σε εργοταξιακούς χώρους, οφείλονται στο ότι οι διάφορες εργασίες εκτελούνται κάτω από απρόβλεπτες μεταβολές των καιρικών συνθηκών και απαιτούν σωματική δύναμη και ακρίβεια, ιδιαίτερα όταν πραγματοποιούνται σε μεγάλα ύψη ή υπόγειους χώρους. Επιπλέον, παρουσιάζεται σήμερα 6

έντονα το φαινόμενο της σύνθεσης των συνεργείων, κατά μεγάλο ποσοστό, από αλλοδαπούς και παλιννοστούντες, οι οποίοι δε γνωρίζουν καλά τη γλώσσα και την τεχνική των διαφόρων εργασιών. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα επικοινωνίας, τα οποία αυξάνουν την επικινδυνότητα των εργασιών και την πιθανότητα ατυχήματος. Από οικονομικής πλευράς, τα εργατικά ατυχήματα προκαλούν μείωση της παραγωγικότητας, πτώση της παραγωγής και αύξηση των επιδομάτων ατυχημάτων και συντάξεων. Όλα αυτές οι συνέπειες αποτελούν ένα τεράστιο κόστος για τις επιχειρήσεις και την εθνική οικονομία. Από κοινωνικής πλευράς, ο θάνατος ενός εργαζομένου, καθώς και η προσωρινή ή μόνιμη αναπηρία του λόγω ατυχήματος, προκαλούν μια σειρά από παρενέργειες στον άμεσο κοινωνικό του περίγυρο. Η Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπάθησε να παράσχει στα κράτη μέλη τα απαραίτητα νομικά μέσα για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Τα κράτη μέλη, με τη σειρά τους, προσπάθησαν να μεταφέρουν αυτά τα νομικά μέσα στην εθνική τους νομοθεσία. Γεγονός είναι, όμως, ότι δε χρησιμεύει σε τίποτα μια πληθώρα νομοθετημάτων, κανονισμών ή ακόμη και κυρώσεων, αν δεν κατανοήσουν οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι ότι είναι απαραίτητο να αλλάξουν συμπεριφορά, σε σχέση με την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, ώστε να προλαμβάνονται οι κίνδυνοι. Το μεγάλο αυτό πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο αν υπάρχει δράση ενημέρωσης και κατάρτισης. 7

1.2 ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΑ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑ ( ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΡΑΝΤΙΝ ΛΟΡΕΝΤΖΟ, ΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΕΛ. ΙΝ. Ε.Α) Εάν συνδέσουμε δύο σώματα που έχουν διαφορά δυναμικού (διαφορά τάσης) με ένα μεταλλικό σύρμα, θα έχουμε σαν αποτέλεσμα μια ροή ηλεκτρονίων (ηλεκτρικό ρεύμα), μέσω του μεταλλικού αγωγού, από το σώμα με το μικρότερο δυναμικό προς το σώμα με το μεγαλύτερο δυναμικό. Η μονάδα μέτρησης της ηλεκτρικής τάσης είναι το Βολτ (V), ενώ η αντίστοιχη μονάδα της έντασης του ηλεκτρικού ρεύματος είναι το Αμπέρ (Α). Η ένταση του ρεύματος είναι ανάλογη της τάσης και αντιστρόφως ανάλογη της αντίστασης που υπάρχει στο κύκλωμα (Νόμος του Ohm). Υπάρχουν δύο είδη ηλεκτρικού ρεύματος: Το συνεχές και το εναλλασσόμενο. Συνεχές ονομάζεται το ηλεκτρικό ρεύμα τα χαρακτηριστικά του οποίου (η τάση και η ένταση) έχουν σταθερή τιμή και δεν μεταβάλλονται στη μονάδα του χρόνου. Αντιθέτως, η τάση και η ένταση του εναλλασσόμενου ρεύματος μεταβάλλονται συναρτήσει του χρόνου. Στην Ευρώπη π.χ. το εναλλασσόμενο ρεύμα μεταβάλλεται με συχνότητα 50 Hz (1 Hz = 1 κύκλος ανά δευτερόλεπτο), ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες με 60 Ηζ. Οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις και γενικότερα οι διάφορες εργασίες, οι οποίες σχετίζονται με το ηλεκτρικό ρεύμα, πρέπει να πραγματοποιούνται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι που απειλούν τους εργαζόμενους. Οι σημαντικότεροι από αυτούς τους κινδύνους είναι οι εξής: εγκαύματα στο σώμα, λόγω επίδρασης του ηλεκτρικού τόξου (κυρίως σε ατυχήματα εγκαταστάσεων ισχύος υψηλής τάσης) επικίνδυνα ρεύματα που ρέουν μέσα από το ανθρώπινο σώμα, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες, ακόμη και τον θάνατο Ο τελευταίος κίνδυνος είναι αυτός που εμφανίζεται συχνότερα και αποτελεί τη βάση για τα μέτρα προστασίας κατά της ηλεκτροπληξίας. Η ηλεκτροπληξία είναι μία σύνθετη παθολογική κατάσταση που προκαλείται από τη διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος στο σώμα. Ηλεκτροπληξία μπορεί να επέλθει με άμεση ή έμμεση επαφή του ανθρώπου με ένα κύκλωμα. Άμεση επαφή έχουμε όταν ακουμπήσει ο άνθρωπος έναν ηλεκτροφόρο αγωγό. Έμμεση επαφή έχουμε όταν, λόγω καταστροφής της μόνωσης, μεταλλικά αγείωτα μέρη τεθούν υπό τάση, οπότε η επαφή με αυτά μπορεί να προκαλέσει στον άνθρωπο ηλεκτροπληξία. Μία άλλη περίπτωση ηλεκτροπληξίας με έμμεση επαφή μπορεί να προκύψει όταν, μετά από σφάλμα στην εγκατάσταση, τα ρεύματα που ρέουν στη γη προκαλούν μεγάλες πτώσεις τάσης στο έδαφος. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα 8

άτομο που πατάει στο έδαφος, να υποβάλλεται σε μία τάση μεταξύ των δύο ποδιών του, τη βηματική τάση, η οποία μπορεί να προκαλέσει ηλεκτροπληξία. Η φύση και η βαρύτητα των κακώσεων που προκαλεί το ηλεκτρικό ρεύμα, όταν διαρρέει το ανθρώπινο σώμα, εξαρτάται από τους ακόλουθους παράγοντες: την τάση του ηλεκτρικού ρεύματος (όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο πιο σοβαρή είναι η βλάβη των ιστών) την ένταση του ηλεκτρικού ρεύματος τη φύση του ηλεκτρικού ρεύματος (το εναλλασσόμενο ρεύμα είναι περισσότερο επικίνδυνο από το συνεχές, γιατί προκαλεί ευκολότερα μη αναστρέψιμες διαταραχές του καρδιακού ρυθμού και παράλυση του αναπνευστικού κέντρου) την επιφάνεια και το χρόνο επαφής με το ηλεκτροφόρο αντικείμενο τη διαδρομή που ακολουθεί το ρεύμα μέσα στο ανθρώπινο σώμα και το είδος των εσωτερικών οργάνων που πλήττει κατά μήκος της διαδρομής αυτής την αγωγιμότητα των ιστών του ανθρώπινου σώματος Το φάσμα των κακώσεων, οι οποίες μπορεί να προκληθούν από την ηλεκτροπληξία, ποικίλει από περιορισμένες δερματικές βλάβες μέχρι βαριά πολυσυστηματική νόσο ή άμεσο θάνατο. Πιο συγκεκριμένα, προκαλούνται συνήθως στο θύμα: προσβολή του αναπνευστικού συστήματος, με άμεσο καρδιακό επεισόδιο εξωτερικά ή εσωτερικά εγκαύματα προσβολή του αναπνευστικού συστήματος, με επακόλουθο την αναστολή της αναπνοής, δηλαδή ασφυξία κακοήθεις κοιλιακές αρρυθμίες μυονέκρωση, οξεία νεφρική ανεπάρκεια βλάβες στο νευρικό σύστημα 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 10

Κεφάλαιο 2 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 2.1 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ (ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ - ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ - ΤΖΙΚΑ ΑΛΙΚΗ) Στην Ελλάδα η έκδοση νομοθεσίας για την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία ξεκίνησε ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα. Τα τελευταία χρόνια, ο τομέας αυτός απέκτησε αυξανόμενο ενδιαφέρον, με αποτέλεσμα την εμφάνιση πληθώρας σχετικών νομοθετημάτων. Σήμερα, στο εθνικό μας δίκαιο καταγράφονται πάνω από 100 νομοθετήματα για την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων. Σε αυτά περιλαμβάνονται νόμοι, διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις, με κοινό χαρακτηριστικό την υποχρεωτική εφαρμογή τους. Οι προβλεπόμενες ρυθμίσεις των νομοθετημάτων περιλαμβάνουν τόσο οργανωτικά όσο και τεχνικά μέτρα. Σε ότι αφορά το περιεχόμενο τους, διακρίνεται μεγάλος αριθμός "γενικών" νομοθετημάτων, τα οποία εφαρμόζονται σε όλες τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα, ανεξάρτητα από τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας και τον αριθμό των εργαζομένων. Παράλληλα, υπάρχουν και πολλά "ειδικά" Καθοριστικό στοιχείο μιας εθνικής πολιτικής πρόληψης σε θέματα ασφάλειας και υγείας της εργασίας είναι το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο. νομοθετήματα, το οποία ρυθμίζουν θέματα ασφάλειας και υγείας της εργασίας σε ειδικότερες περιπτώσεις. 11

2.2 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΩΝ Τα κυριότερα νομοθετήματα που έχουν θεσπιστεί στην χώρα μας, των οποίων η παραβίαση αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, τόσο στα εργοτάξια οικοδομών και τεχνικών έργων, όσο και σε όλα τα υπόλοιπα είδη επιχειρήσεων, είναι τα εξής: <$> ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 778/1980 "Περί των μέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεσιν οικοδομικών εργασιών" <$> ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 1073/1981 "Περί μέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεσιν εργασιών εις εργοτάξια οικοδομών και πάσης φύσεως έργων αρμοδιότητος Πολιτικού Μηχανικού" <$> ΝΟΜΟΣ 1396/1983 "Υποχρεώσεις λήψης και τήρησης των μέτρων ασφαλείας στις οικοδομές και λοιπά ιδιωτικά τεχνικά έργα" <$> ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ Α ΑΠΟΦΑΣΗ 130646/1984 "Ημερολόγιο μέτρων ασφαλείας" <$> ΝΟΜΟΣ 1430/1984 "Κύρωση της 62 Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας «που αφορά τις διατάξεις ασφάλειας στην οικοδομική βιομηχανία» και ρύθμιση θεμάτων που έχουν άμεση σχέση μ αυτή" <$> ΝΟΜΟΣ 1568/1985 "Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων" <$> ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 294/1988 "Ελάχιστος χρόνος απασχόλησης τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας, επίπεδο γνώσεων και ειδικότητα τεχνικού ασφαλείας για τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του άρθρου 1 παράγραφος 1 του ν.1568/1985 «Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων»" <$> ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 225/1989 "Υγιεινή και ασφάλεια στα υπόγεια τεχνικά έργα" <$> ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 395/1994 "Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρησιμοποίηση εξοπλισμού εργασίας από τους εργαζόμενους κατά την εργασία τους σε συμμόρφωση με την οδηγία 89/655/ΕΟΚ" <$> ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 396/1994 "Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρήση από τους εργαζόμενους εξοπλισμών ατομικής προστασίας κατά την εργασία σε συμμόρφωση προς την οδηγία του Συμβουλίου 89/656/ΕΟΚ" 12

<$> ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 16/1996 "Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας σε συμμόρφωση με την οδηγία 89/654/ΕΟΚ" <$> ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 17/1996 "Μέτρα για την βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 89/391/ΕΟΚκαι 91/383/ΕΟΚ" <$> ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 305/1996 "Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας που πρέπει να εφαρμόζονται στα προσωρινά ή κινητά εργοτάξια σε συμμόρφωση προς την οδηγία 92/57/ΕΟΚ" Επίσης, από τη μελέτη δικαστικών υποθέσεων, οι οποίες αναφέρονται σε εργατικά ατυχήματα, οφειλόμενα σε ηλεκτροπληξία, προέκυψε ότι υπάρχουν αναφορές και στα παρακάτω νομοθετήματα: <$> ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 14/1937 "Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του από 12 Σεπτ. 1935 Π.Δ/τος «περί διαιρέσεως των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων κατά ειδικότητας και κατηγορίας»" <$> ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 19/1938 "Περί χορηγήσεως αδειών εκτελέσεως και πτυχίων βοηθητικού προσωπικού κατασκευής και επιβλέψεως ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων Γ' Ειδικότητος (βιομηχανιών, εργοστασίων και συνεργείων) και ΣΤ' ειδικότητος παραγωγής, μετατροπής, μεταφοράς μετασχηματισμού και διανομής ηλεκτρικής ενεργείας" <$> ΝΟΜΟΣ 4483/1965 "Περί καταργήσεως του υποχρεωτικού Κρατικού Ελέγχου των εσωτερικών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και άλλων τινών διατάξεων" <$> ΝΟΜΟΣ 1337/1983 "Επέκταση των πολεοδομικών σχεδίων, οικιστική ανάπτυξη και σχετικές ρυθμίσεις" <$> ΝΟΜΟΣ: 1577/85 "Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός" <$> ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 70/1990 "Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων σε ναυπηγικές εργασίες" 13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΛΟΤΗΌ 384 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΆΣΕΙΣ 14

Κεφάλαιο 3 ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΛΟΤ ΗΌ 384 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 3.1 ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΛΟΤ ΗΌ 384 Το πρότυπο ΕΛΟΤ ΗΌ 384 θεσμοθετήθηκε με την Υπουργική Απόφαση Αριθ. Φ.7.5/1816/88 (ΦΕΚ 470 / Β / 5 Μαρτίου 2004) και καθορίζει τις νέες απαιτήσεις για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Το νέο πρότυπο αντικαθιστά τον Κανονισμό Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων (Κ.Ε.Η.Ε.). Ο κανονισμός αυτός βρισκόταν σε ισχύ από το 1955, με την Υπουργική Απόφαση 80225/55 (ΦΕΚ 59 / Β / 11 Απριλίου 1955). Για διάστημα δύο ετών από τη δημοσίευση του, το νέο πρότυπο για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις ίσχυε ταυτόχρονα και κατ' επιλογήν με τις διατάξεις του Κανονισμού Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων (Κ.Ε.Η.Ε.). Πέραν αυτού του χρονικού διαστήματος (5 Μαρτίου 2006) ισχύει μόνο το πρότυπο ΕΛΟΤ ΗΌ 384. Η θέσπιση του νέου προτύπου δημιουργεί νέα δεδομένα στον τομέα των Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων. Πιο συγκεκριμένα: Καθορίζονται τα μέτρα προστασίας και ορίζονται οι απαιτήσεις, τις οποίες πρέπει να ικανοποιούν οι εγκαταστάσεις, αναφορικά με καθένα από τα μέτρα αυτά, ώστε να παρέχεται επαρκής ασφάλεια Καθορίζονται νέες αυξημένες απαιτήσεις και προδιαγραφές για την επιλογή και εγκατάσταση του ηλεκτρολογικού υλικού Καθορίζονται γενικότερα τα είδη των ελέγχων, καθώς επίσης και ο τρόπος, με τον οποίο πρέπει αυτοί να εκτελούνται Καθορίζεται ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να πραγματοποιούνται οι εγκαταστάσεις σε χώρους με ειδικές απαιτήσεις Το πρότυπο ΕΛΟΤ ΗΌ 384 αποτελεί αναμφισβήτητα ένα σύγχρονο εργαλείο για τον τεχνικό κόσμο της χώρας. Η ορθή εφαρμογή του θα βελτιώσει την εικόνα των Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων, οι οποίες θα γίνουν ασφαλέστερες και περισσότερο λειτουργικές. 15

3.2 ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΕΛΟΤ ΗΌ 384 Το πρότυπο ΕΛΟΤ ΗΌ 384 αποτελείται από επτά μέρη: ΜΕΡΟΣ 1 Γενική αναφορά (σκοπός, πεδίο εφαρμογής, κλπ.) ΜΕΡΟΣ 2 Ορισμοί ΜΕΡΟΣ 3 Προσδιορισμός των γενικών χαρακτηριστικών των εγκαταστάσεων (συνθήκες χρήσης, τροφοδοτήσεις, δομή, εξωτερικές επιδράσεις, συντήρηση, κλπ.) ΜΕΡΟΣ 4 Μέτρα προστασίας για την ασφάλεια (ηλεκτροπληξία, πυρκαγιά, υπερφορτίσεις, υποτάσεις, κλπ.) ΜΕΡΟΣ 5 Επιλογή και εγκατάσταση του ηλεκτρολογικού υλικού (ηλεκτρικές γραμμές, όργανα προστασίας και ελέγχου, γειώσεις και αγωγοί προστασίας, κλπ.) ΜΕΡΟΣ 6 Έλεγχος των εγκαταστάσεων (Αρχικός έλεγχος, δοκιμές, επανέλεγχος, κλπ.) ΜΕΡΟΣ 7 Εγκαταστάσεις σε χώρους με ειδικές απαιτήσεις (Λουτρά, κολυμβητικές δεξαμενές, εργοτάξια, κλπ.) 16

3.3 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΕΛΟΤ ΗΌ 384 («ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΛΟΤ ΗΡ384-ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ.» ΕΛΟΤ ) Μία περιληπτική αναφορά για καθένα από τα μέρη από τα οποία αποτελείται το πρότυπο ΕΛΟΤ ΗΌ 384, ακολουθεί στις επόμενες σελίδες. ΜΕΡΟΣ 1 ΓΕΝΙΚΑ Οι απαιτήσεις, τις οποίες πρέπει να ικανοποιούν οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, αποσκοπούν στην ασφαλή λειτουργία τους, με την προϋπόθεση της ορθής χρησιμοποίησης τους. Ειδικότερα, οι απαιτήσεις αυτές αποβλέπουν στην αποφυγή, σε ικανοποιητικό βαθμό, των κινδύνων που θα ήταν δυνατόν να εμφανισθούν για: τα άτομα τα κατοικίδια ζώα και τα ζώα εκτροφής τα διάφορα αγαθά που βρίσκονται στην περιοχή αυτών των εγκαταστάσεων. Οι κίνδυνοι, οι οποίοι θα ήταν δυνατόν να εμφανισθούν, εξαιτίας της λειτουργίας των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, μπορεί να οφείλονται: Στη διέλευση ηλεκτρικού ρεύματος μέσα από το σώμα ατόμων ή ζώων Σε υψηλές θερμοκρασίες, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν εγκαύματα ή πυρκαγιά ή αλλοίωση αγαθών Το συγκεκριμένο πρότυπο εφαρμόζεται στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις: Των κτιρίων που χρησιμοποιούνται ως κατοικίες Των κτιρίων εμπορικής χρήσης Των κτιρίων που είναι στη διάθεση του κοινού Των βιομηχανικών ή βιοτεχνικών κτιρίων Των γεωργικών και κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων Των προκατασκευασμένων κτισμάτων Των τροχόσπιτων και των χώρων οργανωμένης κατασκήνωσης Των εργοταξίων και λοιπών προσωρινών εγκαταστάσεων Των λιμένων εξυπηρέτησης σκαφών αναψυχής 17

Οι περιπτώσεις, στις οποίες δεν εφαρμόζεται το συγκεκριμένο πρότυπο είναι οι εξής: Εγκαταστάσεις έλξης Εγκαταστάσεις αυτοκινήτων και ρυμουλκούμενων οχημάτων Εγκαταστάσεις πλοίων και αεροσκαφών Εγκαταστάσεις φωτισμού δημοσίων χώρων Εγκαταστάσεις ηλεκτρικών φρακτών Εγκαταστάσεις αλεξικέραυνων και γενικά αντικεραυνικής προστασίας κτιρίων Εγκαταστάσεις που προορίζονται για δημόσια διανομή ηλεκτρικής ενέργειας και εγκαταστάσεις παραγωγής και μεταφοράς που τροφοδοτούν αυτές 18

ΜΕΡΟΣ 2 ΟΡΙΣΜΟΙ Σε αυτό το μέρος δίνονται οι ορισμοί των τεχνικών όρων, οι οποίοι χρησιμοποιούνται στο πρότυπο ΕΛΟΤ ΗΌ 384. Ειδικότερα: Δίνονται ορισμοί που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων (ηλεκτρική εγκατάσταση, αρχή μιας ηλεκτρικής εγκατάστασης, ουδέτερος αγωγός, θερμοκρασία περιβάλλοντος, τροφοδότηση για συστήματα ασφαλείας, εναλλακτική τροφοδότηση) Δίνονται ορισμοί που σχετίζονται με τις τάσεις (ονομαστική τάση, τάση επαφής, μέγιστη αναμενόμενη τάση επαφής) Δίνονται ορισμοί που σχετίζονται με την ηλεκτροπληξία (ενεργό μέρος, εκτεθειμένο αγώγιμο μέρος, ξένο αγώγιμο στοιχείο, ηλεκτροπληξία, άμεση επαφή, έμμεση επαφή, ρεύμα ηλεκτροπληξίας, ρεύμα διαρροής προς τη γη, διαφορικό ρεύμα, ταυτόχρονα προσιτά μέρη, χώρος προσέγγισης, περίβλημα, φράγμα, εμπόδιο) Δίνονται ορισμοί που σχετίζονται με τις γειώσεις (γη, ηλεκτρόδιο γείωσης, συνολική αντίσταση γείωσης, ηλεκτρικώς ανεξάρτητα ηλεκτρόδια γείωσης, αγωγός προστασίας ΡΕ, αγωγός ΡΕΝ, αγωγός γείωσης, κύριος ακροδέκτης γείωσης, ισοδυναμική σύνδεση, αγωγός ισοδυναμικής σύνδεσης, γείωση λειτουργίας, γείωση προστασίας) Δίνονται ορισμοί που σχετίζονται με τα ηλεκτρικά κυκλώματα (ηλεκτρικό κύκλωμα, κύκλωμα διανομής, τερματικό κύκλωμα, ρεύμα κανονικής λειτουργίας, μέγιστο επιτρεπόμενο ρεύμα ενός αγωγού, υπερένταση, ρεύμα υπερφόρτισης, ρεύμα βραχυκυκλώματος, ονομαστικό ρεύμα λειτουργίας, ανίχνευση υπερέντασης) Δίνονται ορισμοί που σχετίζονται με τις ηλεκτρικές γραμμές Δίνονται ορισμοί που σχετίζονται με διάφορα υλικά (ηλεκτρολογικό υλικό, ηλεκτρικές συσκευές, όργανα προστασίας και ελέγχου, κινητό υλικό, φορητό υλικό, ακίνητο υλικό, σταθερό υλικό) Δίνονται ορισμοί που σχετίζονται με την απομόνωση και τη διακοπή (απομόνωση, διακοπή για μηχανική συντήρηση, επείγουσα διακοπή, επείγουσα στάση, λειτουργικός χειρισμός) 19

ΜΕΡΟΣ 3 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ («ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΜΕΣΗΣ & ΧΑΜΗΛΗΣ ΤΑΣΗΣ.» ΝΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ ΠΕΤΡΟΣ) Σε αυτό το μέρος δίνονται τα χαρακτηριστικά, τα οποία πρέπει να προσδιορίζονται για κάθε ηλεκτρική εγκατάσταση. Ειδικότερα, τα χαρακτηριστικά αυτά είναι τα εξής: Η προβλεπόμενη χρήση της ηλεκτρικής εγκατάστασης, η εν γένει δομή της και οι τροφοδοτήσεις της: Η μέγιστη ζήτηση των επιμέρους τμημάτων και του συνόλου της εγκατάστασης, καθώς επίσης και ο ετεροχρονισμός των καταναλώσεων Η διάταξη των ενεργών αγωγών και των γειώσεων (γίνεται αναφορά στα συστήματα σύνδεσης των γειώσεων που χρησιμοποιούνται) Η φύση του ρεύματος, η συχνότητα, η τιμή της ονομαστικής τάσης, κλπ., για όλες τις πηγές τροφοδότησης της εγκατάστασης Η δομή της εγκατάστασης (τα κυκλώματα στα οποία διαιρείται και η τροφοδότηση τους) Οι εξωτερικές επιδράσεις, στις οποίες προβλέπεται ότι θα εκτίθεται η ηλεκτρική εγκατάσταση ή τμήμα της, ώστε να επιλεγεί και να εγκατασταθεί κατάλληλα το ηλεκτρολογικό υλικό που θα χρησιμοποιηθεί Η συμβατότητα (του υλικού) της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης με το σύστημα τροφοδότησης της και με τις ενδεχομένως υπάρχουσες στην περιοχή άλλες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις Η δυνατότητα συντήρησης της ηλεκτρικής εγκατάστασης κατά την προβλεπόμενη διάρκεια ζωής της Οι πηγές που μπορούν να χρησιμοποιούνται για την εξασφάλιση της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, κατά τα χρονικά διαστήματα που η κύρια τροφοδότηση έχει διακοπεί ή δεν διατηρεί τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά για την ομαλή λειτουργία της εγκατάστασης (συστοιχίες συσσωρευτών, ηλεκτροπαραγωγό ζεύγη, χωριστή τροφοδότηση από το δίκτυο διανομής, κλπ.) 20

ΜΕΡΟΣ 4 ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ Σε αυτό το μέρος δίνονται τα μέτρα προστασίας, τα οποία πρέπει να εφαρμόζονται σε κάθε ηλεκτρική εγκατάσταση, ώστε να μη δημιουργούνται κίνδυνοι από τη λειτουργία της. Επίσης, καθορίζεται ο τρόπος εφαρμογής των μέτρων προστασίας, τα οποία όταν λαμβάνονται σε μία εγκατάσταση ή σε ένα τμήμα μιας εγκατάστασης, δεν πρέπει να έχουν αλληλεπιδράσεις που θα περιόριζαν ή θα εξαφάνιζαν την αποτελεσματικότητα τους. Τέλος, αναφέρεται η επιλογή των μέτρων ασφαλείας, σε συνάρτηση με τις εξωτερικές επιδράσεις. Ειδικότερα, σχετικά με τα μέτρα προστασίας, αναφέρονται τα εξής: Μέτρα προστασίας έναντι ηλεκτροπληξίας Η προστασία έναντι ηλεκτροπληξίας πρέπει να εξασφαλίζεται: Με την εφαρμογή ενός κατάλληλου μέτρου, για την προστασία συγχρόνως έναντι άμεσης και έμμεσης επαφής (π.χ. χαμηλή τάση) Με την εφαρμογή ενός συνδυασμού κατάλληλων μέτρων: για την προστασία έναντι άμεσης επαφής (προστασία με μόνωση των ενεργών μερών, προστασία με περιβλήματα ή φράγματα, προστασία με εμπόδια, προστασία με εγκατάσταση σε μη προσιτή θέση) για την προστασία έναντι έμμεσης επαφής (προστασία με αυτόματη διακοπή της τροφοδότησης, προστασία με χρήση υλικού κλάσης II ή με ισοδύναμη προστασία, προστασία με εγκατάσταση σε μη αγώγιμους χώρους, προστασία με αγείωτες ισοδυναμικές συνδέσεις, προστασία με ηλεκτρικό διαχωρισμό) Μέτρα προστασίας έναντι θερμικών επιδράσεων Τα πρόσωπα, καθώς και τα μόνιμα εγκατεστημένα υλικά και εν γένει αντικείμενα, τα οποία γειτνιάζουν με ηλεκτρολογικά υλικά, πρέπει να προστατεύονται από δυσμενείς επιδράσεις που μπορεί να προκληθούν, τόσο από τη θερμότητα που αναπτύσσεται, όσο και από την ακτινοβολία που εκπέμπεται, από τα ηλεκτρολογικά υλικά Μέτρα προστασίας έναντι υπερεντάσεων Η προστασία έναντι υπερεντάσεων πρέπει να εξασφαλίζεται: Με διατάξεις, οι οποίες παρέχουν ταυτόχρονα προστασία έναντι υπερφορτίσεων και έναντι βραχυκυκλωμάτων Με διατάξεις, οι οποίες παρέχουν προστασία μόνο έναντι υπερφορτίσεων 21

Με διατάξεις, οι οποίες παρέχουν προστασία μόνο έναντι βραχυκυκλωμάτων (π.χ. διακόπτες ισχύος με διάταξη πτώσης από βραχυκύκλωμα, ασφάλειες, κλπ.) Μέτρα προστασίας έναντι μειώσεων της τάσης Όταν μία μείωση της τάσης ή η απώλεια και η εν συνέχεια επαναφορά της μπορεί να συνεπάγεται επικίνδυνες καταστάσεις για πρόσωπα ή πράγματα, πρέπει να λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα προστασίας. Δεν απαιτείται η λήψη μέτρων προστασίας έναντι μείωσης της τάσης, εάν η βλάβη στην εγκατάσταση ή την συσκευή θεωρείται αποδεκτό φαινόμενο, αρκεί να μην προκαλείται κίνδυνος σε πρόσωπα Μέτρα μη αυτόματης απομόνωσης και διακοπής Σε κάθε εγκατάσταση, καθώς και σε κάθε τμήμα της που βρίσκεται σε ιδιαίτερο κτίριο, πρέπει να προβλέπεται μια γενική διάταξη διακοπής και απομόνωσης, η οποία θα διακόπτει την τροφοδότηση ολόκληρης της εγκατάστασης ή ολόκληρου του τμήματος της που βρίσκεται σε ιδιαίτερο κτίριο και θα την απομονώνει από το σύστημα τροφοδότησης της ΜΕΡΟΣ 5 ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Σε αυτό το μέρος δίνονται οδηγίες σχετικά με την επιλογή και την εγκατάσταση του ηλεκτρολογικού υλικού, ώστε: Να εξασφαλίζεται η τήρηση των μέτρων προστασίας Να ικανοποιούνται οι απαιτήσεις για τη σωστή λειτουργία της εγκατάστασης (για την προβλεπόμενη χρήση), υπό την επίδραση των αναμενόμενων εξωτερικών συνθηκών Ειδικότερα, για την επιλογή των υλικών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη: Η ονομαστική τάση της εγκατάστασης ή του τμήματος αυτής, στο οποίο πρόκειται να εγκατασταθούν τα υλικά Το μέγιστο ρεύμα, από το οποίο είναι δυνατό να διαρρέονται τα υλικά, σε κανονική λειτουργία Η συχνότητα του ρεύματος της εγκατάστασης ή του τμήματος αυτής, στο οποίο πρόκειται να εγκατασταθούν τα υλικά Τα χαρακτηριστικά της ισχύος των υλικών, τα οποία πρέπει να είναι κατάλληλα για 22

τις συνθήκες κανονικής λειτουργίας, λαμβανομένου υπόψη του συντελεστή ετεροχρονισμού Η συμβατότητα των υλικών, σε σχέση με άλλα υλικά της εγκατάστασης και με το σύστημα τροφοδότησης Οι εξωτερικές συνθήκες, οι οποίες προβλέπεται ότι θα επικρατούν στη θέση εγκατάστασης των υλικών Η αποφυγή οποιασδήποτε βλαπτικής επίδρασης μεταξύ της ηλεκτρικής εγκατάστασης και των άλλων εγκαταστάσεων Επίσης, για την εγκατάσταση των υλικών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη: Ο τρόπος τοποθέτησης τους, ώστε να διευκολύνεται η εκτέλεση χειρισμών σε αυτά, η επιθεώρηση, η συντήρηση και η προσέγγιση στις συνδέσεις τους Η επισήμανση του προορισμού τους με πινακίδες ή άλλα κατάλληλη μέσα, εκτός αν αυτός είναι φανερός και αποκλείεται οποιαδήποτε σύγχυση Σχετικά με τον τρόπο εγκατάστασης κάθε ηλεκτρικής γραμμής, αυτός πρέπει να επιλέγεται ανάλογα: Με το είδος των χρησιμοποιούμενων αγωγών ή καλωδίων Με τη θέση της εγκατάστασης Τα προηγούμενα ισχύουν με την προϋπόθεση ότι τόσο οι αγωγοί και τα καλώδια, όσο και τα υπόλοιπα υλικά είναι κατάλληλα για τις προβλεπόμενες εξωτερικές συνθήκες, οι οποίες έχουν να κάνουν με: Τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος και τις εξωτερικές πηγές θερμότητας Την παρουσία νερού Την παρουσία στερεών ξένων σωματιδίων Την παρουσία διαβρωτικών ή ρυπαντικών ουσιών Τις μηχανικές κρούσεις, τις δονήσεις και τις λοιπές μηχανικές καταπονήσεις Την παρουσία χλωρίδας, μούχλας, πανίδας Την ηλιακή ακτινοβολία Τις σεισμικές επιδράσεις Τον άνεμο Τις μετακινήσεις της κτιριακής κατασκευής Για τον προσδιορισμό του μέγιστου ρεύματος, το οποίο επιτρέπεται να μεταφέρεται συνεχώς από έναν αγωγό, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη: Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος Η θερμική αντίσταση του εδάφους Η ύπαρξη ομάδων περισσοτέρων του ενός κυκλωμάτων 23

Το πλήθος των φορτιζόμενων αγωγών σε ένα κύκλωμα Η ύπαρξη αγωγών σε παράλληλη σύνδεση Η μεταβολή των συνθηκών της εγκατάστασης κατά μήκος της διαδρομής Αναφορικά με τα όργανα προστασίας και ελέγχου, οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις πρέπει να είναι εξοπλισμένες με: Διατάξεις προστασίας έναντι ηλεκτροπληξίας από άμεση επαφή, με αυτόματη διακοπή της τροφοδότησης (διατάξεις υπερέντασης, διατάξεις προστασίας διαφορικού ρεύματος, διατάξεις επιτήρησης της μόνωσης) Διατάξεις προστασίας έναντι υπερεντάσεων (υπερφορτίσεις, βραχυκυκλώματα) Διατάξεις προστασίας έναντι μείωσης της τάσης Διατάξεις απομόνωσης και διακοπής Ένα από τα σημαντικότερα τμήματα μιας ηλεκτρικής εγκατάστασης αποτελούν οι γειώσεις και οι αγωγοί προστασίας. Οι διατάξεις γείωσης χρησιμεύουν είτε για την προστασία και συγχρόνως για τη λειτουργία της ηλεκτρικής εγκατάστασης, είτε χωριστά για τον ένα ή για τον άλλο από αυτούς τους σκοπούς, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του σχεδιασμού της εγκατάστασης. Η όλη κατασκευή των διατάξεων γείωσης και ειδικότερα η τιμή της αντίστασης γείωσης πρέπει να ικανοποιεί τις απαιτήσεις ασφάλειας και τις λειτουργικές ανάγκες της ηλεκτρικής εγκατάστασης. Στο πρότυπο ΕΛΟΤ ΗΌ 384 αναφέρονται πληροφορίες για: Τα ηλεκτρόδια γείωσης Τους αγωγούς γείωσης Τους κύριους ακροδέκτες ή ζυγούς γείωσης Επίσης, στο πρότυπο ΕΛΟΤ ΗΌ 384 αναφέρονται πληροφορίες για: Τις ελάχιστες διατομές και τους τύπους των αγωγών προστασίας Τη διατήρηση της ηλεκτρικής συνέχειας των αγωγών προστασίας ΜΕΡΟΣ 6 ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Σε αυτό το μέρος δίνεται η έννοια του ελέγχου των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων. Κάθε ηλεκτρική εγκατάσταση πρέπει να ελέγχεται, μετά την αποπεράτωση της και πριν τεθεί σε λειτουργία από το χρήστη, ώστε να διαπιστωθεί αν έχουν τηρηθεί οι απαιτήσεις του προτύπου ΕΛΟΤ ΗΌ 384. Σημειωτέον ότι ορισμένοι έλεγχοι είναι πιθανό να χρειάζεται να γίνουν και κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Οι έλεγχοι πρέπει να διεξάγονται από αδειούχους ηλεκτρολόγους, οι οποίοι διαθέτουν τα νόμιμα προσόντα για ελέγχους ηλεκτρικών εγκαταστάσεων. 24

Κατά τη διάρκεια των ελέγχων πρέπει να βρίσκονται στη διάθεση των ελεγκτών όλα τα σχέδια και όποια άλλα πληροφοριακά στοιχεία απαιτούνται. Επίσης, πρέπει να λαμβάνονται όλα τα απαιτούμενα μέτρα ασφαλείας, ώστε κατά τη διάρκεια της διενέργειας των δοκιμών και των μετρήσεων να αποφευχθεί κάθε κίνδυνος ατυχήματος για τους παρευρισκόμενους και να αποτραπεί η πρόκληση βλαβών σε υλικά ή εγκατεστημένες συσκευές. Πριν από την έναρξη των δοκιμών και των μετρήσεων, πρέπει να προηγείται η οπτική επιθεώρηση, η οποία κανονικά πραγματοποιείται με ολόκληρη την εγκατάσταση εκτός τάσης. Σκοπός της οπτικής επιθεώρησης είναι να εξακριβωθεί ότι το μόνιμα συνδεμένο ηλεκτρολογικό υλικό: Είναι σύμφωνο με τις απαιτήσεις ασφαλείας των αντίστοιχων προτύπων Έχει επιλεγεί και εγκατασταθεί σωστά, σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ ΗΌ 384 και με τις οδηγίες του κατασκευαστή Δεν παρουσιάζει ορατές βλάβες, οι οποίες επιδρούν δυσμενώς στην ασφάλεια Η οπτική επιθεώρηση πρέπει να περιλαμβάνει, εφόσον αυτό είναι δυνατό, την εξακρίβωση: Της μεθόδου προστασίας έναντι ηλεκτροπληξίας Της ύπαρξης πυροφραγμάτων ή άλλων διατάξεων για την παρεμπόδιση εξάπλωσης της πυρκαγιάς ή για την προστασία από θερμικές επιδράσεις Της επιλογής των αγωγών αναφορικά με το μέγιστο επιτρεπόμενο ρεύμα, την ελάχιστη επιτρεπόμενη διατομή και την πτώση τάσης Της επιλογής και ρύθμισης των διατάξεων προστασίας και επιτήρησης Της ύπαρξης κατάλληλων διατάξεων απομόνωσης και διακοπής Της επιλογής των κατάλληλων υλικών και μέσων προστασίας για τις προβλεπόμενες εξωτερικές επιδράσεις Της δυνατότητας αναγνώρισης του ουδέτερου αγωγού και του αγωγού προστασίας Της ύπαρξης σχεδίων, προειδοποιητικών πινακίδων και ανάλογων πληροφοριών Της δυνατότητας αναγνώρισης των κυκλωμάτων, ασφαλειών, διακοπτών, ακροδεκτών, κλπ. Της επάρκειας των συνδέσεων των αγωγών Της δυνατότητας πρόσβασης για την ευχέρεια εκτέλεσης χειρισμών, ταύτισης και συντήρησης Μετά την οπτική επιθεώρηση ακολουθούν, εφόσον αυτό είναι δυνατό, οι ακόλουθες δοκιμές και μετρήσεις, με τη σειρά που αναφέρονται: Δοκιμή εξακρίβωσης της συνέχειας των αγωγών προστασίας και των αγωγών 25

κύριας και συμπληρωματικής ισοδυναμικής σύνδεσης Μέτρηση της αντίστασης μόνωσης της ηλεκτρικής εγκατάστασης Δοκιμή ελέγχου του διαχωρισμού των κυκλωμάτων Μέτρηση της αντίστασης δαπέδου και τοίχων Εξακρίβωση των συνθηκών προστασίας με αυτόματη διακοπή της τροφοδότησης Έλεγχος της πολικότητας Έλεγχος λειτουργίας Πτώση τάσεως Στις περιπτώσεις εκείνες όπου κάποια δοκιμή ή μέτρηση δίνει μη ικανοποιητικό αποτέλεσμα, πρέπει μετά τον εντοπισμό της αιτίας και την πραγματοποίηση της σχετικής διόρθωσης, να επαναληφθούν τόσο αυτή η δοκιμή, όσο και κάποιες από αυτές που αναφέρθηκαν προηγουμένως, των οποίων τα αποτελέσματα είναι δυνατόν να έχουν επηρεασθεί από την ανωμαλία που εντοπίσθηκε ή από τη διόρθωση που έγινε. Μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου, τα αποτελέσματα πρέπει να τεκμηριώνονται σε ένα πρωτόκολλο. Τέλος, μετά τον αρχικό έλεγχο, οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις πρέπει να επανελέγχονται ανά διαστήματα, τα οποία καθορίζονται από το μέγεθος τους. Τα μέγιστα χρονικά διαστήματα των ελέγχων καθορίζονται από εθνικές ρυθμίσεις, ενώ οι επανέλεγχοι πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον: Οπτική επιθεώρηση, στην οποία συμπεριλαμβάνεται η προστασία έναντι άμεσης επαφής και η προστασία από πυρκαγιά Μέτρηση της αντίστασης μόνωσης Μέτρηση της συνέχειας του αγωγού προστασίας Έλεγχο της προστασίας έναντι έμμεσης επαφής Λειτουργικό έλεγχο των διατάξεων διαφορικού ρεύματος και των διατάξεων επιτήρησης μόνωσης Μετά την ολοκλήρωση του επαναληπτικού ελέγχου, όπως και στον αρχικό έλεγχο, πρέπει να γίνεται ένα πρωτόκολλο ελέγχου. Στο πρωτόκολλο αυτό περιλαμβάνονται τα αποτελέσματα της οπτικής επιθεώρησης, τα αποτελέσματα των μετρήσεων, καθώς επίσης και πληροφορίες για όλες τις αλλαγές ή τις επεκτάσεις της εγκατάστασης. Επίσης, πρέπει να περιλαμβάνονται και να δηλώνονται όλες οι αποκλίσεις από τις προδιαγραφές των αντίστοιχων τμημάτων της εγκατάστασης. 26

ΜΕΡΟΣ 7 ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΧΩΡΟΥΣ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Σε αυτό το μέρος περιλαμβάνονται οι ειδικές απαιτήσεις, τις οποίες πρέπει να πληρούν οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις ορισμένων χώρων, εξαιτίας των ειδικών συνθηκών που επικρατούν σε αυτούς ή της προβλεπόμενης ειδικής χρήσης τους. Ειδικότερα, οι χώροι αυτοί είναι οι εξής: Λουτρά Οι ειδικές απαιτήσεις ισχύουν για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε λουτρά, δηλαδή μέσα και γύρω από λουτήρες (μπανιέρες), καταιονητήρες (ντους) και προκατασκευασμένες κυψέλες (καμπίνες) λουτρού ή καταιονισμού Κολυμβητικές δεξαμενές Οι ειδικές απαιτήσεις ισχύουν για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε κολυμβητικές δεξαμενές (πισίνες), στις οποίες περιλαμβάνονται και οι βοηθητικές ρηχές δεξαμενές και σε χώρους που τις περιβάλλουν Σάουνες Οι ειδικές απαιτήσεις ισχύουν για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε χώρους, στους οποίους είναι εγκατεστημένοι θερμαντήρες σάουνας θερμού αέρα και οι οποίοι προορίζονται μόνο για αυτή τη χρήση Εργοτάξια Οι ειδικές απαιτήσεις ισχύουν για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε εργοτάξια, τα οποία εξυπηρετούν: Την κατασκευή νέων κτιρίων Την επισκευή, τροποποίηση, επέκταση ή κατεδάφιση υπαρχόντων κτιρίων Τα δημόσια έργα Εργασίες συναφείς με όλες τις προηγούμενες Γεωργικές και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις Οι ειδικές απαιτήσεις ισχύουν για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε τμήματα των μόνιμων γεωργικών και κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, στο εσωτερικό κτιρίων ή στο ύπαιθρο, τα οποία προορίζονται για μόνιμη ή πρόσκαιρη παραμονή ή διέλευση ζώων (στάβλοι, χοιροστάσια, πτηνοτροφία, κλπ.) ή για αποθήκευση ή επεξεργασία ζωοτροφών (αχυρώνες, σιτοβολώνες, κλπ.) ή λιπασμάτων Χώροι περιορισμένων διαστάσεων με αγώγιμα τοιχώματα Οι ειδικές απαιτήσεις ισχύουν για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε χώρους περιορισμένων διαστάσεων με αγώγιμα τοιχώματα, για τις συσκευές που είναι μόνιμα εγκατεστημένες σε αυτούς τους χώρους, καθώς και για την ρευματοδότηση 27

των φορητών συσκευών που προορίζονται να λειτουργούν μέσα σε αυτούς Χώροι οργανωμένης κατασκήνωσης (κάμπινγκ) και τροχόσπιτα Οι ειδικές απαιτήσεις ισχύουν για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε μεταφερτές, πάνω σε τροχούς, κατοικίες (τροχοβίλες), σε μεταφερτές κατοικίες χωρίς τροχούς, σε σταθερά οχήματα διασκέδασης, σε μεταφερόμενα υπόστεγα και σε παρόμοιες προσωρινές κατασκευές Λιμένες σκαφών αναψυχής (μαρίνες) Οι ειδικές απαιτήσεις ισχύουν για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε λιμένες σκαφών αναψυχής, οι οποίοι παρέχουν ευκολίες ηλεκτρικής τροφοδότησης στα σκάφη αναψυχής Εκθέσεις, θεάματα και περίπτερα Οι ειδικές απαιτήσεις ισχύουν για τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε εκθέσεις, θεάματα και περίπτερα, συμπεριλαμβανομένων κινητών και φορητών προθηκών και υλικών 3.4 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΕΛΟΤ ΗΌ 384 ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ (Κ.Ε.Η.Ε.) Υπάρχουν βασικές διαφορές στη δομή του προτύπου ΕΛΟΤ ΗΌ 384 και του Κανονισμού Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων (Κ.Ε.Η.Ε.). Πιο συγκεκριμένα, το πρότυπο ΕΛΟΤ ΗΌ 384 έχει μικρότερο εύρος από τον Κ.Ε.Η.Ε., αλλά καλύπτει το θέμα των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων πολύ πληρέστερα. Αναλυτικότερα, μία ενδεικτική σύγκριση του προτύπου ΕΛΟΤ ΗΌ 384 και του Κ.Ε.Η.Ε. ακολουθεί στις επόμενες σελίδες (ΠΙΝΑΚΑΣ 1). 28

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΕ.Η.Ε. - ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΕΛΟΤ ΗΌ 384 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ (ΚΕ.Η.Ε.) Προβλέπονται τα παρακάτω μέτρα ΕΛΟΤ ΗΌ 384 Προβλέπονται τα ίδια μέτρα προστασίας με προστασίας, έναντι ηλεκτροπληξίας (άρθρα τον Κ.Ε.Η.Ε., αλλά με πολύ πληρέστερη και 8 & 9 & 10): περισσότερο κατανοητή παρουσίαση: Προστασία με αυτόματη διακοπή της Εφαρμογή ενός κατάλληλου μέτρου, για τροφοδότησης την προστασία συγχρόνως έναντι Προστασία με χρήση υλικού κλάσης II άμεσης και έμμεσης επαφής, π.χ. ή με ισοδύναμη προστασία χαμηλή τάση (τμήμα 411) Προστασία με εγκατάσταση σε μη Εφαρμογή των παρακάτω μέτρων για προσιτή θέση την προστασία έναντι άμεσης επαφής Προστασία με εμπόδια ή φράγματα (τμήμα 412): Προστασία με περιβλήματα προστασία με μόνωση των ενεργών Προστασία με μόνωση των ενεργών μερών μερών προστασία με περιβλήματα ή Προστασία με εφαρμογή χαμηλής τάσης φράγματα Προστασία με κατάλληλη γείωση των προστασία με εμπόδια εκτεθειμένων μεταλλικών στοιχείων προστασία με εγκατάσταση σε μη Προστασία με αγείωτες ισοδυναμικές προσιτή θέση συνδέσεις Εφαρμογή των παρακάτω μέτρων για την προστασία έναντι έμμεσης επαφής (τμήμα 413): προστασία με αυτόματη διακοπή της τροφοδότησης προστασία με χρήση υλικού κλάσης II ή με ισοδύναμη προστασία προστασία με εγκατάσταση σε μη αγώγιμους χώρους προστασία με αγείωτες ισοδυναμικές συνδέσεις προστασία με ηλεκτρικό διαχωρισμό 29

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ (ΚΕ.Η.Ε.) Τίθενται συγκεκριμένες απαιτήσεις για το δίκτυο διανομής, προκειμένου να εφαρμοσθεί η μέθοδος ΤΝ (κεφάλαιο III) ΕΛΟΤ ΗΟ 384 Δεν τίθενται συγκεκριμένες απαιτήσεις για το δίκτυο διανομής, προκειμένου να εφαρμοσθεί η μέθοδος ΤΝ, αλλά μόνο υποχρεώσεις για την εσωτερική ηλεκτρική εγκατάσταση (παράγραφος 413.1.3) Ορίζεται η χρήση του διαφορικού διακόπτη, με την έννοια του συμπληρωματικού μέσου προστασίας (παράρτημα II) Προβλέπεται η χρήση του διαφορικού διακόπτη όταν δεν είναι τεχνοοικονομικά δυνατή άλλη λύση (παράρτημα II) Ορίζεται η χρήση του διαφορικού διακόπτη, με την έννοια του συμπληρωματικού μέσου προστασίας (άρθρο 412.5 & παράγραφος 471.1.2). Προβλέπεται όμως η χρήση του σε πολύ μεγαλύτερη έκταση από τον Κ.Ε.Η.Ε. Η χρήση του διαφορικού διακόπτη επιτρέπεται, ως συμπληρωματική, αλλά ισοδύναμη με την υπερεντάσεως, σε κάθε περίπτωση, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις ασφαλείας (παράγραφοι 413.1.3.7 & 413.1.5.7) 0 διαφορικός διακόπτης επιβάλλεται σε εγκαταστάσεις με αυξημένο κίνδυνο, όπως εργοτάξια, προσωρινές εγκαταστάσεις, γραμμές εκτός κτιρίων, κλπ. (παράγραφοι 413.1.3.9 & 471.2.3 & 482.1.7 & 704.471) 30

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ (ΚΕ.Η.Ε.) Προβλέπεται σύστημα σύνδεσης των γειώσεων ΤΝ, με μέγιστο χρόνο διακοπής 5 sec, ανεξαρτήτως του είδους της γραμμής (άρθρα 16 & 19) ΕΛΟΤ HD 384 Προβλέπεται σύστημα σύνδεσης των γειώσεων ΤΝ, με μέγιστο χρόνο διακοπής: 0,4 sec σε τερματικές γραμμές, οι οποίες τροφοδοτούν φορητές ή κινητές συσκευές κλάσης Ι (παράγραφος 413.1.3.5) 5 sec σε γραμμές διανομής, οι οποίες τροφοδοτούν πίνακες ή σταθερές συσκευές (παράγραφος 413.1.3.6) Παρέχονται πληροφορίες για τον τρόπο εγκατάστασης και για τις μέγιστες επιτρεπόμενες εντάσεις των ηλεκτρικών γραμμών (κεφάλαιο IX) Παρέχονται πληρέστερες πληροφορίες, σε σχέση με τον Κ.Ε.Η.Ε., για τον τρόπο εγκατάστασης και για τις μέγιστες επιτρεπόμενες εντάσεις των ηλεκτρικών γραμμών (κεφάλαιο 52) Παρέχονται πληροφορίες για την επιλογή των διατάξεων ζεύξεως και προστασίας (κεφάλαιο IV) Παρέχονται πληρέστερες πληροφορίες, σε σχέση με τον Κ.Ε.Η.Ε., για την επιλογή των διατάξεων ζεύξεως και προστασίας και γίνεται αναφορά σε σύγχρονα υλικά, με συχνές παραπομπές σε άλλα πρότυπα (κεφάλαιο 53) Παρέχονται πληροφορίες για τον τρόπο κατασκευής των γειώσεων και των συνδέσεων αυτών και περιλαμβάνονται κατασκευαστικά στοιχεία (κεφάλαιο III) Παρέχονται πολλές πληροφορίες για τον τρόπο κατασκευής των γειώσεων και των συνδέσεων αυτών, αλλά δεν περιλαμβάνονται κατασκευαστικά στοιχεία (π.χ. των θεμελιακών γειώσεων), όπως στον Κ.Ε.Η.Ε. (κεφάλαιο 54) 31

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ (ΚΕ.Η.Ε.) Περιλαμβάνονται ορισμένες απαιτήσεις για τις παροχές (άρθρα 148 έως 154) ΕΛΟΤ ΗΟ 384 Δεν περιλαμβάνονται απαιτήσεις για τις παροχές Ορίζεται ότι η ελάχιστη αποδεκτή τιμή της αντίστασης μονώσεως, για τις συνήθεις εγκαταστάσεις μέχρι 250 V, είναι 0,25 ΜΩ (άρθρο 304) Ορίζεται ότι η ελάχιστη αποδεκτή τιμή της αντίστασης μονώσεως, για τις συνήθεις εγκαταστάσεις μέχρι 500 V, είναι 0,5 ΜΩ (άρθρο 612.3) Γίνεται μια απλή αναφορά για τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται ο αρχικός έλεγχος και ο επανέλεγχος (άρθρο 305) Παρέχονται πληρέστερες πληροφορίες, σε σχέση με τον Κ.Ε.Η.Ε., για τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται ο αρχικός έλεγχος και ο επανέλεγχος (μέρος 6) Ορίζονται επακριβώς τα χρονικά διαστήματα, κατά τα οποία πρέπει να γίνεται επανέλεγχος (άρθρο 305) Δεν ορίζονται επακριβώς τα χρονικά διαστήματα, κατά τα οποία πρέπει να γίνεται επανέλεγχος. Απλά αναφέρεται ότι η συχνότητα επανελέγχου εξαρτάται από το είδος και από τη χρήση της εγκατάστασης (παράρτημα Π.61-ΣΤ) Καθορίζονται τα μέτρα, τα οποία πρέπει να ληφθούν σε εγκαταστάσεις χώρων με ειδικές απαιτήσεις, ανά κατηγορίες χώρων: ξηροί χώροι, προσκαίρως υγροί χώροι, υγροί χώροι, βρεγμένοι χώροι, κλπ. (κεφάλαιο Χ) Καθορίζονται τα μέτρα, τα οποία πρέπει να ληφθούν σε εγκαταστάσεις χώρων με ειδικές απαιτήσεις, ανά είδος εγκατάστασης: λουτρά, κολυμβητικές δεξαμενές, σάουνες, εργοτάξια, γεωργικές και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, λιμένες σκαφών αναψυχής, κλπ. (μέρος 7) 32

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ (ΚΕ.Η.Ε.) Δεν παρέχονται αναλυτικές πληροφορίες για τις εγκαταστάσεις χώρων με ειδικές απαιτήσεις (κεφάλαιο Χ) ΕΛΟΤ ΗΌ 384 Παρέχονται αναλυτικές πληροφορίες (δίνονται σχεδιαγράμματα, κλπ.) για τις εγκαταστάσεις χώρων με ειδικές απαιτήσεις, σχετικά με τον τρόπο κατασκευής τους, ώστε να διευκολύνεται ο κατασκευαστής (μέρος 7) Δεν καλύπτεται μεγάλος αριθμός εγκαταστάσεων, σε χώρους με ειδικές απαιτήσεις (κεφάλαιο Χ) Καλύπτεται μεγάλος αριθμός εγκαταστάσεων, σε χώρους με ειδικές απαιτήσεις (μέρος 7) Συμπερασματικά, αναφέρονται τα εξής: Με την εφαρμογή του νέου προτύπου ΕΛΟΤ ΗΌ 384 δεν επέρχονται ιδιαίτερα σημαντικές αλλαγές στον εφαρμοζόμενο τρόπο κατασκευής των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων. Το θετικό βήμα βρίσκεται στο ότι δίνεται πλέον η δυνατότητα για τη βελτίωση της ποιότητας της κατασκευής τους Οι Εσωτερικές Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, οι οποίες έχουν κατασκευαστεί με βάση τον Κ.Ε.Η.Ε. και την εφαρμοζόμενη τεχνική, ικανοποιούν γενικά και τις απαιτήσεις του νέου προτύπου ΕΛΟΤ ΗΌ 384, όσο αφορά τη διαμόρφωση και την κατασκευή τους Παρά το ότι οι αναθεωρήσεις του Κ.Ε.Η.Ε. ήταν περιορισμένες, η εφαρμογή του δεν αποτέλεσε εμπόδιο στην ορθή κατασκευή των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και στην χρησιμοποίηση σύγχρονων υλικών και εξοπλισμού 33

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑΣ 34

4.1 ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Η υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων είναι έννοιες θετικές και ορίζονται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ως σωματική, νοητική και κοινωνική ευεξία, καθώς και δυνατότητα προσωπικής ανάπτυξης του ατόμου. Ουσιαστικά, η υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων στοχεύει: Λ> Στην προαγωγή και διατήρηση του υψηλότερου επιπέδου φυσικής, νοητικής και κοινωνικής ευεξίας των εργαζομένων σε όλα τα επαγγέλματα λ> Στην πρόληψη των επιδράσεων των εργασιακών συνθηκών στην υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων λ> Στην προστασία των εργαζομένων από τους επαγγελματικούς κινδύνους λ> Στην προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο Για να επιτευχθεί η προαγωγή της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων, κατά την εκτέλεση εργασιών, τόσο σε εργοτάξια, όσο και σε άλλα είδη επιχειρήσεων, πρέπει να λαμβάνονται ορισμένα μέτρα ασφαλείας. Ειδικότερα, πρέπει να λαμβάνονται οι κατάλληλες προφυλάξεις, ώστε: λ> Να εξασφαλίζεται ότι όλοι οι χώροι εργασίας είναι ασφαλείς και χωρίς κίνδυνο τραυματισμού για τους εργαζομένους λ> Να προστατεύονται τα άτομα που βρίσκονται στο εργοτάξιο (ή σε οποιοδήποτε άλλο είδος επιχείρησης) ή κοντά σε αυτό, από τους κινδύνους οι οποίοι προέρχονται από τις εργασίες που εκτελούνται 35

4.2 ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑΣ Τα μέτρα ασφαλείας, τα οποία πρέπει να λαμβάνονται έναντι ηλεκτροπληξίας, έχουν σκοπό να προστατεύουν τους εργαζομένους από άμεση ή έμμεση επαφή ή προσέγγιση σε δίκτυα ή λοιπά στοιχεία ηλεκτρικών εγκαταστάσεων υπό τάση. Ενδεικτικά, όσον αφορά τα μέτρα ασφαλείας, αναφέρονται τα εξής: Λ Πρέπει να λαμβάνονται μέτρα ασφαλείας σχετικά με εναέρια ή υπόγεια ηλεκτρικά δίκτυα (κατασκευή ξύλινων προστατευτικών πλαισίων, αίτηση για μετακίνηση ή προσωρινή διακοπή του δικτύου της ΔΕΗ, κλπ.) λ Πρέπει να παρέχονται μέσα ατομικής προστασίας (υποδήματα ασφαλείας, προστατευτικά ελαστικά μονωτικά γάντια, κράνη, ειδικές φόρμες εργασίας, κλπ.) λ Πρέπει να χρησιμοποιείται, στους πίνακες διανομής - τροφοδοσίας, αυτόματος προστατευτικός διακόπτης διαφυγής (διαφορικής προστασίας αντιηλεκτροπληξιακός αυτόματος) ή μετασχηματιστής απομόνωσης 1:1 λ Πρέπει να λαμβάνονται μέτρα ασφαλείας σχετικά με τον φωτισμό των εργοταξίων (φορητές λυχνίες με πλέγμα και κρύσταλλο προστασίας, οι οποίες τροφοδοτούνται με χαμηλή τάση 42 V μέσω ειδικού μετασχηματιστή, προκαθορισμένες διαδρομές των καλωδίων τροφοδοσίας, κατάλληλοι ρευματοδότες και ρευματολήπτες, τεχνητός φωτισμός κατά τις νυκτερινές ώρες, κλπ.) λ Οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, καθώς επίσης και οι ηλεκτρικές συσκευές και μηχανήματα, φορητά ή μη, πρέπει να ακολουθούν τις διατάξεις του "Κανονισμού Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων" λ Οι ηλεκτρικοί πίνακες διανομής και τροφοδοσίας, οι εγκαταστάσεις, οι συσκευές και τα μηχανήματα πρέπει να συντηρούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα λ Πρέπει, οι κατά το νόμο υπόχρεοι εργοδότες ή οι εκπρόσωποι αυτών, να καθοδηγούν τους εργαζομένους για τα απαιτούμενα μέτρα ασφαλείας, να τους ενημερώνουν για τους κινδύνους που σχετίζονται με την εργασία τους, κλπ. λ Για την διαρκή επίβλεψη και επιμέλεια στις εργασίες, πρέπει να παρίστανται ανελλιπώς, σε όλη τη διάρκεια της ημερησίας εργασίας, οι κατά το νόμο υπόχρεοι εργοδότες ή οι εκπρόσωποι αυτών 36

4.3 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑΣ Μία περιληπτική αναφορά στα μέτρα ασφαλείας έναντι ηλεκτροπληξίας, έτσι όπως παρουσιάζονται στα διάφορα νομοθετήματα, παρατίθεται στον πίνακα που ακολουθεί στις επόμενες σελίδες. 37

ΠΙΝΑΚΑΣ : ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Α/Α ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 1 2 3 4 Πριν από την έναρξη των εργασιών εκσκαφής πρέπει να ερευνάται, με τη συνεργασία των αρμοδίων φορέων, η ύπαρξη και η θέση στο χώρο του εργοταξίου δικτύων ηλεκτρικού ρεύματος, τηλεφώνου, φωταερίου, ύδατος, κλπ. καινά γίνεται, η κατά περίπτωση, απαιτουμένη απομόνωση ή μεταφορά τους Μηχανήματα ηλεκτροκίνητα, ακόμη και φορητά (π.χ. μηχανήματα τριβής, σβουράκια λειάνσεως ή κοπής, ηλεκτροδράπανα, ηλεκτροσυγκολλήσεις, κλπ.), πρέπει να ελέγχονται πριν από τη χρήση τους και ιδιαιτέρα ως προς την καλή κατάσταση της μόνωσης και των καλωδίων τροφοδοσίας τους, την καλή γείωση τους κλπ., όπως προβλέπει ο "Κανονισμός Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων" Τα ανυψωτικά μηχανήματα πρέπει να τοποθετούνται σε τέτοιες θέσεις, ώστε οι κατακόρυφες τροχιές τους (εφόσον υπάρχουν) και γενικότερα τα συρματόσχοινα και λοιπά στοιχεία τους να μη προσεγγίζουν αγωγούς ηλεκτρικών δικτύων Αυτοκίνητα εγχύσεως ετοίμου σκυροδέματος: Η τοποθέτηση τους πρέπει να γίνεται σε τυχόν υπάρχοντα, ελεύθερο εναέριων ηλεκτρικών αγωγών, χώρο 0 σωλήνας μεταφοράς και εγχύσεως σκυροδέματος πρέπει να απέχει όσο το δυνατόν περισσότερο από υπάρχοντες ηλεκτροφόρους αγωγούς, ώστε να αποκλείεται η τυχαία επαφή του σωλήνα με τους αγωγούς και η, λόγω επαγωγής, διαπίδυση ηλεκτρικής ενεργείας από αυτούς Για την ασφαλή ανύψωση και κατάβαση του σωλήνα εγχύσεως σκυροδέματος πρέπει να υπάρχει συνεχής οπτική επαφή του χειριστή της πρέσας με τον βραχίονα και τον σωλήνα, αλλιώς απαιτείται η συνεργασία συντονιστή (κουμανταδόρου) Π.Δ. 1073/1981 Άρθρο 2 Π.Δ. 1073/1981 Άρθρο 49 Π.Δ. 1073/1981 Άρθρο 56 Π.Δ. 1073/1981 Άρθρο 73 38