Τρίτη, 7 Μαΐου 008 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΘΕΜΑ ο Για τις ερωτήσεις. -. να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση... Ποιο από τα παρακάτω επηρεάζει την τιµή της σταθεράς ιοντισµού Κa του HOOH σε αραιά υδατικά διαλύµατα; α. η συγκέντρωση του HOOH. β. η θερµοκρασία του διαλύµατος. γ. ο βαθµός ιοντισµού του HOOH. δ. η επίδραση κοινού ιόντος. Μονάδες 4 : β.. Ποιο από τα παρακάτω µόρια ή ιόντα συµπεριφέρεται σε υδατικό διάλυµα ως διπρωτικό οξύ κατά Brönsted-Lowry; α. ΗSO4 - β. HOOH γ. HOH δ. HS Μονάδες 5 : δ. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράµµα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασµένη. α. Οι δευτεροταγείς αλκοόλες οξειδώνονται σε κετόνες. β. Η αντίδραση αλκυλαλογονιδίου µε αλκοξείδιο του νατρίου (RONa οδηγεί στον σχηµατισµό εστέρα. γ. Τα αντιδραστήρια Grignard αντιδρούν µε το νερό και δίνουν αλκάνια. α. Σωστό β. Λάθος γ. Σωστό
.4 Nα µεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χηµικές εξισώσεις σωστά συµπληρωµένες: α. H H + ΗOH καταλ ύ τες A (τελικό προϊόν β. HOOHH + HOH H + B + Γ Μονάδες 4 α. H H + ΗOH β. HOOHH + HOH SO4 H HH Hg, HgSO4 H + O A HOOH + HHOH B Γ.5 Αφού µελετήσετε την παρακάτω σειρά χηµικών µετατροπών, να γράψετε στο τετράδιό σας τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α και Β. H Α + Β (ενδιάµεσο προϊόν (αντιδραστήριο (καρβονυλική Grignard ένωση Η--H + H O Μg(ΟΗΧ OH ΘΕΜΑ ο Α: HMgX B: HH O Διαθέτουµε τα παρακάτω υδατικά διαλύµατα: διάλυµα Δ: NaOH 0,M διάλυµα Δ: NH4l 0,M διάλυµα Δ: Hl 0,M. Nα γράψετε στο τετράδιό σας τα σύµβολα Δ, Δ, Δ της Στήλης Ι και δίπλα σε κάθε σύµβολο τη σωστή τιµή ph από τη Στήλη του παρακάτω πίνακα (χωρίς αιτιολόγηση.
Στήλη Στήλη (ph Δ: NaOH 0,M Δ: NH4l 0,M Δ: Hl 0,M 5 Μονάδες. Nα υπολογίσετε την τιµή της σταθεράς ιοντισµού Κb της ΝΗ.. Σε,L του διαλύµατος Δ διαλύεται αέρια ΝΗ, οπότε προκύπτει,l ρυθµιστικού διαλύµατος Δ4 µε ph=9. Να υπολογίσετε τα mol της ΝΗ που διαλύθηκε. Μονάδες 7.4 Στο διάλυµα Δ4, όγκου,l, προστίθενται 0,9L διαλύµατος Δ. Έτσι προκύπτει διάλυµα Δ5 όγκου L. Να υπολογίσετε το ph του διαλύµατος Δ5. Μονάδες 9 Δίνεται ότι όλα τα διαλύµατα βρίσκονται στους 5 ο 4, όπου Κ w = 0. Για τη λύση του προβλήµατος να γίνουν όλες οι γνωστές προσεγγίσεις.. Δ Δ 5 Δ. (Μ ΝΗ4l ΝΗ4 + + l - 0, 0, 0, (Μ NH4 + + HO NH + HO + Αρχικά 0, Αντιδρούν x Παράγονται - x x Ισορροπία 0,-x x x ph=5 άρα -lοg[h O + ]=5 [H O + ]=0-5 M x α = x 5 x 0 α = = = 0 0, 0, x 0, + α(νη4 Κ b(nh 4 = 0 < 0, 4 0 9 Κ + α(nh4 b(nh x 0 = = 0, 0 = 0 4 0 = 0 (NH 9 Κ b = 0 5
. Έστω n τα mol της προστιθέµενης ΝΗ. Επειδή οι ουσίες δεν αντιδρούν µεταξύ τους η συγκέντρωση της ΝΗ στο τελικό διάλυµα (όγκου,l θα είναι: n n NH = = = V, Η συγκέντρωση του ΝΗ4l δε µεταβάλλεται εφόσον δεν αλλάζει ο όγκος του διαλύµατος. (Μ ΝΗ4l ΝΗ4 + + l - 0, 0, 0, (Μ NH + HO NH4 + + ΟΗ - Αρχικά Αντιδρούν y Παράγονται - y y Ισορροπία -y y+0, y ph=9 άρα poh=5 άρα -lοgy=5 y=0-5 M Δοκιµαστικά: b < 0 και λόγω Ε.Κ.Ι. y, 0, + y 0, Άρα 5 (y + 0,y 0,y 5 0, 0 b(nh = = = 0 = 0 y 5 = 0,M 5 Ισχύει: y = 0, 0 0, δεκτή η προσέγγιση Όµως n = = 0, n=0, mol,.4 Στο διάλυµα Δ4 περιέχονται ΝΗ, ΝΗ4l µε συγκεντρώσεις 0,Μ και 0,Μ αντίστοιχα. Ο αριθµός mol αυτών είναι: = V = 0,, 0,mol n NH NH = n = V = 0,, = 0,mol NH4l NH4l Στο διάλυµα Δ4 προσθέτουµε 0,9L διαλύµατος Hl 0,M. Άρα ο αριθµός mol του προστιθέµενος Hl είναι: n Hl = 0, 0,9 = 0,09 mol 4
To Ηl αντιδρά µε την ΝΗ (Μ NH + Ηl ΝΗ 4 l Αρχικά 0, 0,09 0, Αντιδρούν 0,09 0,09 Παράγονται - - 0,09 Τελικά 0,0-0, Οι συγκεντρώσεις της ΝΗ και του ΝΗ4l σε τελικό όγκο L είναι αντίστοιχα 0,0 NH = = 0,0M 0, NH4 l = = 0,M (Μ ΝΗ4l ΝΗ4 + + l - 0, 0, 0, (Μ NH + HO NH4 + + ΟΗ - Αρχικά 0,0 0, Αντιδρούν ω Παράγονται - ω ω Ισορροπία 0,0-ω 0,+ω ω Εφόσον b < 0 και λόγω Ε.Κ.Ι. 0,0 0,0 ω 0,0Μ, 0, + ω 0,Μ + [ΝΗ 4 ][ΟΗ ] 5 (ω + 0,ω Άρα b(nh = 0 = [ΝΗ ] 0,0 ω 5 0, ω 6 άρα 0 = ω = 0 Μ 0,0 άρα poh= -log[oh - ] = -log0-6 =6 ph=4-poh ph=8 5
ΘΕΜΑ ο. Να µεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω προτάσεις συµπληρωµένες µε τους σωστούς όρους: Η δευτεροταγής δοµή µιας πρωτεΐνης µπορεί να έχει είτε τη µορφή..., είτε τη µορφή.... Η πρόσδεση του υποστρώµατος και η κατάλυση µιας ενζυµικής αντίδρασης γίνεται στο... του ενζύµου. Η δευτεροταγής δοµή µιας πρωτεΐνης µπορεί να έχει είτε τη µορφή... α-έλικας..., είτε τη µορφή... β-πτυχωτής επιφάνειας.... Η πρόσδεση του υποστρώµατος και η κατάλυση µιας ενζυµικής αντίδρασης γίνεται στο... ενεργό κέντρο... του ενζύµου.. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Ποιο από τα παρακάτω σάκχαρα δεν πέπτεται από τον άνθρωπο; α. άµυλο. β. γλυκογόνο. γ. κυτταρίνη. δ. σακχαρόζη. Μονάδες : γ. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράµµα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασµένη. α. Οι δύο συµπληρωµατικές αλυσίδες του DNA είναι µεταξύ τους αντιπαράλληλες. β. Κατά τη µετουσίωση των πρωτεϊνών καταστρέφεται η πρωτοταγής δοµή τους. γ. Σε υδατικό διάλυµα ενός αµινοξέος, όταν ph<pi, το αµινοξύ εµφανίζεται φορτισµένο αρνητικά. : α. Σωστό β. Λάθος γ. Λάθος 6
.4 Να γράψετε στο τετράδιό σας τα γράµµατα της Στήλης και δίπλα σε κάθε γράµµα έναν από τους αριθµούς της Στήλης, ώστε να προκύπτει η σωστή αντιστοίχιση. Στήλη Στήλη α β 4 γ δ 5 ε α. φωσφοδιεστερικοί δεσµοί β. πεπτιδικοί δεσµοί γ. γλυκοζιτικοί δεσµοί δ. δεσµοί υδρογόνου ε. δισουλφιδικοί δεσµοί. υπάρχουν στο µόριο του αµύλου. ενώνουν τα διαδοχικά νουκλεοτίδια µιας πολυνουκλεοτιδικής αλυσίδας. δεσµοί µεταξύ ατόµων θείου δύο κυστεϊνών 4. ενώνουν τα διαδοχικά αµινοξέα µιας πολυπεπτιδικής αλυσίδας 5. ενώνουν µεταξύ τους τις συµπληρωµατικές βάσεις του DNA Μονάδες 0 ΘΕΜΑ 4ο Δίνεται το παρακάτω διάγραµµα αποικοδόµησης της γλυκόζης: Γλυκόζη γλυκόλυση Α οξειδωτική αποκαρβοξυλίωση Β Κύκλος Κιτρικού οξέος 7
α. Να ονοµάσετε τις ενώσεις Α και Β. Μονάδες 8 β. Πώς ονοµάζεται το πολυενζυµικό σύµπλεγµα που καταλύει την µετατροπή: Α Β ; Μονάδες 4 γ. Σε ποια µέρη του ευκαρυωτικού κυττάρου γίνονται οι αντιδράσεις: i. της γλυκόλυσης; ii. του κύκλου του κιτρικού οξέος; δ. Σε ορισµένες περιπτώσεις η ένωση Α µεταβολίζεται σε γλυκόζη. Πώς ονοµάζεται η µεταβολική αυτή πορεία (µονάδες και πότε πραγµατοποιείται στον οργανισµό; (µονάδες 4. Μονάδες 7 α. Α: πυροσταφυλικό οξύ Β: ακέτυλο συνεύζυµο Α (ακέτυλο-oa β. πυροσταφυλική αφυδρογονάση γ. i στο κυτταρόπλασµα ii στο µιτοχόνδριο δ. Η µεταβολική πορεία του µεταβολισµού του πυροσταφυλικού οξέος σε γλυκόζη ονοµάζεται γλυκονεογένεση. Η διαδικασία της γλυκονεογένεσης είναι πολύ σηµαντική, ιδιαίτερα σε περίοδο ασιτίας, γιατί ο εγκέφαλος χρησιµοποιεί τη γλυκόζη ως βασικό καύσιµο. Τα αποθέµατα του οργανισµού σε γλυκόζη είναι αρκετά, για να καλύψει ο οργανισµός τις ανάγκες του για µια ηµέρα περίπου. Προκειµένου όµως να µπορέσει ο οργανισµός να επιβιώσει για µεγαλύτερη περίοδο ασιτίας, πρέπει να συνθέσει γλυκόζη από µη υδατανθρακικές πηγές. Ακόµη η γλυκονεογένεση είναι απαραίτητη σε περιόδους εντατικής άσκησης, οπότε παράγεται µεγάλη ποσότητα γαλακτικού οξέος. Το σχετικά πλούσιο σε ενέργεια γαλακτικό µεταφέρεται από τους σκελετικούς µύς στο ήπαρ, το οποίο τροφοδοτείται µε οξυγόνο προκειµένου να µεταβολιστεί περαιτέρω σε γλυκόζη. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Τα φετινά θέµατα είναι διατυπωµένα µε σαφήνεια και ήταν βατά για τους διαβασµένους µαθητές. 8